Au Kite Kerititiano no te Ngateitei Tu-Atua

“Kia akakite ua kotou i tona meitaki, to tei kapiki ia kotou i to roto i te poiri, kia tae ki tona mārama umereia ra.”​—1 PETERO 2:9.

1. Eaa te akakite anga meitaki tei raveia no Iehova i te au tuatau i mua ake i to te akonoanga Kerititiano?

I TE au tuatau i mua ake i te akonoanga Kerititiano, kua akakite mataku kore mai tetai papaanga au kite e ko Iehova anake ua te Atua mou. (Ebera 11:4–​12:1) No te maroiroi to ratou akarongo, kua akono mataku kore ua ratou i te au ture a Iehova e kare i tuku ua i te au tumu o te akamori anga. Kua oronga ratou i te akakiteanga ririnui i to Iehova ra tu ngateitei i te ao katoa e pini ua ake.​—Salamo 18:21-23; 47:1, 2.

2. (a) Koai te Kite maata rava o Iehova? (e) Koai tei komono i te iti tangata o Iseraela ei kite no Iehova? Akapeea tatou e kite ei?

² Te kite openga e tei maata rava oki i mua ake i te akonoanga Kerititiano ko Ioane Papetito ia. (Mataio 11:11) Kua akameitakiia aia kia akakite i te aerenga mai o Tei Ikiia, e kua akakite mai aia ia Iesu ei te Mesia taputouia ra. (Ioane 1:29-34) Ko Iesu to Iehova ra Kite maata rava, “te kite mou e te tuatua-mou.” (Apokalupo 3:14) No te mea i kopae ke to Iseraela kopapa ra ia Iesu, kua kopae katoa a Iehova ia ratou e kua akataoonga maira i tetai iti tangata ou, koia te Iseraela vaerua o te Atua ra, ei kite nona. (Isaia 42:8-12; Ioane 1:11, 12; Galatia 6:16) Kua taiku maira a Petero i tetai totou no Iseraela e kua akaari mai e te piri atura te reira ki “te Iseraela o te Atua,” koia te putuputuanga Kerititiano, i tana tuatua anga: “E uki ikiia ra kotou, e kau taunga ariki, e iti-tangata tapu, e aronga okoia; kia akakite ua kotou i tona meitaki, to tei kapiki ia kotou i to roto i te poiri, kia tae ki tona mārama umereia ra.”​—1 Petero 2:9; Exodo 19:5, 6; Isaia 43:21; 60:2.

3. Eaa te apainga maata a te Iseraela o te Atua e ta te “aronga maata rava”?

³ Kua akaari maira ta Petero au tuatua e ko te apainga maata a te Iseraela o te Atua ra ko te akakite anga ki te au tangata i te kaka o Iehova. I to tatou tuatau nei kua kapitiia mai ki teia iti tangata vaerua tetai “aronga maata rava” e au kite te akakaka katoa ra i te Atua i te ngai tangata. Te kapiki ra ratou ma te reo maata kia akarongoia e te katoatoa: “No to tatou Atua te ora, tei noo ki rungao i te terono, e no te Punua-mamoe.” (Apokalupo 7:9, 10; Isaia 60:8-10) Ka akapeea te Iseraela o te Atua e tona au oa i te rave anga i ta ratou akakite anga? Na to ratou akarongo e te akono anga.

Au Kite Pikikaa

4. Eaa ra te ngati Iuda o to Iesu tuatau i riro ei ei au kite pikikaa?

⁴ Te kapiti ra te akarongo e te akono anga i te raveanga i te au kaveinga tu Atua. Kua kitea te puapinga maata o teia i ta Iesu i tuatua ra no te au arataki akonoanga ngati Iuda o tona tuatau ra. Te ‘noo nei ratou i te nooanga o Mose’ ei au puapii no te Ture. Kua tono katoa atu ratou i te au mitinari kia taui i te aronga akarongo kore ra. Inara, kua tuatua a Iesu kia ratou: “Te takako nei kotou i te tai e te enua, kia rauka tetai pipi; e kia rauka ra, e maata ua atura tona tau ia kotou ei tamaiti no te po, i to kotou uaorai.” Ko teia aronga akonoanga e au kite pikikaa​—e akatietie, e pikikaa, e aroa kore. (Mataio 23:1-12, 15) I tetai atianga kua karanga atura a Iesu ki etai ngati Iuda: “Ko te diabolo to kotou metua, i akatikaʼi kotou i te anoano o to kotou metua ra.” Eaa ra aia i tuatuaʼi i te reira tu ki te au mema o te iti tangata ikiia o te Atua ra? No te mea kare ratou i akarongo i te au tuatua a te Kite maata rava o Iehova ra.​—Ioane 8:41, 44, 47.

5. Akapeea tatou i kite ei e kua oronga a Kerititome i tetai kite pikikaa no te Atua?

⁵ I roto i tetai tu aiteite, i te tuatau e au anere ua atu mataiti mei to Iesu tuatau mairai, e au anere ua atu mirioni i roto ia Kerititome tei karanga ra e au pipi ratou nana. Inara, kare ratou i rave i to te Atua ra anoano e no reira kare a Iesu i kite ia ratou. (Mataio 7:21-23; 1 Korinetia 13:1-3) Kua tonokia e Kerititome te au mitinari ki vao, e manganui o ratou ra kare e ekoko anga e ngakau tae. Inara, kua apiiia e ratou te au tangata kia akamori i tetai atua Toru Tai tei tutungi i te aronga rave ara ki roto i te ai era, e ko te maata anga o ta ratou au pipi e meangiti ua te akaari mai anga i te tu Kerititiano. Ei akatauanga, i te enua o Aperika i Ruanata ko tetai ngai tupu ruperupe te au mitinari Katorika Roma. Inara, kua kapiti atu te au Katorika o Ruanata ma te ngakau katoa i te tamaki anga eteniki i taua enua ra. Ko te au uua anga i taua ngai mitinari ra te akaari maira e kare i rauka iaia tetai akakite anga Kerititiano tikai mei ia Kerititome maira.​—Mataio 7:15-20.

Akonoanga i te Au Kaveinga Tau i te Atua

6. Na teea au tu i riro ei te tu akono tika ei tuanga puapinga maata no te orongaanga i te kite?

⁶ Te apai maira te tu akono tarevake a te aronga te karanga ra e Kerititiano ratou, i te akakino anga ki runga i “te arataa tuatua-mou ra.” (2 Petero 2:2) Te akono ra te Kerititiano tika tikai i tona oraanga kia tau ki te au kave­inga tau i te Atua. Kare aia e keia, e pikikaa, e aite pikikaa, me kare e rave tau kore ua. (Roma 2:22) E tika oki e kare aia e ta ua i tona tangata tupu. Te akono ra te au tane Kerititiano i te akaaere anga aroa i to ratou ngutuare tangata. Ka turu ngateitei oki te au vaine i taua akaaere anga ra. Te tereniia ra te au tamariki e to ratou au metua e kua teateamamaoia kia riro ei aronga Kerititiano akono tau me pakari mai. (Ephesia 5:21–​6:4) E tika, e apa ua tatou ravarai e ka rave i te tarevake. Inara ko te Kerititiano tika tikai te akangateitei ra i te au turanga Puka Tapu e ka tauta tikai kia akono i te reira. Te kiteia ra e etai ke teia e te oronga ra ia i tetai akakiteanga meitaki. I etai atianga, ko te aronga tei patoi ana i te tuatua mou i mua ana kua akara i te tu akono tika o tetai Kerititiano e kua riro mai ei Kerititiano.​—1 Petero 2:12, 15; 3:1.

7. Eaa te puapinga maata o te aroa te au Kerititiano tetai i tetai?

⁷ Kua akakite mai a Iesu i tetai tu puapinga maata o te tu akono Kerititiano i tana tuatua anga: “Ko te mea teia e kite ei te tangata katoa e e pipi kotou naku, kia aroa kotou ia kotou uaorai.” (Ioane 13:35) Te akatutuia maira te ao o Satani e te tu “tuatua tika kore ravarai, te akaturi, te kanga, te noinoi apinga, te manava kino; kua ki i te vareae, te ta tangata, te tamaki, te pikikaa, te akamoupuku; e aronga urutoe, E aronga oonitua, e anoano kore i te Atua, e takinga-kino, e nengonengo, e akatietie, e kimi mea kino ra, e akarongo kore i te metua ra.” (Roma 1:29, 30) I roto i taua tu ra, ka riro tetai akaaerenga i te ao katoa nei tei akono ra i te aroa ei akakite anga ririnui i te angaanga a te vaerua o te Atua ra​—ei tetai kite meitaki. Ko te Au Kite o Iehova tetai akaaerenga mei te reira rai te tu.​—1 Petero 2:17.

E Aronga Apiiia te Au Kite i te Puka Tapu

8, 9. (a) I akapeea te akamaroiroi anga i te tata taramo a tana apii i te Ture a te Atua e te tamanako oonu anga i te reira? (e) Na roto i teea au tu ta te apii Puka Tapu e te tamanako oonu anga i te akamaroiroi anga ia tatou kia tamou marie i te orongaanga i te kite?

⁸ E autu ei i te oronga anga i te kite meitaki, ka tau te Kerititiano kia kite e kia inangaro i te au kaveinga tuatua tika a Iehova ra e kia rikarika tikai i te au tu viivii o teianei ao. (Salamo 97:10) Te akavare ra teianei ao i te akakeu anga i tona uaorai manako, e e mea ngata i te arai atu i tona vaerua. (Ephesia 2:1-3; 1 Ioane 2:15, 16) Eaa te ka tauturu ia tatou kia tamou marie i te tu manako tika? Na te apii putuputu e te tau tikai i te Puka Tapu. Kua taiku putuputu tei tata ra ia Salamo 119 e manganui te au taime i tona inangaro i te Ture a Iehova ra. Kua tatau aia i te reira e kua tamanako oonu marie i te reira, “i te au rā katoa nei.” (Salamo 119:92, 93, 97-105) Ei tetai tupu anga, kua rauka iaia i te tata: “E rikarika toku e te makitakita i te tuatua pikikaa; kareka taau ture, ko taku ïa i inangaro.” Pera katoa oki, na tona aroa oonu i akakeu iaia kia akono. Kua karanga aia: “Taki itu aku akameitaki anga ia koe i te rā okotai, i taau ra tuatua-tika i akatauia ra.”​—Salamo 119:163, 164.

⁹ Na roto i te tu mei te reira, ka akatukiia to tatou ngakau e ta tatou apii anga putuputu i te Tuatua a te Atua e te tamanako oonu anga i te reira e ka akakeu ia tatou kia ‘akapaapaa iaia’​—kia akakite putuputu no runga ia Iehova—​e tae roa ki ‘te taki itu i te rā okotai.’ (Roma 10:10) Kia rotai ki teia, te tuatua ra tei tata i te salamo mua ra e ko tei tamanako putuputu ki rungao i te au tuatua a Iehova “e tau aia ki te rakau i tanumia ki te pae kauvai ra, ko tei ua i tona ra tuatau tikai, e ko tei kore roa i mae tona rau; ko tana katoa e rave ra, te meitaki ra ïa.” (Salamo 1:3) Kua akaari katoa mai te apotetoro ko Paulo i te mana o te Tuatua a te Atua i tana tata anga: “Te au tuatua tapu katoa i tataia ra, e mea akauruia mai e te Atua, e e mea meitaki ei apiianga, ei akoanga, ei akakiteanga apa, e ei akakite mai i te tuatua-tika ra. Kia apa kore te tangata o te Atua, ma te tau tikai i te au angaanga memeitaki katoa ra.”​—2 Timoteo 3:16, 17.

10. Eaa te taka meitaki ra no runga i te au tangata o Iehova i teia tuatau openga nei?

¹⁰ Te akakite maira te tupu anga viviki i te numero o te aronga akamori mou i teia 20 anere mataiti nei i te akameitakianga a Iehova. Kare e ekoko anga, e ei pupu, ko teia au kite no te ngateitei tu-Atua i teia tuatau nei kua tatanu i te inangaro no te ture a Iehova ki roto i to ratou ngakau. Mei te tata taramo rai, kua akakeuia ratou kia akono i Tana ture e kia akakite tiratiratu i to Iehova kaka i “te po e te ao.”​—Apokalupo 7:15.

Au Angaanga Mana a Iehova

11, 12. Eaa tei akatupuia e te au temeio tei raveia e Iesu ratou ko tana au pipi ra?

¹¹ I te anere mataiti mua ra, kua akamanaia e te vaerua tapu te au kite Kerititiano tiratiratu kia rave i te au temeio, tei oronga maira i te akapapu anga ririnui e e tika ta ratou akakite anga. I to Ioane Papetito tuatau i roto i te are tapekaanga, kua tono atura aia i tana au pipi kia ui kia Iesu: “Ko koe aina te tae mai, e ko tetai ke ainei ta tatou e tapapa atu?” Kare a Iesu i pau atu ae me e kare. Kareka ra, kua karanga aia: “Ka aere, ka akakite atu kia Ioane i te au mea ta korua e akarongo nei, e ta korua e akara nei: Te rauka nei te kite i te matapo, kua aere te pirikoki, kua tamāia te lepera, kua akarongo te taringa turi, kua akatuia tei mate, e kua tuatuaia atu te evangelia ki te tangata rikiriki. E ko tei kore e maitu iaku nei, e ao tona.” (Mataio 11:3-6) Kua riro teia au angaanga mana ririnui ei akakite kia Ioane e ko Iesu tikai “te tae mai.”​—Angaanga 2:22.

¹² Na roto i tetai tu mei te reira, kua rapakau tetai papaki o te au pipi a Iesu i tei maki e kua akatu katoa oki i tei mate ra. (Angaanga 5:15, 16; 20:9-12) Kua aite teia au temeio ki tetai kite rai mei ko mai i te Atua uaorai no ratou ra. (Ebera 2:4) E na te reira au angaanga i akakite i to Iehova ra mana katoatoa. Ei akatauanga, e tika e ko Satani, “te ariki o teianei ao,” iaia te mana kia akamate i te tangata. (Ioane 14:30; Ebera 2:14) Inara i ta Petero akatu anga i te vaine tiratiratu ko Doreka mei te mate maira, na te mana anake ua o Iehova i raukai iaia i te rave i te reira, i te mea Nana anake e raukai te akaoki mai i te oraanga.​—Salamo 16:10; 36:9; Angaanga 2:25-27; 9:36-43.

13. (a) I teea tu ta te au temeio Puka Tapu i te akakite anga i to Iehova mana i teianei? (e) Akapeea ta te tupu anga totou rave anga i te tuanga ei taviri i te akapapu anga i to Iehova Atua anga?

¹³ I teia tuatau nei, kare taua au angaanga temeio ra e raveia ana. Kua oti ta ratou akakoro anga. (1 Korinetia 13:8) Inara, te vai nei ia tatou te tataanga ia ratou i te Puka Tapu, tei akakiteia ra e te aronga e manganui tei akara mata ra. Me taki atu te au Kerititiano i teia tuatau nei i te manako ki te reira au tataanga tuatua enua, te oronga maira taua angaanga ra i tetai akakite anga meitaki i to Iehova mana. (1 Korinetia 15:3-6) Kapiti katoa oki, i te tuatau ia Isaia ra, kua tou atu a Iehova i te au totou tika ra ei akapapu anga meitaki rava e Koia te Atua mou. (Isaia 46:8-11) E manganui te au totou Puka Tapu tei akauruia e te Atua te akatupuia nei i teia tuatau​—e manganui i o ratou ra ki runga i te putuputuanga Kerititiano. (Isaia 60:8-10; Daniela 12:6-12; Malaki 3:17, 18; Mataio 24:9; Apokalupo 11:1-13) Kapiti katoa ki te akatakaanga e te noo nei tatou i “te tuatau openga,” te akatika maira te tupu anga o teia au totou ko Iehova anake ra te Atua mou.​—2 Timoteo 3:1.

14. I roto i teea au tu i riro ei te tuatua enua i teia tuatau o te Au Kite o Iehova ei kite ririnui e ko Iehova te Atua Ngateitei?

¹⁴ Ei taopenga, te rave ua nei a Iehova i te au apinga maata, te au apinga umere, no tona au tangata. Te aratakiia mai nei e te vaerua o Iehova te marama kia maata atu no runga i te tuatua mou o te Puka Tapu. (Salamo 86:10; Apokalupo 4:5, 6) Te au tupu anga kia maata meitaki rava tei ripotiia takapini i teianei ao e akakite anga e ‘te akarapurapu nei a Iehova i te reira i tona tuatau.’ (Isaia 60:22) I te tupu anga te takinga kino rava i tetai enua i tetai enua i te tuatau openga katoa nei, kua rauka te akakoromaki maroiroi anga i te au tangata o Iehova no te turu anga ririnui a te vaerua tapu ra. (Salamo 18:1, 2, 17, 18; 2 Korinetia 1:8-10) Ae, e kite ririnui te tuatua enua i teia tuatau o te Au Kite o Iehova uaorai e ko Iehova te Atu Ngateitei.​—Zekaria 4:6.

Te Tuatua Meitaki te ka Tutu Aereia

15. Eaa te kite akatotoaia te ka orongaia e te putuputuanga Kerititiano?

¹⁵ Na Iehova i akataoonga i to Iseraela ei kite nona ki te au pa enua. (Isaia 43:10) Inara, e tokoiti ua to Iseraela tei akaueia e te Atua kia aere e tutu aere ki te au tangata ke ra, e ko te mea matauia kia akakitekite i ta Iehova ra au akavaanga. (Ieremia 1:5; Iona 1:1, 2) Inara, te akakite maira te au totou Tuatua Tapu Ebera e, a tetai ra ka akaariu mai a Iehova i tona manako ki to te au pa enua katoa na tetai tu maata, e kua rave aia i teia na roto i te Iseraela vaerua o te Atua ra. (Isaia 2:2-4; 62:2) I mua ake i tona aereanga ki te rangi, kua akaue a Iesu i tana au pipi: “Ka aere kotou, e akariro i to te pa enua katoa ei pipi.” (Mataio 28:19) Kua rave angaanga pakari a Iesu ki “te au mamoe i ngaro i te ngutuare o Iseraela,” kua tonokia tana au pipi ki “te pa enua katoa,” “tae ua atu ki te openga o te enua ra.” (Mataio 15:24; Angaanga 1:8) Ka akarongoia te kite Kerititiano e te au tangata ravarai.

16. Eaa te angaanga ta te putuputuanga Kerititiano o te anere mataiti mua ra i akatupu, e eaa te atea te totoa anga?

¹⁶ Kua akakite maira Paulo e i marama meitaki aia i teia. Kia tae ki te mataiti 61 T.N., kua rauka iaia i te tuatua e ko te tuatua meitaki “ko tei kitea mai i roto ia kotou na, e i te ao katoa nei.” Kare te tuatua meitaki i kotingaia ki tetai enua okotai ua me kare ki te akonoanga okotai, mei te aronga tei rave ra i te “akamori i te au angela.” Mari ra, kua rave ateaia e “tei akakiteia akenei ki te tangata ravarai i raro ake i teianei rangi.” (Kolosa 1:6, 23; 2:13, 14, 16-18) No reira, kua akatupu te Iseraela o te Atua i tana angaanga kia “akakite ua [ratou] i tona meitaki, to tei kapiki ia [ratou] i to roto i te poiri, kia tae ki tona mārama umereia ra.”

17. Akapeea a Mataio 24:14 i te tamou ua atu anga i te akatupuia na roto i te tu maata?

¹⁷ Inara, ko taua angaanga tutu aere i te anere mataiti mua ra e tongi anga momua anake ia no te ka raveia i te tuatau openga nei. I te akara mai anga ki mua ki to tatou tuatau nei, kua karanga a Iesu: “E tutu aereia te evangelia o te basileia nei, e kako rava ake te ao katoa nei; ei kite no te pa enua ravarai; ko te openga iora ïa i reira ra.” (Mataio 24:14; Mareko 13:10) Kua tupu ainei teia totou? E mea tika rava ia. Mei tetai akamata anga meangiti mai i te 1919, kua akatotoaia te tutu aereanga i te tuatua meitaki i teianei ki te au enua e tere atu i te 230. Kua akarongoia te akakite anga i te Tokerau anu ra e i te au ngai vera ra. Kua oti te au enua mamaata katoa, e te au enua mamao te kimi aereia ra kia raukai te akakitekite atu kia ratou. Noatu rai i roto i te au akangaueue anga maata, mei te tamaki i Potinia e Etekovina ra, te raveia ra te tutu aere anga i te tuatua meitaki. Mei to te anere mataiti mua ra, te uua maira te akakite anga “i te ao katoa nei.” Te akakitekite ateaia nei te tuatua meitaki “ki te tangata ravarai i raro ake i teianei rangi.” Te tupu anga? Te mea mua, kua akaputuia te aronga toenga o te Iseraela o te Atua “no roto i te au kopu ravarai, e te au reo katoa, e te au iti tangata katoa, e te pa enua katoa.” Te rua, kua akamataia te akaputu anga mai i te au mirioni ua atu o te “aronga maata rava no te pa enua ravarai, e te au kopu ravarai, e te au iti-tangata ravarai, e te au reo katoa oki.” (Apokalupo 5:9; 7:9) Te rave tamouia nei te akatupu anga ia Mataio 24:14 na roto i tetai tu maata.

18. Eaa etai apinga tei raveia ra na te tutu aereanga i te tuatua meitaki i te ao katoa nei?

¹⁸ Te tauturu nei te tutu aereanga i te tuatua meitaki te ao katoa nei i te akapapu mai e kua akamata to Iesu parutia ei ariki. (Mataio 24:3) Pera katoa oki, ko te rave anga maata ia no te kokoti anga “kua mou pakari rava oki te enua nei,” i te arataki anga te reira i te au tangata ki te manakonako anga mou no te tangata nei, koia te Patireia o Iehova. (Apokalupo 14:15, 16) I te mea ko te au Kerititiano tika anake te rave nei i te tutu aere i te tuatua meitaki te tauturu nei teia angaanga puapinga maata i te akataka i te au Kerititiano mou e te mea pikikaa ra. (Malaki 3:18) Na teia mataara, te akono ra te reira i te ora no te aronga tei tutu aere pera katoa oki te aronga tei akarongo. (1 Timoteo 4:16) Te mea puapinga maata roa, te apai maira te tutu aereanga i te akapaapaa e te ngateitei kia Iehova koia te Atua, ko tei akaue ra kia raveia te reira, tei turu ra i te aronga rave i te reira, e tei akariro ra kia uua mai te reira.​—2 Korinetia 4:7.

19. Eaa te manako anga papu te akamaroiroiia ra te au Kerititiano ravarai kia akono ia ratou e tomo atu nei ki roto i te angaanga o te mataiti ou?

¹⁹ No reira rai te apotetoro ko Paulo i akakeuiaʼi kia tuatua: “E ae oki toku kia kore au e tutu i te evangelia!” (1 Korinetia 9:16) Te manako ngakau ra te au Kerititiano i teia tuatau nei mei te reira te tu. E angaanga meitaki roa ia e e apainga maata kia riro ‘e oa rave angaanga no te Atua,’ i te akakakaanga i te marama o te tuatua mou ki roto i teianei ao poiri. (1 Korinetia 3:9; Isaia 60:2, 3) Te angaanga e meangiti ua ra te akamataanga i te 1919 kua itae i teianei ki te au tu maata rava. Vaitata e rima mirioni au Kerititiano te rave nei i te akakiteanga i te ngateitei o te Atua ia ratou e akapou ra e tere atu i te pirioni au ora i te mataiti kia apai mai i te tuatua o te ora kia etai ke ra. Mei teaa ra te rekareka te reira i te rave anga i tetai tuanga o teia angaanga i te akatapuanga i te ingoa o Iehova! Ia tatou ka tomo atu ki te mataiti angaanga o te 1996, e akapapu i to tatou manako kia kore e topa mai ki raro te angaanga. Kareka ra, ka akono tatou kia maata atu i to mua ana ta Paulo au tuatua kia Timoteo ra: “E akakite ua koe i te tuatua; kia tamou marie rai.” (2 Timoteo 4:2) Ia tatou ka rave i te reira, e pure tatou ma to tatou ngakau katoa e kia tamou katoa a Iehova i te akameitaki i ta tatou au tauta anga.

Te Maara Ainei Ia Koe?

◻ Koai ma tei komono i to Iseraela ei “kite” no Iehova ki to te pa enua?

◻ Akapeea te tu akono Kerititiano i te tauturu anga i te oronga akakite anga?

◻ Eaa i puapinga maataʼi te apii i te Puka Tapu e te manako oonu anga no te Kite Kerititiano?

◻ Na roto i teea tu te akakite anga a te tuatua enua o te Au Kite o Iehova i teia tuatau nei e ko Iehova te Atua mou?

◻ Eaa te akatupuia ra na te tutu aereanga i te tuatua meitaki?

[Au Tutu i te kapi 15]

E mamao ke mai i te arairaiia, te akakiteia ra te tuatua meitaki i teianei “ki te tangata ravarai i raro ake i teianei rangi”