4. Koai ma te o maira ki roto i te uanga a te vaine, e eaa ta te reira uanga ka rave?

⁴ Muri ua ake i te meameaau anga i Edene, kua totou mai a Iehova e ka tu mai te “vaine” i tetai “uanga.”a (E tatau ia Genese 3:15.) Muri mai ka akaparuparu te uanga i te mimiti o te ovi, ko Satani. Kua akakite mai a Iehova e ka na roto mai te uanga ia Aberahama, te patireia o Iseraela, te kopu o Iuda, e te kopu tangata o te Ariki ko Davida. (Gene. 22:15-18; 49:10; Sala. 89:3, 4; Luka 1:30-33) Ko te Karaiti ko Iesu te tuanga maata o taua uanga ra. (Gala. 3:16) Ko te tuanga rua o te uanga, ko te au mema o te putuputuanga Kerititiano tei akatainuia e te vaerua tapu. (Gala. 3:26-29) Kua taokotai mai a Iesu e teia aronga akatainuia i te akatupu mai i te Patireia o te Atua, te ravenga a te Atua no te takore atu ia Satani.​—Luka 12:32; Roma 16:20.

5, 6. (a) Eia au mana tutara maata ta Daniela raua ko Ioane i akataka mai? (e) Eaa ta te au mimiti o te puaka taae i roto ia Apokalupo e akatutu maira?

⁵ Kua akakite katoa mai taua totou mua tei orongaia i Edene e ka akatupu mai a Satani i tetai “uanga.” Ka makitakita mai me kore ka riri mai tana uanga i te uanga a te vaine. Koai ma ra te uanga a te ovi? Ko te katoatoa te riri ra i te Atua e te patoi ra i tona iti tangata mei ta Satani rai e rave ra. I te au tuatau tei aereia, kua akanoo a Satani i tana uanga na roto i te au akaaereanga poritiki, me kore te au patireia tukeke. (Luka 4:5, 6) Inara, tokoiti ua patireia o te tangata tei tauta i te patoi pakari i te iti tangata o te Atua, mei te patireia rai o Iseraela me kore te putuputuanga o te au Kerititiano akatainuia. Eaa teia i puapinga ai kia maramaia? No te mea te akamarama maira te reira i te tumu i akataka mai ei te au orama a Daniela raua ko Ioane e e varu rai au mana tutara maata.

7. Eaa ta te mimiti mua e akatutu maira, e no teaa ra?

⁷ Te akatutu maira te mimiti mua o te puaka taae ia Aiphiti. No teaa ra? No te mea ko Aiphiti te mana tutara maata mua tei makitakita atu i te iti tangata o te Atua. Kua maata ua atu te uanga a Aberahama i Aiphiti​—ka na reira mai te uanga taputouia a te vaine. No reira, kua takinokino a Aiphiti i te ngati Iseraela. Kua tauta a Satani i te takore atu i te iti tangata o te Atua i mua ake ka tae mai ei te uanga. Akapeea ra? Na te akakeuanga ia Pharao kia tamate i te au tamariki tamaroa o Iseraela. Kua arai atu a Iehova i taua tautaanga e kua akaora i tona iti tangata mei te tuikaa i Aiphiti. (Exo. 1:15-20; 14:13) Muri mai kua akanoo atu aia i te ngati Iseraela ki roto i te Enua Taputouia.

8. Eaa ta te rua o te mimiti e akatutu maira, e eaa ta te reira i tauta i te rave?

⁸ Te akatutu maira te rua o te mimiti o te puaka taae ia Asura. Kua tauta katoa teia patireia ririnui i te takore atu i te iti tangata o te Atua. E tika, kua taangaanga a Iehova ia Asura kia akautunga i te patireia tino ngauru no tana akamori itoro e te meameaau. Inara, kua tauta a Asura i te takore ia Ierusalema. Penei te akakoro ra a Satani i te takore takiri atu i te uanga ariki te ka na roto mai a Iesu. Kare a Iehova i inangaro ana ia Ierusalema kia takoreia, kua takore atu aia i to Asura e kua akaora temeio mai i tona iti tangata akarongo mou.​—2 Ari. 19:32-35; Isa. 10:5, 6, 12-15.

¹³ Kua taangaanga a Iehova i te Patireia o Madai e Peresia kia akatupu i te totou na te takore anga ia Babulonia e kia akaoki atu i te iti tangata Iseraela ki to ratou ipukarea. (2 Para. 36:22, 23) Inara, mei rauka rai i teia mana tutara i te takore atu i te iti tangata o te Atua i muri mai. Kua rekoti mai te puka Pipiria o Esetera i te parani a te parai minita o Peresia, ko Hamana. Kua parani aia kia takoreia te ngati Iuda pouroa e noo ra i roto i te Patireia maata o Peresia, e kua akanoo aia i tetai ra no te rave anga i te reira. Te taui ua anga a Iehova i te parani, i paruruia ai Tona iti tangata mei te makitakita anga a te uanga a Satani. (Esete. 1:1-3; 3:8, 9; 8:3, 9-14) No reira, te tau ra a Madai e Peresia kia akatutuia mai e ko te a o te mimiti o te puaka taae o Apokalupo.

16. Eaa ta Anetioka IV i rave?

¹⁶ Muri ake te autuanga a Ereni ia Peresia kua tutara aia i rungao i te au enua o te iti tangata o te Atua. I te reira tuatau, te noo ra te ngati Iuda ki roto i te Enua Taputouia e kua akatu akaouia te iero i Ierusalema. Te riro ra rai ratou ei iti tangata ikiia no te Atua, e te vai ra rai te iero tei akatu akaouia ei ngai maata no te akamorianga mou. Inara, i te rua o te anere mataiti M.T.N., kua tamaki atu te rima o te mimiti o te puaka taae ko Ereni i te iti tangata o te Atua. E kua tuku a Anetioka IV tetai o te tutara i roto i te patireia akaveeia o Alekanedero, i tetai atarau akamori itoro ki runga i te taua o te iero i Ierusalema, e kua akaueia e ka tamateia te aronga e aru ra i te akonoanga ngati Iuda. E angaanga makitakita tikai teia na te uanga o Satani! Inara kare e roa atu ka monoia a Ereni e tetai mai mana tutara o te ao. Koai ra te ono o te mimiti o te puaka taae?

17. Eaa te tuanga maata ta te ono o te mimiti i rave no te akatupuanga ia Genese 3:15?

¹⁷ Kua riro a Roma ei mana tutara ririnui i rauka mai ei te orama a Ioane no runga i te puaka taae. (Apo. 17:10) Kua riro te ono o te mimiti ei tuanga maata no te akatupuanga i te totou tei rekotiia i roto ia Genese 3:15. Kua taangaanga a Satani i te au rangatira o Roma kia akaparuparu i te “pooavae” o te uanga no tetai tuatau poto ua. Akapeea ra? Kua akava ratou ia Iesu na te akaapa anga iaia no te tapepe pikikaa anga e kua akautunga atu iaia. (Mata. 27:26) Inara, kua meitaki mai taua ngai ra i akaparuparuia no te mea kua akatuakaou mai a Iehova ia Iesu.

18. (a) Koai te iti tangata ou ta Iehova i iki, e no teaa ra? (e) Akapeea te uanga a te ovi te makitakita ua anga i te uanga a te vaine?

¹⁸ Kua piri atu te au arataki akonoanga o Iseraela ki to Roma i te orureau anga ia Iesu, e kua kopae katoa te maataanga o te iti tangata iaia. No reira kua kopae takiri atu a Iehova i te ngati Iseraela tikai ei iti tangata nona. (Mata. 23:38; Angaanga 2:22, 23) Kua iki aia i teianei i tetai iti tangata ou ko “te Iseraela o te Atua.” (Gala. 3:26-29; 6:16) Ko taua iti tangata ra te putuputuanga o te au Kerititiano akatainuia o te ngati Iuda e te au tangata kare i te ngati Iuda. (Ephe. 2:11-18) Muri ake i to Iesu mate anga e tona tuakaouanga, kua makitakita ua atu rai te uanga a te ovi i te uanga a te vaine. Maata te taime, kua tauta to Roma i te takore atu i te putuputuanga Kerititiano, te tuanga rua o te uanga.c