Angaanga​—E Akameitakianga me e Kino?

“E meitaki no te tangata nei kia . . . kite tona ngakau i te meitaki i tana ra angaanga.”​—Koheleta 2:24.

“ROIROI tikai i te openga o te ra angaanga.” I roto i tetai tare anga i tupu ua akenei, e 1 i te 3 aronga angaanga te akataka maira i te tu ta ratou e manako putuputu tikai ra. Kare teia i te mea umere i roto i tetai ngai te rokoia ra te au tangata e te taitaia; te angaanga roa ra ratou e e maata te angaanga e apainaia ana ki te kainga​—i taua taime rai kare te au pu angaanga e oronga putuputu mai ana i te akameitakianga.

Te akariro ra te apinga maata te tere ra ki mua kia manako ua te aronga angaanga e manganui e mei tetai apinga rai i roto i tetai matini maata. Kua akakore putuputuia te akakeuanga e te tu manako ua. Tei matauia, te akakeu ra teia i te tu o te tangata ki te angaanga. Te akakeuanga kia rave i te inangaro uaorai i roto i ta tetai ra angaanga te taparuparu uaia ra. Penei ka akakoreia te anoano no te meitaki i roto i te au angaanga karape. Penei ka akatupu taua au turanga i te reka kore no te angaanga uaorai, penei ua ake i te maani anga i tetai tangata kia kore e reka i tana angaanga.

Akara Matatio Anga i to Tatou Tu

E tika, kare e rauka ia tatou i te taui ua i to tatou au turanga. Inara, kare ainei koe e ariki ana, e ka rauka ia tatou i te akatikatika i to tatou tu? Me kite koe e te akakeuia ra e te au tu reka kore o te angaanga, e mea meitaki kia akamanako koe i to te Atua manako e te au kaveinga te piri maira ki teia tumu manako. (Koheleta 5:18) E manganui tei kite e te akamanako anga i te reira kua orongaia mai kia ratou te mataora e te maru i roto i ta ratou angaanga.

Ko te Atua te Peretana Angaanga Teitei Rava. E peretana angaanga te Atua. Penei ake kare tatou i manako ana iaia i roto i taua tu, i na reira oki aia i te akakite mua anga mai iaia uaorai i roto i te Pipiria. Te akamata maira te papaanga o Genese i te anga mai anga a Iehova i te au rangi e te enua. (Genese 1:1) E akamanako ana i te au turanga tukeke ta te Atua i rave i tona akamata anga mai i te anga mai anga​—ei akapapa, ei akaaere, ei enitinia, ei ati, tei kite i te iki i te au apinga, tei akatupu i te angaanga, ei apii kemikara, ei apii i te mea ora, ei apii i te manu, ei peretana porokaramu, ei kite i te reo, te taiku ua anga i etai ra.​—Maseli 8:12, 22-31.

Eaa te tu o ta te Atua angaanga? Te karanga ra te papaanga Pipiria e te “meitaki ra,” te reira e te “meitaki roa ra.” (Genese 1:4, 31) E tikai, te “tuatua nei te [au mea anga] i te kakā o te Atua,” e kia akapaapaa katoa rai tatou iaia!​—Salamo 19:1; 148:1.

Inara, kare ta te Atua angaanga i ope ana ki te anga mai anga i te au rangi e te enua tikai e i nga tangata mua ra. Te karanga ra te Tamaiti a Iehova, ko Iesu Karaiti e: “Te angaanga ua nei rai toku Metua.” (Ioane 5:17) Ae, te angaanga ra a Iehova na te oronga anga ki tana au mea ora, te angai anga i tana mea i anga, e te akaora anga i tona aronga akamori tiratiratu. (Nehemia 9:6; Salamo 36:6; 145:15, 16) Kua taangaanga katoa aia i te au tangata, ‘e oa rave angaanga oki no te Atua,’ kia tauturu i te akaoti i tetai au angaanga.​—1 Korinetia 3:9.

Ka riro te angaanga ei akameitakianga. Kare ainei te Pipiria i karanga ana e e kino te angaanga? Penei i te akara anga te karanga ra a Genese 3:17-19 e kua akautunga te Atua ia Adamu raua ko Eva no ta raua meameaau na te tuku anga i te angaanga teimaa ki runga ia raua. I te akaapa anga i taua nga tangata mua, kua karanga te Atua kia Adamu e: “E kai koe i taau kai ma te pata i te ou ki runga i to rae, e oki ua atu koe ki raro i te one; no reira mai oki koe.” E akaapa anga katoa ainei te reira no te angaanga?

Kare. Kareka ra, no te akarongo kore o Adamu raua ko Eva, kare i tupu mai te akamaata anga o te Parataito i Edene ra i reira e i taua taime ra. Kua akakinoia e te Atua te one. Kua riro te pata i te ou e te angaanga ei umuumu anga na tetai tangata kia rauka mai tetai oraanga tau mei roto mai i te one.​—Roma 8:20, 21.

Kare i akatakaia mai ana te angaanga ei kino, kua akaari mai te Pipiria e e akameitakianga te reira kia akaperepereia. Mei tei kiteaia i runga akenei, e peretana angaanga pakari te Atua. I te anga mai anga i te tangata i roto i tona tu, kua oronga a Iehova i te kite e te mana kia raua kia akono i tana mea i anga i runga i te enua nei. (Genese 1:26, 28; 2:15) Kua orongaia taua tukuanga angaanga i mua ake ka akakite ei te Atua i te au tuatua tei tataia ia Genese 3:19. Me e kino e e ravenga kino te angaanga, kare roa a Iehova e akamaroiroi e kia rave te au tangata i te reira. E angaanga maata ta Noa ratou ko tona ngutuare tangata ka rave i mua ake e i muri ake i te Vaipuke I te tuatau o te Kerititiano, kua raurau katoaia te au pipi a Iesu kia angaanga.​—1 Tesalonia 4:11.

Noatu rai, kua kite pouroa tatou e te riro ra te angaanga ei apainga teimaa i teia tuatau. I teianei ko te taitaia, te tu kino, te maromaroa, te manako tau kore, te taemoemoanga, te akavareanga, e te tika kore ko tetai ia o te “rakau taratara e te tataramoa” tei kapitiia atu ki te reira. Inara kare te angaanga uaorai i te kino. Ia Koheleta 3:13, te kapiki ra te Pipiria i te angaanga e tona au ua ei apinga aroa no ko mai i te Atua.​—Akara i te pia “Akono Anga i te Taitaia te Kapitiia Atura ki te Angaanga.”

Ka rauka ia koe i te akakaka i te Atua ma taau angaanga. E akapaapaa uaia ana te tu e te meitaki i roto i te ngai angaanga. Kua riro te tu ko tetai au mea puapingaia ki ta te Pipiria akara anga no te angaanga. Kua rave te Atua i tana angaanga ma te meitaki tikai. Kua oronga mai aia i te au tu karape e te au kite kia tatou, e te inangaro ra aia kia taangaanga tatou i to tatou au tu karape e te au kite ei akakoro anga meitaki. Ei akaraanga, i te tuatau i angaia ai te tapenakara i Iseraela taito ra, kua akaki a Iehova i te au tangata mei ia Bezaleela e Aholiaba i te pakari, te marama, e te kite, te tauturu anga ia raua i roto i te au angaanga ati tikai e te tau ua. (Exodo 31:1-11) Te akaari maira teia e te manako maata maira te Atua i te ravenga, te angaanga, te akapapa anga, e tetai atu au akataka anga no ta raua angaanga.

E au akakiteanga puapinga tikai teia no to tatou manako no te au tu no tatou uaorai e te au peu no te angaanga. Te tauturu ra te reira ia tatou kia akara i te reira na roto i tetai tu ei au apinga aroa no ko mai i te Atua, auraka oki e manako koreia. No reira, kua akoia te au Kerititiano kia rave i ta ratou angaanga mei te mea rai e te akara akaou maira te Atua i ta ratou e rave ra: “E ta kotou au mea e rave ra, e rave ïa ma te ngakau katoa, mei te mea e na te Atu, eiaa e na te tangata.” (Kolosa 3:23) Kua akaueia te au tavini a te Atua kia rave i te angaanga meitaki, te akariro anga i reira i te karere Kerititiano ra ei mea manea ki te au oa angaanga e ki tetai ke.​—Akara i te pia “Akono Anga i te Au Kaveinga Pipiria i te Ngai Angaanga.”

I te akamanako anga i teia, e meitaki kia ui tatou kia tatou uaorai e eaa te tu e te kite ta tatou e tuku nei i roto i ta tatou angaanga. Ka mareka ainei te Atua i ta tatou e rave nei? Kua mareka tikai ainei tatou i te tu e rave ra tatou i ta tatou au angaanga i tukunaia mai? Me kare oki, te vai ra te tuatau no te akatikatika anga.​—Maseli 10:4; 22:29.

E akatau i te angaanga ki te tu i te pae vaerua. Noatu e te akameitakiia ra te angaanga pakari, inara te vai ra tetai tu puapinga maata kia kiteaia te mareka anga i roto i te angaanga e i roto i te oraanga. Ko te tu pae vaerua te reira. Kua rauka mai i te Ariki ko Solomona, tei angaanga pakari ana e tei rekareka pouroa ana i te au apinganui e te au akapumaana anga ta te oraanga i oronga mai, i teia manako nei: “Ko te Atua te mataku atu, e akono oki i tana au akauenga: ko ta te tangata katoa ïa e pini ua ake.”​—Koheleta 12:13.

Te taka meitaki ra, kia akamanako tatou i to te Atua anoano noatu eaa ta tatou e rave ra. Te angaanga rotai ra ainei tatou ki tona anoano, me kore penei te patoi ra i te reira? Te tauta ra ainei tatou i te akamareka i te Atua, me kore te akamareka ua ra ainei tatou ia tatou uaorai? Me kare tatou e rave i to te Atua anoano, i te openga iora ka mamae tatou no te taitaia, te maromaroa, e te puapinga kore.

Kua akakite mai a Steven Berglas e kia ‘kimi [te au akaaere te roiroi ra] i tetai tumu i manako inangaro ei ratou i te reira e kia kapiti mai i te reira ki roto i to ratou oraanga.’ Kare atu e tumu puapinga roa atu i te tavini anga i Tei oronga maira i te au tu karape e te au tu ra kia tatou kia rave i tetai angaanga puapinga. Te rave anga i te angaanga te akamareka ra i Tei Anga ia tatou kare e akaruke mai ia tatou ma te merengo kore. Kia Iesu, kua riro te angaanga ta Iehova i tuku atu kiaia ra ei akamatutu anga, akamerengo anga, e te akaangaroi anga mei te kai rai. (Ioane 4:34; 5:36) Kia akamaara e te pati maira te Atua, te Peretana Angaanga Teitei Rava, kia riro mai tatou ei “oa rave angaanga” nana.​—1 Korinetia 3:9.

Te akamori anga i te Atua e te tupu anga i te pae vaerua te teateamamao ra ia tatou no tetai angaanga e te apainga puapinga maata. I te mea e te ki putuputu ua nei te ngai angaanga i te au taomi anga, te au maro anga, e te au umuumu anga, te oronga maira to tatou akarongo e te tu pae vaerua tei akatumu oonuia ra i te maroiroi te anoano maataia ra ia tatou e tauta ra kia riro mai ei aronga angaanga me kore e au pu angaanga meitaki. I tetai tua, te akamatakite maira te au tu o te oraanga i roto i teia ao akono tau kore i te Atua kia tatou i te au ngai te anoanoia ra tatou kia tupu mai i roto i te akarongo.​—1 Korinetia 16:13, 14.

Me Riro Mai te Angaanga ei Akameitakianga

Te aronga te angaanga pakari ra i teianei i te tavini anga i te Atua te akara ra ki te tuatau ki mua e akaou ei aia i te Parataito e e ki ei te ao katoa nei ma te angaanga puapinga tikai. Kua akakite a Isaia, te peroveta a Iehova, no runga i te oraanga o te reira tuatau: “E patu ratou i te au are, e na ratou uaorai e noo; e na ratou e tanu i te au kainga vine, ka kai ei i te kai i reira. Kare ratou e patu, e na tetai ke e noo; kare ratou e tanu, e na tetai ke e kai. . . . E rekareka tei ikiia e au ra i te angaanga a to ratou uaorai rima.”​—Isaia 65:21-23.

Mei teaa ra te akameitakianga te angaanga i te reira tuatau! Na te apiianga e eaa to te Atua anoano noou ra e te angaanga rotai anga ma te reira, penei ko koe tetai i rotopu i te aronga tei akameitakiia e Iehova e kia ‘rave ua i te meitaki no taau katoa ra au angaanga.’​—Koheleta 3:13.

[Tataanga i te kapi 8]

Ko te Atua te Peretana Angaanga Teitei Rava: Genese 1:1, 4, 31; Ioane 5:17

[Tataanga i te kapi 8]

Ka riro te angaanga ei akameitakianga: Genese 1:28; 2:15; 1 Tesalonia 4:11

[Tataanga i te kapi 8]

Ka rauka ia koe i te akakaka i te Atua ma taau angaanga: Exodo 31:1-11; Kolosa 3:23

[Tataanga i te kapi 8]

E akatau i te angaanga ki te tu pae vaerua: Koheleta 12:13; 1 Korinetia 3:9

[Pia/Tutu i te kapi 6]

AKONO ANGA I TE TAITAIA TE KAPITIIA ATURA KI TE ANGAANGA

Kua akatakaia mai e te aronga rapakau maki te taitaia no te angaanga e e angaanga kino ia. Ka akatupu te reira i te au maki ee taupo e te apiapi e ka taki katoa atu i te tamate i tetai uaorai. E tuatua ta te Tiapani no te reira​—karoshi, “kua mate no te angaanga maata.”

Te au tumu anga tukeke te kapitiia atura ki te angaanga te akatupu ra i te taitaia. Te kapiti maira teia i tetai taui anga i roto i te ora no te angaanga me kore no te au turanga, te manamanata no te akaaere anga, te taui anga i te au apainga me kore tetai tu o te angaanga, te ritaea anga, e te akarukenaia mai anga mei te angaanga. Te ariu anga atu ki taua taitaia, ka tauta etai i te taui i te au angaanga me kore i te au ngai. Ko tetai pae ka kimi i te akakore atu i taua taitaia, te kite ua anga e te akaariia maira te reira i roto i tetai au ngai o te oraanga, te maata anga i roto i te ngutuare. Te mamae katoa ra etai au tangata i te pae manako, na te tuku anga atu ki te taitaia e te maromaroa.

Kua akapapa meitakiia te au Kerititiano kia akono i te angaanga te kapitiia atura ki te taitaia. Te oronga maira te Pipiria i te au kaveinga puapinga maata te ka taki atu ia tatou na roto i te au tuatau ngata ma te tupuanga papu ki to tatou oraanga i te pae vaerua e i te pae manako. Ei akaraanga, kua karanga a Iesu e: “Auraka e apiapi i to apopo ra; na apopo e apiapi i tana uaorai. Ko te rā ko tona uaorai kino, oti ra ua ïa.” Ko te akamaroiroianga i konei kia akara mou atu ki runga i te au manamanata o teia ra, kare i to apopo ra. No reira te kopae ra tatou i te akamaata i to tatou au manamanata, te rave ua anga i te akamaata mai i te manako no te taomianga.​—Mataio 6:25-34.

E puapinga tikai kia irinaki te au Kerititiano ki runga i to te Atua maroiroi, kare i runga i to ratou uaorai. Me te manako ra tatou e te vaitata ra tatou ki te turanga kino, ka rauka i te Atua i te oronga mai i te au e te rekareka ki roto i to tatou ngakau e te oronga anga mai i te pakari kia tatou kia akono i tetai ua atu tu ngata. “Kia maroiroi kotou i te Atu, e i te ririnui o tona mana,” i tata mai ei te apotetoro ko Paulo.​—Ephesia 6:10; Philipi 4:7.

I te openga ra, ka akatupu katoa mai te au turanga taitaia tikai i tetai au tupu anga papu. Te akariro ra te au timata anga kia anga atu tatou kia Iehova, i te kimi anga iaia e te irinaki anga iaia. Ka akakeu katoa te reira ia tatou kia tatanu ua atu i tetai tu tangata Kerititiano e te kite i te akakoromaki i raro ake i te taomianga. Te ako maira a Paulo ia tatou e: “Kia rekareka katoa tatou i te au tumatetenga, i te mea kua kite tatou e na te au tumatetenga e akatupu i te tamou marie; e na te tamou marie anga, e tupu mai ei te tu marekaia; na te tu marekaia, e rauka ai te manakonakoanga.”​—Roma 5:3, 4, NW.

No reira, ka riro katoa te taitaia ei akakeu anga no te akatupu anga i te pae vaerua kare ei tumu anga no te manakonako anga kore e te mii ua.

[Pia/Tutu i te kapi 7]

TAANGAANGA ANGA I TE AU KAVEINGA PIPIRIA I TE NGAI ANGAANGA

Ka rauka i tetai tu e te ravenga o tetai Kerititiano i ko i te ngai angaanga kia akariro i te karere a te Pipiria kia marekaia ki te au oa angaanga e tetai ke atu. I roto i tana reta kia Tito, kua ako atura te apotetoro ko Paulo i te aronga i roto i tetai turanga mei te aronga angaanga ra kia “akarongo i to ratou [aronga akaaere], e akamareka atu i te au mea katoa ra: auraka e taitoito; Auraka e rave poiri ua i te apinga, ei akono meitaki rava ra; kia manea te tuatua a te Atua a to tatou Ora ra ia ratou i te au mea katoa ra.”​—Tito 2:9, 10.

Ei akaraanga, e akamanako ana i ta tetai tangata pitiniti i tata ki te opati maata o te Au Kite o Iehova: “Te tata atu nei au te pati i te tika anga kia tutaki i te Au Kite o Iehova. Te inangaro nei au i te tutaki ia ratou no te mea kua kite au i te tika anga e e aronga tiratiratu, ngakau tae, e te tu irinaki anga to ratou, e kare ratou e pikikaa mai iaku. Te au tangata taku ua tikai ka irinaki ko te Au Kite o Iehova. E tauturu mai iaku ine.”

E Kerititiano a Kyle te angaanga ra ei tamaine tiaki opati i ko i tetai are apii kare na te kavamani e tutaki ana. Tei tupu mai no tetai marama kore anga, kua akakino tetai oa angaanga iaia i mua i etai aronga apii. “Kia matakite au e auraka e apainaia mai te taakama anga ki runga i to Iehova ingoa,” ta Kyle e maara ra. No tera mai nga ra e rima ra, kua akamanako a Kyle e ka akapeea aia i te taangaanga anga i te au kaveinga Pipiria. Kua kiteaia mai e tai i roto ia Roma 12:18: “Peneiake ko te tika, ko ta kotou ïa e aruaru e, kia noo au ua kotou i roto i te tangata katoa nei.” Kua e-mail atu aia ki tona oa angaanga e kua tataraara atu no te manamanata tei tupu i rotopu ia raua. Kua pati atu a Kyle i tona oa angaanga kia noo mai i muri ake i te angaanga kia akatikatikaia te manamanata. I to raua rave anga i te reira, kua maru mai te oa angaanga o Kyle e kua akakite mai i te pakari o ta Kyle akara anga. Kua karanga aia kia Kyle, “No runga paa teia i taau akonoanga” e kua takave pumaana atu iaia ra ia raua e aere takake ra. To Kyle manako openga? “Kare roa tatou e aere tarevake me taangaanga tatou i te au kaveinga Pipiria.”

[Tutu i te kapi 4, 5]

E manganui te aronga angaanga te manako ra e mei tetai apinga rai i roto i tetai matini maata

[Akameitakianga]

Japan Information Center, Consulate General of Japan in NY

[Akameitakianga no te Tutu i te kapi 8]

Globe: NASA photo