Raveanga i te Apainga no te Akono Ngutuare Tangata

“KO KOTOU oki te aronga metua, auraka e akariri atu i ta kotou au tamariki ra: e apii ra ia ratou kia pakari ma te ako a te Atu ra.” (Ephesia 6:4) Ma taua au tuatua akauruia ra, kua tuku taka meitaki te apotetoro ko Paulo i te apainga no te akono ngutuare tangata ki te ngai tau no te reira​—ki runga i nga pakuivi o te metua.

I te maata anga o te au ngutuare tangata kare ko te metua anake te akono ra i tana tamariki. Tana vaine, koia te metua vaine o tana tamariki, ka tauturu mataora ua i te apainga ma tana tane. E no reira, kua tuatua te Ariki ko Solomona: “E akarongo mai, e taku tamaiti, ki te apii a to metua tane, e auraka e akaruke i te ture a to metua vaine ra.”​—Maseli 1:8.

Akono Kopapa e te Pae Vaerua

Te au metua te aroa ra i ta ratou tamariki kare e akono kore ua ia ratou. Ko te tika, no te au Kerititiano kia rave pera te aite ra ki te akakoreanga i to ratou akarongo, mei ta tatou ka kite mei ta Paulo au tuatua kia Timoteo ra: “Ko te tangata oki kare i takinga-meitaki i tona uaorai, e maata ua atu rai i tona uaorai ngutuare, kua akaruke ïa aia i te akarongo, e e maata atu ïa tona kino i to te tangata akarongo kore ra.” (1 Timoteo 5:8) Te kite ra te au Kerititiano e ko te akonoanga i te tamariki “kia pakari ma te ako a te Atu ra” te umuumuia ra kia maata atu i te orongaanga na ratou i te apinga no te kopapa.

E akamanako i ta Mose ra akamaroiroi anga i te iti tangata o Iseraela ia ratou i noo puakapa ra i te o i Moabi ra, i mua ua ake ka tomo atu ei ratou ki te Enua Taputouia ra. I reira kua taiku akaou atura aia i te au ture a te Atua kia ratou e kua apii atu ia ratou: “E vaio kotou i taua au tuatua naku nei ki roto i to kotou ngakau, e ki roto i to kotou vaerua.” (Deuteronomi 11:18) I mua akera kua akamaaraara atu aia ia ratou e kia inangaro atu ia Iehova ma to ratou ngakau katoa, e ma to ratou vaerua katoa, e ma to ratou maroiroi katoa, ma te tuatua katoa atu: “E teianei au tuatua taku e akaue atu kia koe i teianei rā, ei roto i toou ngakau vai ei.” (Deuteronomi 6:5, 6) E mea puapinga no te au metua Iseraela kia tuku i te au tuatua o te Ture a te Atua kia tomo ki roto i to ratou ngakau. Ma te au ngakau ki tikai i te ariki anga pae vaerua, ka rauka i te au metua Iseraela akarongo meitaki i te au tuatua a Mose te aru mai nei: “E ka apii tamou tikai koe i te reira [au tuatua o te Ture a te Atua] ki taau au tamariki, ko taau ïa e tuatua kia noo ua koe i roto i to are, e kia aere ua koe na te arataa ra, e kia akāvai koe ra, e kia tu koe ki runga ra.”​—Deuteronomi 6:7; 11:19; akaaite ia Mataio 12:34, 35.

E akara e kia “apii tamou tikai” te au metua i taua au tuatua ra ki roto i ta ratou tamariki “taau ia e tuatua.” Te akataka maira te Merriam-Webster’s Collegiate Dictionary i te “apii tamou tikai” e “kia apii e kia akatamou na te tuatua putuputu anga me kare te ako anga.” I te tuatua anga te ai metua i te Ture a te Atua i te au ra taki tai​—i te popongi, te avatea, e i te po​—e maata ta teia i oronga atu ki ta ratou tamariki. I te kite anga taua aronga ou ra i te inangaro o to ratou ai metua no te Ture a te Atua ra, kua riro ratou kia inangaro i te akatupu i tetai pirianga vaitata kia Iehova ra. (Deuteronomi 6:24, 25) E mea meitaki kia manakoia, e kua ako tika atu a Mose i te au metua kia apii i ta ratou tamariki ‘me noo ratou i roto i to ratou are.’ Ko taua apiianga ra e tuanga ia no te akono i te ngutuare tangata. Inara akapeea i teia tuatau?

“Kia Noo Ua Koe i Roto i To Are”

“Kare i te mea ngoie ua,” ta Janet i akataka, koia tetai metua vaine Kerititiano e a tamariki.a “Ka umuumu koe i te rave tamou anga,” ta Paul i akatika, koia tana tane. Mei etai atu au metua Kite ra, te tauta ra a Paul raua ko Janet kia apii i te Pipiria ma ta raua tamariki e okotai taime i te epetoma. “Te tauta ra matou kia rave i ta matou uriuri anga i te Pipiria ei ngutuare tangata i te au aiai Monite ravarai i tetai ora akanooia,” ta Paul i akataka, ma te akatikaanga: “Inara kare te reira e angaanga tamou ana.” Ei tetai tangata pakari akataoongaia i tona putuputuanga, kua kapikiia aia kia aere e akono i etai au tumu rapurapu i etai tuatau. Tana nga tamariki mua e rua te tavini ra ei orometua tamou. Kua kite raua e ko te au aiai te taime meitaki no te araveianga i te au tangata i te angaanga orometua ra. No reira, ei ngutuare tangata, kua akatikatika ratou i te taime no ta ratou apii ngutuare. “I etai taime kua rave matou i ta matou apii i muri ua ake i ta matou kaikaianga aiai,” ta Paul i akataka mai.

Noatu ra e ka rave pakari te ai metua i te tauianga i te taime no ta ratou apiianga ko te ngutuare tangata, ka tauta ratou kia tamou i te rave putuputuanga i te reira. “Me ka tauiia te taime o ta matou apii” ta te tamaine ko Clare i akakite, “ka tuku a papa i te taime ou ki runga i te ngutupa o te pia akaanuanu, kia kite matou katoatoa e aea e raveiaʼi te reira.”

Te oronga katoa maira te akaputuanga no tetai apii Pipiria putuputu na te ngutuare tangata i tetai tuatau meitaki no te au mema ou o te ngutuare kia akakite i to ratou au taitaia e te au manamanata ki to ratou nga metua. E meitaki te tupu anga no taua tu apii ra me kare te reira e ketaketa roa e kia tatau ua atu te aronga ou ra i te au pauanga ki te au uianga uiia mai no roto i te puka apii Pipiria ta ratou e apii ra. “Ko ta matou apii no te ngutuare tangata e atianga no te uriuri anga manako,” te akataka maira Martin e rua ra ana tamaroa. “Me akaputu kotou e okotai taime i te epetoma kia uriuri manako no tetai tumu Tuatua Tapu, ka kite koe e te akapeea ra te tu o toou ngutuare tangata i te pae vaerua,” tana i tuatua. “Ka aere mai te au tu apinga ravarai i te uriuri anga manako. Ka kite koe e eaa te tupu ra i te apii, e maata atu oki, ka kite koe eaa te au tu manako ta taau tamariki e akatupu ra.” Kua akatika tana vaine ko Sandra, e kua manako ngakau e e maata tana e rauka mai ana no te apii a te ngutuare tangata. “I te tuatau e akono ra taku tane i te apii,” tana i akakite, “e maata taku i kite na te akarongoanga i te tu pauanga a taku nga tamaroa i tana au uianga.” I reira kua akapapa atu a Sandra i tana au pauanga ei tauturu atu i tana nga tamaroa. Te rekareka maata ra aia i te apii no te mea te o katoa atura aia i te reira. Ae, te oronga ra te tuatau apii a te ngutuare tangata i tetai kite anga oonu ki roto i te manakoanga a ta ratou tamariki.​—Maseli 16:23; 20:5.

Kia Taui Ua e kia Rave Tamou

Me tae te tuatau no ta kotou apii ngutuare tangata, penei ka kite koe e te matakite ra tetai tamaiti e te inangaro ra, inara ko tetai te umuumuia ra te akamaroiroianga kia tamanako e kia puapingaia. Kua tuatua tetai metua vaine Kerititiano: “Ko te oraanga ngutuare tangata te reira! Kua kite koe eaa taau ka tau kia rave ei tetai metua. No reira me ka rave tamou koe i te reira, ka tauturu a Iehova e ka apai mai i te tupu anga.”

Penei ka tu ke ke te maata o te tamanako anga o tetai tamaiti kia tau ki tona mataiti. Ka akamanako ra te metua karape i teianei tu. Tetai tokorua e rima a raua tamariki, mei te 6 ki te 20 mataiti. Kua karanga te metua, ko Michael: “E oronga na te mea ou o ratou te pauanga mua i te au uianga. I reira e tuku na te tamariki pakarikari mai e oronga i etai tumu kia apai mai i ta ratou i teateamamao ei.” Na teia tu no akonoanga kite ma ta ratou tamariki ka rauka i te ai metua kia apii i te puapinga no te akamanakoanga ia etai ke ra. “Ko tetai o ta maua tamaroa penei ka kite” ta Martin i tuatua, “inara e maata te tauturu te umuumuia ra no tetai atu o nga tamaroa kia kite i te tumu. Kua kite au e ko te tuatau apii anga kua riro ei tetai terenianga no te akakiteanga i te akakoromaki anga Kerititiano e etai atu au ua o te vaerua ra.”​—Galatia 5:22, 23; Philipi 2:4.

Kia papa no te taui anga kia tau ki te au kite ke ke e te au tu tupu anga o taau tamariki. Ko Simon raua ko Mark, nga mapu i teianei, kua kite e ia raua e ou ra, kua rekareka tikai raua i te apiianga i te puka Te Tangata Maata Rava Atu Tei Ora Ana ma to raua nga metua. “Kua akapapa to maua papa kia akono matou i te au tuanga ke ke ra mei tetai nuku ra,” ta raua i maara. Kua maara oki to raua metua i te tuku anga kia tau ki runga i tona nga turi e nga rima kia akono i te parapore o te tangata tupu Samaria ra ma tana nga tamaroa. (Luka 10:30-35) “Kua akaraanga tika tikai ia e e maata te mataora anga.”

E manganui te au tamariki te reka kore ra i te ravenga i te apii na te ngutuare tangata. Ka tau ainei teia kia tapu i te ai metua kia kore e akono i te apii tei paraniia ra? Kare, kare ravaia. “Kua mou rava te neneva ki roto i te ngakau o te tamariki,” ta Maseli 22:15, i akakite mai. Kua manako tetai metua vaine takaua e kua puapinga kore aia ei akono i te apii a tona ngutuare tangata, i etai atianga e manganui, i te akara anga kua akakino te au manamanata i te apiianga. Inara kua rave tamou aia. I teianei kua akangateitei maata tana tamariki iaia e kua manako maata i te aroa e te manako anga tana i akaari na te tamouanga i te akono putuputu i te apii a te ngutuare tangata ra.

Tauturuanga i te Au Tamaroa e te Au Tamaine “Matiroeroe”

“Ka angai i te anana a te Atua” te aronga pakari Kerititiano ra. (1 Petero 5:2, 3) Te au tutaki anga i etai tuatau ki te au ngutuare tangata i roto i to ratou putuputuanga ka oronga i te tuatau no ratou kia akapaapaa atu i te ai metua te mou ra i ta ratou au apainga Kerititiano. Tei runga i toai pakuivi te apainga no te apiianga i te tamariki okotai ua ra metua? Auraka e ngaropoina e ko te apainga no te apiianga i te tamariki te vaira ma te metua ra.

Ka tauturu te kite karape Kerititiano o te aronga pakari ra kia kopae i te au turanga tuku ua te ka tu mai me ka rave ratou i te tuanga a tetai metua kua kore ke atura. Noatu e ka rauka i nga taeake e rua kia aravei atu i tetai tuaine Kerititiano e metua okotai ra aia, ka tau raua kia matakite i te au tuatau ravarai i ta raua ka akanoonoo i te turu anga no te apii akanoonooia na te ngutuare tangata. I etai atianga, penei ka tau kia pati atu i te au tamariki (e, pera katoa oki te metua okotai ra) kia kapiti atu i te apii a te ngutuare tangata o te tangata pakiri ra penei ka riro ei akamatutu e ei ravenga tau oki. Inara, auraka e ngaropoina e ko Iehova to tatou Metua i te rangi. Tei roto tikai aia ia ratou ei arataki e ei tauturu i te metua vaine ra iaia e akono ra i tetai apii anga ma tana tamariki, noatu rai me nana uaorai e rave.

Akapeea i tetai turanga ko tetai tangata ou e manako pae vaerua tona, inara ko tona nga metua e meangiti ua me kore kare e manako no ta raua apainga i te pae vaerua? Kare te au tavini tiratiratu o Iehova e tau kia riro kia ngakau maromaroa. “E oro te tangata ao ra kia koe [e te Atua ko Iehova],” i imene ei te tata taramo. “Ko koe te tauturu o te matiroeroe.” (Salamo 10:14) Pera katoa, ka rave te aronga pakari aroa i roto i te putuputuanga i te meitaki e rauka ia ratou kia akamaroiroi i te ai metua ia ratou e akono ra i ta ratou tamariki. Penei ka akapapa ratou i tetai uriuri anga manako na te ngutuare tangata e ka aere katoa mai oki ratou i reira kia oronga i etai manako tau e akapeea te apii kapitianga. Inara, kare ratou e apai ke i te apainga a te au metua ra, tei runga ra i to ratou au pakuivi te vairanga o te reira i ta te Tuatua Tapu.

Te au tamariki kare ra te au metua e takave i te akarongo te tau ra kia maata te turu anga. Te kapiti anga ia ratou i taau apii ngutuare tangata penei ka riro ei puapinga me ka arikiia te reira e to ratou nga metua. Ko Robert, kua pakari i teianei ma tetai ngutuare tangata nana uaorai, kua aere aia ki te au uipaanga Kerititiano iaia e toru ua mataiti ma tona nga metua ra. E au maaraara anga meitaki tona no taua au uipaanga ra noatu i te akamutu anga tona nga metua i te kapitianga ma te putuputuanga Kerititiano ra. I tona taeanga kia tai ngauru, kua aravei atu aia i tetai tamaroa e Kite tei apai atura iaia ki te au uipaanga. Kua apai mataora ua atu nga metua o te tamaroa e Kite ra ia Robert i raro ake i to raua peau ei tetai matiroeroe i te pae vaerua e kua apii ma ia katoa i muri akera. E akameitaki i teia utuutuanga aroa, kua tupu viviki aia e i teianei te rekareka ra i te tavinianga ei tetai o te aronga pakari i roto i te putuputuanga.

Noatu rai me ka patoi nga metua i te tere anga nga tamariki ki mua, kare te tamariki e vai ko ratou anake ua. Ka vai maira Iehova ei tetai Metua tiratiratu i te rangi. “Ko te Metua o te au matiroeroe, . . . ko te Atua ïa i tona nooanga tapu,” ta Salamo 68:5 i akakite mai. I te pae vaerua kua kite te au tamaroa e te au tamaine matiroeroe e ka rauka ia ratou kia ariu atu kiaia na roto i te pure, e nana e tauturu mai ia ratou. (Salamo 55:22; 146:9) Te akatupu maroiroi ra te akaaerenga a Iehova mei te metua vaine rai i tona apainga kia teateamamao i te au kaikaianga vaerua meitaki kia akonokonoia na roto i tana au puka e i te au uipaanga o te tere atu i te 85,000 au putuputuanga Kerititiano i te ao katoa nei. No reira, ma te tauturu pae vaerua mei ko mai i to tatou Metua, ia Iehova ra, e tana akaaerenga mei te vaine rai, noatu ko te “matiroeroe” ka rekareka i etai tuanga no te apiianga Pipiria.

Te au metua Kerititiano te akono putuputu ra i te au apii Pipiria ma ta ratou tamariki te tau ra kia akapaapaaia. Te au metua okotai tei tamou ra i te terenianga i ta ratou tamariki na roto i ta Iehova ravenga te tau ra no tetai manakoanga e te akapaapaa anga takake no ta ratou au tauta anga. (Maseli 22:6) Pouroa te aronga te akaari ra i te manako anga no te tamariki matiroeroe i te pae vaerua kua kite e mareka anga teia ki to tatou Metua i te rangi ra, kia Iehova. Te akonoanga i te umuumu anga i te pae vaerua o te ngutuare tangata ko tetai apainga teiaa ia. Inara “auraka tatou e roiroi i te takinga-meitaki, ei te tuatau tikai oki tatou e kokoti ei, kia kore tatou e paruparu.”​—Galatia 6:9.

[Tataanga Rikiriki i Raro]

[Tutu i te kapi 23]

Ka oronga tetai apii ngutuare tangata i tetai tuatau meitaki no te au mema ou kia akakite i to ratou au manako taitaia ma to ratou nga metua ra

[Akameitakianga no te Tutu i te kapi 20]

Harper’s