Tu Kauraro Anga Atua​—No Teaa ra e Naai?

“Kua kite oki au, e Iehova e, e kare tei te tangata uaorai tona aerenga: kare tei te tangata e aere nei, i te akono i tona uaorai takainga tapuae.”​—IEREMIA 10:23.

1. Eaa te au tu takake anga kua maata te akara anga i to ratou puapinga?

I ROTO i te au tataanga manako maataia a te tangata nei ko te Tikaanga no te Takake Anga, na te reira i akataka i nga tuanga enua e 13 o Peritane i te Tokerau o Marike i te 18 anere mataiti ra kia akakite i te tika no to ratou takake anga mei to ratou enua metua, koia a Peritane. Kua anoano ratou i te tu rangatira, e ko te tu takake anga mei te akatere anga ke e te tu rangatira e okotai rai o raua akakoroanga. Ka riro te takake anga i te pae poritiki e te pae o te puapinga ei meitaki maata. I teia au tuatau ua akenei kua akapiri atu etai au enua o te Pae Itinga Ra o Europa ki te takake anga i te pae poritiki ra. Inara, e mea tau kia tuatuaia e i taua au enua ra kua apai mai te reira takake anga i te au manamanata kino e manganui.

2, 3. (a) Eaa te tu takake anga kare ra e anoanoia? (e) I akapeea te akapapu angaia te reira tika mei muatangana mairai?

² Noatu rai te anoano no etai au tu takake anga, te vaira tetai tu takake anga kare e tau kia anoanoia. Eaa te reira? Ko te takake anga mei Tei Maani i te tangata ra, koia te Atua ko Iehova ra. Kare te reira i te akameitakianga mari ra e taumaa anga ia. No teaa ra? No te mea kare i akakoroia no te tangata kia rave takake i Tei Maani mai iaia ra, mei ta te au tuatua a te peroveta ko Ieremia i akaari meitaki mai i runga akenei. Na roto i etai atu tuatua, kua akakoroia te tangata kia kauraro marie i Tei Maani mai iaia ra. Ko te kauraro anga i Tei Anga mai ia tatou nei tona aite anga kia akarongo atu iaia ra.

³ Ko te reira tika kua akataka meitakiia mai ki nga tangata mua e rua ra i ta Iehova akauenga kia raua tei tataia ra ia Genese 2:16, 17: “E kai ua koe i to te au rakau katoa o te kainga nei: Kareka i to te rakau e kite ei i te meitaki e te kino, auraka koe e kai i to reira; i te rā e kai ei koe i to reira, ka mate ïa koe.” No te kore anga e kauraro i Tei Maani mai iaia ra kua apai mai i te ara, te mamae, e te mate kia Adamu e tana uanga katoatoa ra.​—Genese 3:19; Roma 5:12.

4, 5. (a) Eaa tei tupu mai mei ta te au tangata akakoreanga i te kauraro anga i te Atua ra? (e) Eaa tikai te ture no te tangata kare e rauka kia akakoreia?

⁴ E mea pakari kore e te tarevake katoa oki kia akakore te au tangata i te kauraro anga i te Atua. I te ao nei kua akatupu mai te reira i te totoa anga o te aati ture, te rave kino, te ta ua, e te rave anga akaturi ma tona au ua maki mate kikino katoa ra tei akatotoaia mai e te ainga tau kore ra. I te pae atu i te reira, kare ainei to teia tuatau mate o te rave kino a te aronga mapu i akatupuia, i te maataanga, no te kore te au mapu e kauraro ia Iehova ra, e pera katoa oki ki to ratou au metua e ki te au ture o te enua nei? Te kitea nei teia tu takake anga i te tuke roa e te tau kore o te kakau anga o te au tangata e manganui e pera katoa te au reo viivii ta ratou e tuatua ra.

⁵ Inara kare e mataara e orai i te ture a Tei Anga maira tei kore e rauka kia takoreia atu: “Auraka e vavare; kare ua te Atua e vare: ko ta te tangata e ruru ra, ko tana ra ïa e kokoti. Ko tei ruru i ta tona uaorai kopapa, ka rauka iaia te kino i taua kopapa ra.”​—Galatia 6:7, 8.

6, 7. Eaa te tumu akaia no te akakoreanga i te kauraro anga, mei tei kiteia i teea au akaraanga ra?

⁶ Eaa tikai te aka tumuanga no teia akakoreanga i te kauraro? Te pauanga mama ua, no te manako noinoi e te akaparau oki. No reira oki a Eva, koia te vaine mua ra, i tuku ei iaia uaorai kia akavareia e te ovi ra e kua kai aia i te ua tureia ra. Naringa aia i mako te manako e i taakaaka ua, kare aia e vareia i te timata anga kia aite atu ki te Atua ra​—i te ikianga nona uaorai eaa te kino e te meitaki ra—​kare te reira e reka ana iaia. E naringa aia kare i noinoi, kare aia e anoano atu i tetai apinga tei taka meitaki ra e kua tureia mai e Tei Maani ra iaia, koia te Atua ko Iehova.​—Genese 2:16, 17.

⁷ Kare i roa i muri ake i to Adamu raua ko Eva topa anga, kua ta a Kaina i tona teina ia Abela no te noinoi o Kaina. E pera katoa oki, no te noinoi kua rave takake etai angera, kua akaruke i to ratou ngai mua e kua akariro ei kopapa tangata no ratou kia raukai te rekareka anga i te mareka anga no te ainga. Na te ngakau parau e te noinoi i akakeu ia Nimeroda e kua riro te reira ei tu no te maataanga o te au tutara o teianei ao mei tona tuatau mairai.​—Genese 3:6, 7; 4:6-8; 1 Ioane 3:12; Iuda 6.

Te Tumu i Kaiou ei Tatou Kia Kauraro i te Atua ko Iehova

8-11. Eaa etai nga tumu ririnui e a no tatou kia akono i te tu kauraro anga atua ra?

⁸ Eaa tatou i kaiou ei ki Tei Maani mai ia tatou, koia te kauraro atu i te Atua ko Iehova ra? Te mea mua no te mea koia Tei Ngateitei i te Ao Katoa e Pini Ua Ake. Tei roto tikai iaia te mana katoa. Ko ia to tatou Akava, Te Tuku ture, e te Ariki. (Isaia 33:22) E tau tikai tei tataia ra nona: “Te vai ua nei ra te au mea katoa ma te maeu rava ki mua i tona mata, tei iaia te tuatua ia tatou nei.”​—Ebera 4:13.

⁹ Pera katoa oki, i te mea e mana katoatoa Tei Maani mai ia tatou nei, kare e puapingaia tetai kia patoi atu iaia ra; kare e rauka i tetai i te akakore i tana apainga kia kauraro atu Iaia ra. Kare e roa atu, ka o atu te aronga te ka akakore i te kauraro anga kiaia ki roto i te tumatetenga mei ia Pharao i taito ra e ko Satani te Tiaporo katoa oki tetai i te tuatau tau i te Atua ra.​—Salamo 136:1, 11-15; Apokalupo 11:17; 20:10, 14.

¹⁰ Ko te kauraro anga te apainga na te katoatoa o te au mea ora kite ra no te mea te vai nei ratou no te akakoroanga kia tavini atu i Tei Maani mai ia ratou ra. Te akakite maira a Apokalupo 4:11 (NW) e: “Kua tau koe e Iehova, to matou Atua, kia apai i te kaka e te akangateitei anga e te ririnui, no te mea kua anga koe i te au mea ravarai, e no te mea no toou ra anoano kua tupu teia au mea e kua angaia.” Koia oki te Potera Maata, e nana i anga i te au ariki tangata nei kia rave i tona akakoroanga.​—Isaia 29:16; 64:8.

¹¹ Kare e tau e kia kore tatou e akara i te tika e e ki i te pakari Tei Maani mai ia tatou nei, e no reira kua kite aia e eaa te mea meitaki no tatou nei. (Roma 11:33) Ko tana au ture ei ‘meitaki anake ia no tatou.’ (Deuteronomi 10:12, 13) I rungao i te au mea ravarai, “ko te Atua oki te aroa,” e no reira te anoano anake ra aia i te meitaki no tatou. Mei teaa te manganui o te au tumu tau no tatou kia kauraro atu i Tei Maani mai ia tatou, koia te Atua ra ko Iehova!​—1 Ioane 4:8.

Iesu Karaiti, te Akaraanga Apa Kore Ua no te Tu Kauraro Anga Atua Ra

12, 13. (a) I akapeea a Iesu Karaiti i te akakite anga i te tu kauraro anga atua ra? (e) Na teea au tuatua na Iesu ra i akaari mai i tona tu akono i te kauraro anga?

¹² Kare rava e ata no tetai ekoko anga e, ko te Tamaiti anau tai a Iehova ra, ko Iesu Karaiti, te oronga maira kia tatou i te akaraanga apa kore ua no te tu kauraro anga atua ra. Kua tou maira te apotetoro ko Paulo i te reira ia Philipi 2:6-8: “Ko te tu ïa [a Iesu] no te Atua, e kare aia i manako e, e apinga āru kia aite katoa aia i te Atua ra: Kua tuku ke atura ra aia i tona uaorai tu, e kua rave i to te tavini, i te riro anga mai mei te tangata nei te tu: E koia i kitea mei te tangata nei te tu, kua taakaaka iaia uaorai i te akonoanga e tae ua atu ki te mate, ki te mate [rakau tamamae anga] ra.” Iaia i te enua nei, kua tuatua putuputu a Iesu e kare aia i rave i tetai apinga i tona uaorai anoano; kare aia i rave takake nana uaorai, mari ra kua rave tamou i te kauraro anga ki tona Metua i te rangi ra.

¹³ Ka tatau tatou ia Ioane 5:19, 30: “Kua karanga aturā Iesu kia ratou, na ko atura, Tika, tika tikai taku e karanga atu kia kotou, Kare e tika ta te Tamaiti kia rave aia anake uaorai, ko tana ra i kite i te Metua i te rave anga; ko te au mea katoa tana e rave ra, koia katoa ta te Tamaiti e rave. Kare ua e mea e tika iaku anake ra kia rave: te akatau nei au i taku e akarongo nei, e tuatua-tika oki taku ra akatau anga, kare au i kimi i toku uaorai anoano, ko te anoano ra o te Metua ko tei tono mai iaku nei.” Mei te reira katoa oki, kua pure putuputu aia i te po o tona pikikaa angaia ra: “Kia tupu ra toou anoano; auraka toku.”​—Mataio 26:39, 42, 44; akara katoa ia Ioane 7:28; 8:28, 42.

Au Akaraanga Taito no te Tu Kauraro Anga Atua

14. Na teea au mataara ta Noa akaari anga i te tu kauraro anga atua ra?

¹⁴ Ko Noa tetai o te au akaraanga mua no te au tangata akono i te tu kauraro anga atua ra. Kua akaari mai aia i tona kauraro anga na nga mataara e toru. Te mea mua, na te akonoanga ei tangata tuatua tika, e apa kore aia i roto i tona uki, kua aaere aia ma te Atua mou ra. (Genese 6:9) Te rua, na te patuanga i te araka. “Kua pera oki a Noa; i te au mea katoa ta te Atua i akaue mai iaia ra, ko tana ïa i rave marie.” (Genese 6:22) Te toru, na te tuatua anga i te akamatakiteanga i te Turivi te aere maira ei “tangata i ako i te tuatua-tika ra.”​—2 Petero 2:5.

15, 16. (a) Eaa te akaraanga meitaki ta Aberahama i akanoo mai i te tu kauraro anga atua ra? (e) I akapeea a Sara i te akaari anga i tona kauraro anga?

¹⁵ Ko Aberahama tetai atu akaraanga meitaki no te akono i te tu kauraro anga atua ra. Kua akaari aia i te kauraro anga na te akarongoanga i ta te Atua ra akauenga: “E aere ke mai koe i to enua na.” (Genese 12:1) Kua riro te reira ei akarukeanga nana i tona ngai meitaki i Ura (kare i te oire puapinga kore ua, mei ta te aronga keri kite no ratou i te enua ra i akakitekite maira) e kua aaere ua i tetai enua ke na tetai anere mataiti katoa ra. Ko te akaari anga takake a Aberahama i tona tu kauraro anga atua na te akonoanga i te timata anga maata ra i tona akatikaanga kia oronga i tana tamaiti ia Isaaka ei atinga.​—Genese 22:1-12.

¹⁶ Kua akakite katoa mai oki te vaine a Aberahama, koia a Sara, kia tatou i tetai atu akaraanga meitaki no te tu kauraro anga atua. Kare e ekoko anga e ko te aaereanga i tetai enua ke ra kua akatupu mai i etai au turanga ngata e manganui, inara kare a tatou ngai e tatau ei e i tuatua akaapa ana aia. Kua akanoo aia i tetai akaraanga meitaki no te tu kauraro anga atua ra, i nga tuatau e rua i te oronga anga a Aberahama iaia e e tuaine nona i mua i te au tutara peikani ra. I era nga taime e rua kua akono taokotai atura aia, noatu rai e te vaitata roa ra aia i te riro ei mema no to ratou ngutuare tei akatakaia ra no ta ratou au vaine anake ua e te au vaine tavini ra. I te akakiteanga i tona tu kauraro anga atua ko tana tuatua anga i roto iaia uaorai ki tana tane kia Aberahama “e atu,” i te akaarianga e ko te reira tikai tona tu manako i roto i tona ngakau.​—Genese 12:11-20; 18:12; 20:2-18; 1 Petero 3:6.

17. Eaa i raukai kia tuatuaia e kua akaari mai a Isaaka i te tu kauraro anga atua ra?

¹⁷ Auraka katoa oki e ngaropoina ia tatou te akaraanga no te tu kauraro anga atua a te tamaiti a Aberahama koia a Isaaka ra. Te akakite maira te au tataanga a te ngati Iuda e te vaitata ra i te 25 mataiti a Isaaka i to Iehova akaue anga i tona metua, ia Aberahama, kia tuku atinga iaia ra. Naringa i inangaro a Isaaka, ka rauka ua iaia i te arai atu i tona metua, no te mea okotai anere ona mataiti te pakari atu ia Isaaka ra. Inara kare aia i pera. Noatu rai e i kimi tona manako no te kore o tetai manu ei atinga, kua kauraro maru ua aia ki tona metua i te tukuanga iaia ki runga i te atarau e te tapekaanga i tona nga rima e nga vaevae kia kore e oriori no tetai ua atu manako penei ka tupu mai i te rave anga i te matipi e ta iaia ra.​—Genese 22:7-9.

18. I akapeea a Mose i te akaari mai anga i te tu kauraro anga atua meitaki ra?

¹⁸ E manganui te au mataiti i muri iora, kua akanoo katoa a Mose i tetai akaraanga meitaki no tatou i te tu kauraro anga atua. Kua taka meitaki te reira i tona tuatua angaia e “e maru maata to taua tangata ra to Mose, i to te tangata ravarai o te ao katoa nei.” (Numero 12:3) No tona raveanga akarongo i ta Iehova ra au akauenga no te 40 mataiti i te metepara ra, noatu e nana e akaaere i taua iti tangata meameaau ra tei tae ra te numero ki te rua me kare e toru mirioni, te akakite katoa maira i tona tu kauraro anga atua ra. E no reira te karanga ra te papaanga e “Akapera atura oki a Mose: te au mea ravarai ta Iehova i akaue mai kiaia ra, ko tana ïa i rave.”​—Exodo 40:16.

19. Na teea au tuatua ta Iobu ra akaari anga i tona kauraro anga ia Iehova ra?

¹⁹ Ko Iobu katoa oki tetai atu tangata puapinga tei akanoo maira i tetai akaraanga meitaki maata no tatou i te tu kauraro anga atua ra. I muri ake i ta Iehova ra tuku anga kia takore katoatoaia e Satani ta Iobu ra au apinga, e kia tamate katoaia tana au tamariki, e kua ta atura iaia ki “te ee mamae, mei tona tapuae e tae ua atu ki tona take upoko,” kua karanga atura ta Iobu vaine kiaia: “Te tāpu ua nei koe i taau akonoanga? ka akakino atu i te Atua, ka mate atu ei!” Inara, kua akaari atura a Iobu i tona tu kauraro anga atua ra i te na ko anga kiaia: “Te tuatua nei koe mei tetai o te au vaine neneva e tuatua ra. E āriki ainei tatou i te meitaki mei ko mai i te Atua, e auraka tatou e āriki katoa i te kino?” (Iobu 2:7-10) I te akaarianga i taua tu manako rai ko tana au tuatua tei tataia ia Iobu 13:15 ra: “Ta oti mai aia iaku, ka irinaki atu rai au iaia?” Noatu rai e e maata to Iobu ra manako anga no te akatika anga iaia uaorai, kare e tau kia ngaropoina ia tatou e i te openga ra kua tuatua atura a Iehova ki tetai o tei manakoia ra e e tangata akapumaana atu iaia: “Kua tupu toku riri ia koe, e nga oa katoa noou ra toko rua; kare oki ta kotou tuatua i tau iaku, mei ta toku tavini mei ta Iobu.” Kare e ekoko anga e kua oronga mai a Iobu i tetai akaraanga meitaki no te tu kauraro anga atua ra.​—Iobu 42:7.

20. Na teea au mataara ta Davida akakite mai anga i te tu kauraro anga atua ra?

²⁰ Kia taiku akaou i tetai atu akaraanga no te au Tuatua Tapu Ebera ra, ko Davida oki tetai. I ta te Ariki ko Saula arumaki anga ia Davida mei te mea rai e e manu aia, e rua nga tuatau tei va mai no Davida kia akaope atu i tona au taitaia na te tamateanga ia Saula ra. Inara na to Davida tu kauraro anga atua ra i tapu iaia kia kore e rave i te reira. Kua papaia tana au tuatua i roto ia 1 Samuela 24:6: “Kia akakore mai oki a Iehova, auraka au kia pera ki toku pu, ki to Iehova ra tangata i akatainuia ra, auraka toku rima kia rave ua atu iaia, ko tei akatainuia oki aia e Iehova ra.” (Akara katoa oki ia 1 Samuela 26:9-11.) Pera katoa kua akaari aia i tona tu kauraro anga atua ra na te arikianga i te ako i tona rave anga i te tarevake me kore te ara anga.​—2 Samuela 12:13; 24:17; 1 Paraleipomeno 15:13.

Ta Paulo Akaraanga no te Kauraro Anga

21-23. I teea au tuatau tuke tuke ta te apotetoro ko Paulo ra akaari mai anga i te tu kauraro anga atua ra?

²¹ I roto i te Au Tuatua Tapu Ereni Kerititiano ra, e akaraanga meitaki tikai ta tatou i te apotetoro ko Paulo no te tu kauraro anga atua ra. Kua aru aia i tona Pu, ia Iesu Karaiti, i teia mei tana katoa oki i rave i etai atu tu o tana angaanga ei apotetoro ra. (1 Korinetia 11:1) Noatu rai e kua maata rava atu ta te Atua ra ko Iehova taangaanga anga iaia e etai katoa atu o te au apotetoro ra, kare rava a Paulo i rave akataka ke iaia ra. Te akakite maira a Luka kia tatou e i te tupu mai anga te maroanga e me kia peritomeia te au pipi Kenitara ra e tikai “kua akono atura [te au taeake i Anetioka] ia Paulo raua ko Banaba, e ko e tokotai puke tangata no ratou uaorai; e aere ki Ierusalema ki te au aposetolo ra, e te aronga orometua, i taua tuatua ra.”​—Angaanga 15:2.

²² I ta Paulo rave anga i te angaanga ei mitinari, te akakiteia maira kia tatou i Galatia 2:9 e: “E kite akerā Iakobo, ma Kepha, e ko Ioane, (ko tei manakoia ra e, e au pou,) kite akera i te aroa ua i orongaia mai kiaku nei, kua o mai ratou i te rima katau aroa kia maua ko Banaba; kia aere atu maua ki o te etene, e ei ia ratou te peritome.” Kua kimi a Paulo i te arataki anga eiaa te rave angaanga takake nana uaorai.

²³ Mei te reira katoa oki, i tona tuatau openga ki Ierusalema kua ariki a Paulo i te akoanga tei orongaia atu e te aronga pakari i reira ra no te aereanga ki te iero e te aruanga i te akapapa anga no te Ture kia kite te katoatoa e kare aia i tetai tangata tei akaruke ua i te akonoanga mou i ta te Ture a Mose ra. I te mea no tana raveanga i te reira kua riro te akara anga e kua akaopeia te reira i tetai tu kino no te mea kua patoiia mai aia e tetai urupu i reira, kua riro ainei tona kauraro anga ki te aronga pakari ra ei tarevake? Kare rava ia, mei tei akapapuia maira i ta tatou e tatau ra ia Angaanga 23:11: “E po akera, kua tu maira te Atu i vaitata iaia, kua tuatua maira, E akamaroiroi, e Paulo: mei taau i akakite i te tuatua noku i Ierusalema nei, e akakite katoa oki koe i Roma e tikaʼi.”

24. Eaa etai atu au tu no te kauraro anga te ka uriuri manakoia i te atikara i muri akenei?

²⁴ E tika tikai, te oronga maira te Au Tuatua Tapu kia tatou i te au tumu ririnui no tatou kia kauraro e te au akaraanga taka meitaki no te aronga tei akakite maira i te reira tu kauraro anga. I te atikara te aru mai nei, ka uriuri manako tatou i etai au ngai tuke tuke te ka rauka katoa ia tatou i te akono i te tu kauraro anga i te Atua ra ko Iehova, te au tauturu no ta tatou rave anga i te reira, e pera katoa oki te au tutaki te ka rauka mai.

Akapeea Koe me Pau?

◻ Eaa te tu takake anga kare e tau kia anoanoia?

◻ Eaa te tumu akaia no te akakore anga i te kauraro anga?

◻ Eaa te au tumu i tau ei tatou kia kauraro atu ia Iehova ra?

◻ Eaa nga akaraanga meitaki te orongaia maira i te Au Tuatua Tapu no te tu kauraro anga atua ra?

[Tutu i te kapi 10]

Ko Nimeroda, te tutara mua i muri ake i te vaipuke tei meameaau ra i te tu kauraro anga atua ra

[Tutu i te kapi 13]

Ko Noa, e akaraanga apa kore ua no te tu kauraro anga atua ra.​—Genese 6:14, 22