Kaka Anga o te Marama​—Maata e te Meangiti​—Tuanga Tai

“Ko te arataa oki o te aronga tuatua-tika ra, e tau ïa ki te mārama kakā ra, ko tei tupu ua kakā anga e tae ua atu ki te avatea tikai ra.”​—MASELI 4:18.

1. Eaa ra i akakite marie mai ei te tuatua mou ra?

E AKAPAPU anga i te pakari tu-Atua e kua tupu marie e tau ki te aruanga i ta Maseli 4:18, e akakite mai i te au tuatua mou i te pae vaerua na te au kaka anga o te marama. I te atikara i mua akenei, kua kite tatou ei akapeea teia irava i te akatupu angaia i te tuatau o te au apotetoro ra. Me i akakite maataia mai te tuatua mou o te Tuatua Tapu ra i te taime okotai, ka riro i reira kia akamatapo e kia akaoripu ua​—mei te tu rai o te aerenga mai ki vao i tetai ana poiri ra ki roto i te marama kaka o te ra ra. Pera katoa, te akamaroiroi maira te akakite anga marie mai i te tuatua mou i te akarongo o te au Kerititiano na roto i te mataara tamouia. Ka marama atu to ratou manakonako anga e ka akariro te reira i te arataa kia marama atu ta ratou ka aere.

“Te Tavini Akono Meitaki e te Pakari”

2. Koai ta Iesu i akakite mai e ka taangaangaia e ia ei apai mai i te marama i te pae vaerua ki tana au pipi, e koai ma to taua pupu rave angaanga ra?

² I te tuatau o te au apotetoro ra kua kite a Iesu Karaiti e e tau kia taangaangaia te mana tu Atua ra ei oronga ki tana au pipi i te au kaka anga o te marama mua ra. E rua a tatou akatauanga i teia: Ia Penetekote 33 T.N. e te tauianga o Korenelio i te 36 T.N. I muri maira, kua kite a Karaiti e e tau kia taangaanga i te tangata ei rima rave, mei tana rai i totou ra: “Koai te tavini akono meitaki e te pakari, i ta tona pu i akaaere i tona ngutuare, ei tua i te kai na ratou i te ora mou ra? E ao to te reira tavini, to tei rokoia mai e tona pu, te pera ra. Tikai taku e karanga atu kia kotou nei, e akariro aia iaia ei akaaere i te au apinga ravarai nana ra.” (Mataio 24:45-47) Kare e tau e e tangata okotai ua teia tavini no te mea ko te akono aia i te kai vaerua mei te akamata anga mai rai o te putuputuanga Kerititiano ra i te Penetekote tae roa mai ki te taenga mai te Pu, koia Iesu Karaiti, i te rave i tetai tutakaanga. Te akakite maira te au tika e ko teia pupu tavini akono meitaki e te pakari no te au Kerititiano akatainuia ratou katoatoa ei tetai pupu i runga i te enua nei i tetai ua atu tuatau akatakaia ra.

3. Koai ma tei kapitiia atu ki roto i te au mema o taua pupu tavini ra?

³ Koai ma tei kapitiia ra ki roto i te au mema mua o te pupu tavini akono meitaki e te pakari ra? Ko te apotetoro ko Petero tetai, tei akarongo ra i ta Iesu akauenga: “Ka angai i taku au mamoe.” (Ioane 21:17) Ko etai atu au mema mua o taua pupu tavini ra kua kapitiia atu a Mataio, nana ra i tata i te Evangeria tei taikuia ra i tona ingoa, e ko Paulo, ko Iakobo, e Iuda, na ratou ra i tata te au reta akauruia ra. Te apotetoro ko Ioane, nana ra i tata te puka o Apokalupo, e tana Evangeria, e tana nga reta ra, koia katoa tetai mema o te pupu tavini akono meitaki e te pakari. Kua tata teia au tangata kia tau ki ta Iesu ra akauenga.

4. Koai ma te aronga “ngutuare”?

⁴ Me e au mema te aronga akatainuia ra no te pupu tavini ei tetai pupu, noatu e tei ea to ratou ngai noo anga i te enua nei, koai i reira te aronga “ngutuare”? Ko taua aronga akatainuia rai ratou inara ka akamanakoia mei tetai akaraanga tuke​—ei aronga tataki tai. Ae, ei aronga tataki tai ka riro ratou no te pupu “tavini” me kare no te aronga “ngutuare,” tei runga ia i te tu me te tua ra ratou i te kai vaerua me kare te kai ra i te reira. E akatutu anga: Mei tei tataia ia 2 Petero 3:15, 16, te taiku maira te apotetoro ko Petero i te au reta a Paulo. I tana tatauanga i te reira, kua riro a Petero ei tetai o te aronga ngutuare ra i te kaikaianga i te kai vaerua ta Paulo i oronga atura ei tetai o te aronga o te pupu tavini ra.

5. (a) Eaa tei tupu ki te tavini ra i te tuatau e au anere ua atu mataiti i muri ake i te au apotetoro ra? (e) Eaa te au apinga i tupu i te tuanga apa openga o te 19 anere mataiti ra?

⁵ I teia tu, kua tataia i te puka God’s Kingdom of a Thousand Years Has Approached: “I akapeea tikai te vai mai anga o te pupu ‘tavini akono meitaki e te pakari’ e te tavini anga na roto mai i te au anere mataiti i muri ake i te matenga te au apotetoro a te Pu ko Iesu Karaiti ra, kare a tatou tutu tuatua enua taka meitaki. I te akara anga penei kua angai mai tetai uki o te pupu ‘tavini’ ra i tetai uki aru mai o te reira pupu rai. (2 Timoteo 2:2) Inara te tuanga apa openga o te tai ngauru ma iva anere mataiti ra e aronga mataku i te Atua tei inangaro ra i te kai vaerua o te Puka Tapu e tei anoano ra kia kaikai i te reira . . . Kua akapapaia . . . te au pupu apii Puka Tapu e kua tupu i te kiteanga i te au tuatua mou tumuanga o te au Tataanga Tuatua Tapu. Kua anoano maata te aronga ngakau tae ma te noinoi kore i roto i te reira Aronga Apiipii Puka Tapu kia tua i teia au tuanga puapinga maata o te kai vaerua ma etai ke atura. Ia ratou te vaerua akono meitaki o te ‘tavini’ akataoongaia ra kia oronga ki te aronga ‘ngutuare’ i te ‘kai vaerua i te ora mou ra.’ E ‘pakari’ ratou i te kiteanga e ko te reira te tuatau mou e te tika e eaa ra te au ravenga meitaki no te tuaanga i te kai ra. Kua tamata ratou i te tua anga i te reira.”​—Kapi 344-5.a

E Au Kaka Anga Mua o te Marama i Teia Tuatau

6. Eaa te au tika te tu atea ra te kiteia no runga i te akakite marie anga i te tuatua mou ra?

⁶ Ko tetai tumu tika te tu atea maira ki mua no te reira aronga ta Iehova i taangaanga i te apai maianga i teia tupu anga marie o te marama i te pae vaerua koia oki kare ratou i rave i te akapaapaa no ratou uaorai. Ko te tu manako o C. T. Russell, koia te peretiteni mua o te Totaiete Punanga Tiaki ra, e kua mareka te Atu kia taangaanga i ta ratou au tareni akaaka ua ra. No runga i te au ingoa tei taikuia e tona au enemi ra, kua akakite ketaketa te Taeake ko Russell e kare aia i aravei ana i tetai “Russellite” e kare tetai apinga tei matauia e “Russellism.” Pouroa te akapaapaa anga kua aere ki te Atua ra.

7. Eaa te akapapu anga ta te Taeake ko Russell e tona au oa angaanga i oronga e ko ratou tikai tei taokotaiia ma te tavini akono meitaki e te pakari ra?

⁷ I te tamanakoanga i te au tupu anga, kare e ekoko anga e na te vaerua tapu o Iehova te aratakianga i te au tauta anga a te Taeake ko Russell e te aronga katoa i kapitiia atu kiaia ra. Kua oronga ratou i te akapapu anga i te akatakaia ma te tavini akono meitaki e te pakari ra. Noatu e manganui te au orometua o te reira tuatau tei manako e tei irinaki ra e ko te Puka Tapu te Tuatua akauruia a te Atua e ko Iesu te Tamaiti a te Atua, kua turu ra ratou i te pikikaa, au apiianga Babulonia, mei te Toru Tai ra, te vaerua tangata mate kore, e te tamamae anga mutu kore. I te mouanga i ta Iesu taputou, kua tau tikai ki ta te vaerua tapu e na te au tauta anga taakaaka a te Taeake ko Russell e te aronga kapitiia atu kiaia ra i akariro kia kaka mai te au tuatua mou mei tei kore i kitea i mua ana. (Ioane 16:13) Taua aronga akatainuia e Aronga Apiipii Puka Tapu ra kua akakite tika mai e ko ratou tikai tetai tuanga o te tavini akono meitaki e te pakari, na ratou ra te angaanga oronga i te kai vaerua na te aronga ngutuare o te Pu ra. Ko ta ratou au tauta anga e tauturu maata ia i te akaputuanga i te aronga akatainuia ra.

8. Eaa te au tika tumu anga no runga ia Iehova ra, te Puka Tapu, ia Iesu Karaiti, e te vaerua tapu ta te au Aronga Apiipii Puka Tapu i kite meitaki ra?

⁸ E mea meitaki tikai i te kite anga e akapeea a Iehova e akaperepere maata, na te vaerua tapu, i teia aronga mua o te Aronga Apiipii Puka Tapu i te au kaka anga o te marama ra. I te akamata anga, kua kite papu tikai ratou e te vaira Tei Anga mai e nona te ingoa taka ke ko Iehova. (Salamo 83:18; Roma 1:20) Kua kite katoa ratou e e a tu maata o Iehova ra​—te mana, te tuatua tau, te pakari, e te aroa. (Genese 17:1; Deuteronomi 32:4; Roma 11:33; 1 Ioane 4:8) Kua taka meitaki i teia au Kerititiano akatainuia e ko te Puka Tapu te Tuatua akauruia a te Atua e ko te tuatua mou ia. (Ioane 17:17; 2 Timoteo 3:16, 17) Pera katoa, kua mou ratou e ko Iesu Karaiti, te Tamaiti a te Atua, tei angaia e kua oronga i tona oraanga ei oko no te au tangata ravarai. (Mataio 20:28; Kolosa 1:15) Ko te vaerua tapu, e mamao ke ia i tetai toru o te peretana no tetai Toru Tai, kua kiteaia e ko te mana rave angaanga o te Atua ra.​—Angaanga 2:17.

9. (a) Eaa te au tuatua mou tei taka meitaki i te au Aronga Apiipii Puka Tapu no te tu o te tangata e tona openga te taikuia maira i roto i te Puka Tapu? (e) Eaa etai atu au tuatua mou tei kite meitakiia e te au tavini o Iehova ra?

⁹ Kua kite taka meitaki te au Aronga Apiipii Puka Tapu e kare o te tangata meta mate kore mari ra e meta mate ua aia. Kua kite ratou e “e utunga te mate no te ara,” kare ko te tamamae anga mutu kore, kare e ngai e ai ka i ade ra. (Roma 5:12; 6:23; Genese 2:7; Ezekiela 18:4) Pera katoa, kua kite meitaki ratou e ko te apiianga tupu ua mai kare i te mea tau kore anake ua i te tuatua tapu mari ra kare takiri ona tumu anga tikai. (Genese, pene 1 e te 2) Kua kite katoa oki ratou e te mou maira te Puka Tapu e rua ngai akatakaia​—ko te rangi no te aronga e 144,000 akatainuia ei au pipi aru i te tapuae o Karaiti e te enua parataito no tetai “urupu maata” kare e rauka kia tatauia no te “au mamoe ke atu.” (Apokalupo 7:9, NW; 14:1; Ioane 10:16) Kua kite oki taua Aronga Apiipii Puka Tapu mua ra e ka vai rai te enua e tuatau ua atu e kare e tutungiia i te ai, mei ta etai akonoanga e manganui e apii ra. (Koheleta 1:4; Luka 23:43) Kua kite katoa ratou e ko to Iesu oki akaou mai anga e mea akara koreia e ei reira aia e rave ei i te akavaanga i to te au pa enua e ka oronga mai i tetai enua parataito.​—Angaanga 10:42; Roma 8:19-21; 1 Petero 3:18.

10. Eaa te au tuatua mou tei apiiia e te au Aronga Apiipii Puka Tapu no runga i te papetito anga, te akataka anga i te au orometua e to ratou aronga akonoanga ra, e te Akamaara Anga i te matenga o Karaiti ra?

¹⁰ Kua apii te au Aronga Apiipii Puka Tapu e ko te papetito anga tau i te Tuatua Tapu kare i te pipi anga i te tamariki i te vai mari ra i te aruanga i ta Iesu akauenga ia Mataio 28:19, 20, ko te taruku anga ia i te aronga akarongo kua apiiia ra. Kua kite ratou e kare e tumu anga no te Tuatua Tapu no tetai akataka anga i te au orometua e te aronga akonoanga ra. (Mataio 23:8-10) Ei tuke anga ra, pouroa te au Kerititiano ei aronga tutu katoa i te tuatua meitaki ra. (Angaanga 1:8) Kua ariki katoa te au Aronga Apiipii Puka Tapu e ka tau te Akamaara anga i te matenga o Karaiti kia akonoia e okotai ua taime i te mataiti, ia Nisana 14. Pera katoa, kua kite ratou e ko te Eatera e orote peikani ia. Kapiti katoa oki, kua irinaki tikai taua aronga akatainuia ra e ko te Atua te turu ra i ta ratou angaanga e kare ratou i rave i te koi moni. (Mataio 10:8) Mei muatangana mai, kua kite ratou e ka tau te au Kerititiano kia akono kia tau ki te au kaveinga Puka Tapu, tei kapiti ra i te tatanuanga i te au ua o te vaerua tapu o te Atua.​—Galatia 5:22, 23.

Tupu Anga kia Maata te Kaka Anga o te Marama

11. Eaa te marama tei kaka atura ki runga i te angaanga a te au Kerititiano e ki runga i ta Iesu parapore no te au mamoe e te au puaka nio ra?

¹¹ E maata atu oki mei te 1919 maira te akameitaki anga i te au tavini o Iehova ma te tupu anga kia maata te au kaka anga o te marama. Mei teaa ra tetai kaka meitaki o te marama tei akakiteia mai i te uruoaanga i Cedar Point i te 1922 i ta J. F. Rutherford, koia te rua o te peretiteni o te Totaiete Punanga Tiaki, i tana akakite ketaketa mai anga i te apainga maata a te au tavini o Iehova kia “akakite, akakite, akakite, i te Ariki e tona patireia”! I te mataiti tikai i muri mai ra, kua kaka meitaki maira te marama ki runga i te parapore o te au mamoe e te au puakanio. Kua kitea e ko teia totou ka akatupuia i teia ra o te Atu nei, kare i te tuatau ki mua i te tuatau o te Tauatini Mataiti ra, mei te manakoia ra. I te tuatau o te Tauatini Mataiti ra, kare oki te au taeake o Karaiti e makiia i reira, kare katoa e tapekaia. Pera katoa oki, i te openga o te Tauatini Mataiti ra, ko te Atua ko Iehova, kare ko Iesu Karaiti, te ka rave i te akavaanga.​—Mataio 25:31-46.

12. Eaa te kaka anga o te marama i tupu no runga ia Aramagido?

¹² I te 1926 kua kaka akaou maira tetai atu marama meitaki roa tei akakite mai ra e ko te tamaki o Aramagido kare ia i tetai orureau anga tangata, mei ta te au Aronga Apiipii Puka Tapu i manako i mua ana. Mari ra, ko tetai tamaki ia te ka akakite a Iehova i tona mana ma te taka meitaki e ka irinaki te au tangata ravarai e koia te Atua.​—Apokalupo 16:14-16; 19:17-21.

Keritimeti​—E Orote Peikani

13. (a) Eaa te marama i akakiteia mai no runga i te akono anga Keritimeti? (e) Eaa ra te au ra anau i kore ei e akonoia? (Kapitiia te tataanga i raro ake.)

¹³ I muri poto ake i te reira kua akariro tetai kaka anga o te marama kia akamutu te au Aronga Apiipii Puka Tapu i te akono anga i te Keritimeti. I mua ake i te reira taime, kua akono tamou te au Aronga Apiipii Puka Tapu i te Keritimeti i te ao katoa, e ko tona akono anga i te opati maata i Brooklyn ko tetai atianga pokai tikai ia. Inara kua kitea i muri maira e ko te akono anga ia Titema 25 e ravenga peikani tikai ia tei ikiia e Kerititome akaruke ra i te akonoanga tuatua mou kia ngoie uaʼi te taui anga i te aronga peikani ra. Pera katoa, kua kitea e kare e tau i anauia mai a Iesu i te tuatau paroro, no te mea i te tuatau o tona anau anga, no te angai te au tiaki i ta ratou au anana i te au koro ra​—e apinga te reira kare ratou e rave i te po i te tuanga openga o Titema. (Luka 2:8) Mari ra, te akakite maira te au Tuatua Tapu e i anauia a Iesu e vaitata kia Okotopa 1. Kua kite katoaia e te au Aronga Apiipii Puka Tapu e ko te karangaia ra e nga tangata pakari tei aere atura e atoro ia Iesu e vaitata i te rua mataiti i muri ake i tona anau anga e aronga manamana peikani.b

E Ingoa Ou

14. Eaa ra te ingoa Aronga Apiipii Puka Tapu i kore ei e tau no te au tangata o Iehova?

¹⁴ I te 1931 kua kaka mai tetai tuatua mou o te marama tei akakite maira ki taua Aronga Apiipii Puka Tapu ra i tetai ingoa tau i te Tuatua Tapu ra. Kua marama te au tangata o Iehova ra e kare ratou e tau kia ariki i tetai ua atu ingoa kapiki uaia ta etai ke ra i oronga no ratou, mei te Russellites rai, te Millennial Dawnists, e te “no hellers.”c Inara kua akamata katoa ratou i te ariki e ko te ingoa ta ratou uaorai i mou ra​—koia te Aronga Apiipii Puka Tapu o te Pa Enua—​kare i rave i te tuatua tau kia ratou. E maata roa atu ratou i te au Aronga Apiipii Puka Tapu ua. Kapiti katoa oki, e manganui ua atu etai ke ra e aronga apiiia i te Puka Tapu inara kare a ratou apinga i tau atu ki ta te au Aronga Apiipii Puka Tapu ra.

15. Eaa te ingoa i akatikaia e te au Aronga Apiipii Puka Tapu i te 1931, e eaa ra te reira i tau ei?

¹⁵ I akapeea te au Aronga Apiipii Puka Tapu i riro ei ei ingoa ou to ratou? No etai au mataiti Te Punanga Tiaki i te akariroanga kia matauia te ingoa o Iehova. No reira, kua tau tikai kia akatika te au Aronga Apiipii Puka Tapu i te ingoa te kitea ra ia Isaia 43:10: “Te tuatua mairā Iehova, Ko kotou toku kite, e toku tavini i ikiia e au ra: kia kite kotou, e kia akarongo mai iaku, e kia kite e, ko Au ïa. Kare e Atua i angaia i mua iaku, e ko muri ake iaku, kare rai ïa.”

Akatika Anga e te “Urupu Maata”

16. Eaa i kore ei te au totou no te akaora anga i tau no te au ngati Iuda kopapa ra kia oki akaou ki Paretaina, inara noai ma taua au totou ra?

¹⁶ I te rua o te puka Vindication, tei neneiia e te Totaiete Punanga Tiaki i te 1932, kua akakite maira tetai kaka anga o te marama e kare te au totou akaora anga tei tataia e Isaia, e Ieremia, e Ezekiela, e etai atu au peroveta ra (tei manakoia ra i mua ana) kare no te ngati Iuda kopapa ra, tei oki atura ki ­Paretaina ma te akarongo kore e te au akakeu anga poritiki ra. Mari ra, ko te reira au totou no te akaora anga, tei akatupu meangiti uaia ra i te oki akaou anga te ngati Iuda ra mei te tuikaa i Babulonia i te 537 M.T.N., kua akatupuia to ratou tupu anga maata i te akaora anga e te matara anga te Iseraela vaerua ra akamata mai i te 1919 e te tupu anga te puapinga i te parataito vaerua tei rekarekaia ra e te au tavini mou o Iehova i teia tuatau nei.

17, 18. (a) I muri maira, na roto i tetai kaka anga o te marama, te akaari maira i teaa na ta Iehova ra akakoro anga maata? (e) Eaa te akakaka anga o te marama no runga ia Apokalupo 7:9-17 i tupu i te 1935 ra?

¹⁷ I muri maira, kua akakiteia mai i te au kaka anga o te marama e ko te akakoro anga maata a Iehova, kare ko te ora no te au mea ora ra, mari ra ko te akatika anga i tona tu ngateitei. Kua kitea te tumu puapinga maata rava o te Puka Tapu, e kare ko te oko, mari ra ko te Patireia, no te mea na te reira e akatika to Iehova ra tu ngateitei. Mei teaa ra tetai kaka anga o te marama te reira! Kare te manako anga maata o te au Kerititiano akatapuia ra i to ratou aereanga ki te rangi.

¹⁸ I te 1935 kua kaka maira tetai maramaanga tei akakite ra e kare te urupu maata tei taikuia ra ia Apokalupo 7:9-17 i tetai pupu rua no te rangi. Kua manakoia i mua ana e ko te aronga tei taikuia ra i taua au irava ra ko tetai papaki o tei akatainuia ra kare ra i tiratiratu tikai e no reira i tu uaʼi ki mua i te terono kare ra i noo ki runga i te au terono tutaraanga ei ui ariki e ei kau taunga ma Iesu Karaiti katoa. Inara kare ua e apinga mei tetai tu tiratiratu tuanga ua kare ia. E tiratiratu tetai me kare e tiratiratu kore ia. No reira kua kitea e ko teia totou te taiku ra i te urupu maata kare e rauka kia tatauia no roto mai i te au pa enua ravarai te akaputuia mai nei i teianei e te manakonako ra i te oraanga i te enua nei. Ko ratou “te au mamoe” ia Mataio 25:31-46 e te “au mamoe ke atu” ia Ioane 10:16 ra.

Te Koroti​—Kare i Tetai Akatutu Anga Kerititiano

19, 20. Eaa ra i kore ei te koroti i tau ei akatutu anga i te akonoanga Kerititiano mou?

¹⁹ No etai mataiti e manganui kua akariro te au Aronga Apiipii Puka Tapu i te koroti ko tetai akatutu anga matauia no te akonoanga Kerititiano. E “koroti ta ratou e te korona” ei pine. Kia tau ki ta te King James Version, i akaue a Iesu i tana au pipi kia rave i ta ratou “koroti,” e e manganui tei riro kia irinaki e i tamateia aia ki runga i tetai koroti ra. (Mataio 16:24; 27:32) No etai raungauru mataiti kua mama mai teia akatutu anga ki runga i te kapi mua o te makatini Te Punanga Tiaki.

²⁰ Kua akataka meitaki mai te puka Riches, tei neneiia e te Totaiete i te 1936, e ko Iesu Karaiti kua tamateia, kare ki runga i tetai koroti, mari ra ki runga i tetai poupou tu tikatika ua, me kare e rakau. Kia tau ki ta tetai tangata mana, ko te tuatua Ereni e (stau·rosʹ) tei uriia ra e “koroti” i te King James Version “te akakite maira, te mea maata, i tetai rakau tu tikatika ua ki runga me kare e poupou. [Ka tau ia] kia akataka keia mei te tu o ta te au akonoanga e apii ra i nga rakau tapaeia e rua ra. . . . Kua akamataia mai teia mea openga nei i Kaledea i taito ra, e kua taangaangaia ei akatutu anga no te atua ko Tamuza.” E mamao ke atu i te mea akamoriia, ka tau kia manako atea takiriia te apinga i patitiia ra a Iesu ki runga.

21. Eaa te ka uriuri manakoia i te atikara te ka aru mai?

²¹ Te vaira etai atu au akatauanga no te au kaka anga o te marama maata e to tei akamanakoia e mea rikiriki. No te uriuri anga i te reira, e akara i te atikara te aru mai nei ine.

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]

Te Maara Ainei Koe?

◻ Koai “te tavini akono meitaki e te pakari,” e koai ma te aronga “ngutuare”?

◻ Eaa etai kaka anga mua o te marama i teia tuatau nei?

◻ Eaa ra i tau ei te ingoa ou, koia te Au Kite o Iehova?

◻ Eaa te nga tuatua mou maata tei akakiteia mai i te 1935 ra?

[Tutu i te kapi 17]

Kua akatotoa a C. T. Russell e tona au taeake i te marama i te pae vaerua, inara kua riro te akapaapaa katoa kia Iehova