Oraanga na te Akarongo i ta te Atua Au Taputou

“Ko au oki te Atua, e kare atu; ko au te Atua e kare atu e aite iaku nei: I te akakite anga i te openga mei te muatangana mairai, e mei te au tuatau taito mairai i te au mea e kare i tupu ra.”​—ISAIA 46:9, 10.

1, 2. Eaa etai au manako tuke tuke no to te Atua ra o anga ki roto i te au ravenga o te enua nei?

AKAPEEA to te Atua ra o anga ki roto i te au mea o te enua nei? Tuke tuke te au manako. Tetai manako e kare ua aia i o atu ana ki roto. I te otianga iaia te akamata i te au apinga na roto i te anga maianga, penei kua manako kore ua aia me kare kua kore e rauka iaia te rave te au apinga na tatou. I teianei manako anga, te aite ra te Atua ki tetai metua tei tuku ra i tana tamaiti ki runga i tetai patikara takatakai ou, akatika ua atu i te reira, e kua opara atura i te reira kia akamata atu i tana tamaiti i te mataara te aere atura ki raro. I muri ake i te reira, kua aere ke atura te metua. Tera te tamaiti koia anake ua; e penei ka topa, e penei kare e topa. I eia turanga, kare te tupu anga i roto i nga rima o te metua ra.

² Ko tetai atu manako e te rave ra te Atua i te arataki anga i te au tu ravarai o to tatou oraanga e te o tika atura aia ma te au tupuanga ravarai i tana au mea katoa i anga maira. Inara, me ko te tika teia, ka manako tetai papaki e te akatupu ra te Atua kare i te au mea meitaki anake ua te tupu nei mari katoa ra i te au kino e te tumatetenga te tupu nei ki te tangata. Na te kiteanga i te tika no ta te Atua au akonoanga ka tauturu ia tatou kia kite eaa ta tatou ka tapapa atu iaia. Ka akaketaketa katoa oki ia i to tatou akarongo i te tupu anga tikai o tana au taputou ra.​—Ebera 11:1.

3. (a) Akapeea tatou i kite ei e ko Iehova tetai Atua no te akakoroanga? (e) Eaa a Iehova i tuatuaiai ei ‘maanianga’ e ei ‘poteraanga’ i tana akakoroanga?

³ E tuanga rotopu ki te uianga no to te Atua ra o anga ki roto i te au apinga no te tangata ko te tika e ko Iehova te Atua no te akakoroanga. Te kite puia ra te reira i tona ingoa tikai. Te aite anga o “Iehova” “Nana e Akariro kia Tupu.” Ma te rave tereanga ki mua, kua akariro a Iehova iaia uaorai ei Tei Akatupu i tana au taputou katoatoa. No reira ra, a Iehova i tuatuaiai ei ‘maanianga,’ me kare te akatano ra i tana akakoroanga no te au akatupu anga ki mua me kare te au angaanga. (2 Ariki 19:25; Isaia 46:11) Ko teia nga tuatua no roto mai i te tuatua Epera ya·tsarʹ, te piri atura ki te tuatua e “potera” te aiteanga. (Ieremia 18:4) Mei tetai potera karape te ka rauka ra kia maani i tetai putunga karakaraea ei tetai ariki manea, ka rauka katoa ia Iehova kia maani, me kare kia rave akatikatika i etai au apinga kia akatupu i tona anoano.​—Ephesia 1:11.

4. Akapeea ta te Atua ra teateamamao anga i te enua ei noo anga no te tangata?

⁴ Ei akatauanga, kua akakoro te Atua e kia riro te enua ei tetai ngai manea marekaia kia nooia e te au tangata akarongo e te apa kore oki. (Isaia 45:18) I mua roa atu i tana anga maianga i te tangata mua e te vaine, kua rave aroa maira Iehova i te teateamamao anga no raua. I nga pene akamataanga o te puka o Genese te akataka maira e akapeea ta Iehova akanoo anga i te ao e te po, te enua e te tai. I muri mai kua anga aia i te ngangaere e te oraanga manu oki. Ko teianei teateamamao anga o te enua ei noo anga no te tangata kua riro e manganui te au tauatini mataiti. Kua oti meitaki ra taua akakoroanga ra. Kua akamata te tangata mua e tana vaine i to raua oraanga ki roto i Edene, ko tetai parataito marekaanga tei papa ki katoa ra kia rekarekai to raua oraanga. (Genese 1:31) No reira kua o tika atu a Iehova ki te au apinga i te enua nei, ma te tereanga ki mua tana ra maani anga i tana akakoroanga teitei. Kua taui ainei te akamaata anga o te pamiri tangata i tona kapiti anga ki roto?

Kua Kotinga a Iehova i Tana Au Akonoanga ma te Au Tangata

5, 6. Eaa te Atua i kotingai i tana au akonoanga ma te au tangata?

⁵ Noatu tei iaia te mana kia rave, kare ra Iehova e arataki e e akatere oki i te au tu angaanga ravarai a te tangata. E au tumu oki to teianei. Ko tetai no te mea kua angaia mai te au tangata i te tu o te Atua, ia ratou te tu rangatira, e au rima rave akono tau ratou. Kare a Iehova e opara ia tatou kia rave i tana i anoano; kare katoa oki tatou i te au papete. (Deuteronomi 30:19, 20; Iosua 24:15) Noatu rai e kua mou ia tatou kia pau no ta tatou au angaanga, kua akatika aroa ua mai te Atua i tetai tuanga tu rangatira kia iki e akapeea tatou i te akatere anga i to tatou au oraanga.​—Roma 14:12; Ebera 4:13.

⁶ Ko tetai atu tumu i kore ei te Atua e arataki mai i te au mea ravarai te ka tupu te piri atura ki te maro anga ta Satani i akatu mai i Edene ra. Kua akaao a Satani i to te Atua ra tu ngateitei. Kua oronga aia kia Eva i tetai tu tei riro ei tetai tika no te rave takake​—ko tetai oronga anga tana i ariki e i muri akera kua ariki katoa tana tane, a Adamu. (Genese 3:1-6) Ei pauanga, kua tuku atu te Atua i te au tangata kia tutara ia ratou uaorai no tetai tuatau kia akapapu me te tika ra ta Satani akaaoanga. No teianei tumu, kare e tau kia akaapaia te Atua no te au apinga tarevake ta te au tangata ka rave i teia tuatau nei. Kua tata a Mose no te au tangata meameaau ra: “Kua kino ratou, kare oki to ratou titoutou i to [te Atua] ra au tamariki.”​—Deuteronomi 32:5.

7. Eaa ta Iehova ra akakoroanga no te enua e no te au tangata oki?

⁷ Inara, i ta Iehova ra tukuanga i te ikianga tu rangatira e te au tupu anga tutara anga takake, kare aia i akaruke ua atu ma te manako kore i te au ravenga no te enua nei, te ka akaruke mai ia tatou ma te manakonako meangiti ua e ka akatupu aia i tana au taputou. Noatu rai e kua akameameaau a Adamu raua ko Eva i to te Atua tu ngateitei, kare ra a Iehova i taui i tana akakoroanga aroa no te enua nei e no te au tangata katoa oki. Ka rave ra aia i te akariro anga i te enua nei ei tetai parataito te ka akakiia ma te au tangata mataora, akarongo, e te apa kore oki. (Luka 23:42, 43) Te akataka maira te tataanga Pipiria mei ia Genese kia Apokalupo i akapeea ta Iehova raveanga kia tere ki mua ei akatupu i tana akakoroanga.

Kua Rave te Atua kia Akatupu i Tona Anoano

8. Eaa tei o atu ki te apaianga mai i to Iseraela ki te Enua Taputouia ra?

⁸ I tana akonoanga i te iti tangata o Iseraela, kua akaari mai te Atua e ka akatupu aia i tana akakoroanga. Ei akatauanga, kua akapapu atu a Iehova kia Mose e ka akaora Aia i to Iseraela mei Aiphiti e ka apai mai ia ratou ki roto i te Enua Taputouia, tetai enua te tae ra ma te u e te meri. (Exodo 3:8) Ko tetai akakite anga meitaki e te akapapuanga i teianei. Ka kapiti ia i te akamataraanga i to Iseraela​—tei vaitata ra i te toru mirioni ma to ratou au oa katoa oki—​mei tetai iti tangata mana tei patoi maroiroi ra i to ratou akaruke anga. (Exodo 3:19) Te enua te ka apaiia atu ratou te nooia ra e te au iti tangata mana ririnui te ka patoi maroiroi i to ratou taeanga atu. (Deuteronomi 7:1) I rotopu i reira ko tetai metepara te ngai e anoano ei to Iseraela i te kai e te vai. Ko tetai turanga teia tei tuku ra kia akakite a Iehova i tona mana teitei e te Atua anga.​—Levitiku 25:38.

9, 10. (a) Eaa i raukai ia Iosua kia akakite e e tau ta te Atua au taputou kia irinakiia? (e) Akapeea te puapinga maata e kia irinaki tatou i to te Atua ra kite kia tutaki i te aronga tiratiratu ra?

⁹ Kua taki atu te Atua i to Iseraela ki vao i Aiphiti na roto i etai au angaanga mana. Te mea mua, kua apai mai aia e tai ngauru au mate akatanea ki runga i te iti tangata o Aiphiti. I muri mai kua vai aia i te Tai Muramura, kua rauka kia ora atu to Iseraela e ko te nuku Aiphiti tei arumaki atura kua akapouia. (Salamo 78:12, 13, 43-51) Aru mai i te reira, kua akono aia i to Iseraela i to ratou 40 mataiti i te metepara ra, ma te angaianga ia ratou i te mana, te orongaanga te vai, e te matakiteanga kia kore to ratou au kakau i piro e kia kore to ratou vaevae i e. (Deuteronomi 8:3, 4) I muri ake i te tomo anga to Iseraela i te Enua Taputouia ra, kua taki atura Iehova ia ratou kia autu ki rungao i to ratou au enemi. Ko Iosua, tei akono ra i te akarongo maroiroi i ta Iehova au taputou, ko tetai tei kite mata i taua au mea katoa nei. No reira, kua rauka iaia kia tuatua ma te irinaki ki te aronga pakari o tona tuatau ra: “Kua kite oki kotou ravarai i roto i to kotou ngakau, e i roto i to kotou katoa au vaerua, e kare rava tetai o te au mea meitaki ta to kotou Atua ta Iehova i tuatua mai ia kotou i poka; kua ope rava i te tupu ia kotou, kare rava tetai o te reira i toe.”​—Iosua 23:14.

¹⁰ Mei ia Iosua i taito ra, te irinaki katoa ra te au Kerititiano i teia tuatau e te mareka ra te Atua e ka rauka oki kia tauturu i te aronga tavini iaia. Ko teianei irinaki anga ko tetai tuanga puapinga ia o to tatou akarongo. Kua tata te apotetoro ko Paulo: “Kare ra e akarongo ra kare rava aia e mareka: ko te akamori i te Atua ra, kia akarongo aia e, e Atua e tikaʼi e koia tei tutaki mai i te aronga i kimi tikai iaia.”​—Ebera 11:6.

Te Kite Atura te Atua i te Tuatau ki Mua

11. Eaa te au tumu i raukai i te Atua kia akatupu i tana au taputou?

¹¹ I teianei, kua kite tatou e noatu te tuku ua ra te Atua kia raveia te anoano tu rangatira e te tutara anga taka ke o te tangata, te vaira iaia te mana e te anoano kia akatupu i tana akakoroanga. Inara, te vaira tetai atu tumu te tauturu ra i te akatupu anga tikai i ta te Atua ra au taputou. Te kite atura Iehova i te tuatau ki mua. (Isaia 42:9) Na roto i tana peroveta, kua tuatua te Atua: “E akamaara i tei muatangana ra au mea i tei taito ra; ko au oki te Atua, e kare atu; ko au te Atua, e kare atu e aite iaku nei: I te akakite anga i te openga mei te muatangana mairai, e mei te au tuatau taito mairai i te au mea e kare i tupu ra: i te na ko anga e Ko taku te tuatua te ka mou, e tei inangaroia e au ra, ko taku ïa e rave.” (Isaia 46:9, 10) Kua kite tetai pama karape e aea e kiea oki e tanu ei i te ua, inara te vaira te manako papu kore e akapeea te au apinga me tupu. Inara tei i “te Ariki au mutu kore” te kite tika no te akara tikai e aea e kiea oki e tau ei aia kia rave i tana i akakoro ra.​—1 Timoteo 1:17.

12. Na roto i teea tu ta Iehova akono anga i te kite i te tuatau ki mua i te tuatau ia Noa ra?

¹² E akamanako akapeea ta te Atua akono anga i tona kite i te tuatau ki mua i te tuatau ia Noa ra. No te totoaanga maata te kino tei akaki ra i te enua, kua manako te Atua kia akaope atu i te au tangata akarongo kore. Kua akanoo aia i te tuatau e rave ei aia i te reira, e 120 mataiti i te tuatau ki mua. (Genese 6:3) I te akanooanga i taua tuatau akatakaia ra, kua akamanako a Iehova e tere atu i te akapou anga anake i te aronga rave kino ra, tetai apinga ia te ka oti iaia i tetai tuatau ua atu. Kua oronga katoa a Iehova i tetai tuatau akapapaia no te akaora anga i te aronga tuatua tika. (Akaaite ia Genese 5:29.) I tona pakari, kua kite a Iehova e aea e akaue ei i te angaanga te ka taki atu ki te otianga te reira. Kua oronga aia kia rava te akakite anga kia Noa. Kia patu a Noa i tetai araka “kia ora tona ngutuare,” e kia akapouia te aronga rave kino e te tiruvi i te ao katoa.​—Ebera 11:7; Genese 6:13, 14, 18, 19.

Tetai Rave Patuanga Maatamaata

13, 14. Eaa ra te patuanga i te araka i riro ei ei tetai angaanga akaaoanga?

¹³ E akamanako ana i teianei angaanga mei ta Noa ra manako anga. No te mea e tangata a Noa no te Atua, kua kite aia e ka rauka ia Iehova te akapou atu i te aronga tau kore i te Atua. Inara, i mua ake ka tupu ei te reira, e angaanga tetai ka tau kia raveia​—tetai angaanga tei umuumuia ra te akarongo. Te patu anga i te araka ko tetai angaanga maata ia. Kua akatakaia mai e te Atua tona au vaito anga. E roa atu te araka i etai au ngai tarekareka anga o teia tuatau e aiteite te teitei ki tetai are e rima ra taua te teitei. (Genese 6:15) Te aronga patu ra e kite kore e e tokoiti ua oki. Kare a ratou apinga meitaki ei rave i te patu anga mei to teia tuatau nei. Pera katoa, i te mea kare tona kite i te tuatau ki mua mei to Iehova rai, kare a Noa i kite e eaa te au turanga te ka tupu i taua au mataiti ra e penei ka tauturu me kare ka arairai i taua angaanga patuanga ra. Penei e manganui te au ui anga ta Noa i manako ana. Akapeea me akaputuia te au apinga no te patuanga? Akapeea aia me akaputu i te au animara? Eaa te kai te ka umuumuia e akapeea te maata? Aea tikai, e rokoiai te Tiruvi totouia maira?

¹⁴ I reira te vaira te au turanga pupu tangata. E maata te rave kino. Te aronga toa uritumu​—te anaunga tuputupua no te au angera rave kino ra e te au vaine​—kua akaki i te enua ma te ta ua. (Genese 6:1-4, 13) Pera katoa oki, ko te patuanga araka kare i tetai angaanga te ka rauka kia raveia i tetai ngai ngaro. Kua kimi te manako o te au tangata e eaa ta Noa e rave ra, e kua akakite atura aia kia ratou. (2 Petero 2:5) Ka rauka ainei kia manakoia e ka mareka ratou? Kare rava ia! I etai mataiti i mua akera, kua akakite a Enoka tiratiratu ra i te akapou anga no te aronga rave kino. No te mareka koreia tana akakite anga e “kua apai keia oki aia” e te Atua, me kare kua tipu potoia tona oraanga, i te akara anga kia kore aia e riro kia taia e Tona au enemi. (Genese 5:24; Ebera 11:5; Iuda 14, 15) Kare a Noa i anoanoia kia akakite i tetai tuatua aiteite te mareka koreia mari ra kia patu katoa oki aia i tetai araka. I te patu angaia taua araka ra, ka riro ia ei akamaara anga ririnui no to Noa tu tiratiratu i roto i te aronga rave kino!

15. Eaa ra i irinaki ei a Noa e ka rauka iaia te rave i tana angaanga ra?

¹⁵ Kua kite a Noa e ko taua angaanga ra te turuia ra e te akameitakiia ra oki e te Atua Mana Katoatoa. Kare ainei na Iehova uaorai i akaue i taua angaanga ra? Kua akapapu atura Iehova kia Noa e koia e tona ngutuare tangata te ka tomo atu ki roto i tetai araka tei oti ra e ka akaoraia atu na roto i taua Vaipuke o te ao katoa ra. Kua akaketaketa atura te Atua i te tika tikai o te reira ma tetai koreromotu tapu ra. (Genese 6:18, 19) Penei, kua kite a Noa e kua papa meitaki to Iehova manako e kua kite katoa oki i te ka o atu i mua ake i te akauenga i taua angaanga ra. Pera katoa, kua kite a Noa e e mana to Iehova kia kapiti atu kia tauturu iaia me ka umuumuia. No reira kua akakeu to Noa akarongo iaia kia rave i te reira. Mei tona uanga ko Aberahama ra, “kua kite tikai oki [a Noa] e, ko [ta te Atua] i tuatua maira, ka tika iaia kia akatupu.”​—Roma 4:21.

16. I te tupu aere anga te patu anga i te araka, i akapeea te akamaroiroi anga i te akarongo o Noa ra?

¹⁶ I te aere anga te au mataiti e te oti aere ra te araka, kua akamaroiroiia te akarongo o Noa. Te au manamanata no te patu anga e etai ua atu manata kua akakoreia. Kua autu i te au timataanga. Kare e patoianga te ka rauka kia tapu i te angaanga. Kua kite te ngutuare tangata o Noa i ta Iehova ra turu anga e te paruru anga. I ta Noa ra rave ua atu anga, ‘na taua timataanga i tona akarongo ra i akatupu i te akakoromaki anga.’ (Iakobo 1:2-4) I te openga, kua oti te araka, kua tae mai te Vaipuke, e kua ora mai a Noa e tona ngutuare tangata. Kua kite a Noa i te tupu anga o ta te Atua au taputou, mei ia Iosua i muri akera. Kua tutakiia to Noa ra akarongo.

Na Iehova e Turu i te Angaanga

17. Na roto i teea au tu to tatou tuatau nei i aiteite ei ki te tuatau ia Noa ra?

¹⁷ Kua akakite maira Iesu e ka aiteite to tatou tuatau mei te tuatau ia Noa ra. Kua manako akaou te Atua kia akapou i te aronga rave kino e kua akanoo i te tuatau no teia kia tupu. (Mataio 24:36-39) Kua teateamamao katoa aia i te au apinga no te akaora anga i te aronga tuatua tika. Mei ia Noa ra kia patu i tetai araka, te au tavini o te Atua i teia tuatau nei kia akakitekite i ta Iehova ra au akakoroanga, kia apii i tana Tuatua, e kia akariro au tangata ei pipi.​—Mataio 28:19.

18, 19. Akapeea tatou i kite ei e tei te tutuanga i te tuatua meitaki ta Iehova ra turuanga?

¹⁸ Naringa kare a Iehova i kapiti atu kia Noa i te turu e te akamaroiroi iaia, kare e oti te patu i te araka ra. (Akaaite ia Salamo 127:1.) Aiteite katoa oki, me kare ta Iehova turuanga, penei kare te Kerititiano mou e ora mai, e mea papu e kare e tupu kia maata. Kua kiteia teianei i te anere mataiti mua ra na Gamaliela, koia tetai Pharisea akateiteiia e puapii oki no te Ture. I ta te Tuneteri ngati Iuda anoano anga kia takore atu i te au apotetoro ra, kua akamatakite atura aia i taua akavaanga ra: “E akataka ke atu kotou i tenana au tangata, e vaio ua atu: na te tangata teianei angaanga e teianei tuatua, ka ngaro ua ïa: na te Atua ra, kare rava e kore ia kotou.”​—Angaanga 5:38, 39.

¹⁹ Te puapinga anga o te angaanga tutu aere, i te anere mataiti mua ra e i teia tuatau nei, kua akapapu mai e kare teianei angaanga na te tangata, mari ra na te Atua. Ka uriuriia etai au turanga marekaia e te au tupu anga i te atikara ka aru mai tei tauturu ra kia akariro i teia angaanga kia puapingaia i tetai tu maata roa.

Auraka Rava e Akamutu Ua!

20. Koai te turu ra ia tatou i ta tatou tutu anga i te tuatua meitaki?

²⁰ Noatu rai te noo nei tatou “i taua tuatau openga ra,” ka papu ia tatou e tei ia Iehova te akatere anga katoa. Te turu nei aia e te akamaroiroi nei i tona au tangata ia ratou e rave ra kia akaoti i te tutuanga i te tuatua meitaki i mua ake ka ope ei ta te Atua tuatau i akataka no teianei akatereanga kino o te au mea nei. (2 Timoteo 3:1; Mataio 24:14) Te pati maira Iehova ia tatou kia riro ei “oa rave angaanga” ma ia katoa. (1 Korinetia 3:9) Te akapapuia maira kia tatou, e tei ia tatou nei a Iesu Karaiti i teianei angaanga e ka rauka ia tatou te irinaki atu i te turuanga a te angera e te arataki anga oki.​—Mataio 28:20; Apokalupo 14:6.

21. I teea irinaki anga ta tatou kare e tau kia akakore?

²¹ No to Noa e tona ngutuare tangata akono anga i te akarongo i ta Iehova au taputou, kua akaoraia ratou i te au vai o te vaipuke ra. Te aronga tei akono i te akarongo aiteite i teia tuatau nei ka akaoraia i roto i te “mate maata” te aere mai nei. (Apokalupo 7:14) Te ora nei tatou i te au tuatau e rapurapu tikai ia. Te vaira te au tupu anga mamaata ki mua! Kare e roaia, ka rave te Atua i te unga mai anga i te au rangi ou kaka e tetai enua ou i te vai tika anga o te tuatua tika ra. (2 Petero 3:13) Auraka rava, ae auraka rava e akamutu i toou irinaki anga e ko ta te Atua i tuatua maira, ka tika iaia kia akatupu.​—Roma 4:21.

Au Tumu kia Akamaaraia

◻ Eaa a Iehova ka kore ei e akatere i te au tu katoatoa o ta te tangata angaanga?

◻ I akapeea to Iehova kite i te rave anga i tana akakoroanga i kiteai i tana au akonoanga ma to Iseraela?

◻ I akapeea te akakite anga i to Iehova ra kite i te tuatau ki mua i te tuatau ia Noa ra?

◻ Eaa te irinaki anga ka rauka ia tatou i ta te Atua ra au taputou?