TEMA 42
Jehová Dios mandashcata tucuipi cazujcunaca ninandami cushijun
“Mandaj Dios mandashcata catishpa, ima pandatapash na rurashpa causajcunaca, ninandami cushijun” (SAL. 119:1).
CÁNTICO 124 Jehová Diospallami causanchi
CAITAMI YACHAJUPASHUNa
Jehová Dioslla mandana derechota charishcata apoyaimandami huaquin huauquipanicunaca carcelpi cashca y huaquingunaca carcelpirami can. (Párrafo 1 y 2ta ricupangui).
1, 2. a) Huaquin gobiernocunaca ¿imatata rurashca? Cutin ñucanchi huauquipanicunaca ¿imatata rurashca? b) Catiriashpa llaquichijpipash ¿imamandata cushilla caita ushapanchi? (Callari paginapi fotomanda parlapangui).
CUNAN punllacunapica 30 yali llactacunapi o pushtucunapimi Jehová Diosta ama sirvichun prohibishca. Huaquin pushtucunapicarin autoridadcunaca ñucanchi huauquipanicunatami carcelpi churashca. Jehovapa ñaupapica paicunaca ima nalitapash na rurashcachu. Paicunaca Bibliata liishpa, estudiashpa, Bibliamanda shujcunaman yachachishpa, reuniongunaman rishpami causan. Politicacunapipash na chapurishpami causan. Jehovata ama sirvichun jarcanajujpipashmi cai huauquipanicunaca Jehová Diostaca tucuipi cazushca. Shinami paicunaca Jehovatalla sirvingapaj munashcata ricuchishca. Chaimandami paicunaca cushilla sintirin.b
2 De seguromi catiriashpa llaquichi tucushca huauquicunapa fotota ricupashcangui. Paicunaca catiriashpa llaquichijpipash cushillapachami ricurin. Paicunaca Jehová Diosta tucuipi cazushcamanda Jehová Dios cushilla sintirishcata alimi yachan (1 Crón. 29:17a). Jesusca: “Alita rurashcamanda catiriashpa llaquichi tucushcacunaca ninandami cushijun […]. Cushijuichi, ninandapacha cushijuichi. Cangunaca […] ninanda bendiciai tucunguichi” nircami (Mat. 5:10-12).
PUNDA TIEMPOMANDA ALI EJEMPLOCUNA
Apóstol Pedro y Juanbash shuj alipacha ejemplotami saquishca. Cunanbipashmi Jehovata sirvijcunaca paicunapa crishcacunataca juiciocunapi difindina tucun. (Párrafo 3 y 4ta ricupangui).
3. Hechos 4:19, 20pi nishcashnaca catiriashpa llaquichijpipash apostolcunaca ¿imatata rurarca?
3 Apostolcunapa punllacunapishnallatami cunanbipash ñucanchi huauquipanicunataca predicashcamanda catiriashpa llaquichin. Por ejemplo huaquin viajecunatami judiocunapa tribunalcunapica “Jesuspa shutipica nimata na ninachu canguichi, nimata na yachachinachu canguichi nishpa” apostolcunataca mandarca (Hech. 4:18; 5:27, 28, 40). Shina mandajpipash apostolcunaca ¿imatata rurarca? (Hechos 4:19, 20ta liipangui). Paicunaca Jesusmandaca predicashpami catirca. Porque chaita rurachunga chai juezcunatapash yali autoridadta charijmi mandashcarca (Hech. 10:42). Chaimandami apóstol Pedro y Juanbash tucui apostolcunapa shutipi cai alpapi juezcunata cazunapa randica Taita Diostami cazuna canchi nirca. Shinallata Jesusmanda predicanatapash na saquishunllu nircami. Shina nishpaca: “Cangunaca Taita Diosta yali autoridadta charishcatachu pensanguichi” nishpa tapujuj cuendami carca.
4. Hechos 5:27-29pi nishcashnaca apostolcunaca ¿imatata rurarca? Paicunapa ejemplotaca ¿imashinata catita ushapanchi?
4 Cunanbi Jehovata sirvijcunaca apostolcunapa ejemplotami catin. Apostolcunaca ‘gentecunata cazunapa randica Taita Diosta pundapica cazuna’ cashcatami ricuchirca (Hechos 5:27-29ta liipangui). Jehová Diosta sirvishcamandami apostolcunataca ninanda llaquichishpa macarca. Shinapash paicunaca “Jesuspa shutimanda Taita Dios paicunata sufrichun saquishcamandami, Sanedrinmanda gentecunapa ñaupamandaca cushijushpa llujshinajurca” y predicashpa catirca (Hech. 5:40-42).
5. ¿Ima tapuicunatata yachajugripanchi?
5 Apostolcunapa shimicunata yarishpaca huaquin tapuicunapimi pensaripanchi. Por ejemplo: Apostolcunaca ¿imashinata gentecunata cazunapa randi, Taita Diosta pundapi cazushcata y autoridadcunatapash cazushcata ricuchirca? (Rom. 13:1). Ñucanchicunapash ¿imashinata ‘gobiernocunata y autoridadcunata cazushcata’ y Taita Diostapash tucuipi cazushcata ricuchi ushapanchi? Cai tapuicunatami yachajugripanchi (Tito 3:1).
“MANDANAJUJ AUTORIDADCUNA”
6. a) Romanos 13:1pi nishcashnaca “mandanajuj autoridadcunaca” ¿picunata can? ¿Imata rurachunda mandan? b) Gobiernocunaca ¿imamandata mandana autoridadtaca charin?
6 (Romanos 13:1ta liipangui). Cai versopica ‘mandanajuj autoridadcuna’ nishpaca gentecunata mandangapaj poderta y autoridadta charij gobiernocunamandami parlajun. Ñucanchicunaca cai gobiernocunataca cazunami capanchi. Cai gobiernocunami llactacunapica leycunata churashca y chai leycunata cazuchunmi mandan. Shinallata autoridadcunaca huaquinbica Jehovata sirvijcunatapashmi difindishpa ayudashca (Apoc. 12:16). Chaicunamandami autoridadcunamanga impuestocunata pagachun, paicunata respetachun y cazuchunbash mandan (Rom. 13:7). Pero cai autoridadcunaca Jehová Dios paicunaman autoridadta cushcamandallami mandaita ushan. Chaitami Jesusca ricuchirca. Por ejemplo, Poncio Pilatoca Jesustaca ñucallami candaca salvai ushani o na cashpaca huañuchichunbashmi mandaita ushani nircami. Pero Jesusca paitaca: “Taita Dios saquijpillami quiquinga ñucata imatapash rurai ushangui” nircami (Juan 19:11). Poncio Pilatoshnallatami cunan punllapi gobiernocunaca na tucui autoridadta charin.
7. ¿Ima razongunamandata gobiernocunataca na cazunchi? Cai gobiernocunahuanga ¿imata pasanga?
7 Tucui cristianocunami gobiernocunapa cushca leycunata cazuna capanchi. Pero gobiernocuna Jehová Dios nalicachishca cosascunata rurachun obligangapaj munajpi o Jehová Diosta ama cazuchun prohibingapaj munajpica paicunataca ñana cazunchichu. Por ejemplo, gobiernocunaca jovengunataca guerracunaman richunmi exijita ushan. Na cashpaca ama predicachun, ama tandanajuchunmi jarcaita ushan. Shinallata ñucanchi Bibliacunata y publicaciongunatapash prohibita ushan. Gobiernocuna Jesuspa discipulocunata catiriashpa llaquichijpica Jehová Diosca ricujunmi. Chaimandami Jehová Diosca paicunataca juzganga (Ecl. 5:8).c
8. ‘Mandanajuj autoridadcunaca’ Jehová Dioshuanga ¿imapita diferente can?
8 ‘Mandanajuj autoridadcuna’ nishpaca pipash importante o poderta charij cashcatami ricuchin. Shinapash tucui autoridadta y tucui poderta charishcataca na nijunllu. Gobiernocuna “mandanajuj autoridadcuna” cajpipash tucuita yali poderta y autoridadta charijmi tian. Bibliapica chuscu viajetami Jehová Diosmanda parlashpaca paica Tucuita Jatun Mandaj Diosmi can ninmi (Dan. 7:18, 22, 25, 27, TNM).
TUCUITA JATUN MANDAJ DIOS
9. Profeta Danielca ¿imatata muscuipishna ricurca?
9 Profeta Daniel muscuipishna ricushcacunapica cai alpapi autoridadcunata yali, tucui poderta Jehová Dios charishcatami ricuchin. Profeta Danielca chuscu manllanai animalcunatami ricurca. Cai manllanai animalcunaca Babilonia, Medopersia, Grecia, Roma y cunanbi mandajuj Reino Unido y Estados Unidos llactacunatami ricuchin (Dan. 7:1-3, 17). Shinallata Danielca Jehová Diostaca cielopi mandangapaj tiarinapi tiajujtami ricurca (Dan. 7:9, 10). Daniel ricushcacunaca cunan punllacunapi gobiernocunahuan ima pasanatami ricuchin.
10. Daniel 7:13, 14, 27pi nishcashnaca Jehová Diosca ¿picunamanda autoridadta cun? ¿Imamandata autoridadta cunata o na cunata decidita ushan?
10 (Daniel 7:13, 14, 27ta liipangui). Profeta Danielca Jehová Dios cai alpapi gentecuna charishca autoridadta quichushpa ashtahuan poderta charijcunaman chai autoridadta cujtami ricurca. ¿Cai autoridadta picunaman cujtata Danielca ricurca? Cai autoridadtaca ‘Runa Aichayuman rijchaj’ Jesucristoman y ‘jahua pachapi causajuj Diospajlla causajcunamanmi’ curca y paicunaca “causaita causaicaman” mandana 144 mil ungidocunami can (Dan. 7:18). Jehová Diosca Tucuita Jatun Mandaj caimandami shujcunaman autoridadta cunata o na cunata decidita ushan.
11. Profeta Danielca ¿imatata Jehová Diosmandaca ashtahuan nirca?
11 Profeta Daniel muscuipishna ricushcaca pai nishca shimicuna cierto cashcatami ricuchin. Paica ‘jahua pachapi causaj Taita Diosca […] jatun mandajcunatapash llujchin. Paillatami, jatun mandajcunatapash churan’ nircami. Shinallata ‘Runacuna mandana llactataca, jahua pachapi causajuj Diosmi mandajun […]. Chai mandanataca, pai piman cungapaj munashpapash cunllami’ nircami (Dan. 2:19-21; 4:17). Jehová Diosca ¿ima horapash reycunata churashcachu o anchuchishcachu? Ari.
Jehovami rey Belsasarta huañuchun saquishpa Babiloniataca Media y Persia llacta gentecunaman curca. (Párrafo 12ta ricupangui).
12. Jehová Diosca ¿imatata punda reycunahuanga rurarca? (Dibujota ricupangui).
12 Jehová Diosca cai alpapi ‘mandanajuj autoridadcunata’ tucuipi yali cashcatami ricuchishca. Por ejemplo, Egipto llactamanda faraonga Jehovata sirvijcunataca esclavotashnami tratarca. Y paicunata libre saquingapapash na munarcachu. Pero Jehová Dios paipa sirvijcunata ayudashpami faraondaca mar Rojopi tucuchishpa saquirca (Éx. 14:26-28; Sal. 136:15). Shinallata Babilonia llactamanda rey Belsasarca “jahua pachapi causajuj Jatun Diosta” adoranapa randica ‘culquita, orota rurashca dioscunatarami’ adorarca (Dan. 5:22, 23). Chaimandami Jehová Diosca ‘chai tutallata’ rey Belsasartaca Media y Persia llactamanda soldadocuna paita huañuchichun saquirca (Dan. 5:28, 30, 31). Cutin Palestinamanda rey Herodes Agripa I, Diosta sirvijcunahuan tucuchingapaj munaimandami apóstol Santiagota huañuchirca. Shinallata apóstol Pedrotaca prezo churachunmi mandarca. Pero “Jehová Diospa shuj angelca Herodesman shuj unguita cachajpimi” Herodesca huañurca (Hech. 12:1-5, 21-23).
13. Tandanajushca llactacunahuanbash Jehová Diosca ¿imatata rurarca?
13 Jehová Diosca tandanajushca llactacunatapash yali poderta charishcatami ricuchishca. Israelitacunata ayudashpami Canaán llactamanda 31 tandanajushca reycunatapash Jehová Diosca misharca. Shinami israelitacunaca Jehová Dios cusha nishca alpacunamandaca huaquin alpacunahuan quidai usharca (Jos. 11:4-6, 20; 12:1, 7, 24). Shinallata Jehová Diosca rey Ben-Hadad y Siria llactamanda 32 reycunatapashmi Israel llactata atacangapaj munashcamandaca tucuchishpa saquirca (1 Rey. 20:1, 26-29).
14, 15. a) Rey Nabucodonosor y rey Dariopash ¿imatata Jehová Diosmandaca nirca? b) Salmista runaguca ¿imatata Jehová Diosmanda y paita sirvijcunamandapash nirca?
14 Jehová Diosca tucuita jatun mandaj cashcataca cutin cutinmi ricuchishca. Babiloniamanda rey Nabucodonosorca Jehová Dioslla ninan poderta charishcata, Jehová Diostalla alabana cashcata reconocinapa randica pairami pai ninan poderta charishcata, paitalla alabachun munashcata ricuchirca. Chaimandami Jehová Diosca rey Nabucodonosor loco tucuchun saquirca. Y rey Nabucodonosor ña ali tucushpaca Jehová Diostaca alabashpami pailla para siempre mandana derechota charishcata reconocirca. Y ashtahuanbash shina pasachunga pipash na jarcai ushanllu nircami (Dan. 4:30, 33-35). Shinallata profeta Danielta leonguna tiaj utujupi shitajpi Jehová Dios Danielta salvashca jipaca rey Darioca caitami nirca: “Ñuca mandajuj tucui llactacunapi causajcunaca, Danielpaj Taita Diospaj ñaupajpi manllaihuan tucuicuna chujchuichi. Paica, causaita causaicaman causajuj Taita Diosmi. Pai mandana llactaca, napacha tucuchi tucungachu. Causaita causaicaman mandajungallami” nircami (Dan. 6:7-10, 19-22, 26, 27).
15 Shuj salmista runaguca “Mandaj Diosca, llactacunapi causajcuna yarinajushcataca yangapimi churan. Gentecuna imatalla rurangapaj parlarinajujtapash jarcanllami” nircami. Shinallata “Mandaj Dios paicunapaj Taita Dios cajpi causanajuj llactaca, ninandami cushijun. Paicunataca paipajllata cachunmi, paillata agllashca” nircami (Sal. 33:10, 12). Cai shimicunata liishpami Jehová Diosta tucuipi cazuna ali cashcata ricupanchi.
ARMAGEDÓN PUNLLA
Ashtaca tandanajushca llactacunaca Jehovapa angelcunataca na mishai ushangachu. (Párrafo 16 y 17ta ricupangui).
16. ¿Imatata seguro cai ushapanchi? ¿Imamandata shina nipanchi?(Dibujota ricupangui).
16 Pundacuna Jehová Dios paita sirvijcunata imashna salvashcataca ñami ricupashcanchi. Chaimandami ‘ninan manllanai llaqui tiempocunapipash’ Jehová Dios paita tucuipi sirvijcunata salvanatapash seguro cai ushapanchi (Mat. 24:21; Dan. 12:1). Gog de Magog nishca ashtaca tandanajushca llactacuna Jehovata sirvijcunata atacangapaj callarijpimi Jehová Diosca paita sirvijcunataca salvanga. Y cai tandanajushca llactacunaca Naciones Unidas Organizacionba tandanajushca 193 llactacuna cashpapashmi, tucuita jatun mandaj Diosta y paipa angelcunatapash na mishai ushanga. Jehová Diosca “shina rurashpami, jatunyachi tucushca, alicachi tucushca, ashtaca llactacunapi causajcunapaj ñavipica rijsi tucushca casha. Shina cajpimi ñucataca, Mandaj Dios cajta yachanajunga” ninmi (Ezeq. 38:14-16, 23; Sal. 46:10).
17. Cai alpapi reycunahuan ¿imata pasanga? Cutin alita rurajcunahuanga ¿imata pasanga?
17 Gog de Magog nishca Jehovata sirvijcunata atacai callarijpimi Armagedón punlla chayanga. Chai punllapimi Jehová Diosca ‘gulpi alpa enteropi reycunata’ tucuchishpa saquinga (Apoc. 16:14, 16; 19:19-21). ‘Aligutalla rurajcunallami, llactapica causanajunga. Ima pandatapash na rurajcunallami, llactapica causashpa cati’ ushanga (Prov. 2:21).
JEHOVATA TUCUIPI CAZUSHPA CATIPASHUNCHI
18. ¿Imatata Jehovata sirvijcunaca rurashca? (Daniel 3:28).
18 Cai tucui huatacunapica Jehovata sirvijcunaca paicunapa causai peligropi cajpipash Jehová Diosta juyaimanda y pailla Tucuita Jatun Mandaj cashcata yachaimandaca tucuipi cazungapami esforzarishca. Paicunaca Bibliapi parlashca Sadrac, Mesac y Abednego jovengunashna Jehová Diosta tucuipi cazungapami decidido can (Daniel 3:28ta liipangui).
19. ¿Imatata rurana capanchi?
19 Davidca Jehová Diosta tucuipi cazuna importantepacha cashcataca alimi yacharca. Chaimandami paica: “Mandaj Diosmi, gentecuna imatalla rurashcataca ricuchinga. Mandaj Dioslla, imatapash cashcatapacha ñuca rurashcashnallata, ima pandatapash ñuca na rurashcashnallata, ñucatapash ricuhuayari” nircami (Sal. 7:8). Shinallata “ima nalitapash na rurana, aligutalla rurana yuyai ñucataca cuidahuachun” nircami (Sal. 25:21). Ñucanchicunaca Jehová Diosta tucuipi sirvishpa ima pasana cajpipash tucuipi cazushpami causana capanchi. Shina rurashpaca salmista runagushnami: “Mandaj Dios mandashcata catishpa, ima pandatapash na rurashpa causajcunaca, ninandami cushijun” nishca shimicuna pactarijta ricupashun (Sal. 119:1).
CÁNTICO 122 Shinlli tucushunchi
a Bibliapica tucui cristianocunatami cai alpapi tiashca gobiernocunata cazuchun mandan. Pero huaquin gobiernocunaca Jehová Diosta ama sirvichunmi jarcan. Pero ¿imashinata gobiernocunata cazushpa, Jehovatapash tucuipi cazuita ushapanchi?
b MINISHTIRISHCA YUYAI: Tucuipi cazuna nishpaca ima llaquicunata charishpapash Jehová Diosta sirvishpa catinata, pailla mandana derechota charishcata siempre apoyanatami ningapaj munan.
c Cai revistapillata “Punda tiempopi israelitacunashnaca ¿imamandata cunanbica na guerracunapi participanchi?” nishca parteta ricupangui.