Matakite i te Akatangi Anga Imene Tau Kore!

“Kia matakite i to kotou aerenga, eiaa mei ta te kite kore, mei ta te aronga pakari ra. Ma te taporoporo marie i te tuatau, no te mea e tuatau kino teia.”​—EPHESIA 5:15, 16.

1. Eaa ka tau ei kia tapaia te akatangi anga imene “e apinga orongaia mai na te Atua”?

“AKATANGI IMENE . . . e apinga orongaia mai na te Atua.” Ia Lulu Rum­sey Wiley i tata i roto i tana puka Bible Music. Kua kite te au tane e te au vaine mataku i te Atua i te reira manako mei mua mai rai. Na roto i te akatangi anga imene, kua akakite te tangata i tona au manako oonu​—te rekareka, te mii, te riri, e te aroa. E no reira e tuanga maata ta te akatangi imene i rave i te tuatau o te Puka Tapu ra, e kua taikuia te reira i roto i taua puka tapu katoa ra.​—Genese 4:21; Apokalupo 18:22.

2. Akapeea te raveanga i te akatangi anga imene ei akapaapaa ia Iehova i te tuatau Puka Tapu ra?

² Na roto i te akamori anga ia Iehova ra i kiteaʼi ta te akatangi anga imene akakite anga ngateitei roa. Ko etai o te au tuatua teitei roa atu no te akapaapaa i te Atua ko Iehova tei akonoia ra kua akanooia mai ki roto i te akatangi anga imene mei muatangana mairai. “Ka akapaapaa au i te ingoa o te Atua i te imene,” ta te tata taramo ko Davida i tata. (Salamo 69:30) Kua raveia te akatangi anga imene i te ngai muna ra ei kapiti atu anga ki te manako anga no te pure. “Te maara nei au i taku imene i te po: te koreromoko nei au ki toku ngakau; e te akaeatu marie nei toku vaerua,” ta Asapha i tata. (Salamo 77:6) I te iero o Iehova ra, kua akapapaia te akatangi imene na roto i te tuanga meitaki. (1 Paraleipomeno 23:1-5; 2 Paraleipomeno 29:25, 26) I etai tuatau, e maata te nuku akatangi anga imene tei akapapaia ra, mei to te akatapuanga i te iero ra, e 120 te aronga akatangi pu tei kapitiia atura. (2 Paraleipomeno 5:12, 13) Kare a tatou tataanga i akapeea te tangi anga o teia akatangi anga imene ngateitei ra, inara kua akakite maira te puka The Music of the Bible e: “Kare i te mea ngata kia akatutu i tetai manako no te tu o te akatangi anga imene i te iero i te au ati anga tapu ra . . . Me ka raveia atu tetai o tatou ki roto i taua tu ngai ra i teianei, ka tupu maira tetai tu mana no te mataku e te tapu i reira.”a

Te Akono Tau Kore i te Akatangi Imene

3, 4. Na teea mataara te akono tau kore anga i te apinga orongaia maira, a te au tangata o te Atua e te aronga etene i te pae mai ia ratou ra?

³ Inara, ko te akatangi anga imene kare i rave tamouia ei mea teitei. I te Maunga ko Sinai, kua raveia te akatangi anga imene ei akamaroiroi ua atu i te akamorianga itoro i tetai punua puakatoro auro ra. (Exodo 32:18) Kua rave kapiti katoaia oki te akatangi imene i te au atianga kona kava e pera katoa te akaturi anga. (Salamo 69:12; Isaia 23:15) Kua apa katoa oki te aronga etene i te pae mai i to Iseraela ra i te rave anga tau kore i teia apinga orongaia maira e te Atua. “I Phoenicia e Arama ra,” te akakiteia maira e The Interpreter’s Dictionary of the Bible e, “vaitata te au akatangi anga imene katoa tei rekaia te akaata maira i te akamori anga ia Ikita, koia te atua metua vaine no te akamaroiroi kia anau tamariki. E no reira, ko te imene rekaia kua imeneia i te akamata anga o te ravenga akaputu anga no te ainga.” Kua rave katoa oki to Ereni i taito ra i te akatangi anga imene ei kapiti atu ki ta ratou “au ura akainangaro ainga” rekaia ra.

⁴ Ae, e mana to te akatangi anga imene kia akakeu, kia akatuikaa i te manako, e kia aru atu. I te au raungauru mataiti kua topa, kua akakite atea mai te puka a John Stainer The Music of the Bible i te tuatua e: “Kare e ravenga karape te rave nei kia maata atu tona mana ki rungao i te au tangata katoa i teia tuatau nei i to te ravenga karape i te Akatangi Imene.” Te rave ua atura te akatangi anga imene i te akono i te mana ririnui roa atu te kino i teia tuatau. No reira, ka rauka i te tu akatangi anga imene tarevake i te akatupu mai i te kino tikai no te au mapu mataku i te Atua ra.

Te Anoanoia ra te Matakite

5. (a) Eaa te maata o te tuanga a te akatangi anga imene i te oraanga o te au mapu e manganui ra? (e) Eaa to te Atua ra manako no te te aronga ou uaorai e rekareka ra?

⁵ Me ko koe tetai mapu, kua kite meitaki koe i reira e mei teaa te puapinga te akatangi anga imene​—e maata atu oki te au tu tuke tuke tei rekaia ra me kare te akatangi anga imene roka​—ki te aronga e manganui o toou mataiti. Kua tapa katoaia oki te akatangi anga imene e “e tuanga te anoanoia ra no te mapu.” Kua manakoia e i tona ono mataiti openga i te apii, ko te mea matauia no te mapu i te Unaite Teite ka akarongo aia e tere atu i te a ora akatangi anga imene roka i te ra! Te akaari papu maira te reira i te ngere i te tu tau ra. Kare mei te mea e e tarevake te rekarekaanga i tetai apinga te ka akariro ia koe kia meitaki te manako me kare kia mataora. E tika ra e ko Iehova, koia Tei Anga mai i te akatangi imene rekareka, kare aia e manako mai i te aronga ou kia muteki ua e kia maromaroa. Ko te tika, kua akaue maira aia i tona au tangata: “Kia rekareka e kia pereperekavana ia Iehova, kotou e te aronga tuatua-tika ra; e maeva i te rekareka, kotou katoa, e te aronga i tiratiratu te ngakau ra.” (Salamo 32:11) Ki te mapu ou te karanga ra tana Tuatua: “Ka rekareka, e tenana tangata ou, i toou na ou anga, e kia rekareka oki to ngakau i te au rā o toou na ou anga.”​—Koheleta 11:9.

6. (a) Eaa ra i tau ei te au mapu kia matakite i ta ratou iki anga i te akatangi imene? (e) Eaa ra i tau kore ei te maata anga o te akatangi anga imene o teia tuatau nei kare mei ta te au uki o mua ana?

⁶ Inara, e tumu meitaki tetai noou kia matakite i taau iki anga akatangi anga imene. Kua karanga te apotetoro ko Paulo ia Ephesia 5:15, 16: “Kia matakite i to kotou aerenga, eiaa mei ta te kite kore, mei ta te aronga pakari ra. Ma te taporoporo marie i te tuatau, no te mea e tuatau kino teia.” Penei ka patoi mai tetai papaki, mei ta tetai tamaine mapu ra: “I rekareka ana to tatou au metua i ta ratou akatangi anga imene ia ratou e mapu ra. Eaa tatou ka kore ei e akarongo i ta tatou nei?” Penei ko tetai papaki o te akatangi anga imene ta to tatou au metua i rekareka ia ratou mei ia tatou nei te pakari i vai katoa oki to ratou tu tau kore ra. I te akara matatio anga, e manganui oki to te au mea rekaia ra tei taiku kikite mai i te au manako no te ainga e te au akakite anga akaturi tei araiia maira. Inara ko tei taiku uaia ra i mua ana te akataka ateaia maira i teianei. Te akakite maira tetai tangata tata: “Te pupuiia maira te au tamariki i teianei i te au tuatua taka marama maira na runga i te turanga kare i aiteia ana i tetai ua atu apinga i kitea i ta tatou au ravenga nei.”

Akatangi Anga Imene Rapa​—Te Akatangi Imene Meameaau

7, 8. (a) Eaa te akatangi anga imene rapa, e na teaa te reira i rekaiaʼi? (e) Penei na teaa e akataka e te akono ra tetai tangata i te tu oraanga rapa?

⁷ E akamanako ana, ei akatauanga, i te tupuanga viviki te inangaro i teianei i te akatangi anga imene rapa. Kia tau ki ta te makatini Time, kua riro te rapa “ei akapapu, i te taui anga akanoonoo anga tuatua imene i te ao katoa nei” e kua maata te rekaia i Paratiri, i Europa, i Tiapani, i Rutia, e te Unaite Teite katoa oki. E putuputu kare ona tangi anga reka i te taringa, kua tuatua uaia tona au tuatua akanoonooia, kare e imeneia, kua kapitiia ra ma tetai tukituki anga ririnui. Inara, ko taua tukituki anga maata ra, i te akara anga ko te tumu muna ia o te autu meitaki anga te rapa ra no te okooko anga. “Me akarongo au i tetai akatangi anga imene rapa,” te karanga ra tetai tamaine mapu Tiapani, “Ka tupu te rekareka kiaku, e kia ura au, kua kite au i te tu rangatira iaku nei.”

⁸ Te au tuatua akanoonooia o te rapa​—e putuputu te tuatua viivii te kairoia ki te mea tau kore no runga i te mataara—​i te akara anga ko tetai atu tumu ia no te rekaia te rapa ra. Kare mei to te au tuatua akanoonooia ra o te imene roka, e manganui tei akanooia ki runga i te tumu tuatua no te inangaro mapu, ko to te tuatua akanoonooia no te rapa ko tana tuatua e pakari atu te tumu manako. Te tuatua patoi maira etai rapa i te tuatua tau kore, te akara i te iti tangata, e te takinga kino a te akava. Inara, i etai tuatau, kua tuatuaia mai te akapapa anga no roto i te tu viivii maata roa, te au reo poitirere roa kia akamanakoia. Ko tetai akara anga katoa e meameaau anga i te au turanga o te kakau, te akamanea anga, e te tu tau no te ainga. Kare ra i te mea poitirere, kua riro te rapa ei tu oraanga i tana uaorai tika. Ka kiteaia tona aronga tangata i ta ratou au ravenga tuke rai, tuatua tau kore o te mataara, e te kakau​—piripou maatamaata, au tamaka teitei mai ki runga ake i te pauanga o runga ake i te pooavae kare e tapekaia, au vivi auro, e pare kapu mei to te aronga pa poro rai, e te au titia poiri oki.

9, 10. (a) Eaa te au tumu tau na te au mapu kia akamanako i te iki anga me e “mea mareka na te Atu” te akatangi imene rapa e tona tu oraanga? (e) Eaa ta tetai papaki mapu Kerititiano te manako mama ua ra?

⁹ Ia Ephesia 5:10, te akaueia ra te au Kerititiano “kia kitea ia kotou te mea mareka na te Atu.” I te akamanako anga i te tu manako ta te rapa i akatupu nona uaorai, e manako ainei koe e e “mea mareka na te Atu” e kia o atu koe ki roto i te reira? Ka anoano ainei te mapu Kerititiano kia akatakaia atu aia ma te tu oraanga te kitea ra e kare e marekaia e te aronga e manganui noatu no teianei ao ratou? E tamanako ana i akapeea ta tetai tangata tei akarakara ra, i te akataka anga i tetai tamataoraanga rapa: “Kua taemoemo te aronga imene rapa ia ratou uaorai no te akapoitirere anga maata rava ma te tu viivii e te au tuatua ainga taka meitaki. . . . kua rave akameamea ua te tane e te vaine ura ra i te au ravenga ainga i runga i te paata ra.” No runga i tetai aitamu tei akakite maataia maira, kua tuatua tetai o te aronga akaaere ra e: “Vaitata te au tuatua ravarai i tuatuaia ra e to ratou vaa e (viivii anake).”

¹⁰ Pera katoa, te au imene i akatangiia i taua aiai ra kare e rauka kia akamanakoia e no vao mai i te akatangi anga imene a te rapa. Kua tuatua te akaaere o te are uipaanga no te tarekareka anga: “Ta kotou e akarongo na ko te rapa matauia ia​—mei ta ratou e oko ra i roto i te au toa.” E mea mii ra kia ripotiia e i roto i te 4,000 e tere atu te au mapu i reira i taua tarekareka anga ra kua karanga tetai papaki i o ratou ra e e Au Kite ratou no Iehova! I te akara anga kua manako ua ratou e kare e kino o te tika e ko Satani “te ariki mana o te reva ua nei.” Koia te akatere nei i “te vaerua [me kare, te tu taomi anga o te manako] e angaanga ririnui nei i roto i te aronga akarongo kore.” (Ephesia 2:2) Ko to ai manako taau ka akono me ka o atu koe ki roto i te akatangi anga imene rapa me kare te tu oraanga rapa ra? E tika rai, penei e meangiti ua mai te kino o etai rapa i roto i te rave anga. Inara e meitaki ainei kia tamata i tetai tongi anga no tetai ua atu akatangi anga imene te riro ra te maata anga ei mea viivii ki te au turanga Kerititiano ra?

Auri Teiaa​—Ainga, Ta Ua, e te Rave Anga Satani

11, 12. Eaa te akatangi anga imene auri teiaa, e eaa tona au tu tau kore te akakiteia maira?

¹¹ Ko tetai atu tu akatangi anga imene rekaia ko te auri teiaa ia. E tere atu te ririnui o te auri teiaa i to te roka marokiakia ra. Te tuatua ra tetai ripoti i roto i The Journal of the American Medical Association: “Ko te akatangi anga auri teiaa . . . te rave maira i tetai tutuki anga maata i te akatangi anga e te ki ra i te au tuatua te akakaka ra i te makitakita, te akakino, te ainga tapae ke i to te mea tau ra, e e putuputu oki te akonoanga satani.” Eaa oki, ko te ingoa ua o te au pupu akatangi rekaia ra te akakite maira i te viivii o teia ingoa roka. Te kapiti ra ratou i te au tuatua mei te “poitini,” “te au pupui,” e “te mate.” Inara, i te akara anga e rarata mai te auri teiaa i te akaaiteia atu anga ki te auri papaanga e te auri no te mate​—te piri atura ki te tu akatangi anga imene tei tupu maira no te auri teiaa ra. Te akakite maira te au ingoa o teia au pupu akatangi imene i te au ingoa mei “te tangata kai tangata” rai e “te tuatua akakite anga i te matenga ra.” E manganui te au enua kare te au mapu e kite e mei teaa te viivii kino i teia au ingoa no te mea tei roto te reira i te reo Engarani me kore tetai atu reo ke.

¹² E putuputu te akatangi anga imene auri teiaa i te kapitiia atu ki te taanga te mapu iaia uaorai, te tu maromaroa kino ra, e te kai anga apinga akakona. No te piri anga te reira ma te tu akono ta ua kua akariro i tetai tangata kite i te angaanga ratio kia taui i te ingoa e “ko te akatangi anga imene ei ta i toou nga metua.” Ko te pirianga ia ma te rave anga Satani te akapoitirere ra i te au metua e manganui​—e te au akava oki. Kua akakite mai tetai tangata kimikimi e ko tetai papaki o te au mapu tei piri atu ki roto i te akamori anga a Satani kua akamataia atu ki roto i taua tu akonoanga ra na roto i te akarongorongo anga i teia akatangi anga imene. “Kare ratou e kite ana e eaa ta ratou e tomo atura ki roto,” ko tana ia i tuatua mai.

13. Eaa te kino o te o atu anga ki te akatangi anga imene auri teiaa ra?

¹³ Inara, kare te au mapu Kerititiano e tau kia “kite kore i ta [Satani] au ravenga.” (2 Korinetia 2:11) Ina oki, “ta tatou e kukumi nei, ko . . . te au vaerua kikino i te reva nei.” (Ephesia 6:12) Mei teaa ra te neneva e, na te iki anga a tetai i te akatangi imene, te pati atura i te au temoni kia tomo mai ki tona oraanga! (1 Korinetia 10:20, 21) Inara, e manganui te au mapu Kerititiano te akono rekareka ra i te reira tu akatangi anga imene. Kua rave tetai papaki i te rave morimori kia akamerengo i ta ratou tongi anga i te akatangi anga imene ra. Kua aaki maira tetai tamaine mapu e: “I akarongorongo ana au i te akatangi anga auri teiaa, i etai tuatau no te po roa katoa ra. Kua oko au i te au makatini auri teiaa e kua uuna atu ia ratou ki roto i te pia tamaka kia kore e kitea e toku nga metua. Kua pikikaa au i toku nga metua. E kua kite au e kare a Iehova i mareka mai iaku nei.” Kua manako tangata maira aia i te tatau anga i tetai atikara i te makatini Awake! Eaa te manganui o te au mapu penei te vaira i roto i te ereere a te reira tu akatangi anga imene?

Kokotianga i Taau i Ruru Ra

14, 15. Eaa ka papu ei ia tatou e e kino te tupu anga no te akarongorongo anga i te akatangi anga imene tau kore ra? E akatutuia mai.

¹⁴ Auraka e manako iti mai i te kino te ka rauka i taua tu akatangi anga imene ra i te akatupu. E tika, penei kare koe e manako kia ta i tetai me kare kia rave i te ainga akono kore no tei akarongorongo ua koe i tetai imene. Tera ra, te tuatua maira a Galatia 6:8 e: “Ko tei ruru i ta tona uaorai kopapa, ka rauka iaia te kino i taua kopapa ra.” Te akarongorongo anga i te akatangi anga imene no teianei ao ia, no te tangata nei, e no te au temoni oki e kino anake te ka tupu mai kia koe. (Akaaiteia atu kia Iakobo 3:15.) Kua taikuia maira te tangata kite no te akatangi anga imene ko Joseph Stuessy i te tuatua anga e: “Ka akatupu tetai ua atu akatangi anga imene i te tuke anga kia tatou nei, te au manako ngakau, te au tu akono, e pera katoa ta tatou ravenga . . . Tetai ua atu tangata te ka karanga e, ‘ka rauka iaku te akarongorongo atu i te auri teiaa, inara kare te reira e akakino mai iaku,’ te tarevake ra aia. Ka akakino ra te reira i te au tangata tuke tuke na te au tu tuke e na te au mataara tuke tuke ra.”

¹⁵ Kua akatika tetai mapu Kerititiano e: “I o ana au ki roto i te auri papa e kua taui akakino takiriia toku tu tangata.” Kare i roa ana kua akamata aia i te tamanataia e te au temoni ra. “I te openga kua akakore atu au i taku au imene katoa, e kua akamataraia mai au e te au temoni ra.” Kua aaki katoa maira tetai atu mapu: “Ko te akatangi anga imene taku i akarongorongo ana ko tei tuatua ra i te purepure, te apinga akakona, me kare te ainga. E manganui te aronga mapu te karanga ra e kare te reira e akakino ana ia ratou, inara te akatupu maira ia i te kino. Kua takake atu au ki vao i te tuatua mou.” Te ui maira tetai materi e: “E tika ainei i te tangata kia tuku i te ai ki roto i tona umauma, e kare ainei e ka tona kakau?”​—Maseli 6:27.

Kia Matakite

16. Eaa te ka rauka kia tuatuaia no te aronga tata e te aronga rave i te maataanga o te akatangi anga imene i teia tuatau nei?

¹⁶ Kua tata a Paulo ki te au Kerititiano i Ephesia i taito ra: “E teianei, teia taku tuatua, ta te Atu oki taku e akakite atu nei, oti ra ua kotou i te aere i ta tetai papaki etene aerenga, i te akonoanga neneva o to ratou uaorai ngakau, Ma te manako akapoiriia, e te taka ke i te ora a te Atua ra no te kite kore i roto ia ratou ra, e te paetaeta oki o to ratou ngakau.” (Ephesia 4:17, 18) Kare ainei e tau kia tuatuaia no te aronga tata e te rave oki i te maataanga o te akatangi anga imene i teia tuatau nei? Kua tere roa atu i to mua ana, ko te au akatangi anga imene ravarai no teianei ao te akaata maira i te mana o “te atua o teianei ao,” koia a Satani te Tiaporo ra.​—2 Korinetia 4:4.

17. Akapeea e raukai i te au mapu i te iki me kare te timata i te akatangi anga imene?

¹⁷ Kua totou maira te Puka Tapu no runga i te “tuatau openga ra” e: “Ko te au tangata kikino e te aronga pikikaa ra, e tupu rai to ratou kino, e e maata atu.” (2 Timoteo 3:1, 13) E tere atu oki i to mua ana ra, ka tau koe kia matakite i taau akatangi anga imene ka iki. E putuputu ra, na te ingoa reka kore ua i runga e akakore atu i te pia imene. Te ui maira a Iobu 12:11: “Kare ainei na te taringa nei e timata i te tuatua? e na te vaa e tongi i tana kai?” Na te reira tu katoa oki, ka rauka ia koe te timata i te akatangi anga imene na te akarongo atu anga i te reira na te taringa matakite. Eaa te tu manako ngakau ta te tangi anga te akatupu maira kia koe? Te akatupu maira ainei i te tu rerevao, te tu akono tau kore​—te vaerua meameaau? (Galatia 5:19-21) Akapeea te au tuatua ra? Te akatupu maira ainei i te ainga akono kore, te kai apinga akakona, me kare etai atu au tarevake “e mea akama oki kia tuatua”? (Ephesia 5:12) Te karanga ra te Puka Tapu e “auraka rava e akaikiia ki o kotou na” i roto i te au tangata o te Atua, kia iti roa atu oki e kia tukituki e kia taiku akaouia e kia rave akaouia. (Ephesia 5:3) Ka akapeea te apinga takai ra e tona tutu? Te vaira ainei te au tuatua purepure me kare te au tutu akatupu inangaro no te ainga?

18. (a) Eaa etai au taui anga tau na tetai papaki o te au mapu kia rave no runga i te akatangi anga imene? (e) Akapeea e raukaʼi i te au mapu te akatupu i tetai tongi anga i te akatangi anga imene tau ra?

¹⁸ Penei ka tau koe kia rave i etai taui anga i te tu akatangi anga imene taau ka iki. Me e au rekoti taau, e au tepe, e au titiki (disc) te akono ra i te au tumu tuatua akaturi e te tumu tuatua temoni ka tau koe kia takore viviki atu ia ratou. (Akaaiteia atu kia Angaanga 19:19.) Kare te aite anga o teia e kare koe e tau kia rekareka i te akatangi anga imene; kare e ko te au akatangi anga imene rekaia e kino anake. Kua kite tetai papaki o te au mapu i te akatotoa atu i ta ratou tongi anga i te akatangi anga imene e te rekareka nei i teianei i etai akatangi anga imene taito, voroko, te tiati mama, e etai atu tu. Te au tepe Kingdom Melodies kua tauturu i te au mapu e manganui kia akatupu i te tongi anga no te akatangi anga imene akamaroiroi na te pupu akatangi.

19. Eaa i puapinga maataʼi kia tuku i te akatangi anga imene ki roto i tona uaorai ngai?

¹⁹ E apinga orongaia mai na te Atua ra te akatangi anga imene. Inara, no te aronga e manganui kua riro te reira ei ravenga no te tuku i to ratou manako katoa ki rungao. Kua aiteite teia aronga ki to Iseraela i taito ra kua rekareka ratou i te akatangi anga i “te kinura e te nabala, te paʼu, e te koê, . . . kareka te ravenga a Iehova, kare ratou i akono.” (Isaia 5:12) E akariro koe i te reira ei akakoro anga naau kia tuku i te akatangi anga imene i tona ngai tau e ka tuku ei te raveanga angaanga na Iehova te manako anga maata naau. E iri marie e kia matakite i te akatangi anga imene taau ka iki. Na reira ka raukai ia koe te raveanga tau​—kare te tau kore​—i teia apinga orongaia mai na te Atua ra.

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]

Te Maara ra Ainei ia Koe?

◻ Eaa ka tau ei te akatangi anga imene kia tapaia e e apinga orongaia mai na te Atua ra?

◻ I akapeea te akono tau kore anga i te akatangi anga imene i te tuatau taito ra?

◻ Eaa te au kino te orongaia mai ra e te akatangi anga imene rapa e te auri teiaa ki te au mapu Kerititiano ra?

◻ Akapeea e raukai i te au mapu Kerititiano i te akono matakite i ta ratou iki anga i te akatangi anga imene tau ra?

[Tutu i te kapi 23]

I te tuatau Puka Tapu ra, e putuputu te akatangi anga imene i te raveia ei akapaapaa anga ia Iehova ra