E Akarongo Ainei Toou mei to Elia Rai?

I TEIA tuatau te akaparuparu ra te totaiete tangata i te akarongo. Te kata aviri ra te au tangata kite e te ora ra te Atua. Te akaauouo ra te aronga akonoanga pikikaa i te Atua. E te rave ua atura teianei ao te angaanga noa ua nei mei te mea ra e kare e manata atu ana i te Atua. Noatu e te riro ra teia au tu ei tamataku anga i tetai peretana, me kare te akamaroiroi kore iaia, me kare te takino iaia ki te tu manako kore, mei teia te tu ra: Kua takinoia tona akarongo. No reira rai te apotetoro ko Paulo i kapiki ei i te ngere o te akarongo “te ara e rokoia ngoie ei tatou nei”!​—Ebera 12:1.

Penei e no reira a Paulo i tauta ei i te akakite mai kia tatou no runga i te au oraanga o te au tane e te vaine e akarongo pakari to ratou. (Ebera pene 11) Ka rauka i teia au akaraanga i te akauru ia tatou e te akamatutu i to tatou akarongo. Ei akaraanga, ka akamanako ana tatou i te peroveta ia Elia, te akara tikai anga ki runga i te tuanga mua o tana angaanga peroveta ki katoa no tetai tuatau roa. Kua noo aia i te tuatau o te tutara anga o te Ariki ko Ahaba e tana vaine peikani, ko te Ariki Vaine ko Iezebela, i tetai tuatau, mei teianei, kua topa takiri te akarongo ki roto i te Atua mou.

E Pikikaa te Patireia e Tai Ngauru Kopu

Mei teaa atura teia tokorua! Ko Ahaba te itu ariki o te Patireia tai ngauru kopu o Iseraela. Noatu e kino tona aronga tutara i mua ake iaia, ko Ahaba ra te mea kino rava atu. Kare anake ua aia i rave tamou ua atu i te akamorianga pikikaa i te punua puakatoro inara kua akaipoipo aia i te tamaine ariki ke ko Iezebela, no reira te raveanga mai i tetai tu akamorianga pakari o te atua pikikaa ko Baala tei kitea maataia e te enua.​—1 Ariki 16:30-33.

Kua o ana a Iezebela ki roto i te akonoanga Baala mei tona pepe anga. Tona papa, ko Etebaala, e taunga no Asetoreta (vaine a Baala), e maata tana tangata i tamate ana kia rauka iaia te terono o Sidona, te patireia i apatokerau o Iseraela. Kua akakeu a Iezebela i tana tane apikepike i te pae o te tu akono no te akatumu i te akamorianga Baala i Iseraela. Kare i roa ana, e 450 au peroveta no te reira atua pikikaa e e 400 au peroveta no te atua vaine ko Atera i roto i te enua, te kaikai katoatoa ra i runga i te kaingakai a te ariki. Mei teaa atura i te viivii i ta ratou tu akamori i roto i te mata o te Atua mou ra, ko Iehova! Te au akatutu anga rao tane, te au peu no te anaunau, te aronga akaturi o te iero (te tane e te vaine), pera katoa te akaatinga tamariki​—ko teia tikai te au tukeke a teia akonoanga viivii. Ma te akameitakianga a Ahaba, kua totoa te reira ma te kore e tapuia i roto i te patireia.

Kua akangaropoina te mirioni o te au Iseraela ia Iehova, Tei Anga ra i te enua e tona aerenga vai. Kia ratou ko Baala tei akameitaki i te enua ma te au ua i te openga o te tuatau vera. I te au mataiti ravarai kua akara manakonako ua atu ratou ki teia ‘Akaoro o te Au Tumurangi,’ teia atua no te anaunau e te tuatau ua, kia akaope i te tuatau maro. I tera mai e tera mai mataiti, kua aere mai te ua. I tera mai e tera mai mataiti, kua aere te akameitaki anga kia Baala.

Akakitekite a Elia i Tetai Tuatau Maro

Penei i te openga o tetai tuatau maana ma te roa kare e ua​—te taime tikai i akamata ei te au tangata i te tapapa atu ia Baala kia apai mai i te au ua tei oronga mai i te ora—​i mama mai ei a Elia ki roto i te papaanga Puka Tapu.a Kua tomo viviki ua mai aia ki roto i te papaanga Puka Tapu mei tetai pokara anga mangungu. E meangiti ua tei akakiteia mai kia tatou no runga i te ngai i aere mai ei aia, e kare e akakite anga no runga i tona nga metua. Inara kare aia i aite ki te mangungu, kare a Elia i te tangata akakitekite no te aerenga mai o tetai ua maata. Kua akakite ra aia kia Ahaba e: “Te ora ra te Atua o Iseraela ko Iehova, taku e tu ua nei ki mua i tona aroaro, kare e au ïa, kare oki e ua, i eia nei puke mataiti, mari ra kia tuatuaia e au ra”!​—1 Ariki 17:1.

Ka tamanako ana i teia tangata, akakakauia ki tona rauru ei rakei. E tangata aia no te au maunga pukupuku o Gileada, penei kua ngakiia mai i rotopu i te au tiaki akaaka o te au anana. Kua tu aia ki mua i te aroaro o te ariki mana ra ko Ahaba, penei ki mua tikai i tona are ariki maata, tei rongonui no te nio erepani, te akamanea anga puapinga e te tuke ua ake rai e te au itoro tei akaariia. I reira i roto i te oire angaanga ma te matutu ko Samaria, te ngai i akangaropoinaiaʼi te akamori anga ia Iehova, kua akakite aia kia Ahaba e ko tona atua ra, ko Baala, e mana kore te reira, e e kare ua. I teia mataiti e no te mataiti ka aereia mai, kua akakite a Elia e, kare rava e ua e kare katoa e au!

Noea mai tona tu akarongo? Kare ainei aia i mataku ana, te tuanga ki mua i te aroaro o teia ariki ngakau parau e tei akaruke i te akarongo? Penei paa. Kua tere atu i te okotai tauatini mataiti i muri mai, kua akapapu mai te apa taeake o Iesu ko Iakobo no Elia e e “tangata oki a Elia mei ia tatou katoa te tu.” (Iakobo 5:17) Inara ka akara ana i te au tuatua a Elia: “Te ora ra te Atua o Iseraela ko Iehova, taku e tu ua nei ki mua i tona aroaro.” Kua manako anake ua a Elia e ei tavini no Iehova, te tu ra aia ki mua i te aroaro o tetai terono teitei rava atu i to Ahaba​—te terono o te Atu Ngateitei ra o teianei ao e pini ua ake! Koia te komono, te karere, o te reira terono. Ma teia manakonakoanga, eaa i reira aia ka mataku ei ia Ahaba, ko tetai tangata ariki noa ua nei tei ngere i ta Iehova akameitakianga?

Kare i te mea maani ua e e tika tikai a Iehova kia Elia. Ma te papu tikai kua apii ana te peroveta i te papaanga no runga i te raverave anga a te Atua ma Tona iti tangata. Kua akamatakite a Iehova i te au ngati Iuda e ka akautunga aia ia ratou ma tetai tuatau maro e te onge me uri atu ratou ki te akamori anga i te au atua pikikaa. (Deuteronomi 11:16, 17) Ma te papu e e akatupu ua ana rai a Iehova i tana tuatua, kua ‘pure viviki atura a Elia e, auraka ei ua.’​—Iakobo 5:17.

Akarongo Tei Akaariia na Roto i te Aruanga i te Akatere Anga

No te reira taime ra, i roto i ta Elia akakitekite anga i o atu ei aia ki roto i tetai manamanata anga tikai. Kua tae ki te taime no tetai akaou ona tu akarongo kia taangaangaia. E oraʼi, kua anoanoia kia akarongo aia i te aruanga i te au ikuiku anga a Iehova: “E aere koe e ariu tika atu ki te itinga o te rā ra, ka pipini atu ei i te pae kauvai ra ko Kerita, i vaitata i Ioridana. E ka riro oki koe i te inu i taua kauvai ra; e kua akaueia e au te au orebi ei angai ia koe i reira.”​—1 Ariki 17:3, 4.

Kua akarongo viviki a Elia. Me ka inangaro aia i te ora atu i te tuatau maro e te onge tei topa ki te enua ra, ka anoanoia aia kia irinaki ki runga i te au apinga ta Iehova i oronga kiaia. Kare teia i te mea ngoie ua. Teia te aite anga ka uuna aia iaia uaorai, te noo takake takiri anga no nga marama ma te kore e akamutu. Koia oki ka kai aia i te kiko e te varaoa tei apaiia kiaia e te au orepi ra​—e au manu rere tari kiko teia o tetai manu mate tei manakoia e e viivii i roto i te Ture a Mose—​e te irinakianga kia Iehova e ko teia tu kiko kare te reira i te kiko manu tei mate ra mari ra e kiko tei akatae meitakiia teia i tau ki te ture. No reira kare rava te akara anga o teia temeio ki etai aronga tata Puka Tapu e te karanga ra e ko te tuatua mua i konei penei te aite anga “au Arapia” e kare rava i te “au orebi.” Inara ko te au orepi tikai te mea tei tau. Kare rava tetai ua atu e manako e na teia au manu akaaka, e te viivii e rererere aere ra ki roto i te metepara ma ta ratou au parakai e angai tikai ra ia Elia, ta Ahaba raua ko Iezebela e kimi ra i roto katoatoa i te au patireia i vao mai!​—1 Ariki 18:3, 4, 10.

Te aere ua atu anga te tuatau maro, penei kua manako maata ana rai a Elia i tana vairanga vai i roto i te pae kauvai o Kerita ra. I te au tuatau maro, e maro ana te maata anga o to Iseraela au kauvai, e “roa poto akera,” maro atura taua kauvai ra. Ka rauka ainei ia koe i te tamanako i te au manako ngakau o Elia i te akamutu marie anga te vai ki tetai topata ua e kua topa te vaito o te au puna vai i te au ra ravarai? Papu e kua manako aia e eaa te ka tupu me pou te vai. Noatu rai kua noo ua atu rai a Elia ma te akarongo. Kia tae rava ki te taime i maro ei te kauvai i orongaʼi a Iehova kiaia te au ikuiku anga tei aru mai. E aere ki Zarephata, kua akakiteia ki te peroveta. I reira ka kite aia i te au mea no te oraanga i te kainga o tetai vaine takaua.​—1 Ariki 17:7-9.

Zarephata! E taoni te reira i roto i te oire o Sidona, te ngai no reira mai a Iezebela te ngai rai i tutara ei tona uaorai papa ei ariki! E tau ainei te reira? I manako ei a Elia. Inara “kua tu akera aia, aere atura.”​—1 Ariki 17:10.

Oronga Mai Iehova i te Au Mea no te Oraanga e te Ora

Kare i roa ana kua tutakiia tona tu akarongo. Kua aravei aia i te vaine takaua mei tei totouia, e kua kite aia i roto iaia te tu akarongo tei kare i rotopu i tona au iti tangata. Kua rava anake ua ta teia vaine takaua varaoa mata e te inu no te maani i tetai manga nana e tana tamaiti mapu ou. Inara, noatu tona ngere maata, kua inangaro aia na mua i te maani i tetai varaoa na Elia, te irinakianga ki roto i tana taputou e ka akaki ua rai a Iehova i tana tia inu e tana tia varaoa mata kia vai ua rai te anoano no te reira. No reira a Iesu Karaiti i akamaara mai ei i te akaraanga akarongo o te vaine takaua ra i te akakinoanga aia i te au Iseraela akarongo kore i tona uaorai tuatau!​—1 Ariki 17:13-16; Luka 4:25, 26.

Inara, noatu teia temeio, kua timata pakariia te akarongo o te vaine takaua ra e pera katoa to Elia. Kua mate viviki ua tana tamaiti. Ma te poitirere, kua manako anake ua teia vaine takaua e no Elia i tupu ei teia tumatetenga maata, koia oki te “tangata no te Atua na”? Kua manako aia e me kua akautungaia aia no etai ara taito ra tei tupu. Inara kua apai a Elia i tana tamaiti ora kore ra mei tona nga rima e kua amo atu iaia ki roto i tetai pia i runga akera. Kua kite takere aia e ka rauka ia Iehova i te oronga mai i tei maata atu i te au mea no te oraanga. Ko Iehova te tumu o te ora uaorai! No reira kua pure akatenga a Elia ma te taokioki ua kia ora akaou mai te tamaiti ra.

Kare ko Elia ua te mea mua tei rauka te akarongo ra i te tuakaou anga, inara i roto i te papaanga Puka Tapu koia te mea mua tei taangaangaia no te rave i te reira. “Kua ora” maira te tamaiti! Kua riro ana i reira te rekareka o te mama ei mea manea i te kite i te apai anga mai a Elia i tana tamaiti kiaia ma te au tuatua ngoie ua: “I na, kua ora to tamaiti.” Kare e ekoko anga kua aue aia e kua karanga e: “Ko te mea teia i kite ei au e, e tangata koe no te Atua, e te tuatua a Iehova i to vaa, e tuatua-mou ïa.”​—1 Ariki 17:17-24.

“Ko Iehova Toku Atua”

Mei teaa atura te ngakau maana e mei teaa atura te tau, e to Elia ingoa tona aite anga “Ko Iehova toku Atua”! I roto i tetai tuatau maro e te onge, kua oronga a Iehova i te kai e te vai nana; i roto i tetai tuatau mako kore te tu akono, kua oronga a Iehova i te arataki anga tau; i roto i tetai tuatau o te mate, kua taangaanga a Iehova iaia kia akaoki mai i te oraanga. Te akaraanga e i te au taime tataki tai kua anoanoia a Elia kia taangaanga i tona akarongo ki roto i tona Atua​—na te irinakianga Iaia no te oronga, na te aruanga i Tana au arataki anga, na te irinakianga Kiaia no te akangateitei i Tona ingoa—​kua tutakiia aia ma te au tumu maata atu no te tuku i te akarongo kia Iehova. Kua tika teia aerenga i tona rave tamou anga i te ariki i te au tuku anga angaanga ngata e pera katoa tei matakuia no ko mai i te Atua, ko Iehova; koia oki te tika ra, ko etai o tana au temeio meitaki rava atu tei mua ua te reira iaia.​—Akara ia 1 Ariki, pene 18.

E aiteite rai ki te au tavini o Iehova i teia tuatau. Penei e kare tatou e angaiia na roto i tetai temeio me kare te taangaangaia na roto i te rave anga i tetai tuakaou anga; inara kare teia i te tuatau no teia au tu temeio. Inara, kare a Iehova uaorai i taui ake i tetai manga ua mei te tuatau mai o Elia e nei.​—1 Korinetia 13:8; Iakobo 1:17.

Pera katoa rai ia tatou penei ka orongaia mai etai au tuku anga angaanga mataku, kia itaeia etai au ngai ngata e te mataku ma ta tatou tuatua tei orongaia mai e te Atua. Penei ka aro atu tatou i te takinokino anga. Penei ka rokoia tatou e te pongi. Inara ki te au tangata akarongo tataki tai e ki tana akaaerenga katoa tikai, kua akaari putuputu mai a Iehova e te arataki nei rai aia e te paruru nei rai i tona au tavini. Te oronga nei rai aia kia ratou i te maroiroi no te apai i tetai ua atu au angaanga tana i tuku atu kia ratou. E te tauturu nei rai aia ia ratou kia tamou marie noatu te au timata anga te ka tupu kia ratou i roto i teianei ao tamanamanataia.​—Salamo 55:22.

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]

[Tutu i te kapi 18]

Mei ia Elia rai, e akarongo ainei toou e ka akono a Iehova i te au anoano o tona au tavini?