Akapeea Au i Mataora ei i te Oronga

E 12 oku mataiti i kite ei au e apinga puapinga taku ka oronga. I roto i tetai akaputuputuanga, kua pati mai tetai taeake me ka inangaro au i te tutu aere. Noatu e kare au i tutu aere ana, kua karanga au ae. Kua aere maua ki te ngai tutu aere, e kua oake mai i te au puka rikiriki no runga i te Patireia o te Atua. I reira karanga aia: “Naau e atoro i te tangata i tera tua o te mataara, e naku teia tua.” Kua ru au e kua akamata i te tutu aere i tera are ki tera are. Ma toku poitirere kua pou taku puka i te oronga. Te taka ua ra e maata te tangata tei inangaro i taku e oronga ra.

Kua anauia au i te 1923 i Chatham, Kent, i Peritane. I taua au mataiti i muri ake i te Tamaki I o te Ao, kua manako te tangata e ka riro mai teianei ao ei ngai meitaki atu. Inara, te kore anga te reira i tupu, kua ati ngakau te maata anga, kapiti mai toku nga metua. Kua manamanata katoa raua i te au orometua Baptist tei inangaro ua i te taoonga teitei i roto i te akonoanga. I toku iva mataiti, kua akamata a mama i te aere ki te are uipaanga o te International Bible Students Association, te ngai e raveia ana te au “apii,” me kore te au uipaanga a te Au Kite o Iehova. Kua oronga mai tetai o te au tuaine i te au apii Pipiria na te tamariki no roto mai i te Pipiria e te puka The Harp of God reo Papaa. Kua reka au i taku e apii ra.

APII ANGA MEI TE AU TAEAKE PAKARIKARI

Ei mapu ou, kua reka au i te oronga i te manakonakoanga no te tangata no roto mai i te Tuatua na te Atua. E tutu putuputu ana au ko au anake ua, inara me tutu aere au ma tetai pae, e maata taku ka mou mai. Ei akaraanga, i tetai rā iaku e angaanga ra ki tetai taeake pakarikari, kua kite maua i tetai orometua e kua karanga au e, “Tera ake te puakanio.” Kua tāpu te taeake i tona patikara takatakai e kua pati mai iaku kia noo ki raro. Karanga aia: “Naai i akaue ia koe kia akava e koai ma te puakanio? Kia mataora ua tatou te oronga i te nuti meitaki ma te akaruke i te akavaanga kia Iehova.” I taua tuatau, kua kite au i te mataora na te oronga anga.​—Mataio 25:31-33; Angaanga 20:35.

Kua apii katoa mai tetai taeake pakarikari iaku kia akakoromaki marie tatou e kitea ai te mataora no te oronga anga. Kare tana vaine e reka ana i te Au Kite o Iehova. I tetai rā, kua pati mai iaku no tetai katikati anga i tona kainga. Kua riri tikai tana vaine no tei roa tana tutu aere e kua akamata i te peʼi i te puao tī ki runga ia maua. Kare aia i riri atu ana iaia, mari ra kua akaoki marie i te puao ti ki tona ngai. No tetai au mataiti i muri mai, kua akameitakiia tona tu akakoromaki te papetitoia anga tana vaine ei Kite no Iehova.

Ia Tepetema 1939, i toku 16 mataiti, kua tupu te tamaki i rotopu ia Peritane raua ko Tiamani. Ia Mati 1940, kua papetitoia maua ko toku mama i Dover. Ia Tiunu 1940, iaku i mua i te ngutupa kua kite au e tauatini ua atu vaeau i runga i te au toroka. E au vaeau ratou tei ora mai i te Tamaki o Dunkirk. Te kite atura au e kua taitaia ratou ma te kore e manakonakoanga. Kua inangaro tikai au i te akakite i te Patireia o te Atua e te oronga i tetai manakonakoanga no ratou no te tuatau ki mua. I te openga mataiti, kua akamata a Tiamani i te pomu ia Peritane. I te au po tataki tai, kua rere te au pairere pomu o Tiamani na runga i to matou ngai. Kua vinivini matou i te rongo i te tangi o te au pomu me topa mai. I tera mai popongi, kua kite matou i te au are tei takore takiriia. No teia au mea taku i kite i tauturu iaku kia irinaki e ko te Patireia anake toku manakonakoanga no te tuatau ki mua.

AKAMATA ANGA I TE ORAANGA ORONGA UA

I te 1941, kua akamata au i te angaanga orometua tamou, te akamata anga i toku oraanga mataora tikai. I angaanga ana au i roto i te Royal Dockyard i Chatham, te apii anga i te maani paī. E ngai angaanga teia tei inangaroia e te katoatoa ma te au puapinga meitaki. Inara kua kite takere te au tavini o Iehova e kare te au Kerititiano e tamaki atu i tetai enua ke. Tae anga ki te 1941, kua mārama pouroa matou e kare matou e turuturu i te maani apinga tamaki. (Ioane 18:36) E maaniia ana te paī ruku ki konei, no reira kua manako au i te akaruke i taku angaanga ei akamata i te angaanga orometua tamou. Taku tuanga angaanga mua ko Cirencester, e oire manea i Cotswolds.

I toku 18 mataiti, kua tiria au ki roto i te are auri no tetai iva marama no te mea kare au e piri ki roto i te vaeau. Kua kinokino tikai au te topirianga te ngutupa e ko au anake ua. Inara kare i roa, kua akamata te au tiaki e te au mouauri i te ui mai eaa te tumu i tapekaia ai au, e kua rekareka au i te akamārama i toku akarongo kia ratou.

I toku akaruke anga i te are auri, kua piri au kia Leonard Smitha te tutu aere anga ki te au oire tukeke i Kent, te ngai no reira mai maua. E rauka ai i te pomu ia London, ka rere te au pairere Nazi na runga ia Kent. Te akamataanga i te 1944, e tere atu i te tauatini au pomu tei kapikiia ko te doodlebugs tei topa ki runga ia Kent. Teia au pomu, e au pairere jet teia kare e akaoro kua kī i te au paura akaaruru. Me rongo matou i te matini e tamateia ra, kite meitaki matou kare e roa ka to mai te pairere ka aruru. Kua mataku te katoatoa. I te reira taime, te apii ra maua ki tetai ngutuare tangata tokorima. Tetai taime ka noo matou ki raro ake i te kaingakai auri tei akapapaia no te paruru ia matou me pururu te are. I muri mai, kua papetitoia te katoaanga o te ngutuare tangata.

TUTU AERE ANGA I TE NUTI MEITAKI I TE AU ENUA KE

I muri ake i te tamaki, e rua oku mataiti i painia i Ireland apatonga. Kua aere maua i tera are i tera are te karanga anga e nga mitinari maua e te pati anga i tetai ngai nooanga. Kua oronga maua i te au makatini i runga i te mataara. Inara e tuke tikai a Ireland kia Peritane. E maata tei karanga e neneva maua i te manako e ka ariu meitaki mai te tangata kia maua i roto i teia enua Katorika tumu tikai! Te tamataku anga mai tetai tangata ia maua, kua akakite au ki te akava inara karanga mai aia e, “Eaa korua ka poitirere ei?” Kare maua i kite ana mei teaa te ririnui o te mana akatere o te au orometua. Ka ngere te tangata i ta ratou ngai angaanga me āriki ratou i ta maua puka. E kua akaueia maua kia akaruke i to maua ngai nooanga.

Kare i roa kua kite mai maua me tae mai ki tetai ngai ou, e mea tau i te tutu aere ki te au ngai kare te orometua i kite. No reira kua anoanoia maua kia aere mamao mei to maua ngai nooanga kia atoro i te tangata i reira. I muri mai, kua tutu aere maua ki te tangata i te pae mai. I Kilkenny, kua apii maua ki tetai mapu tane e toru taime i te epetoma noatu e kua tamataku tetai pupu tangata kino ia maua. No te mea e reka ana au i te apii i te Pipiria, kua inangaro au kia tereniia ei mitinari. No reira kua tuku au i toku ingoa no te Apii Pipiria Punanga Tiaki o Gileada.

I muri ake i te apii anga no te rima marama i New York, tokoa matou aronga apii Gileada tei tukuia ki te au enua rikiriki o te Caribbean Sea. Ia Noema 1948, kua teretere matou na runga i tetai paī e 18 mita te roa, tona ingoa ko Sibia te akaruke anga ia New York City. Kare rava au i teretere ana i toku oraanga, no reira kua rekareka au. Ko Gust Maki, tetai o te aronga apii tei kite i te teretere moana ei rangatira paī. Kua apii aia ia matou i te au tu karape o te teretere moana, e akapeea i te uuti e te tuku i te kie, akapeea me taangaanga i te compass, e akapeea i te teretere na roto i te matangi. Kua akatere meitaki a Gust i to matou paī no tetai 30 rā na roto i te au uriia kino e tae ua atu ki te au enua Bahama.

“E AKAKITE KOTOU KI TE AU ENUA MAMAO I TAATAI”

I muri ake i te tutu aere anga no tetai nga marama i runga i te au enua o Bahama, kua teretere atu matou ki te au airani Leeward e Windward. E 800 kiro mita te atea o teia au enua i rotopu i te Virgin Islands e Trinidad. Kua tutu aere matou no tetai rima mataiti i runga tikai i te au enua kare e Au Kite i reira. Tetai taime, kare a matou mere no tetai au epetoma. Inara kua mataora tikai matou i te tutu aere no runga ia Iehova “ki te au enua mamao i taatai”!—Ieremia 31:10.

Me tutau matou ki roto i te uapu, ka rekareka te au tangata o te oire e kua akaputu mai kia kite koai matou. Kare rava tetai pae i kite ana i tetai paī e tetai tangata teatea mei ia matou rai. E iti tangata oaoa teia tei kite meitaki i ta ratou Pipiria. Te maataanga o te taime, kua oronga mai ratou i te manga ika, te apuka, e te aratita. Noatu e meangiti ua to matou paī, kua rauka rai ia matou i te tunu kai, te moe, e te puʼa i to matou kakau.

Ka aere matou ki uta i te atoro i te tangata no te rā katoa. Kua akakite matou kia ratou e ka raveia tetai ako Pipiria. I te opuanga o te rā, kua akatangi matou i te oe o te paī. Rekareka tikai i te kite i te tangata tei tae mai. Kua riro to ratou au mori mei te etu pura e aere maira ki raro i te au puku maunga. Tetai taime kua tae mai e anere ua atu tangata ma te uiui uianga e tae ua atu ki te roa anga po. Kua reka ratou i te imene, no reira kua tata matou i te au imene Patireia na ratou. Kua tauta matou tokoa i te imene maata. E oti kua piri mai te tangata ki roto i te imene, e reka tikai to ratou reo. Mei teaa atura i te tuatau mataora!

I muri ake i tetai apii Pipiria, ka aru mai te aronga apii ia matou ki te ngutuare tangata ta matou e atoro ra no ta ratou apii. I muri ake i nga epetoma ki tetai ngai, kua akaruke matou. Inara kua pati putuputu matou i te aronga tei inangaro tikai, kia apii ua atu i tetai pae e oki ua mai matou. E reka tikai i te kite me aruaru ratou i ta ratou angaanga.

I teia rā, kua kī teia au enua i te aronga turoto inara i te reira tuatau e ngai rangi marie teia ma te au roto auika, te au tapa taatai, e te au tumunu. E teretere ana matou i te po mei tetai enua ki tetai. Ka kangakanga mai te papati i te pae ia matou, e ka rongo ua matou i te tangi o te paī e tere ra na roto i te tai. Kua riro te marama ei turama i te tai mei tetai mataara kanapanapa e taki atura ki te au pae rangi.

I muri ake i te tutu aere anga no tetai rima mataiti i runga i teia au enua, kua teretere atu matou ki Puerto Rico te tiki i tetai paī ou, e matini tona. Te tae anga matou, kua aravei au ia Maxine Boyd ma te inangaro iaia, e tuaine mitinari manea. E tuaine maroiroi aia i te tutu aere i te nuti meitaki mei tona meangiti anga. Muri mai kua tavini aia ei mitinari i te Dominican Republic e tae ua atu ki te 1950, te tuaru anga te kavamani Katorika iaia kia oki. No te mea ko au tetai o te au matoro paī, e pepa tikaanga toku kia noo i Puerto Rico no tetai marama. I muri ake i te reira ka teretere au ki te au enua ke no tetai nga mataiti roa. Kua karanga kiaku uaorai, ‘E Ronald, me inangaro koe i teia vaine, auraka e taroaroa.’ Muri ake i te toru epetoma kua papau au kiaia, e i muri ake i te ono epetoma kua akaipoipo maua. Kua tukuia maua ko Maxine ki Puerto Rico, no reira kare rava au i aere ana na runga i te paī ou.

I te 1956, kua akamata maua i te angaanga kotinga, e kua reka maua i te atoro i te au taeake. Te maata anga ia ratou e putaua. Ei akaraanga, i roto i te oire o Potala Pastillo, e rua nga ngutuare Au Kite e maata ta ratou tamariki, e akatangi ua ana au i te koê kia ratou. Kua pati au i tetai o te au tamariki tamaine ko Hilda, me ka inangaro aia i te aru ia maua no te tutu aere. Pau mai aia: “Ka inangaro au, inara kare e rauka iaku. Kare oku tamaka.” Kua oko mai maua i tetai tamaka nona, e kua aru mai aia ia maua. I tetai au mataiti i muri mai, i te 1972, ia maua ko Maxine e atoro ra ia Brooklyn, kua aere mai tetai tuaine i roto i te Apii Gileada i te tuatua kia maua. Te vaitata ra aia i te akaruke no tana tuanga angaanga i Ecuador, te karanga anga mai: “Kare e maara ana ia korua e koai au? Ko au te tamaine mei Pastillo mai kare e tamaka.” Ko Hilda! Kua mataora tikai maua ma te aue!

I te 1960, kua akamata maua i te tavini i ko i te opati Betela o Puerto Rico, i roto i tetai manga are i Santurce, San Juan. I te akamata anga, na maua ko Lennart Johnson i rave i te maata anga o te angaanga. Ko raua ko tana vaine te Au Kite mua i te Dominican Republic, e i te 1957, kua neke raua ki Puerto Rico. I muri akera, kua tuku a Maxine i te au makatini ki te au tangata tei pati mai i te reira. E tere atu i te tauatini makatini tana i tuku i te au epetoma ravarai. Kua reka tikai aia i te rave i teia angaanga no te mea kua manako aia i teia au tangata e apii ra no runga ia Iehova.

E reka ana au i te angaanga i ko i te Betela no te mea te taangaanga ra au i toku maroiroi i te tavini ia Iehova. Kare ra i te mea māmā ua. Ei akaraanga, i te tuatau o te akaputuputuanga pa enua mua o Puerto Rico i te 1967, e maata tikai taku angaanga no te akaaere i te reira. Ko Nathan Knorr tei aere mai ki Puerto Rico koia te arataki o te Au Kite o Iehova i te reira taime. Kua manako aia kare au i akapapa i te apinga akaoro no te au mitinari, noatu e kua rave au i te reira. I muri mai, kua ako pakari aia iaku e kua karanga mai kare aia e mareka ana iaku. Kare au i inangaro i te taumaro atu kiaia ma te manako e kua rave aia i te mea tau kore kiaku e kua mamae au no tetai tuatau roa. Noatu rai, te aravei akaou anga maua ko Maxine i te Taeake Knorr, kua pati mai aia ia maua ki tetai kaikaianga i roto i tona pia, e nana i tunu i te kai.

E maata te taime to maua atoroanga i toku kopu tangata i Peritane. Kare a Papa i āriki ana i te tuatua mou mei ia maua rai ko Mama. Inara te atoroanga mai te au taeake Betela i to matou ngai, e akanoo ua ana toku mama ia ratou ki te kainga. Kua kite toku papa i teia au akaaere Betela e aronga akaaka. E tuke ratou ki te au orometua tana i makitakita i te au mataiti i topa akenei. I te tae anga ki te 1962, kua papetitoia aia ei Kite no Iehova.

Kua mate taku vaine akaperepere ko Maxine i te 2011. Te reka nei au i te kite akaou iaia i roto i te tuakaouanga. Mei teaa atura te mataora i teia manako! I to maua noo kapitianga e 58 mataiti, kua kite maua i te tupuanga o te Au Kite o Iehova i Puerto Rico mei te 650 ki te 26,000! I te 2013, kua akonoia te opati Betela Puerto Rico e to Marike, e kua patiia au kia tavini i Wallkill, New York. E tere atu i te 60 mataiti toku manako anga mei te coquí rai, e rana rakau meangiti Puerto Rico tei imene ko-kee, ko-kee i te aiai. Kua mataora tikai au i Puerto Rico, inara ko te tuatau teia no te neke akaou.

“KO TE TANGATA ORONGA MA TE REKAREKA TA TE ATUA E INANGARO”

Te reka nei rai au i te tavini i te Atua i ko i te Betela. E 90 oku mataiti i teianei, ko taku angaanga ko te akamaroiroi i te ngutuare Betela tataki tai. Mei toku tae anga mai ki Wallkill, kua atoro au e 600 taeake e te tuaine. Tetai pae tei atoro mai iaku kua uriuri i te au manamanata uaorai e to te ngutuare. Kua inangaro tetai pae i te akamaroiroianga no te tavini i roto i te Betela. Tetai pae kua inangaro i te akamaroiroianga no te mea e ou ua to ratou akaipoipo me kore kua tukuia kia tavini ei au painia. E akarongo ana au i te katoatoa tei tuatua mai kiaku, i te taime tau, ka tuatua putuputu au e: “‘Ko te tangata oronga ma te rekareka ta te Atua e inangaro.’ No reira kia mataora i ta kotou angaanga. Na Iehova oki te reira.”​—2 Korinetia 9:7.

Me ka inangaro koe kia mataora i Betela e tetai ua atu ngai, kia akamou koe ki runga i te tumu o taau e rave ra ei mea puapinga. Pouroa ta tatou e rave ra i Betela e angaanga tapu te reira. Ka riro ei tauturu i “te tavini akono meitaki e te pakari” kia oronga mai i te kai pae vaerua ki te au taeake i teianei ao. (Mataio 24:45) Noatu te ngai ta tatou ka tavini ia Iehova, e maata te au atianga no te akapaapaa iaia. Kia rekareka tatou i te rave i tana i pati mai, no te mea “ko te tangata oronga ma te rekareka ta te Atua e inangaro.”