Te Puka Tapu​—E Arataki Anga Tau no te Tangata o Teia Tuatau

“Kua akauruia e te Atua te au Tuatua Tapu ravarai e ka tau meitaki i te taangaangaia . . . no te aratakianga i te oraanga o te au tangata.”​—2 Timoteo 3:16, “The Jerusalem Bible.”

TE AKATAKA ra teia irava i te tumu puapinga tikai i tau meitaki ei te Puka Tapu no to tatou tuatau. Kua akauruia te reira e te Atua. I te mea e kua anga te Atua ia tatou, kare okotai tei kite atu i to tatou au kopapa, au manako, au manako ngakau, e te au anoano mei iaia rai. Kua tuatua te ariki Iseraela ko Davida i tetai taime no runga i te Atua ko Iehova e: “Kua kite oki to mata i toku tu, i toku vai oti kore anga ra; e kua tataia toku au melo katoa, i te au rā.” (Salamo 139:16) Mei te mea e maata ta to tatou Anga tei kite no runga ia tatou, e mea tau i reira e e pauna te taime no te kimikimi atu i tana ako anga e te tauturu e akapeea e raukaʼi ia tatou kia mataora e te manuia i te oraanga.

Kua akaari mai te kite anga e ko te au kaveinga Puka Tapu e mea tau e te tika tikai no to tatou tuatau. Te papu tikai ra ia. E a au akaraanga te ka aru mai tei akatutu ra i te tu tau tikai o te Puka Tapu i te au ra katoa.

Te Au Piri Anga Tangata e Tona Tu Uaorai: Te akamaata ra te Puka Tapu i tetai papa anga meitaki o te au tu tangata uaorai te ka arataki atu ki te au piri anga oraora e te manuia ma tetai pae atu. Ei akaraanga, kua akaueia te pa enua Iseraela: “Auraka koe e akaoko, auraka e akamoupuku . . . e aroa ra koe i to tangata tupu mei toou aroa ia koe uaorai na.” (Levitiku 19:18) Noatu e kare tatou i raro ake i te ture Iseraela, na te aruanga i tana au kaveinga Puka Tapu ka tauturu te reira ia tatou kia noo au ua ma to tatou au taeake. Ei akaraanga, ka tamanako ana eia au manamanata te ka rauka i te rapakauia me tauta te katoatoa i te tatau i te au tu pae vaerua tei kitea i roto ia Galatia 5:22, 23 (NW): “Te ua o te vaerua ko te aroa, te rekareka, te au, te akakoromakianga roa, te takinga meitaki, te meitaki, te akarongo, te maru, te akatere iaia uaorai. I te pae i teia au mea nei kare e ture.”​—Akaaiteia atu kia Roma 8:5, 6.

Ma te manuia kore, te akaputu te au taomi anga o te oraanga, i te maata anga o te taime ka tupu mai te riri e te taumaro anga. I teia au turanga ra, ka riro te taangaanga anga i te au tuatua akamatakite anga tei kitea i roto ia Maseli 29:11 ei akaora ia tatou mei te maata anga o te au manamanata. “E akaope te neneva i tona manako ki vao: kareka te tangata pakari, e tāpu ïa e kia roa iti ake.”​—Akaaiteia atu kia Maseli 15:1; Mataio 7:12; Kolosa 3:12-14.

E ako anga meitaki​—inara ka angaanga ainei te reira i roto tikai i te oraanga? Ka akara ana i te turanga o tetai tangata i Varani, e manamanata kino tona ma tona tu makitakita. E maata ua atu te au taime ka tano atu aia ki roto i te manamanata, pera katoa ki roto i te are auri no tei o ki roto i te au ta anga. No tona kite i te motomoto kua akakino atu ia i te au mea. I tetai ati anga kua tupu tetai karo i rotopu i teia tangata e tona papa. Ma te viviki i mua ka kite ei aia, kua akatopa aia i tona papa ki runga i te taua ma te okotai moto anga. I muri maira kua tupu tetai takake anga kino i to raua piri anga.

I te reira taime, kua aravei teia tangata i te Au Kite o Iehova e kua akamata i te apiianga i te au kaveinga Puka Tapu. Kua akatupu teia iaia kia akara pakari tikai i te tu tana e rave ra ki tetai pae. Ma te tu tauta maata kua akamata tona tu i te taui, e kua maata mai tona tu au. I tetai ra, kua oki atu te tangata ra ki tona papa no te akatupu i te au. Kua umere tikai tona papa i te au taui anga ta tana tamaiti i rave ra kua akaoki akaouia to raua piri anga.

Ko teia tetai o te au akaraanga e manganui tei akaari i te tika anga o te tuatua mou o te au tuatua a te apotetoro ko Paulo: “E mea ora oki te tuatua a te Atua, e te ririnui, e kokoi maata oki to te reira i to te koke matarua ra, . . . e te akara matariki oki i te manako e te vananga o te ngakau ra.”​—Ebera 4:12.

Te Oraanga Ngutuare Tangata: Te mataora ainei toou ngutuare tangata? E manganui te au ngutuare kare e pera ana. “Te papu ra i teianei te reira oraanga ngutuare tangata ei taokotai anga i te takinoia,” i tuatuaʼi The Natal Wit­ness, e nutipepa Aperika Apatonga, te kapitianga atu e “te anauia maira te au tamariki i teia tuatau ki roto i tetai orureau anga tangata.”

Inara, te ki ra te Puka Tapu i te au ako anga tau tei akakoroia no te tauturu i te au ngutuare tangata kia manuia noatu me tupu te au manamanata. Ei akaraanga, no runga i te tuanga a te au tane ra, te karanga ra te Puka Tapu e: “E tau te au tane kia aroa i ta ratou au vaine mei to ratou uaorai au kopapa.” Me akatupu te tane i teia umuumu anga, e mea mareka anga no tana vaine i reira kia akaoki atu i te ‘akangateitei ma te oonu i tana tane.’ (Ephesia 5:25-29, 33, NW) Kua tuatuaia te piri anga i rotopu i te au metua e te tamariki i roto ia Ephesia 6:4 (NW): “E kotou, e te au metua tane, auraka e akariri atu i ta kotou tamariki, inara e rave atu i te utuutu mai ia ratou i te ako anga e te akatikatikaanga manako a Iehova.” Na teia i reira e akatupu i tetai mareva ngutuare tangata tei akariro ra kia ngoie ua i te au tamariki i te aru i te akauenga a te Puka Tapu e kia akarongo i to ratou au metua.​—Ephesia 6:1.

Ko te tuatua i mua ake nei e tuatua akamata ua ia o te tuatua a te Puka Tapu no runga i te oraanga ngutuare tangata. Na te aruanga i te arataki anga a te Atua, e manganui tei kite i te manuia e te rekareka ra i te tu mataora i te kainga. Ko Edward, e metua no tetai toko rua, kua akataka aia i te au puapinga tana i rekareka i te taangaanga anga i te au kaveinga Puka Tapu: “Te pueurikiriki ra toku akaipoipo anga,” i maara ei iaia. “Kare oku taime no te rave i tetai piri anga puapinga ma taku tamariki. Ko te mea ua rai tei taokotai kapiti mai ia matou koia ko te taangaanga anga i ta te Puka Tapu i tuatua no runga i te oraanga ngutuare tangata.”​—Maseli 13:24; 24:3; Kolosa 3:18-21; 1 Petero 3:1-7.

Te Turanga i te Pae o te Manako, te Kopapa, e te Manako Ngakau: Kua akaari mai te kimikimi anga e i etai au taime te akapiriia atura te turanga kopapa o tetai tangata ki tona turanga pae manako e te manako ngakau. Te karanga ra The World Book Encyclopedia e ko te “au akairo matauia o te tu apiapi” te “kapiti maira tetai tupu anga vaito o te pukuatu, te toto kake, te uaua maro, te manako taitaia, e te kore anga e rauka i te manako.” Inara, te irinaki ra etai pae e, ko te akatutu anga i te rave i te au angaanga ta ua ko tetai ravenga ia no te akamaru mai i te tu apiapi. “Ka riro te motomoto ei akameangiti mai i te apiapi maata,” i tuatuaʼi tetai nutipepa Aperika Apatonga, The Star. Kua taiku te reira i te au tuatua a te vaine kite i te tu kopapa ko Jannie Claasens: “Me e ra apiapi tikai to tetai vaine, ka rauka iaia i te apai i tona riri na te motomotoanga i tetai pute motomoto.”

Inara, kare ainei i te meitaki atu i te apii kia kite i te akaaere atu i te tumu o te apiapi anga? I roto i te tianara Stress​—The Modern Scourge, kua karanga te Taote a Michael Slutzkin e ko te “kite anga i te tu apiapi . . . e mea puapinga ia, no te mea e manganui te au mea i akatupuia ra ka rauka ia i te rapakau.” Kua tuatua katoa aia e ko te “akaaere anga i te tu apiapi . . . penei ka riro ia ei akamaata atu i te ravenga rapakauanga i roto i te au turanga tukeke.”

Te akataka ra te Puka Tapu i tetai mataara meitaki tikai e raukaʼi te tu apiapi i te akonoia: “Auraka rava kotou e apiapi i te au mea katoa nei; e akakite ua ra ki te Atua i to kotou anoano i te au mea katoa ra . . . e na te au o te Atua, ko tei maata ua atu i te kite tangata, e akamaroiroi mai i to kotou ngakau e to kotou manako i te Mesia nei ia Iesu.” (Philipi 4:6, 7) Me akaaereia te tu apiapi na teia tu, e maata te au meitaki​—pera katoa i te pae kopapa. Kua tuatua tetai materi Puka Tapu e: “Tei te maki kore o te ngakau, ko to te kopapa ïa ora.” (Maseli 14:30) Kua akakite tetai akaou materi e: “E meitaki to te ngakau rekareka mei te vairakau ra: e marō ra te ivi i te ngakau taitaia.”​—Maseli 17:22.

I roto i te tamata anga no te oro ke atu i te tu apiapi e te taomi anga, e manganui te aronga te irinaki ra ki runga i te avaava, te kava, e te apinga akakona. Ko te kino ta teia kaki anga ka akatupu kua papa meitakiia te reira. Inara, kua akakite ua ana rai te Puka Tapu e kia vai ma mei “te au viivii katoa o te kopapa.” (2 Korinetia 7:1; akaaiteia atu kia Maseli 23:29-35.) Te papu ra, e na te kopaeanga i teia au rave anga kikino e paruru anga tau te reira i roto i te ao o teia tuatau.

Te Angaanga, te Moni, e te Tiratiratu: Kare rava tetai tangata e puapinga mei te tu moe ua. Te karanga ra a Maseli 20:4 e, “Kare te moe ua e arote i te tuatau anu; e ori ra aia i te tuatau mou ra, e kare tana e rauka.” I tetai tua, ko te angaanga pakari, e puapinga te reira. Te akakite ra a Ephesia 4:28 e, “te tangata i keia na, auraka aia e keia akaou.” Te tuatua katoa ra teia irava e e meitaki rava atu tetai kia rave i te “angaanga [pakari], kia rauka iaia te mea meitaki i tona uaorai rima, kia puapingaia tana kia oronga atu na te tangata i ngere.”​—Akaaiteia atu kia Maseli 13:4.

Kua kite ainei koe e ka rauka te au kaveinga Puka Tapu i te taangaanga katoaia i roto i te au piri anga i te ngai angaanga? Te aronga angaanga, mei te “au tavini” o te au tuatau Puka Tapu ra, ka meitaki ratou me “akamako atu i to [ratou] au pu i te kopapa nei i te au mea ravarai.” I tetai tua te au pu angaanga, me kore te “au pu,” “ka o atu i te mea tika e te mea tau meitaki” ki ta ratou aronga angaanga.​—Kolosa 3:22-24; 4:1; akaaiteia atu kia 1 Petero 2:18-20.

E maata tei karangaia i roto i te Puka Tapu no runga i te rave anga pitini tiratiratu. Noatu e te ngere ra i teia tuatau, i te maata anga o te taime kua kiteia e kua arikiia te tu tiratiratu ei tu anoanoia. Ko teia ta te Puka Tapu e tuatua papu ra. Kua karanga a Iesu e: “Ko te akono meitaki i te mea ngiti ra, kua akono meitaki katoa i te mea maata; e ko te pikikaa i te mea ngiti ra, kare katoa ïa i akono i te mea maata.”​—Luka 16:10; akaaiteia atu kia Maseli 20:10; 22:22, 23; Luka 6:31.

I roto i tetai enua Aperika, kua tupu te keikeia e te pikikaa i roto i te pitiniti taimana. Kua manakoia e kia tukuia tetai tangata ke ei akaaere. Kua patiia te au minita o te kavamani kia oronga mai i te au ingoa o te aronga ta ratou i manako tei tau no te reira taoonga. I te aravei anga te au mema o te kavamani no te uriuri, kua akakore takitai aereia te au ingoa tei orongaia mai e te au minita o te kavamani no te tu pikikaa tikai. I te openga, kua tae mai ratou ki te ingoa openga i runga i te papaanga​—ta te peretiteni iki anga.

“Inara kare aia i te mema o te pati poritiki!” i patoi atu ei tetai minita.

Kua pau atu te peretiteni e kare teia i te taoonga poritiki.

“Koia tetai o te Au Kite o Iehova,” i akakite atu ei tetai.

“E no reira te ngai angaanga ka aere ei kiaia,” i na te peretiteni ei. Kua tuatua katoa aia: “Kua kite tatou e e aronga tiratiratu ratou, e ko teia te tu tangata ta tatou ka inangaro. Kua kite tatou e ka rauka ia tatou i te irinaki iaia.”

Ae, ko te aronga tei taangaanga ra i te au kaveinga Puka Tapu, i te maata anga o te taime ka kite ratou e ei meitaki rai no ratou i roto i te ao o teia tuatau.

E Akaperepere i te Pakari Tau

E meangiti ua ta tatou au akara anga tei uriuri o te aite anga ‘e rauka te kite i te Atua.’ (Maseli 2:1-9) Te kiteaia ra te au ako anga maata ma te tano e te tau i roto i te Puka Tapu. Ko etai au tu o te oraanga tei uriuriia e te Puka Tapu koia ko te au kaveinga te piri atura ki te tu ma, te tu rave angaanga, te komiunikeiti anga, te ainga, te kopae, te tutakianga tero, te raveanga atu i te au tu tukeke, e te autuanga atu i te tu putaua. E mirioni ua atu te ka akatika e ko te tuke i rotopu i te manuia anga e te autu kore anga i to ratou oraanga tei runga te reira i te maata o te au kaveinga Puka Tapu tei taangaangaia e ratou.

Koi akapapuiaʼi te tu tau viviki o te Puka Tapu, te mou katoa ra te reira i te au puapinga roa e manganui. Ei akaraanga, te taputou maira te Puka Tapu e kare e roa atu ana ka akatikatikaia te au tumu mua o te mamae e te tamamae anga i roto i te ao o teia tuatau me akao mai te atua iaia.​—Daniela 2:44; 2 Petero 3:11-13; Apokalupo 21:1-5.

No reira, te akamaroiroi nei matou ia koe kia apii maata i taau ka rauka no runga i te Puka Tapu. Me kare aau kopi, kia akapapu atu i te tiki i tetai naau. Ka rekareka te au papuritia o teia makatini i te tauturu atu ia koe. Mei te manganui ua atu tei puapinga ra mei te taangaanga anga i te au manako tuatua tau mei te Puka Tapu, ka tauturu katoaia koe i te ariki i te puapinga o te Tuatua na te Atua, i teianei e te tuatau ki mua.

[Tutu i te kapi 7]

E arataki anga tau te Puka Tapu no te akariroanga i te oraanga ngutuare tangata kia mataora