TUA ORAANGA
Kare Rava Au i Akamutu Ana i te Apii
KA AKAMEITAKI au ia Iehova no te mea kua riro mai aia ei Puapii Maata noku. (Isa. 30:20) Kua apii aia i tona au tavini na roto i tana Pipiria, te au mea angaia e tana akaaerenga. Kua taangaanga katoa a Iehova i te au taeake e te au tuaine kia apii mai ia tatou. Noatu e 97 oku mataiti, te apii nei rai au i ta Iehova au ikuikuanga na roto i teia au ravenga. Ka puka atu au i te reira.
Toku ngutuare tangata i te 1948
Kua anauia au i te 1927 i tetai oire meangiti vaitata i Chicago, Illinois, Marike. E toko rima a Papa raua ko Mama tamariki ko Jetha, Don, ko au, Karl e Joy. Kua maroiroi matou i te tavini ia Iehova ma te ngakau katoa. Kua aere toku tuaine ko Jetha ki te pupu rua o te apii Gileada i te 1943. Kua aere a Don, Karl e Joy ki Betela i Brooklyn, New York i te 1944, 1947 e te 1951. No reira, kua riro to ratou akaraanga meitaki e pera toku nga metua i te akamaroiroi iaku.
KUA APII TOKU NGUTUARE TANGATA NO RUNGA IA IEHOVA
Kua inangaro a Papa e Mama i te Atua e kua reka raua i te tatau i tana Tuatua, no reira kua tauturu raua ia matou kia inangaro katoa i te Atua. I te tuatau Tamaki I o te Ao i Europa, kua piri atu a Papa ei vaeau ki te tamaki e kare aia i mareka ana i tana i kite. Kua marū a Mama no tei ora mai a Papa e kua karanga atu kiaia: “Aere mai e Karl, ka aere taua ki te pure.” Kua pau mai a Papa: “Ka apai au ia koe ki reira inara kare au e tomo ki roto.” Kua ui a Mama: “Eaa te tumu?” Karanga aia: “No te mea i te tuatau tamaki kua pure te au arataki akonoanga no te au vaeau, noatu te enua e noo ra ratou e te aiteite i ta ratou akonoanga! Koai i reira ta te Atua ka turuturu?”
Ia Mama i te pure kua topapa mai e rua Kite no Iehova i to matou ngutuare. Kua oronga raua e rua puka te Light kia Papa, tei uriuri no runga i te puka o Apokalupo. Kua reka a Papa e kua āriki i te reira. Te kite anga a Mama i te nga puka, kua tatau katoa aia. I tetai rā, kua kite atu aia i tetai patianga i roto i te nuti pepa no te aronga tei inangaro i te apii i te Pipiria e te nga puka te Light. Kua inangaro aia i te aere e i tona tae anga ki reira kua aravei aia i tetai vaine pakari. Kua akaari a Mama i te puka kiaia e kua karanga, “Te apii nei kotou i teia puka i konei?” Tana pauanga. “Ae, aere mai ki roto.” I tera mai epetoma, kua apai a Mama ia matou te au tamariki e mei reira mai kua aere putuputu matou ki te uipaanga.
I ko i tetai uipaanga, kua pati mai tetai taeake kia tatau au ia Salamo 144:15, te karanga ra e ka mataora te aronga e akamori ra ia Iehova. Kua reka au i tera irava e pera ia 1 Timoteo 1:11, te akakite ra e e Atua mataora a Iehova e ia Ephesia 5:1, te akamaroiroi maira ia tatou kia ‘aru i te Atua.’ No reira, kia mataora katoa au i te tavini i te Atua Tei Anga mai iaku e ka akameitaki au iaia no te reira. Ko teia te nga kaveinga Pipiria taku e aru nei i roto i toku oraanga.
Te are pure o Iehova tei vaitata atu kia matou, e 32 kiro mita te mamao i Chicago. Noatu ra, kua aere ua rai matou e kua maata mai toku mārama no runga i te Pipiria. Kua maara iaku i tetai atianga kua iki te taeake ia Jetha kia oronga i tana pauanga. Te rongo anga au iaia, karanga rai au: ‘Kua kite au i tera pauanga, naringa ua ake au i tāki i toku rima.’ No reira, kua akapapa meitaki au i taku pauanga. E te mea puapinga, kua piri vaitata au kia Iehova e toku nga taeake e te nga tuaine katoa. Kua papetitoia au i te 1941.
APII NO RUNGA IA IEHOVA I KO I TE AU URUOAANGA
I te 1942, kua maara meitaki iaku tetai uruoaanga i Cleveland, Ohio. Kua noo toku ngutuare tangata e tetai au ngutuare ke mai ki roto i te au puakapa i te pae i te ngai o te uruoaanga. E kua piri katoa mai te au taeake e te au tuaine tei akarongo i te porokaramu i runga i te tereponi, mei te 50 au oire i Marike. I te reira taime, te tupu ra te Tamaki II o te Ao e kua pakari atu te takinokinoanga a te tangata i te Au Kite o Iehova. I te aiai, kua kite atu au i tetai pupu taeake te turama ra i to ratou mōri motoka. Kua āriki ratou e kia tiaki tetai taeake i roto i te motoka i tera po katoa. Me tupu te tumatetenga, ka turama te taeake i te mōri e ka akatangi i te pu o te motoka. Ka oro mai i reira tetai pae i te tauturu. Kua manako au, ‘kua akapapa meitaki te iti tangata o Iehova ia ratou!’ No reira, kua moe marū au i tera po e kare e manamanata i tupu.
I tera au mataiti i aereia mai, me akamaara au i te uruoaanga, kare a mama i apiapi me kore i mataku ana. Kua irinaki tikai aia ia Iehova e tana akaaerenga. No reira, kare rava e ngaropoina iaku tona akaraanga meitaki.
I mua ua ake i te uruoaanga, kua painia tamou a Mama. Kua akarongo meitaki aia i te akoanga no runga i te angaanga tutu aere. Te oki anga matou ki te kainga, kua tuatua mai aia, “Ka inangaro au i te painia ua atu, inara kare e rauka iaku i te rave i te reira e te akono katoa i to tatou ngutuare.” No reira, kua pati mai aia i ta matou tauturu kia tamā matou e tai me kore e rua pia moe i mua ake ka kai ti ei matou i te popongi. Me aere matou ki te apii, ka akara a Mama me kua mā te pia moe i mua ake ka aere ei aia ka tutu aere. Noatu te maata i tana angaanga, ka akono ua rai aia ia matou. Me oki matou i te tuatau kaikai e me tere te apii, tei te kainga ua aia. I tetai au rā me akamutu te apii, ka aru matou iaia no te tutu aere e kua tauturu teia ia matou kia kite i te puapinga o te angaanga painia.
AKAMATA AU I TE PAINIA
E 16 oku mataiti i akamata ai au i te painia. Noatu kare a Papa i tavini ake ia Iehova, kua inangaro aia i te kite eaa taku e rave ana me tutu aere. I tetai po, kua akakite atu au kia Papa e kare au i akamata ake i tetai apii Pipiria. I reira, kua ui au kiaia, “Ka inangaro koe i te apii i te Pipiria?” Kua akamanako aia e kua pau mai, “Ae ka inangaro au.” No reira, ko papa taku tangata mua i apii ei au i te Pipiria. E tikaanga manea tikai teia!
Kua apii maua i te puka “The Truth Shall Make You Free.” Kua tauturu mai a Papa iaku kia tukatau i te apii i te Pipiria kiaia e ki tetai ke. Ei akaraanga, i tetai po te tatau ra maua i tetai parakarapa, karanga aia: “Kua mārama au i ta te puka e akakite maira. Akapeea ra koe e kite ei e tika te reira?” Kua poitirere au e kua pau atu: “Kare aku pauanga i teianei, inara me apii akaou taua ka akaari atu au i te reira.” No reira, kua kite mai au i te au irava ei turu i ta maua uriurianga. Kua apii au e puapinga te kimikimi i te au irava ei tauturu iaku kia akapapa meitaki. Kua akamaroiroi teia iaku kia riro mai ei tangata apii meitaki i te Pipiria e kua tauturu katoa teia ia papa. Kua taangaanga aia i tana i apii e kua papetitoia aia i te 1952.
KUA APII UA RAI AU I BETELA
E 17 oku mataiti te akaruke anga au i to matou kainga. I te reira taime, kua riro mai a Jethaa ei mitinari, e kua aere a Don ki Betela. Kua akaperepere raua i ta raua tavini anga e kua akamaroiroi raua iaku. No reira, kua tuku au i taku pepa patianga no te tavini i Betela e te Apii Gileada e kua akaruke au i te reira ki roto i te rima o Iehova. Tei tupu mai, kua ārikiia au kia tavini i Betela i te 1946.
I te au mataiti i aereia mai, e tukeke taku angaanga e rave ana i Betela, no reira e maata taku i apii mai. E 75 oku mataiti i Betela, kua apii au akapeea me maani i te au puka e akapeea me akono i te tuanga o te moni. Kua apii katoa au akapeea me oko i te au apinga tei anoanoia i Betela e te tuku anga i te au apinga ki runga i te paī ki te au ngai ke. Te mea puapinga rava atu, kua mataora au i te tereni anga i Betela na roto i te au akamorianga popongi e te akoanga Pipiria.
Apii ra au i tetai pupu aronga pakari
Kua apii katoa au mei toku teina ko Karl tei aere mai ki Betela i te 1947. E tangata karape aia i te apii i te Pipiria. Kua pati au i tana tauturu no taku ako. Kua akakite au kia Karl e maata taku apinga i kimikimi ana inara e ngatā i te akapapa i taku ako. E tai rai ana uianga, “E Joel, eaa taau tumu manako?” Kua viviki ua au i te kite i tona manako. Kia taangaanga au i te au manako puapinga te ka turu i taku ako. Kare rava i ngaropoina iaku tana i apii mai.
E mataora ei i Betela, ka anoanoia matou kia maroiroi i te angaanga tutu aere e ka rauka mai te au akaraanga meitaki no te reira. Ko tetai akaraanga taku i maara, kua tupu teia i tetai aiai i te Bronx i te oire New York. Kua atoro maua ko te taeake i tetai vaine tei āriki i Te Punanga Tiaki e te Ara! Akakite maua i to maua ingoa kiaia e kua karanga, “I teia aiai, te akamaroiroi nei matou i te tangata kia akara ki te Pipiria no te tauturu.” Kua pau mai aia, “Me e tuatua no runga i te Pipiria, aere mai ki roto.” Kua tatau e kua uriuri matou i te au irava no runga i te Patireia e te ao ou ka tae mai. Umere tikai aia i te reira, tei tupu kua pati aia i tona au taeake kia piri mai ki ta matou apii Pipiria i tera mai epetoma. Aere ua rai, kua riro mai raua ko tana tane ei nga tavini tiratiratu no Iehova.
APII MAI AU MEI TAKU VAINE
Kua kimi ana au i tetai tokorua noku no tetai 10 mataiti i mua ake ka aravei ei au i taku vaine. Eaa tei tauturu iaku kia akara i tetai vaine meitaki? Kua pure au kia Iehova e te akamanako: ‘Eaa ra taku ka inangaro i te rave me akaipoipo maua ko taku vaine?’
Maua ko Mary i roto i te angaanga kotinga
Te uruoaanga i te 1953 i ko i te Yankee Stadium, kua aravei au i tetai tuaine, ko Mary Aniol tona ingoa. Kua aere ana raua ko Jetha ki te pupu rua o te Apii Gileada e te tavini kapiti nei raua ei mitinari. Kua puka mai a Mary kiaku i tana angaanga mitinari i te Caribbean e tana au apii Pipiria i rave ana i te au mataiti. Ia maua e akamatau ra ki tetai e tetai, kite mai maua e aiteite ua to maua akakoroanga pae vaerua. Kua pakari atu to maua inangaro i tetai e tetai e ia Aperira 1955, kua akaipoipo maua. Kua riro a Mary ei akaraanga meitaki kia aruia no tona inangaro ia Iehova. Ka mataora ua aia i tetai angaanga te ka orongaia kiaia. E angaanga pakari tikai tana, ka akono meitaki aia i tetai ke e te tuku anga i te Patireia na mua ake i tona oraanga. (Mata. 6:33) Kua tavini maua ei akaaere kotinga no tetai toru mataiti e i te 1958, kua patiia maua kia aere ki Betela.
E maata taku i apii mai mei ia Mary. I roto i to maua oraanga akaipoipo, ka tatau kapiti maua i te Pipiria, ka taeria e 15 irava i te rā. Me oti tetai tuanga i te tatau, ka uriuri maua i tetai manako no te irava e akapeea me taangaanga i te reira i roto i to maua oraanga. Ka puka ua rai a Mary i tana i apii mai i Gileada e te angaanga mitinari. Kua riro teia au uriurianga ei tauturu iaku kia akameitaki atu i taku au akoanga e kua rauka iaku i te akamaroiroi i te au tuaine.—Mase. 25:11.
I te 2013, kua takake atu toku akaperepere ko Mary. Te tapapa nei au i te aravei akaou iaia i te ao ou! Inara i teianei, ka apii ua atu rai au ma te irinaki ia Iehova ma toku ngakau katoa. (Mase. 3:5, 6) Pumaana tikai au e te mataora i te akamanako i ta te iti tangata o Iehova ka rave i te ao ou. Te ō maira te au apiianga ou mei ko mai i to tatou Puapii Maata ko Iehova! Ae, ka akameitaki ua rai au iaia no te au apiianga tana i oronga mai i teia taime e no tona aroa takinga meitaki iaku.
a Tatau i te tua oraanga o Jetha Sunal i roto i Te Punanga Tiaki o Mati 1, 2003, kapi 23-29.