Ka Rauka ia Koe i te Autu Atu i te Tu Apiapi!
KA TAMANAKO ana i te turanga maromaroa o tetai tangata e 23 ona mataiti. E meangiti ua tana apii i rauka e te angaanga ra ma tetai tutaki anga moni tau. Te au manako o te akaipoipo anga e tetai oraanga merengo i te akaraanga e kare te reira e rauka iaia. No reira rai tona mama i karanga ei: “E maromaroa tikai aia e te apiapi ra.” Te aiteite ra te turanga o teia tangata mapu ra ki tetai mirioni ua atu aronga. Ko tetai tumu, te apiapi ra te au tangata ravarai i te au oraanga tukeke.
Te apiapi “e manako oonu kino tikai ia me kare e turanga tinamou kore, te maroiroi kore, e te merengo kore te tupuanga mai mei te au anoano takinoia, te au maro anga o roto ra, me kore ko tetai atu au manamanata tei kore i akaotiia.” (Webster’s Third New International Dictionary) Ka kite tatou i te tu apiapi me tauta pakari roa tatou i te akatupu i tetai mea inara kare e manuia anga. Kua manako tatou e kua araiia tatou i te au ngai ravarai, mei te mea ra te ruturutu ra tatou i to tatou katu ki runga i tetai paruru toka, ma te kore e tuatau o te manuia anga. Kua kite pouroa tatou i te reira tu manako.
Te aronga angaanga ma te au ngai angaanga merengo kore penei ka manako rai ratou i te tu puapinga kore. Me kare tetai e kite mai me kore ra te akameitaki ia ratou no ta ratou angaanga, te au vaine me kore te au mama te putoto ra ma te au apiapi anga o te au ra e te au angaanga roiroi ra penei ka manako ratou ma te puapinga kore, e kare ratou i arikiia. Te aronga mapu te aravei ra i te au timata anga i te apii penei ka manako apiapi ratou i to ratou tauta anga no tetai apii. Te au mema o tetai pupu meangiti penei ka ati ngakau ratou, te manako papu anga e e au tangata ratou tei takinoia ma te tika kore. Te au tangata pitiniti tei tauta tiratiratu tikai i te oronga i te au apinga meitaki me kore te au ravenga penei ka takoreia ratou e te aronga tei tarere maira ma te pikikaa e te tiratiratu kore. Na teia e te au kite anga mei te reira e akatupu ana i te tu apiapi e te akatupu ra i te manganui ma te au manako puapinga kore.
Ko tetai tangata pakari tei noo ra i te au anere mataiti i topa kua rauka iaia i te tuku i tona au tu apiapi ki roto i te au tuatua te ka maramaia e tatou. Kua karanga to Iseraela ariki ko Solomona e: “Kia maara ra au i taua au angaanga i raveia e taku rima ra, e te au angaanga katoa i raveia e au ra, i na, e mea puapinga kore anake, e te kai i te matangi, kare rava oki e puapinga i raro ake i te rā nei. Eaa iora ta te tangata i tana katoa ra au angaanga, e te manamanata o tona ra ngakau, i rave uaʼi aia i te angaanga i raro ake i te rā nei? E aue anake tei tona katoa ra au rā, e te mamae i tana ra au angaanga, e te po katoa ra kare tona ngakau e meitaki i te moe. E mea puapinga kore katoa tei te reira.” (Koheleta 2:11, 22, 23) Kua tuatua a Solomona i te au tuatua o te taitaia te kiteaia ra e te manganui tei tauta ra i te autu atu i te au tu apiapi tei keia ra i tetai oraanga meitaki mei ia ratou.
Te au tangata tei apiapi ra penei ka riro mai ratou ei aronga tei anoano tikai ra. I tetai au turanga kino ra kua akamutu etai pae i te putoto, te topaanga mai ki vao i te totaiete no te noo i tetai oraanga tau kore. E raukaʼi ia ratou tetai mea tei tamanakoia e na ratou, kua anga atu tetai pae ki te kino e te ta ua. Kua akapueurikiriki te au taomi anga tapupu kore i te au akaipoipoanga e te au tapeka anga kopu tangata.
Penei e manganui ia tatou te anoanoia ra kia tauta maata i te kimianga i te au mataara no te autu atu i te tu apiapi. Noatu eaa ta tatou ka rave, te akaraanga e te kino ua atura te au mea. Kua karanga a Maseli 13:12: “Kia tavareia te apinga tapapaia ra, e aati te manava.” Penei e takinoia to tatou turanga i te pae kopapa e te pae vaerua. E puapinga kore ainei te turanga? Kia noo ainei tatou ma te apiapi putuputu ei tutaki no ta tatou ravenga tau kore me kore au tarevake? Ka rauka ainei etai au takainga tau i te raveia no te autu atu i te apiapi e rekareka ei i tetai oraanga ma te merengo maata atu? Ka akara ana tatou.
Etai Au Mataara no te Autu Atu i te Tu Apiapi
Me e manamanata to tatou e kua anoano i te ako anga, te maata anga o te taime ka aere tatou ki tetai tangata kite, e te kite meitaki tei irinakiia e tatou. Te akakite maira a Maseli 3:5, 6 e: “E irinaki kia Iehova ma to ngakau katoa ra; auraka ra e irinaki ki toou uaorai kite. Auraka e akangaropoina iaia i toou katoa ra au aerenga; e nana e akakite kia koe i toou ra au arataa.” Ka kitea te ako anga tau i roto i te Tuatua na te Atua, koia te Puka Tapu. Ka tamanako ana i etai au akaraanga o te kite oonu ta te reira e oronga maira.
Penei te piri atura te tu apiapi ki te angaanga anga no te oraanga. Ei akaraanga, penei ka riro ta tatou ngai angaanga ei mea merengo, inara penei e ka riro te tutaki anga meangiti ei tumu no te tu taitaia. Te aroa ra tatou i to tatou au kopu tangata e te inangaro ra i te mea meitaki rava no ratou. Noatu rai, ra kare e openga ki te tu apiapi te araveianga atu i ta tatou au apainga i te pae o te moni. Penei ka angaanga tatou e tere atu i te ora akamutu e pera katoa ka rave atu i te rua o te ngai angaanga. I muri ake i tetai manga tuatau kua riro te oraanga ei mea taokioki ua o te kaikaianga, te moeanga, e te angaanga anga. Inara, ka putunga ua rai te au pira, ka maata atu te au kaiou, e ka tupu ua atu te tu apiapi.
Te akakoro anga tikai o te angaanga ua nei e ravenga te reira e rauka mai ei ta tatou i anoano. Inara eaa te maata ta tatou ka anoano? Kua tata te apotetoro ko Paulo e: “Kare ua oki a tatou apinga i apai mai ki teianei ao; e kua kitea tikaia e kare takiri e apinga e tika kia apai katoa kia aere ke tatou nei. E teianei, e kai ta tatou, e te kakau, kia mareka tatou i te reira.” Te tauta ra ainei tatou kia rauka mai e maata atu i te reira e te akaaite atura ki ta tetai pae i rauka mai me kore ra te ka rauka i te rave? Me koia ia, penei te kokoti ra tatou i te ka tupu i te openga ra koia te tu apiapi. Kua akamatakite a Paulo: “Kareka te aronga e māro e kia maata te apinga, e rokoia ïa e te timataanga, e te ereere, e te anoano neneva e manganui, e kino ei ra, e maremo takiri atu ei te tangata ki roto i te pou e te mate. Ko te anoano maata oki i te moni te tumu o te au kino katoa nei; kua taka ke rava oki tetai aronga i te akarongo nei, i te umuumu anga i te reira, e kua ko mama rava ia ratou uaorai i te iriea e manganui.” (1 Timoteo 6:7-10) Na tetai tare tiratiratu anga i ta tatou au apinga penei na te reira e akaari mai i etai au mea kare e anoanoia. Na tetai akatanotano anga tau e tetai oraanga ngoie ua e te mako tikai ka riro teia ei tauturu te akameangitianga mai i to tatou tu apiapi.
Te au anoano natura tei tapupuia kua akatupu te reira i te maata anga o te tu apiapi. Ei akaraanga, e mea natura no tetai vaine mapu kia inangaro i te akaipoipo e kia rauka te tinamou e te inangaro maana te aere maira mei te oraanga ngutuare tangata. Penei ka akapou aia i te maata anga o tona taime no te maani iaia uaorai kia manea ma te au kakau ou me kore ra te au apinga akamanea e penei e riro mai aia ei tangata tatau i te au puka epetoma te oronga ra i te ako anga no te aronga kare i inangaroia. Penei ka aere putuputu te vaine ra ki te au tamataoraanga te manako anga i te aravei atu i tetai tangata tau—ma te kore ra e manuia. Kua topa te au mataiti, e kua riro mai te tu apiapi ei mea kare e rauka i te akakoromaki. Ma te anoano tikai penei ka timataia aia no te akaipoipo i tetai tangata kare i tau. Tei kino rava atu, no te akamerengo i tona anoano kia inangaroia, penei ka o atu aia ki roto i te ainga tau kore.
I teia tu ra, te anoano tikaiia ra te akakoromaki e te akava anga meitaki. Te akaipoipoanga ki tetai tangata tau kore—ko te mea tikai tei ngere ra i te akarongo ki roto ia Iehova—e tarevake maata te reira. (1 Korinetia 7:39; 2 Korinetia 6:14, 15) Noatu eaa te tu te arataki atura te ainga tau kore ki te mamae ngakau e te taitaia. (Maseli 6:32, 33) Te akara matatio anga ia koe uaorai ma te tiratiratu, kapiti mai tetai rave anga tau, ka riro te reira ei tauturu. Ko te “ngakau maru e te muteki ua” te ka akakeu i te tu tokorua akaipoipo tika tei meitaki rava atu i te au tu kakau akaariari me kore ra te au apinga akamanea tuke ua ake rai. (1 Petero 3:3, 4) Auraka e irinaki ki runga i te ako anga papu kore me kore ra marikonga kore a te aronga kite o teianei ao, e mea puapinga no te aere ki Tei Akamata ra i te akaipoipoanga no te apii e eaa te anoanoia ra kia riro mai ei vaine tei inangaroia e te akaperepereia. (Maseli, pene 31) E tau te au tane e te au vaine akaipoipo kore kia tauta i te akaari i te au tu tei anoano ra ratou i roto i tetai tokorua. Mei teaa ra te pakari i reira te kimi i te pirianga ki katoa ma te au tangata tei akangateitei i te au kaveinga o te Puka Tapu. Me taangaanga tatou i teia i roto i te oraanga, ka meitaki atu to tatou au manakonakoanga no tetai akaipoipoanga mataora. Noatu e kare te akaipoipoanga e tupu vave, na te raveanga kia rotai ki te au Tuatua Tapu na te reira e apai mai i te rekareka e ka akatupu i te oraanga takaua ei mea tutakiia tikai.
Penei ka riro te apainga teiaa o te au rave anga ei akariri ia tatou. Penei ka tupu te taomi anga mei te au ngai ravarai. Te apiapi ra tatou no runga i te au anoano tikai o to tatou ngutuare tangata, e penei kare rava to tatou pu angaanga e merengo ana. Penei ka tapapa ua mai te au kopu tangata kia orongaia atu tetai rima tauturu i te au taime ravarai me tupu tetai tumatetenga. No te maata o te au taomi anga, te anoanoia ra tatou kia akara i tetai akapapa anga roroa o te au mea tei akangaropoinaia e tatou. Penei e te aere ra to tatou taime e te au maroiroi ki tetai tatini au aerenga ke ke i te taime okotai. Penei ka taui te tu apiapi ki te riri, e penei ka manako tatou no te tuku ua atu. No reira, eaa ta tatou ka rave?
Kia pakari tatou no te akara akaou ma te tare i ta tatou au mea mua. I te mea e kua kotingaia te ka rauka ra ia tatou i te rave, e aka angaanga i te rave i te au akauenga ravarai tei raveia e tetai pae. Te anoanoia ra tatou kia akameangiti mai i te au mea ki raro roa ki “te au mea puapinga rava atu.” (Philipi 1:10, NW) Koia katoa “e ngari ake to te puaka-aoa kia ora ra i to te liona kia mate.” (Koheleta 9:4) Te vaira etai au apainga ei puapinga tikai e kare e rauka i te akapaeia, ko te mea ra tei meangiti mai te puapinga penei e tau te reira kia tiaki ia. Penei e kua rave tatou i te apainga katoa no etai o te au angaanga tei tau ra kia tuaia ki tetai pae atu. Penei ko etai au apainga e tau te reira kia takore takiriia atu me kare te reira i te mea puapinga. Noatu e ka akatupu teia i te tu tau kore i te akamata anga me kore ra te akapoitirere i tetai pae, te anoanoia ra tatou kia akangateitei i to tatou uaorai au kotinga i te pae kopapa e te pae manako ngakau.
Penei ka apai mai tetai maki apikepike ra i te tu apiapi kino roa, e ka tuku ia tatou ra ki roto i tetai roi maki no tetai au ra me kore ra au epetoma i te taime okotai. Ka riro te mamae kino roa ei maani ia tatou kia manako kino. Te kimianga no tetai rapakau penei ka aere tatou mei tetai taote ki tetai me kore ra ka kai i te au vairakau e manganui me kore te au vaitamini (vitamin) te manako anga e ka akatupu teia i etai meitaki. Inara, penei e ka mamae ua atu tatou e penei e akamata atura i te umere e me e puapinga rai te oraanga no te putoto atu.
E manamanata teia te ka rauka i te rapakau anake uaia i roto i te ao ou a te Atua. (2 Petero 3:13; akaaiteia atu kia Isaia 33:24.) I te mea e e tiama kore te au tangata, e meangiti ua ta te au taote e te au vairakau ka rauka i te rave. Penei e e tau tatou i te ariki ua i to tatou mamae ei tuanga no te oraanga. E ‘tara to roto i te kopapa’ o te apotetoro ko Paulo, penei e maki mata me kore ra ko tetai atu ngai i tona kopapa, no te manamanata rava i te reira kua pure putuputu aia kia maru mai te reira. (2 Korinetia 12:7-10) Inara kare te Atua i rapakau ana ia Paulo, e penei kua akakoromaki ua te apotetoro i te reira maki e mate ua atu aia. Kua noo aia ma tona mamae, kare rava i pati ana kia tangiia mai aia, e kare rava tona rekareka i ngaro ana. (2 Korinetia 7:4) Noatu e kua mamae te tangata tiratiratu ra a Iobu i te maki maata, kua tamou ua atu aia i tona akarongo kia Iehova, e kua arataki atu teia ki tetai tutaki anga maata. (Iobu 42:12, 13) Me e au tavini tatou no te Atua, ka kiteaia e tatou te maroiroi no te aere ua atu na te manakonakoanga ki runga i te au akaraanga e te pureanga no to Iehova tauturu.—Salamo 41:1-3.
Ketaketa Noatu te Au Tu Apiapi
Ka riro to Iehova iti tangata ei aronga ketaketa i te pae vaerua noatu tetai ua atu au tu apiapi. Ei akaraanga, noatu e ka tamou marie tatou i te maki, ka rauka kia vai “oraora i te akarongo” na te rave katoa anga i te au apinga vaerua mei ko mai i te Atua. (Tito 2:1, 2, NW) Koi vai putaua ei tatou ma te apiapi i te pae kopapa, te apinganui ra tatou ma te umere i te pae vaerua.
Na te irinakianga ki runga i te Atua no te kite pakari e te maroiroi, ka rauka ia tatou i te autu i te au tu apiapi te ka tupu mai i roto i te au turanga tangata ra. Ei akaraanga, ka tamanako ana ia Abigaila te vaine a Nabala. E “tangata rotoriri ra te tane, e te ravenga kikino,” e ko te aite anga o tona ingoa “Manako kore; Neneva.” Mei teaa atura te apiapi te noo ra ma te reira tangata! Inara, ko Abigaila tei “kite meitaki i te tuatua” kua pera ua aia e kare rava i taitaia ana. E tikai, no te akaaka o tana au tuatua e te au angaanga i te tuatau o tetai tumatetenga i akapapu atu ei aia ia Davida kia kore e tutaki i te au akakino anga a Nabala e te tu ariki kore na te akamaringianga i te toto e te autu kore anga i te irinaki kia Iehova.—1 Samuela 25:2-38.
Noatu e no tetai turanga te o maira tetai te piri ra ki te putuputuanga Kerititiano te akatupu anga ia tatou kia apiapi, ka rauka ia tatou i te tamou marie na roto i te maroiroi tei orongaia mai e Iehova. Kua akaariia teia i te tu apiapi tikai o Dioterepe tei kore i tapu i te tangata atua ra ko Gaio mei te raveanga i te meitaki e oti akera te kokotianga i te mataora e te au tutaki puapinga i te pae vaerua.—Angaanga 20:35; 3 Ioane 1-10.
Ka tupu te apiapi me anoano tatou i te tavini i to tatou au taeake irinaki i roto i te putuputuanga inara kua akangaropoina atu tatou i te reira me akataoongaia tetai pae ei aronga pakari me kore ei au orometua tavini. I te mea ka tuku ua tatou i te ati ngakau kia tapoki ia tatou, inara, ka kimi tatou i te akamaroiroi ia tatou uaorai i te pae vaerua e te tuku i te vaerua o te Atua kia oronga mai i tona au ua memeitaki i roto ia tatou ma te maata. (Galatia 5:22, 23) I te tuatau o te 40 mataiti i to Mose noo anga i Midiana, kua akatupu te Atua i roto iaia ra tetai tu maru maata tikai, te akakoromaki, e tetai atu au tu tei anoanoia no te autu i te au tu ngata e te au tu apiapi tana ka aravei atu ei arataki no te au Iseraela. Ma te aiteite rai, penei te akateateamamao ra a Iehova ia tatou no te au akameitaki anga i te tuatau ki mua te ka rauka ra ia tatou me noo tamou tatou ma te ketaketa i te pae vaerua e auraka e tuku ua atu kia apiapi.
Ka Maru Mai te Tu Apiapi—Kare e Roa Atu Ana!
Noatu to ratou tu, ka ope ainei to tatou au tu apiapi? Kia tatou, penei ka akaraanga puapinga kore to tatou turanga inara kare ki Tei Anga ra ia tatou, ko te Atua ko Iehova. Kare aia e apiapi ana. Na roto i te peroveta ko Isaia kua karanga te Atua e: “Koia katoa taku tuatua no roto i toku nei vaa; kare e oki puapinga kore ua mai kiaku nei, e tupu ra tei akakoroia e au ra; e manuia oki te mea i akaue atu ei au ra.” (Isaia 55:11) I te mea e e ririnui e te mana katoatoa to Iehova, kare rava e apinga tei kore e rauka iaia i te rave. (Mareko 10:27) Ko tana au taputou no te apai mai i te au akameitakianga ope kore ki tona iti tangata te papu ra e ka akatupuia te reira.—Iosua 21:45.
Te ekoko e te papu kore e nga apinga maata teia i roto i te tu apiapi. Inara ei akatuke atu, “ko te akarongo e tatari anga papu ia i te au mea tei manakonakoia ra.” (Ebera 11:1, NW) Te akarongo ki roto i te Atua te oronga maira te reira i tetai akapapu anga e pouroa to tatou au manakonakoanga tei akatumuia ki runga i te Puka Tapu ka kitea tikaiia te reira. Te tumu tuatua katoa o te Puka Tapu te akakite maira i te taputou a Iehova no te tutara anga Patireia, te ngai e riro mai ei te enua ei parataito tiama te ngai e noo rekareka ei te au tangata tika e tuatau ua atu. (Salamo 37:11, 29) E kino te au mea ravarai—kapiti katoa te apiapi—ka ngaro te reira, no te mea ‘te akamerengo nei te Atua i te kaki o te au mea ora katoa nei.’—Salamo 145:16.
Kia tupu rava taua au akameitakianga ei tika, ka tupu rai te tu apiapi kia tatou katoatoa. Inara na te manakonakoanga Tuatua Tapu e oronga mai i te mataku kore e te akapuanga no te aere ua atu. Te ako meitaki ta tatou ka kite i roto i te Puka Tapu na te reira e akaari mai kia tatou e akapeea te taangaanga i te tu akava e te tu tau meitaki na tetai mataara te ka apai mai i te tu mako i to tatou au oraanga e te au ki to tatou au ngakau. Noatu to tatou ati ngakau, ka kite tatou i te “au o te Atua, ko tei maata ua atu i te kite tangata.” (Philipi 4:6, 7) No reira te tamaki atu i te tu apiapi kare te reira i puapinga kore. Ma te tauturu o Iehova ka rauka ia tatou i te autu atu i te reira i teia tuatau e te autu atu i te reira i te tuatau ki mua.
[Tataanga i te kapi 31]
Ka rauka i te Atua te tauturu ia koe no te autu atu i te tu apiapi, mei tana i tauturu ia Iobu, Mose, Abigaila, e Paulo