Te Au Mapu—E Tuku i To Nga Metua kia Tauturu ia Koe i te Paruru i To Ngakau!
EAA i toou manako te akaaoanga ngata roa atu ta te rangatira o te pai ka aro atu? Ko te tikoti meitaki anga ainei i te moana maata ra? Tei matauia kare. E tupu ana te maata anga o te au ngaangaa anga pai i te pae taatai, kare i te moana. Ko te tika, ka riro katoa te tutau anga i tetai pai ei mea kino roa atu i to te akato anga i tetai pairere. No teaa ra?
I mua ake ka tutau meitaki ei tetai rangatira i tona pai, ka kopae aia i te au kino ravarai ta tetai uapu ka akatupu mai. Te anoanoia ra kia kite aia i te au koko anga i raro i te tai iaia e akatere ra kia kore e u atu ki runga i tetai au pai. Ka kape katoa aia i tetai au tapa one, te au toka, me kare te au pai i ngaangaa tei tapokiia i raro ake i te tai. E kia akakino atu i te au tumu, penei ko tona atoro anga mua teia i te uapu.
E tauturu ei kia autu i teia au manamanata, penei ka pati te rangatira pakari i te au tauturu a tetai paireti tei kite meitaki tikai i te uapu o reira. Ka tu te paireti i te pae i te rangatira i runga i te pereti e ka oronga i te arataki anga kite. Ka akamanako kapiti raua i te au kino e te akatere anga i te pai na roto i tetai au ara oiti ki te uapu.
Te akatutu maira te kite puapinga tikai o te paireti i te tauturu anga puapinga maata te vai ra ki te au mapu Kerititiano te parani ra i tetai aerenga na roto i te au turanga ngata o te oraanga. Eaa oki teia tauturu? Eaa ra te au mapu ou ka anoano ei i te reira?
Kia oki akaou tatou ki te akatutuanga o te pai. Me e mapu koe, mei te rangatira rai koe o tetai pai no te mea i te openga ra ka rave koe i te tuanga apainga no toou oraanga. E tuanga aiteite rai ta to nga metua mei ta te paireti o te pai ia raua e tauta ra i te arataki ia koe na roto i etai au turanga ngata roa taau ka aro atu i roto i te oraanga. Inara, i te au mataiti mapu anga, penei ka ngata ia koe i te kite i te ariki i te ako ta to nga metua ka oronga atu kia koe. No teaa ra?
Te maata anga o te taime te vai ra te manamanata ki te ngakau. Penei ka akakeu toou ngakau akatutu ia koe kia anoano i tei tureia me kare te patoi anga i tetai ua atu kotinga anga no te rangatira. “Kino uaorai te manako o te ngakau tangata,” i karanga ai te Pipiria, “mei tona tamariki mea riki anga mai.” (Genese 8:21) Kua akataka mai a Iehova e e akaaoanga tika tikai tetai te vai ra i mua ia koe. “E pikikaa maata to te ngakau i te au mea katoa nei, e kua kino takiri,” i akamatakite mai ei aia. (Ieremia 17:9) Kapiti atu ki te akono anga i te au anoano tarevake, ka akavare te ngakau i tetai mapu i te manako anga e e kite atu aia i tona nga metua, noatu e e maata atu to raua kite. Inara, te vai ra te au tumu meitaki, kia kimi koe i te tauturu a to nga metua me teretere aere i te tuatau ngata i te au mataiti mapu anga.
Eaa ka Akarongo ei ki To Nga Metua?
Tei runga atu, te akakite maira a Iehova, Tei Akamata i te ngutuare tangata, kia koe e kia akarongo koe ki te arataki anga a to nga metua. (Ephesia 3:15) I te mea e kua iki te Atua i to nga metua kia akono ia koe, te oronga maira aia i teia akoanga kia koe: “E te au tamariki ra, e akarongo atu i to kotou au metua i tei tau i te Atu ra; e tuatua-tika oki te reira.” (Ephesia 6:1-3; Salamo 78:5) Penei tei roto koe i teianei i toou au mataiti mapu anga, tei to nga metua rai te apainga i te arataki ia koe, e tei runga ia koe te apainga kia akarongo atu. Te tata anga te apotetoro ko Paulo kia akarongo te tamariki ki to ratou nga metua, kua taangaanga aia i tetai tuatua Ereni te kapiti atura ki te tamariki o tetai ua atu mataiti. Mei tei tataia ia Mataio 23:37, ei akaraanga, kua taiku a Iesu i te au tangata o Ierusalema ei “tamariki” na te reira, noatu e e aronga mamaata te maata anga.
E manganui te au tane tiratiratu taito kua tamou ua atu i te akarongo ki to ratou nga metua i muri roa mai i te riro anga mai ei aronga mamaata. Noatu e tangata pakari atu, kua marama a Iakoba e, kia akarongo aia ki te akauenga a tona metua tane e kopae ke i te akaipoipo i tetai vaine kare i te vaine akamori ia Iehova. (Genese 28:1, 2) Kare ekoko anga e, kua kite katoa a Iakoba e ko te iki anga a tona tuakana kia akaipoipo i te au vaine Kanaana ra kua akatupu maata mai i te mamae ngakau ki tona nga metua.—Genese 27:46.
I te pae mai i ta raua angaanga orongaia mai e te Atua kia arataki ia koe, penei ko to nga metua Kerititiano tei tau meitaki ra kia riro mai ko toou nga tangata ako ra. E mea maata oki te reira no te mea kua kite meitaki raua ia koe e kare ekoko anga kua akaari mai i to raua aroa karapii kore kia koe i te au mataiti e manganui. Mei te paireti rai o te pai, te tuatua maira raua mei te kiteanga. Kua kite oki raua uaorai “i te au anoano o to mea ou anga ra.” E ei au Kerititiano mou, kua kite tikai raua i te meitaki no te aru anga i te au kaveinga Pipiria.—2 Timoteo 2:22.
Ma taua tauturuanga kite i te pae ia koe, te tauturuia ra koe kia akono autu atu i te au turanga ngata. E akamanako ana, ei akaraanga, i to pirianga ki te tane me kore ki te vaine. Akapeea te nga metua Kerititiano i te arataki anga ia koe i roto i teia tumu tikai o te manako ngakau?
Inangaro Anga i te Tane me Kore i te Vaine
Na te au paireti e akamatakite i te au rangatira pai kia akaatea mamao mai mei te au tapa one i raro ake i te tai. E paruparu te au tapa one inara e kino katoa oki, i te mea e e neke putuputu ua ana to te reira ngai. Te inangaro katoa ra to nga metua ia koe kia akaatea mamao mai koe mei taua au turanga te ka akaereere ia koe i te pae manako ngakau. Ei akaraanga, kua kite te au metua, e e oonu tikai te au manako ngakau ki te tane me kore ki te vaine e ka riro ei mea ngata i te akatakaia. Inara me akakeuia, ka akatupu teia au manako ngakau nei kia iri atu ia koe ki roto i te tumatetenga.
Te akatutu maira te akaraanga o Dina i te kino no te akatere vaitata katoa anga ki te kino. Penei ua ake no te inangaro i te kite e no tetai anoano i te tamataora anga meitaki i akakeu ia Dina kia kimi i te au pirianga oa ma te tamariki tamaine Kanaana, kare ekokoanga e e puapinga kore ua to ratou au tu akono tau. Tei manakoia i te akamata anga e tamataora anga apa kore ua kare i roa ana kua taki atu ki tetai tupuanga kino—kua tauatiia aia e te tangata ou “tei akangateiteiia” i roto i te taoni.—Genese 34:1, 2, 19.
Kua akaketaketaia taua au kino ra e te manako pakari no te pirianga ainga i te au tuatau e noo nei tatou. (Hosea 5:4) Penei te oronga ra te maata anga o te au mapu i te manako e te rauka anga te tamataora anga ma te tane me kore i te vaine ko te mea reka roa atu ia ka rauka mai. Penei ka panapana to ngakau i te manako e ko korua anake ma tetai tangata taau e manako ra e e akaraanga manea. Inara ka tauta te nga metua aroa i te paruru ia koe mei te kapitianga ma te au mapu kare e akangateitei ana i te au turanga o te Atua.
Kua akatika mai a Laura e te inangaro kia kite ka akapoiriia te au mapu ou ki te kino. “Me akakite mai te au tamariki tamaine i roto i toku pupu apii kiaku ra e i uraura ana ratou e tae roa ki te turuaipo ma tetai au tamaiti manea, kua akariro ratou i te reira mei tetai tupuanga kare rava e akangaropoinaia. Kua kitea mai e au e e au tuatua akamaata putuputu ua ana ia na ratou, inara te manako ra rai au i te kite e te manako anga e penei ua ake te ngere ra iaku te tamataora anga maata. Noatu rai e kua kite au e te tika ua ra ta toku nga metua e auraka e tuku iaku kia aere atu ki taua au ngai ra, te manako ra rai au kia tamata atu.”
Kare e pereki o tetai pai, no reira ka roa atu te tapu anga. Kua kite te nga metua e te akapera ra rai te inangaro. Kua akaaite te puka a Maseli i tetai tangata tei akakeuia e te inangaro tapupu koreia ki tetai puakatoro tei aratakiia ki te tainga. (Maseli 7:21-23) Kare koe e inangaro i te akatika i taua mea kia tupu kia koe, te arataki anga ia koe ki te ngaangaa anga pai i te pae manako ngakau e i te pae vaerua. Penei ka kite to nga metua e kua akamata to ngakau i te akavare ia koe i roto i teia ngai, e penei ka oronga atu raua kia koe i te ako anga te tau ra. Tei ia koe ainei te pakari i te akarongo atu kia raua e te kopae ke anga i reira i te tumatetenga?—Maseli 1:8; 27:12.
Te anoano katoa ra koe i te turu anga a to nga metua me rokoia koe e te taomianga taeake. Akapeea e rauka ai ia raua i te tauturu ia koe?
Te Mana Akakeu Anga o Toou Au Oa
Ka tapae ke atu tetai tai ririnui me kare te koko anga o te moana i tetai pai. Kia patoi atu i teia ririnui nei, ka tau kia akatereia te pai na tetai ngai ke. Na teia tu rai, te akakeu anga kino a tetai au mapu ka opara ke atu i to aerenga i te pae vaerua me kare koe e rave i te au ravenga patoi anga.
Mei te tupuanga o Dina e akatutu maira, “ko tei kapiti ra ki te aronga neneva ra, e mate ïa.” (Maseli 13:20) Kia maara e i roto i te tuatua Pipiria, ko te “neneva” ko tetai tangata kare i kite ia Iehova me kore kare i iki ana i te aaere ma tona au arataa.
Inara, penei kare e ngoie ana, i te patoi i te au manako me kare i te au ravenga a to au oa apii. Kua akamarama mai a María José: “Inangaro au i tetai au mapu kia ariki mai iaku. I te mea e kare au e inangaro ana kia manako mai ratou e e tuke au, kua aru vaitata ua au ia ratou i tei rauka ra.” Kare i kite ana e, penei ka akakeuia koe e to au oa—i roto i taau iki anga i te imene, taau e inangaro ra i te aao, me kare taau e tuatua katoa ra. Penei ua ake te rekareka ra koe i te au mapu o toou uaorai mataiti. E tu natura ua te reira, inara te akaruke ra te reira kia tupu mai kia koe ta ratou akakeu anga maata, penei ka riro mai ei akakino anga.—Maseli 1:10-16.
Kua maara ia Caroline te tu ngata tana i aro atu i nga mea mataiti i topa akenei: “Mei te mataiti 13 ra, e au tane ta te maata anga o te tamariki tamaine te piri atura au, e no te au mataiti e manganui e tei raro au i te taomi anga putuputu kia aru atu i to ratou akaraanga. Inara, na toku metua vaine, i arataki iaku na roto i teia tuatau ngata. Kua akapou aia i te au ora i te akarongo mai kiaku, te uriuri anga kiaku, e te tauturu anga iaku kia kite i te anoano kia vao ua atu i taua au pirianga ra me pakari mai au.”
Mei te metua vaine o Caroline, penei te manako ngakau ra to nga metua e kia akamatakite atu kia koe no runga i te au taomianga taeake me kare ra i te kotinga anga i tetai au angaanga me kore i te au pirianga oa. Te maara nei ia Nathan te au taumaro e manganui ma tona nga metua no runga i taua au maro anga. “E pati putuputu mai ana toku au oa kia aru atu au ia ratou,” i akataka mai ei aia, “inara kare toku nga metua e inangaro ana kia piri atu au ki roto i te pupu mamaata me kare kia aere ki te au pati mamaata kare e akatereia ana. I taua tuatau, kare au e marama ana e eaa ra tetai au metua i tukutuku maata ua atu ei e kare ra toku.”
Inara, i muri mai, kua marama a Nathan. “Kua kite au i roto i toku turanga e ‘kua mou rava te neneva ki roto i te ngakau o te tamariki,’” i akatika mai ei aia. “I te akara anga kua tupu ngoie ua mai teia neneva nei me piri atu te au tamariki tamaroa i roto i te pupu. Ka akamata tetai i te rave i te mea tau kore, ko tetai atu ka rave i te mea kino roa, e ko te toru ka kino roa atu te turanga. Kare i roa ana kua raurauia te katoatoa kia kapiti mai ki roto. Pera katoa te aronga ou tei karanga ana e te tavini ra ia Iehova ka topa atu rai ki roto i teia nei ereere.”—Maseli 22:15.
Ko Nathan raua ko María José kua putoto raua roa rai ma to raua ngakau te kore anga to raua nga metua e akatika ia raua kia rave i te au mea ta to raua au oa i akakite mai. Inara, kua akarongo ra raua, e i muri mai kua rekareka raua e kua akarongo rai oki raua. Te karanga ra te materi: “E ariu mai i to taringa, e akarongo mai i te tuatua a te aronga pakari, e te tavaitai oki i to ngakau i toku nei kite.”—Maseli 22:17.
Tau kia Akangateiteiia
Ko tetai pai te tikaokao ra e mea ngata i te akatere, e me tikaokao maata atu te reira, ka takauri ngoie ua te reira. No to tatou tu apa nei, te tikaokao katoatoa ra tatou ki te tu karapii e te mea tei tureia. Noatu teia au manako nei, ka rauka i te aronga ou i te itae atu i te uapu, ei akatutu anga ra, me aru meitaki ratou i te arataki anga a to ratou nga metua.
Ei akaraanga, ka rauka i to nga metua i te tauturu ia koe kia kopae i te manako e e ara rotopu tetai i rotopu i te ara oiti ua ki te ora e te ara pararauare ki te mate ra. (Mataio 7:13, 14) E tika kore ua i te manako e ka rekareka koe i tetai manga tarevake inara kare e rave i te katoa anga, te ka rauka ia koe i te “tongi” atu kare ra e apuku atu. Ko te aronga te tauta ra i te aru i taua aerenga “ekoko rua anga”—i te tavini anga ia Iehova ki tetai tuanga ua inara te anoano katoa ra i to teianei ao e te au apinga i roto i te ao—ka takauri ngoie ua i te pae vaerua. (1 Ariki 18:21; 1 Ioane 2:15) Eaa ra te reira i tupu ei? No to tatou au manako ara.
Ka ketaketa atu to tatou au anoano apa me tuku au ua atu tatou ki te reira. To tatou ‘ngakau pikikaa maata’ kare e akamerengoia ma te mea meangiti ua. E maata ta te reira ka maro mai. (Ieremia 17:9) Me akamata tatou i te panu i te pae vaerua, ka taangaanga maata atu te ao i te akakeu anga ki runga ia tatou. (Ebera 2:1) Penei kare koe e kite ana e te tikaokao ra koe i te pae vaerua, inara kua kite to nga metua Kerititiano. E tika, penei kare raua e kite viviki ana i te porokaramu o tetai komupiuta mei ia koe rai, inara e maata atu to raua kite ia koe no runga i te ngakau pikikaa. E te inangaro ra raua i te tauturu ia koe kia “arataki i to ngakau na te arataa” te ka tupu mai i roto i te ora.—Maseli 23:19.
E tikai, auraka e manako atu e ka akava apa kore mai to nga metua i te au tumu me oronga mai raua i te au arataki anga kia koe i roto i te au ngai ngata, mei te akatangi anga imene, te tamataoraanga, e te akamanea anga. Penei kare tei to nga metua ra te pakari o Solomona me kare te akakoromaki anga o Iobu. Mei te paireti o tetai pai, penei ka apa ua raua i tetai au taime i te tua o te akamatakiteanga. Noatu rai, ka riro mai ta raua aratakianga ei mea puapinga me akarongo koe “ki te apii a to metua tane, e auraka e akaruke i te ture a to metua vaine ra.”—Maseli 1:8, 9.
Penei te tuatua akakino ra tetai au mapu i to ratou nga metua. Inara, me te tauta ra to nga metua i te aru i te au Tuatua Tapu, te tu ra raua i te pae ia koe, i roto i te au tu ravarai o te oraanga, i te au taime ravarai, i te aro anga atu i te au kino ravarai. Mei te rangatira o te pai tei akamatakiteia e tetai paireti kite ra, te anoano ra koe i to nga metua kia arataki ia koe, kia arataki ia koe na roto i te arataa o te pakari. Te au tutaki anga ra kare e rauka i te tareia.
“Kia o mai te pakari ki roto i to ngakau na, e kia riro te kite ei mea mataora i to vaerua ra; Na te akono meitaki e tapapa ia koe i reira; e na te kite e tiaki ia koe; Kia ora koe i te arataa o te tangata kino ra, i te tangata e tuatua i te tuatua akatoatoa ra; Ko tei akaruke i te arataa tiratiratu ra, e kua na te ara poiri te aere . . . Na te aronga tiratiratu oki e noo i te enua, e te aronga apa kore te ka akatinamouia ki reira.”—Maseli 2:10-13, 21.
[Tutu i te kapi 22]
Te akakeu anga a tetai au mapu ka opara ke atu ia koe mei te aerenga i te pae vaerua
[Tutu i te kapi 23]
Kia maara i te tupuanga o Dina
[Tutu i te kapi 24]
Mei te rangatira o tetai pai e kimi ra i te akamatakite anga a tetai paireti kite, kia kimi rai te au mapu i te aratakianga a to ratou nga metua
[Akameitakianga no te Tutu i te kapi 24]
Photo: www.comstock.com