RUNANGA PUKA I RUNGA I TE INITANETI Punanga Tiaki
Punanga Tiaki
RUNANGA PUKA I RUNGA I TE INITANETI
Reo Rarotonga
  • PIPIRIA
  • AU PUKA
  • AU UIPAANGA
  • w91 8/15 kapi 24-26
  • Iehova—‘E Toā Ïa i te Tamaki’

Kare e vitio.

Akakoromaki mai kare te vitio e angaanga.

  • Iehova—‘E Toā Ïa i te Tamaki’
  • Te Punanga Tiaki—Akakiteanga i te Patireia o Iehova—1991
  • Tumu Tuatua
  • Tetai Atu Manako
  • Tetai Puereere​—No Iseraela me no Pharao?
  • Kua Ta a Iehova no Iosua
  • Te Tamaki i Kisona
  • Autu Anga i Rungao ia Goga e Tona Urupu
  • “E Noo Ua, e Akara i te Ora a Iehova”
    Te Punanga Tiaki Akakiteanga i te Patireia o Iehova—2007
  • Na Raro i te Tai Muramura
    Taku Puka Tua Pipiria
  • Mei Tabora ki te Re!
    Te Punanga Tiaki—Akakiteanga i te Patireia o Iehova—1990
  • Na Roto i te Akarongo, Kua Autu a Baraka i Tetai Vaeau Maroiroi
    Te Punanga Tiaki Akakiteanga i te Patireia o Iehova—2003
Tetai Atu
Te Punanga Tiaki—Akakiteanga i te Patireia o Iehova—1991
w91 8/15 kapi 24-26

Iehova​—‘E Toā Ïa i te Tamaki’

KUA takore takiriia te ririnui maata tikai o te au vaeau Aiphiti. I runga i te Tai Muramura, kua peiaia e te ngaru te au kopapa o te aronga akaoro kariota, te au vaeau, e kua tatitaia e te au apinga vaeau te tapataatai. Aratakiia e Mose, kua rekareka te au tangata o Iseraela i roto i te imene autu anga: “E peʼe au ia Iehova, kua teitei roa oki aia; ko te oroenua e tona akaoro, tei uriia e ia ki raro i te tai. E toā Iehova i te tamaki: ko Iehova tona ingoa.”​—Exodo 15:1, 3.

Kua tika te autu anga a Iehova i te Tai Muramura ei akaari anga o tona tu teitei i roto i te tamaki. Kua akaruke a Iseraela ia Aiphiti i roto i te akatupu anga o te tamaki inara ma te kite kore i te tamaki. I te pae i te pou tiao tei riro mai ei pou ai i te po, kua arataki a Iehova ia ratou mei Ramese mai ki te “pae o te medebara” i Etama. (Exodo 12:37; 13:20-22) I reira kua tuatua a Iehova kia Mose: “Ka tuatua ana ki te tamariki a Iseraela, e ariu ratou e patia i te puakapa ki mua mai i Pi-hahirota, i rotopu i Migadola e te tai, i mua ia Baala-zephona: . . . E riro oki a Pharao i te tuatua i te tamariki a Iseraela nei, Kua ii ratou i roto i te enua; . . . kia aruaru mai aia ia ratou.” (Exodo 14:1-4) Ma te akarongo, kua uri mai a Iseraela ki muri e kua aere atu ki Pi-hahirota. Kua ripoti atu te aronga akara o Pharao i teia oripu anga, mei tei akakiteia kua akapapa a Pharao i tona vaeau no te arumaki.​—Exodo 14:5-9.

Tetai Puereere​—No Iseraela me no Pharao?

Araiia e te au maunga i nga tua ravarai e rua, te tai i mua, e te au Aiphiti i muri, kua akara anga mataku e te puereereia te au Iseraela, no reira kua kapiki atu ratou ki te Atua no te tauturu. Te akaputuputuanga mai i te tangata, kua tuatua a Mose: “Auraka kotou e mataku; e noo ua, e akara i te ora a Iehova, i tana e rave no kotou i teianei rā; ko tenana Aiphiti ta kotou i akara na i teianei rā, kare rava kotou e kite akaou atu ia ratou e tuatau ua atu: Na Iehova oki e tamaki i ta kotou tamaki, e noo muteki ua kotou.” (Exodo 14:10-14) E kua tika te reira taputou, “e taua pou tumurangi i mua ia ratou ra kua taoki maira, kua tu iora i muri mai ia ratou: Tei rotopu maira taua tumurangi ra i te nuku o Aiphiti, e te nuku o Iseraela; . . . e kare rava tetai papaki i vaitata mai ki tetai e ao ua akera taua po ra.”​—Exodo 14:15-20.

Ia Iehova e akaaere ra, kua taaki a Mose i tana rakau i runga ake i te tai e kua “takake atura” e ora atura te au Iseraela. E kua tupu tetai semeio umere! (Exodo 14:16, 21) Kua akamata tetai matangi ririnui mei te tua itinga ra i te veeanga i te au vai o te Tai Muramura, te akatupu anga i tetai ara atea tei tau no te katoa anga o te iti tangata​—i etai toru mirioni matutu​—te pati na roto i te akapupu anga tamaki. I te tua kaui e i te tua katau o te akapupu anga Iseraela, kua tu akera te “kâre mei te utua toka” ra e rua.​—Exodo 15:8.

Kua ora atu te au Iseraela tei tauturuia e te marama mei te pou ai ra, ki runga i te papa tai tei tamaroia e te matangi. I te popongi, kua mama mai te openga o te au Iseraela i tetai tua o te tapataatai. “Kua aruaru maira to Aiphiti na muri mai ia ratou, e kua aere atura i rotopu i taua tai ra, te au oroenua katoa a Pharao, tana au kariota, e te au akaoro oroenua nona ra.” Kua rapurapu atura te aronga arumaki ki roto i tetai puereere!​—Exodo 14:23.

“E kua tamanamanata atura [Iehova] i taua nuku o Aiphiti ra, E kua kiriti atura i to ratou au tipi kariota, teimaa atura kia akaoro.” Kua akatika atura a Mose i tona rima ki vao na runga i te tai, e “kua oki akaou iora taua tai ra i tona ririnui anga.” Kua pururu te ngai paruruia te vai e kua apuku atura i te au Aiphiti. Kua tauta ratou i te oro inara kua “rurungaoroia iora e Iehova to Aiphiti i rotopu i te tai ra.” Kare okotai i ora mai! Ma te maeva anga kua imene te au Israela i ta ratou imene autu kia Iehova.​—Exodo 14:24–15:3; Salamo 106:11.

Kua Ta a Iehova no Iosua

Kua riro a Iehova ei ‘toa no te tamaki’ i tetai atu au tamaki anga. Ko tetai ko te tamaki i Ai. Kua poka te tamaki anga mua i te oire no te mea no ta Akana raveanga tarevake tikai. Te akatikatikaia anga te reira, kua oronga a Iehova i te au tuku anga tamaki kia Iosua.​—Iosua 7:1, 4, 5, 11-26; 8:1, 2.

Te aruanga i ta Iehova au ikuiku anga, kua akatupu a Iosua i tetai kotipu i te po i te ngai o muri i te oire, i te tua opunga ra. Kua neke tona pupu tikai ki te tua tokerau ki tetai o i vao ua ake ia Ai e kua mama mai i te vai papa ua anga no tetai tamaki anga na mua atu. Kua aru atu te au tangata o Ai i te reira manu anga. Koi rekareka ra rai i te manuia o to ratou aravei anga i mua atu, kua rapurapu atura ratou mei vao atu i te oire no te patoi i te au Iseraela. Te akapikikaa anga i te oki anga ki muri, kua oki mai te au Iseraela “na te arataa e tae ei ki te medebara ra” te apaianga i te enemi kia mamao atu mei ia Ai.​—Iosua 8:3-17.

I te taime tau tikai, kua tuatua a Iehova kia Iosua: “Ka akatika atu koe i te korare i to rima io na ki Ai, ka oronga oki au i taua oire ra ki toou rima.” I teia akairo, kua tamaki atura te au tangata i te kotipu anga i te oire, te taangaanga anga i te koke e te ai. Te kiteanga i te auai, kua kino takiri te au vaeau o te enemi i vao. Te tauianga i te tamaki e te oki anga ki muri, kua ereere a Iosua i te enemi i rotopu i te nga vaeau e rua. E autu anga na te tangata nei? Kare. Kua re te ngati Iseraela no te mea, mei ta Iosua i tuatua i muri mai kia ratou: “Ko to kotou Atua ra oki ko Iehova tei tamaki i ta kotou tamaki.”​—Iosua 8:18-27; 23:3.

Te Tamaki i Kisona

Kua akaari akaouia to Iehova tu ngateitei i te tamaki i te O o Kisona, i te pae ia Megido. Kua takinokino te ariki o Kanaana ko Iabina ia Iseraela no tetai 20 mataiti. Tona vaeau, i raro ake i te akaaere anga a Sisera, kua kapiti e 900 au kariota tamaki ma te au tipi auri i runga i to ratou porotata​—e ririnui aite koreia i te reira tuatau.​—Au Akava 4:1-3.

Noatu ra, na roto i te peroveta vaine ia Debora, kua akaue a Iehova i te Akava ko Baraka kia akaputuputu mai e tai ngauru tauatini au tumutoa ki runga i te take o te Maunga Tabora no te akaao atu i te au vaeau o Iabina. Kua uri viviki atu a Sisera ki teia tupu anga apinga vaeau, te rapurapu anga atu mei Haroseta ki te kauvai te O o Kisona, i rotopu i te Maunga Tabora e Megido. Kare e ekoko anga e kua manako aia e e ngai titika, kare o to Iseraela au vaeau apinga kore tei aere vaevae ua e tianiti no te patoi i tona au kariota. Kare ra aia i manako ana no te ta atu i tetai Enemi i te rangi.​—Au Akava 4:4-7, 12, 13.

Kua akaue a Iehova ia Baraka kia neke mei te au ngai teitei tinamou o Tabora ki te ngai tika o te o, te manuanga i te au pupu vaeau o Sisera ki te tamaki anga. I reira kua tupu ta Iehova! Na tetai vaipuke viviki i taui i te ngai tamaki anga ei ngai varivari, te takino anga i te apinga akaoro o te au pupu vaeau o Sisera. I roto i te oripu anga, kua rauka ngoie ua i te au vaeau o Iseraela i te ta atu i to ratou enemi. “Pou rava akera taua nuku o Sisera ra i te mata koke; kare rava akera tetai tangata i toe.” Kua piritiaia te au kariota Kanaana e te au vai puke o Kisona e penei kua pakokoia atu etai au kopapa mate i te ngai ke.​—Au Akava 4:14-16; 5:20, 21.

Autu Anga i Rungao ia Goga e Tona Urupu

Kua akatutu teia au rave anga taito i to Iehova autu maata rava atu te ka aere mai. Te onoono maira e kare e roa atu ana, ko tetai tamaki anga te ka tupu “i te au mataiti openga.” I tau ki ta Ezekiela totou, ka akapapa a Goga, tetai akatutu anga o “te ariki o teianei ao” ko te Tiaporo ko Satani, i tetai vaeau i te pa enua ravarai no te tamaki. Ka akatere aia i tona au pupu vaeau no te koputa i te “au maunga o Iseraela” koia oki, te turanga ngai akateiteiia i te pae vaerua o te Kerititiano “Iseraela o te Atua.”​—Ezekiela 38:1-9; Ioane 12:31; Galatia 6:16.

Eaa te timata ra ia Goga kia rave i teia tamaki anga ki katoa ki runga i to te Atua iti tangata? Te tou maira te totou ki to ratou turanga au, e te puapingaia i te pae vaerua. Kua tuatua a Goga: “E aere au ki runga ki te enua vila koro koreia ra; e aere au ki te aronga noo ponuiaau ua ra, ko tei noo ma te ora, ko tei noo anakeia ma te patu kore, kare, o ratou tea, kare oki e pa, Kia āru i ārunga, e kia noni i te noninga, . . . i te au tangata i akaputuputuia mai . . . ma te apinga.​—Ezekiela 38:10-12.

I te tu noa ua nei, kare te iti tangata o Iehova i te aronga apinga i tetai tu apinganui. Inara, kua oronga ratou i te au apinga maata i te pae vaerua i roto i ta ratou angaanga tutu aere i teianei ao katoa. Kua akaputuputuia mai “tetai urupu maata . . . no te pa enua ravarai,” te numeroanga i teianei e a mirioni. (Apokalupo 7:9, 10) E apinganui tikai! Ko Satani​—te riri nei i teia puapinga i te pae vaerua​—te tauta nei i te takore i te iti tangata o te Atua.

Inara na te aereanga mai ki te one akatutuia o Iseraela, te tamaki tikai ra a Goga, i te Atua uaorai ko Iehova. Kua tuatua a Iehova te ka oki atu i te ta no tona iti tangata “e kake katoa mai ïa toku riri otooto ki toku nei mata.” Ka ngaro ke atu to Goga au vaeau i roto i te marikonga kore. “Te koke a tera tangata tera tangata, ei rave ïa i tona uaorai taeake.” E tuku ei i reira a Iehova i tona au ririnui akapou anga​—“i te ua a vai puke ra, e te ua toka mamaata, te ai oki, e te teio.” Mei te Tai Muramura rai, i Ai, e te Kisona, ka tamaki akaou a Iehova no tona iti tangata e te akakaka i tona ingoa. “E akamaata oki au iaku uaorai, e e akatapu iaku uaorai; e kiteia oki au e te mata o te au enua e manganui; e kite oki ratou e ko Iehova au.”​—Ezekiela 38:18-23.

Te oronga maira te papaanga tuatua enua o ta Iehova au tamaki anga i te au tuatau taito i te tumu no te akapapu anga ki katoa i roto i teia autu anga i te tuatau ki mua i te tuatau o te “tumatetenga maata.” (Mataio 24:21, 22, NW) Te akaaere anga i te au taime ravarai, ka rauka ia Iehova i te rave atu i tona au enemi e te akaanga ke i te au turanga kia ora tona iti tangata. E tikai, ka riro ia mei ta Isaia i totou: “E aere rai a Iehova mei te tangata ririnui ra; e akatupu aia i tona riri mei te tangata tamaki ra; e kapiki nui aia; e e aoa oki; e e akakite aia i tona ririnui i tona ra au enemi.” (Isaia 42:13) I roto i te au mata o tona Au Kite, ka riro aia e tuatau ua atu ko IEHOVA, E ‘TOĀ ÏA I TE TAMAKI’!​—Exodo 15:3.

[Mapu i te kapi 25]

(No runga i teia, akara i te puka)

Mataara o te Exodo mei Aiphiti mai

GOSHEN

Memphis

Rameses

Succoth

Migdol

Pihahiroth

Etham

[Au Tutu i te kapi 26]

I konei, i te ngai o Ai, kua arataki Iehova ia Iosua e Tona iti tangata ki tetai autu anga mako

Kua ki viviki te vai o Kisona, tei tauturu i te au enemi o Iehova kia ruti

[Akameitakianga]

Au Tutu: Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

    Au Puka Reo Rarotonga (1983-2025)
    Akaruke
    Aere ki Roto
    • Reo Rarotonga
    • Akaari ki Etai Ke
    • Taau e Inangaro
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ture no te Taangaanga Anga i te Web Site
    • Ture Akamanaia
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Aere ki Roto
    Akaari ki Etai Ke