Akapeea te Kimi Anga e kia Roa te Oraanga e Manuiai?
TE AKAPEREPERE ra etai i te manakonakoanga e ka kite atu te tauatini mataiti ou i te tupu anga ki mua i ta te tangata tauta anga no te akaroa i te oraanga. Ko Dr. Ronald Klatz tetai ia ratou. Koia te peretiteni o te American Academy of Anti-Aging Medicine, e akaaerenga no te au taote e te au taineti tei tauta maroiroi no te akaroa i te oraanga o te tangata. Kua parani aia e tona au taeake kia ora ua atu no tetai tuatau roa. “Te tapapa nei au i tetai oraanga e 130 mataiti, tei tau,” i na Dr. Klatz ei. “Te irinaki nei matou kare e rauka kia kopaeia te ruaineanga. Te vai nei te au ravenga i teia tuatau te ka rauka i te akamarie, te tapu e penei te akaoki i te tu paruparu o te kopapa e te maki ko tei kapiki uaia e ko te ruaineanga.” Te inu ra a Dr. Klatz e 60 ua i te ra tataki tai i tana kimi anga i te akaroa i te oraanga.
Te Ravenga Tauturu Hormone e te Au Genetic—E Au Tumu Manakonakoanga Ainei?
Ko te ravenga tauturu hormone tetai ngai te akauru ra i te manakonakoanga. I te akaraanga kua akamarie te au ravenga ma te hormone tei kiteia e ko te DHEA i te tupuanga kia ruaine i roto i te ngai tamata anga i te au animara.
No runga i te hormone o te rakau te kinetin, kua taiku te Swedish Aftonbladet i te au ra ia Dr. Suresh Rattan, e poropeta i te Apii Teitei Aarhus, i Denmark, i te tuatuaanga: “Te akaari maira te au tamata anga i roto i to matou ngai tamata anga e kare te au teera pakiri o te tangata tei tatanuia ki roto i te kinetin e taui na roto i te tu tupu anga matauia kia ruaine. Ka vai ou ua ratou i to ratou au oraanga.” Ko te au manumanu tei tukunaia te hormone ki roto ia ratou te tuatuaia ra te ora ra mei te 30 ki te 40 patene te roa mei tei matauia.
Kua tuatuaia e kua rauka i te au rapakau anga melatonin i te akaroa i te ora anga o tetai kioretoka kia maata atu i te 25 patene. Pera katoa, kua akara anga ou te kioretoka, oraora, e te maroiroi maata.
Kua tuatua te aronga akakitekite i te tupu anga hormone (hGH) no te tangata e te tauturu ra te reira i te akaoraora i te pakiri, te akamaata i te au uaua, te akamaroiroi i te ainga, te tu mataora, te akameitaki i te tu kite, e kia rauka te metabolism mei to tetai mapu rai.
Kua akara katoa te manganui ki te au gentic. Kua manako te au taineti e na te akavareanga i te au gene, ka rauka ia ratou i te akaaere i te oraanga o tetai nematode, me kare te roundworm. Te tika, kua manuia ratou i te akaora anga i etai o te reira e ono taime i to ratou oraanga matauia. Kua akatupu teia i te au manakonakoanga no te kimianga e te akavareanga i te au gene mei te reira i roto i te au tangata. Kua taiku te makatini Time ia Dr. Siegfried Hekimi o te Apii Teitei McGill, Montreal, i te tuatuaanga: “Me kiteaia e tatou te au gene oraanga pouroa o te tangata, penei ka rauka ia tatou i te akamarie meangiti i te reira, e raukai ia tatou i te akaroa i te oraanga.”
Kua roa e kua kiteia e te aronga apii biology e te tapotoia ra te tuanga openga o te au chromosome, tei kapikiia e ko te telomere, i te au taime ravarai me maani akaouia tetai teera. Me ngere i te telomere vaitata e 20 patene o tona roa anga, kua topiriia to te au teera tu kia tupu akaou e ka mate te reira. Ka rauka i tetai enzyme tei kapikiia e ko te telomerase i te akaou i te telomere, te akatikaanga i te teera kia akataka ke. I roto i te maata anga o te au teera kua taomiia teia enzyme e kare e angaanga akaou, inara kua tauru manuiaia te telomerase maroiroi ki roto i tetai au teera, te akariroanga i te reira kia tupu e kia akataka ke ma te maata i tei matauia.
Kia tau ki te aronga kimikimi, kua akatuera teia i te au rauka anga no te tamaki atu i te au maki kapiti atu ki te ruaine anga. Akapeea ra i te monoanga i te au teera stem o te kopapa (te au teera te tauturu ra i te akaou i te kiko kopapa) ma te au teera stem tei akariroia kia “kore e mate” ma te au telomerase maroiroi? Kua tuatua a Dr. William A. Haseltine e: “E manako akataka meitakiia teia e kia kore te tangata e mate te ka tauru marieia i te 50 mataiti ka aru mai.”—The New York Times.
Tei te Nanotechnology e te Au Cryonic Ainei te Pauanga?
E manakonakoanga akauru katoa te nanotechnology, e apii anga taineti o te nanometer (e tai pirioni o te mita) i te turanga. Kua tuatua te aronga orama o te reira ngai e ko te au matini komupiuta, e meangiti atu i te au teera, penei a te tuatau ki mua ka maaniia kia akono mei te turanga o te molecular kia ripea e kia akaou i te au teera ruaine, te au kiko, e te au ngakau. I tetai uipaanga patoi kia ruaine, kua taiku tetai tangata kimikimi e penei ka taangaanga te au taote o te 21 anere mataiti i te nanotechnology kia akariro i te tangata e kia kore e mate i te pae kopapa.
E ravenga te au cryonic no te akatokaanga i te au kopapa tangata te manakonakoanga e ka rauka i te taineti i te akaora akaou i te au teera mate, te akaora mai anga ia ratou. Ko te katoa anga o te kopapa, me kare te roro, te ka akatokaia. Kua akatoka tetai tangata i tetai ariki roi. Eaa oki i te ariki roi? No tetai taeake ngaro te reira e e au teera pakiri to runga e te au rouru. Kua inangaro aia e kia akatokaia te reira e raukai i te oronga i tetai tuatau no tona taeake kia ora akaou me taeria e te taineti te tuatau ka rauka i te akaoki akaou mai i te tangata mei tetai me kare okotai o to ratou au teera.
Ka Tuku Tatou i to Tatou Irinaki Kiea?
E anoano natura to te tangata kia ora, kare e kia mate. No reira, kua akapaapaaia te tere anga ki mua o te taineti i teia ngai e kua manakonako meitaki ia. Inara, tae mai ki teianei kare e kiteanga e ka rauka i te DHEA, kinetin, melatonin, hGH, me kare tetai atu apinga i te akamarie i te ruaineanga i roto i te au tangata. Kua mataku te aronga ekoko e na te akavareanga i te telomerase i roto i te au teera ka akatupu i te au teera cancer. E te taangaanga i te nanotechnology e te au cryonic e au manako taineti ua e kare i te mea tika tikai.
Kua tauturu te taineti i te akaroa, te pera nei rai, e kia akaoraora i te oraanga o etai, inara kare rava te reira e oronga ki tetai ke i te oraanga mutu kore. No teaa ra? Kia tuatua uaia, no te mea te tumu no te ruaineanga e te matenga kare te reira roto i te apii anga taineti a te tangata.
Te Tumu no te Ruaineanga e te Matenga
Te akatika ra te maata anga o te au taineti e kua porokaramuia te ruaineanga e te matenga ki roto i to tatou au gene. Te uianga i reira: I naea, e akapeea, e eaa raua i tomo ei ki roto i to tatou papaanga genetic, mei tera te tu?
Te oronga maira te Pipiria i te pauanga mama kia tatou—noatu ra kare te reira i oronga mai na roto i te au tuatua genetic me kare DNA. Te na ko ra a Roma 5:12: “E teianei no te tangata okotai ra i o mai ei te kino i te ao nei, e no te kino oki te mate; e kua taea katoaia oki te tangata ravarai e te mate, no te mea kua ara katoatoa.”
Kua rauka i te tangata mua, ko Adamu, te manakonakoanga kia noo e tuatau ua atu. Kua maaniia tona kopapa ma te au tu anoanoia kia ora e kia rekareka mutu kore i te oraanga. Inara, kua ta tuanga ia te oraanga mutu kore. Kia ariki atu a Adamu e kia akarongo ki te Tumu o te ora, ko Tei Anga iaia, e raukai tona ora anga.—Genese 1:31; 2:15-17.
Kua iki a Adamu i te akarongo kore i Tei Anga iaia. Mei tera te tu, te tuatua ra a Adamu e meitaki atu te tangata i te akono iaia uaorai ma te takake anga mei te Atua. No reira kua ara aia. Mei reira mai, te akara anga kua tauiia tona papaanga gentic. Kare i oronga mai i te ora anga mutu kore ki tana uanga, kua oronga mai a Adamu i te ara e te matenga.—Genese 3:6, 19; Roma 6:23.
Te Manakonakoanga Mou
Inara, kare taua turanga e vai tamou ua. Te na ko maira a Roma 8:20 e: “Kua akariroia oki te au mea angaia nei ei puapinga kore ua, kare ra i te mea anoano, nana ra, na tei akariro ra.” Kua akariro Tei Anga i te tangata, te Atua ko Iehova, i te au tangata kia mate no te mea kua ara ratou iaia, inara i te rave anga i teia kua akanoo katoa aia i te tumu manakonakoanga.
Kua akataka meitakiia teia tumu i te aerenga mai a Iesu Karaiti ki te enua nei. Te na ko ra a Ioane 3:16 e: “I aroa mai te Atua i to te ao nei, kua tae rava ki te oronga anga mai i tana Tamaiti anau tai, kia kore e mate te akarongo iaia, kia rauka ra te ora mutu kore.” Inara, akapeea, te akono anga i te akarongo ki roto ia Iesu Karaiti i te akaora anga ia tatou mei te matenga?
Me ko te ara te tumu o te matenga, kia akaateaia te ara i mua ake ka akakoreiai te mate. I te akamata anga o ta Iesu angaanga orometua e ko Karaiti, kua tuatua a Ioane Bapetito: “Ka akara na i te Punua-mamoe a te Atua, ko tei apai ke atu i te ara a to te ao!” (Ioane 1:29) Kare a Iesu Karaiti ara. No reira, kare aia i raro i te matenga, koia oki te utunga o te ara. Noatu rai, kua akatika aia i tetai ke kia tamate iaia. No teaa ra? No te mea na te raveanga i te reira, kua tutaki aia i te oko o ta tatou au ara.—Mataio 20:28; 1 Petero 3:18.
Kua tutakiia te oko, kua akatueraia te rauka anga kia ora ua ma te kore e mate no te aronga pouroa tei akono i te akarongo i roto ia Iesu. Penei ka tauturu mai te taineti no te akaroa i to tatou au oraanga no tetai tuatau kotingaia, inara na te akonoanga i te akarongo i roto ia Iesu ko te mataara tikai ki te ora mutu kore. Kua rauka ia Iesu taua oraanga i te rangi ra, e ka pera katoa tana au apotetoro tiratiratu e tetai ke. Inara, no te maata anga ia tatou tei akono i te akarongo i roto ia Iesu, ka tupu te ora mutu kore i te enua nei, me akaoki te Atua ko Iehova i te enua ei Parataito.—Isaia 25:8; 1 Korinetia 15:48, 49; 2 Korinetia 5:1.
Oraanga Mutu Kore i te Enua Parataito
Kua ui tetai tangata e: “E ia tangata ka kite i te puapinga kia ora atu e kare te mate?” Ka maromaroa ainei te oraanga ma te kore te matenga? Te akapapu maira te Pipiria ia tatou kare. “Kua akamanea aia i te au mea katoa i te tuatau tikai ra, e kua tuku aia i te manako i to teianei ao ki roto i to ratou ngakau; i kore ei te tangata i kite i te angaanga a te Atua, mei te akamataanga mai e tae ua atu ki te openga.” (Koheleta 3:11) E maata tikai te anga anga a te Atua ko Iehova e te ngata e ka akakeu te reira ia tatou, ka akamatutu ia tatou, e ka akariro ia tatou kia mataora ia tatou e ora ra—e tuatau ua atu.
Ko tetai tangata tei apii i te manu rere tei kiteia e ko te Siberian Jay kua kapiki i te reira “ei aravei anga tuke, e te reka tikai” te tuatua anga i te akaraanga i te manu ko tetai ia o te au kiteanga reka tikai i tona oraanga. Ko te maata i tana i apii i te manu, kua kitea e ia e mea umere tikai te reira. Kua tuatua aia noatu i muri mai i te 18 mataiti, kare tana apii i oti. Me ka rauka i tetai manu ke i te akakeu, te akamaroiroi, e te akono i tetai tangata kite kia mataora i te tuatau apii pakari anga e 18 mataiti te roa, ka akamanako ana i te rekareka e te merengo anga ka rauka e te vaira no te apiianga i te katoa anga o te apinga angaia i te enua.
Ka akamanako ana i te au ngai umere o te taineti te ka akatuera ki tetai kare i kotingaia e te ora. Ka akamanako ana i te au ngai umere ka akarakaraia e te au tangata umere te ka araveiia i reira. E tauta i te opu i te au rauka anga ope kore kia akamanako, kia anga, e kia maani i te au apinga. Kare e kotinga anga ki te au tuatau no tatou kia maani e kia taangaanga i to tatou tu manako ua. Me akamanako tatou no runga i te maata o te au mea angaia, i te akara anga e ko te mutu kore anake te tuatau te ka rauka i te akatupu i te au rauka anga ki te oraanga.
Te akaari maira te Pipiria na roto i te tuakaouanga, ka oronga katoaia te ora mutu kore ki tei mate ra. (Ioane 5:28, 29) Ka taka meitaki te au tuatua muna e manganui no te tuatua enua kia tatou me rauka i te aronga tei kite i te reira i te akakite mai e te pau i ta tatou au uianga. Ka akamanako ana i te kite oonu no runga i te au tuatau tuke o te tuatua enua ka oronga mai te aronga tei akatuia mai.—Angaanga 24:15.
I te manakonakoanga i taua taime, ka rauka ia koe i te ariki e te inangaro ra a Iobu akatuia mai i te akamanako i te tuatua kiteia i roto ia Iobu 14:1. Penei ka tuatua mai aia e: ‘Ko te tangata ta te vaine e anau, i teianei ka ora mutu kore ua atu e kua ki i te merengo anga.’
Ko te aronga te tuku ra i te irinaki anga ki roto ia Iehova e te akono ra i te akarongo i roto ia Iesu, kare i te moemoea te akaroaanga i te ora anga ma te kore te au kotinga anga o te tuatau. Kare e roa atu ana ka tupu tikai te reira. Ka kore te ruaineanga e te matenga. Te tau ra teia ki ta Salamo 68:20, te na ko ra: “No te Atua oki no Iehova e oraʼi tatou i te au mate nei.”—Apokalupo 21:3, 4.
[Au Tutu i te kapi 4, 5]
Kua akatupu te tereanga ki mua o te taineti i te au manakonakoanga no runga i te rauka anga i te ora ua atu
[Tutu i te kapi 7]
Ko te mutu kore anake te tuatau te ka rauka i te akatupu i te au rauka anga ta te oraanga ka oronga mai