Tutungi Anga i te Atinga Kakara—E Ngai Ainei to te Reira i Roto i te Akamori Mou?
“E INANGARO ana te au atua i te au akari kakara.” E tuatua tei matauia i rotopu i te au tangata Aiphiti taito. Kia ratou, te tutungi anga i te atinga kakara e tuanga maata ia no ta ratou akamorianga. I te irinakianga e te vaitata ua maira te au atua, kua tutungi te au tangata Aiphiti i te atinga kakara i te au ra ravarai i to ratou au iero e i te au atarau i te ngutuare e te rave anga i ta ratou pitiniti. Kua aite rai te peu ki ta tetai au pa enua.
Eaa ra te atinga kakara? Ka rauka te tuatua kia taikuia ki te auai me kare ki te apinga e tutungiia ra. Kua maaniia te reira no roto mai i te au tapou takakara, mei te tapou kakara e te rakau rapakau. Kua reru ungaungaia teia e kua kairo putuputuia ma taua au apinga mei te takakara kai, te kiri rakau, e te au tiare kia maani i tetai au akari kakara no te au paraianga takake.
E apinga rekaia e e mea puapinga te atinga kakara i te au tuatau taito e kua riro mai te reira au apinga ei au apinga puapinga no te okooko anga. Te au pouou tangata te aru ra i te au mataara okooko anga te apai ra i teia mei te au enua mamao. Penei te maara ra ia koe te tamaiti ou a Iakoba ko Iosepha tei okoia ki te aronga okooko Isemaela tei “aere maira mei Gileada mai, ma ta ratou au kamela, kua teiaa i te kai kakara, e te balama, e te mura, te apai ra ki Aiphiti.” (Genese 37:25) Te umuumuanga no te atinga kakara kua riro ei mea maata e ko te mataara okooko i te tapou kakara, kare e ekokoanga na te aronga oko i te atinga kakara i akamata mai, i te akatuera anga i te terepu i rotopu ia Asia e Europa.
Te orongaia nei rai te atinga kakara i roto i te au oroa e te au peu a te au akonoanga e manganui i teia tuatau. Kapitiia atu, kua iki te maata anga o te au tangata i te tutungi i te atinga kakara i roto i to ratou au are kia reka ua i tona kakara mareka anga. Ka akapeea ra te au Kerititiano i te manako anga i te tutungi anga i te atinga kakara ra? Te arikiia ra ainei te reira e te Atua i roto i te akamorianga? Ka akara ana tatou e eaa ta te Pipiria e tuatua ra no runga i taua tumu.
‘Ei Mea Tapu te Reira na Iehova’
I roto i te ngati Iseraela i taito, te tutungi anga i te atinga kakara e tuanga maataia i roto i te au angaanga a te taunga i te tapenakara. Te karanga ra ta McClintock e ta Strong Cyclopedia e: “E tikai, te tutungi anga i te atinga kakara i te akara anga kua manako maataia e te au tangata Epera e ei ravenga no te akamorianga me kare ei atinga tapu ta tatou i tatau ana e kare i taangaangaia no tetai ua atu apinga mari ra no te akamori anga.”
Kua akataka mai te Atua ko Iehova e e a apinga kia kairoia e kia tutungiia i te tapenakara: “E rave koe i te au rakau kakara ra, i te natapha, e te sekelata, e te kelebana, e te tapou kakara meitaki ra, ko nga rakau kakara ra ïa: kia aite katoa te teiaa: Ko taau ïa e anga ei atinga kakara, ei mea iro marieia, mei te ravenga a te iro-manongi ra, kia akataitaiia, ei mea meitaki e te tapu: E ka reru koe i tetai pae i taua rakau ra, e kia ungaungātiti, ka tuku ei ki mua i te aruna kite i te Are uipaanga ra.” (Exodo 30:34-36) Te manako ra te aronga apii e kua kapitiia mai tetai au apinga i muri mai e te ngati Iuda rapi kia taangaangaia no te iero.
E mea tapu te tutungi anga i te atinga kakara i te tapenakara, te taangaanga anake ra i roto i te akamori anga i te Atua. Kua akaue a Iehova e: “E teianei atinga kakara taau e anga ra, auraka ta kotou uaorai e iroia mei te reira te tu; ei mea tapu ïa te reira ia koe na Iehova. Ko te ka iro i tana ra mei te reira te tu, ei ongi anga nana ra, ka tipu keia ïa i tona iti-tangata.” (Exodo 30:37, 38) I rungao i tetai atarau tei ikiia, ka tutungi te kau taunga i te atinga kakara e rua taime i te ra okotai. (2 Paraleipomeno 13:11) E i te Ra Tapokiangaara, kua tutungi te taunga maata i te atinga kakara i roto i te Ngai Tapu Rava.—Levitiku 16:12, 13.
Kare i ariki pouroa ia te au atinga kakara e te Atua. Kua akautungaia e ia te aronga kare i te kau taunga tei oronga ngakau parau i te reira mei te mea rai e e kau taunga ratou. (Numero 16:16-18, 35-40; 2 Paraleipomeno 26:16-20) E mea viivii tikai na Iehova te atinga kakara tei orongaia e te pa enua ngati Iuda ia ratou e rave ra i taua au angaanga no te akamori anga pikikaa e te akaki anga i to ratou au rima i te toto. Kua taki atu to ratou tu pikikaa i to Iehova akakite anga e: “Te rakau kakara ra, e mea viivii ïa naku.” (Isaia 1:13, 15) Kua manako mako kore te ngati Iseraela i roto i te akamori anga tei akatakaia e Iehova e kua topiri ratou i te iero e kua tutungi i te atinga kakara ki runga i tetai au atarau ke. (2 Paraleipomeno 28:24, 25) I te au mataiti i muri mai kua taangaanga katoaia te atinga kakara tapu i roto i te akamori anga viivii tikai no te au atua pikikaa. Ko taua au ravenga ra e mea viivii ia kia Iehova.—Ezekiela 16:2, 17, 18.
Te Atinga Kakara e te Au Kerititiano Mua
Te Ture koreromotu, kapiti mai te ture kau taunga kia oronga i te atinga kakara tapu, kua ope ia i te akamana angaia e Karaiti te koreromotu ou i te 33 T.N. (Kolosa 2:14) Kare e rekoti e i tutungi ana te au Kerititiano mua i te atinga kakara no te au akakoroanga akonoanga. No runga i teia, te karanga ra ta McClintock e Strong Cyclopedia e: “Kua papu tikai te reira e kare te atinga kakara i taangaangaia ana [e te au Kerititiano mua]. Koia rai te taangaanga anga i te reira e akairo no te akonoanga peikani . . . Te pei anga tetai tangata akamori ra i te titona tokoiti ua o te atinga kakara ki runga i tetai atarau peikani te akatumu ra ei ravenga akamorianga.”
Kua patoi katoa te au Kerititiano mua i te tutungi i te atinga kakara kia akakite i te “apiianga tu-Atua” o te emepera o Roma, noatu rai e ka tamateia ratou me patoi ratou. (Luka 4:8; 1 Korinetia 10:14, 20) Te manako anga no te taangaanga anga i te akamori itoro no te atinga kakara i taua tuatau, kare ei mea poitirere e kare te au Kerititiano mua i o atu ana ki roto i te okooko anga i te atinga kakara.
Te Tutungi Anga i te Atinga Kakara i Teia Tuatau
Akapeea te atinga kakara i te taangaangaia anga i teia tuatau? I roto i te au ekaretia e manganui o Kerititome, te orongaia ra te atinga kakara i roto i te au oroa e te liturgy. I roto i te au tangata Asia, te tutungi ra te au pamiri e manganui i roto i te au iero me kare ki mua i te au atarau a te ngutuare tangata kia akangateitei i to ratou au atua e kia paruru i tei mate ra. I roto i te au pure akonoanga, kua taangaanga tukeke ia te atinga kakara kia tavai rakau, akaora, tama, e te paruru.
Kua reka akaouia te atinga kakara e te aronga kare i ariki ana i tetai akonoanga. Kua tutungi etai i te atinga kakara te piri atura ki te tamanakoanga oonu. Kua akakite mai e tai puka arataki e te taangaanga anga i te atinga kakara kia itae i te “au ngai muna” e te “au maroiroi” te mamao roa atura i te ao pae kopapa ra. Kia kimi i te au pauanga ki te au manamanata no te oraanga, kua akakite katoa mai te reira i te au peu no te tutungi anga i te atinga kakara te piri atura i te aravei anga i te “au mea mana ririnui.” Na te au Kerititiano ainei taua au ravenga?
Kua akaapa ririnui mai a Iehova i te aronga tei tauta i te kairo i te au ravenga akonoanga pikikaa ki te akamorianga ma. Kua taiku mai te apotetoro ko Paulo i ta Isaia totou e kua akatano atu i te reira ki te au Kerititiano, i te raurau anga ia ratou kia vai rangatira mei te au akakeuanga viivii a te akonoanga pikikaa. Kua tata aia e: “‘E aere mai kotou ki vao, mei roto mai ia ratou ra, kia taka ke kotou,’ i na Iehova ei, ‘e auraka e rave ua atu i te mea viivii ra’; ‘e naku e āriki atu ia kotou.’” (2 Korinetia 6:17; Isaia 52:11) Kia papu meitaki i te au Kerititiano mou kia kopae i tetai ua atu apinga te piri atura ki te akamorianga pikikaa me kare ki te purepure.—Ioane 4:24.
Ko te tika ainei e te taangaanga anga i te atinga kakara i roto i te au oroa akonoanga e i roto i te purepure ko te aiteanga e e tarevake pouroa te tutungi anga i te atinga kakara? Kare tikai. Peneiake te inangaro ra tetai tangata i te tutungi i te atinga kakara ei akakakara i tona kainga kia reka oki i tona ra kakara. (Maseli 27:9) Noatu rai, i te iki anga e me ka tutungi i te atinga kakara, ka tau tetai Kerititiano kia akamanako i tetai au tumu. Te ngai e noo ra koe te manako taokotai ra ainei tetai papaki i te taangaanga anga i te atinga kakara ki tetai ravenga akonoanga pikikaa? I roto i toou ngai, te manako taokotai putuputuia ra ainei te atinga kakara ki te au peu purepure? Me kare kua taangaanga noaia ainei no te au akakoroanga kare no te akonoanga ra?
Me ka iki tetai tangata taki tai i te tutungi i te atinga kakara, ka tau aia kia akamanako i tona uaorai akava ngakau e te au manako o tetai ke. (1 Korinetia 10:29) Te tano ra te au tuatua a te apotetoro ko Paulo ki te au tangata o Roma. Kua tata aia e: “Ka umuumu tatou i te tuatua i akatupu i te au, e te tuatua e meitaki kapipiti ei ra. Eiaa e akakoreia te angaanga a te Atua nei i te kai. E mea viivii kore oki te au mea katoa nei, e mea kino ra i te tangata i kai ma te turori. E mea meitaki oki kia kore e kai i te puaka, e kia kore e inu i te wina, e kia kore e rave i te au mea ravarai e turori ei to taeake ra, e e maitu ei, e e apikepike ei ra oki.”—Roma 14:19-21.
Te Au Pure tei ‘Ana Atu Mei te Atinga Kakara Ra’
Te oronga anga i te atinga kakara i roto i te ngati Iseraela e akatutuanga tau ia no te au pure tei akarongoia mai e te Atua. No reira, kua imene te tata taramo ko Davida kia Iehova e: “Kia ana atu taku pure ki mua ia koe mei te atinga kakara ra.”—Salamo 141:2.
Kare te ngati Iseraela tiratiratu i manako ana i te oronga i te atinga kakara ei angaanga puapinga kore ua. Kua akono meitaki ratou kia papa e kia tutungi i te atinga kakara na te mataara tei akatakaia mai e Iehova. Kare i taangaanga tikai ana i te atinga kakara, te oronga ra te au Kerititiano i teia tuatau i te au pure te akaata ra i te arikianga oonu e te ngateitei no to tatou Metua i te rangi ra. Mei te atinga kakara reka tei orongaia e te kau taunga o te iero, te akapapu maira te tuatua a te Atua kia tatou e: “Ko te pure ra a te aronga tiratiratu ra, e mea tau ïa nana.”—Maseli 15:8.
[Au Tutu i te kapi 29]
Tutungi anga i te atinga kakara i te tapenakara e i te iero e mea tapu ia
[Tutu i te kapi 30]
Te tutungi anga i te atinga kakara te piri atura ki te tamanakoanga e mea tau ainei na te au Kerititiano?