Tauianga i te Tu Natura o te Tangata

“KARE te tangata e noo ua ma te ta anga atu i te au kino,” i tuatuaʼi te tangata kite a Sir Isaiah Berlin. “Ka noo ratou na te au akakoroanga papu, tatakitai e ei pupu.” Inara eia ka rauka i te kite i te “au akakoroanga papu”? E maata te taime e kika keia ana te tu natura o te tangata ki te kino e te papu kore.

Ei akaraanga, i Peritane kua rere atu te au kino o te ta ua ki te 11 patene. “Ta matou angaanga,” i na te paraimi minita o Peritane e, “ko te tauta i te kimi i te au arairai anga kia rauka te akatere anga maata i te oraanga tangata kia aere ua atu ki mua.” Inara ka rauka ainei i te au ture e te au taomi anga poritiki, noatu ta ratou manako anga e meitaki, ka taui tikai te reira i te anoano o te tangata no te rave i te tarevake? Te tika e te vaira te kino e te maata atura i rotopu i te maani anga o te au ture, pera katoa i rotopu i te au akatinamou anga o te au ture, te tuatua ra te reira nona uaorai. Ka anoanoia tetai mea maata atu i te au arairai tei tau i te ture. Kia tauiia te tu natura tikai o te tangata.

Na te apai anga i tetai manako tiratiratu e te ngoie ua nei o te oraanga, te akatutu ra te Puka Tapu i te au tu kino o te tangata. Ei akaraanga, kua tata te apotetoro ko Paulo ki tona au taeake Kerititiano i Galatia no runga i te “au angaanga tau kore, te viivii e te akaraanga tau kore . . . Kua riro mai te au tangata ei au enemi e kua ta ratou; kua vareae ratou, kua riri, e te . . . tarotokaka, te kona kava, te tamataora anga tau kore, e te rave i tetai atu au mea mei teia.” I tau ki ta te Todays English Version, i tataia i konei, pouroa teia au angaanga taakaakaia “ta te tu natura o te tangata e rave ana.”​—Galatia 5:19-21.

Te Tumu o te Manamanata

Inara, te Today’s English Version, e urianga matara ua teia e te tuatua “ta te tu natura o te tangata e rave ana” e tuatua akaou anga i ta Paulo i tuatua tikai. Te tuatua Ereni tei taangaangaia e Paulo, sarx, te aiteanga “kiko,” kare i te “tu natura o te tangata.” No teia tumu, te tuatua ra te au urianga tikai i “te au angaanga a te kopapa” no te oronga i te tika i ta Paulo tuatua i to tatou reo i teia tuatau.a

Te papu ra e te ngoie ua ra te papaanga a te Puka Tapu i te tomo anga mai o te ara ki rotopu i te tangata​—te tika, e no te ngoie ua i te reira te iki ra te maata anga kia kore e irinaki i te reira. Teia ta Paulo akatutu anga i te reira: “No te tangata okotai ra i o mai ei te kino i te ao nei, e no te kino oki te mate; e kua taea katoaia oki te tangata ravarai e te mate, no te mea kua ara katoatoa.” (Roma 5:12) Te tuatua maira a Paulo no Genese, te puka mua o te Puka Tapu, e ki te anga angaia o te tangata mua ko Adamu, e tana vaine ko Eva. Kua rongo meitakiia to raua akarongo kore anga e tei akakoroia. No tei tupu te reira, kua akautungaia raua ki te matenga. Kua iri mai to raua tu apa ua ki ta raua tamariki e ka mate katoa. No reira, “kua ara katoatoa oki e kua ngere i te kaka o te Atua.” No teia tumu matauia, tei roto te tu natura o te tangata i tona akaata anga tei tavariia tikai mei ta te Atua anga mua anga i te tangata apa kore ra.​—Roma 3:23, NW; Genese, pene 2 e te 3.

Tauiia te tu Natura o te Tangata!

Inara, ka rauka i te aro atu i te au tu kino rava o te tu natura o te tangata. E tikai, te tuatua ra te Puka Tapu e ka rauka ia tatou i te taui to tatou tu natura mei te mea te tauianga i to tatou tu. Akapeea? Ma te tauturu o te vaerua tapu o te Atua.​—Roma 8:9.

I roto i tana reta ki te au taeake Kerititiano i Kolosa, kua tuku a Paulo na konei: “Kopae oki kotou i te tangata taito ra e tana katoa au ravenga; E kua akatangata ou, ko tei akaouia i te kite mei te tu katoa o Tei anga iaia ra.” I rotopu i te au angaanga a te tangata taito ra, te papa maira aia i etai au tu te ka akakeu i te tangata i raro ake i te mana no te rave i tei kino ra: te anoano tamamae, te riri otooto, te riri, e te rave kino.​—Kolosa 3:5-10.

Te tata anga mei teia ki te au Kerititiano i Ephesia, kua taiku akaou a Paulo i te anoano no tetai “akatangata ou,” anga i tana tuatua kia ratou e “tei angaia kia tau i te Atua ra, i te tuatua-tika e te tapu mou.” Kua akatupu aia i tana uriuri anga na te tuatua anga: “Kia kopae ravaia oki te maru kore, e te rotoriri, e te makitakita, e te taumāro ra, e te tuatua akakino, e te vareae, auraka takiri ïa: Kia takinga-meitaki kotou ia kotou uaorai, ma te ngakau maru aroa ua ra.”​—Ephesia 4:24, 31, 32.

Te tika tikai ainei te au tuatua a Paulo? Ka rauka tikai ainei te au tu i te tauiia? Te tika ra, kua rave te au Kerititiano i mua ana i te au taui anga puapinga tei anoanoia i to ratou oraanga. Ei pupu tangata, kua tu ratou ma te takake mei to teianei ao takapini ia ratou. Kua tata a Justin Martyr, tetai tata o te tuatua enua i te au tuatau o te Kerititiano i mua ana: “Ko tatou tei makitakita e te takore i tetai atu, i te manako anga i te au tuke o te au tu memeitaki, kua patoi i te noo ma te au tangata e kopu ke, i teianei ra, mei te mama anga mai o te Mesia, te noo ra ma te taokotai kia ratou, e te pure ra no to tatou au enemi, e tauta ra i te akamaroiroi i te aronga tei makitakita ia tatou ma te kore ua e tumu no te noo ma te aru i te au apiianga apa kore a te Mesia.”

Akapeea i teia tuatau? Te rauka ra ainei rai i te rave i te au taui anga puapinga i te tu natura o tetai peretana? Ae! Te akaari maira te ngauru ua atu tauatini i te akaraanga e te tupu ra rai te au taui anga akatutuia. Te ka aru mai, ko tetai akaraanga teia ia ratou.

Kua maata mai a Stephen i roto i tetai o te au oire angaanga o Peritane. Kare tona metua i te tangata irinaki e atua tetai. I te 12 anga mataiti, kua akautungaia a Stephen e toru mataiti ki roto i tetai apii ako anga. Kua tataraara aia e 64 au keikeia anga! Kua ngaro iaia te akangateitei no tetai ua atu mana akaaere, e iaia e maata maira, kua kino pakari mai tana au kino. Kua o atu te akapikikaa anga, te kona kava e te tu marikonga kore, e te ta akariri i te akava, no te reira apa openga i tonoiaʼi aia ki te are auri. Kua kino rava tona tu natura. “Kare e kino kare tetai tangata atua kore e rave me e maata roa tona au anoano,” i tuatuaʼi aia.

Eaa te ka rauka i te taui i tetai tangata kino pakari? Kare i roa ana kua ariki a Stephen i te tauturu mei tona taeake tei riro mai koia tetai o te au Kite o Iehova. I muri ake i te apiianga i te Puka Tapu no tetai tuatau poto, kua akamata a Stephen i te aao i te “aka­tangata ou.” Kua riro tikai te au taui anga tana i rave ei mea umere tikai. I teianei, e rima mataiti i muri mai, kua akaipoipo aia ma te mataora e ei mema apainga tau i tetai putuputuanga o te au Kite o Iehova, i reira te tavini ra aia ei orometua tavini.

No reira ka rauka te tu natura o te tangata kia tauiia i te au tu tatakitai. Inara ko te au tu paruparu o te tangata ainei te tumu tikai no te ‘akaparuparu anga marie i te turanga o te au tangata’ i teia tuatau?

“Te Tiaporo o te Tuatua Tapu”

Kua tata te apotetoro ko Paulo i tetai totou mako no runga i teia au “tuatau openga ra.” Kua tataia tana au tuatua i roto i te pia i runga ake. E akara ana e na te akamaata anga o te au ta ua e te kino e apai mai i te “tuatau ngata.” Tei runga ua ainei te apa tikai i te tu natura o te tangata no teia au mea pouroa?​—2 Timoteo 3:1, NW.

Kare, te vai atura tetai mea ke atu, e mana rave kino te akaaere nei ma te kikite i te au tu paruparu o te tangata. Mei ta te tangata rai e kite nei i te ngata no te irinaki e kua iri mai te tu ara ki te tangata, e aka angaanga katoa rai ia ratou i te ariki e e mana ririnui atu tetai i te tangata te kimi ra no te akaaere ma te kikite iaia. Inara te tuatua ra te Puka Tapu e te vaira teia tu mana: ko te Tiaporo ko Satani.

Te tuatua “Tiaporo” (te aiteanga, “tei akakino”) te taikuia ra e 33 taime i roto i te Puka Tapu, e “Satani” (te aiteanga, “tei patoi”) e 52 taime. Te maata anga o teia au putunga tuatua te tuatua aiteite ra nga mea e rua no te vaerua kino. Etai pae ra, te kopae ra e te vaira tetai peretana ko Satani, te inangaro akera i te tuatua e: “Te tu natura o te tangata ma tona au anoano natura no te ara, koia te tiaporo o te Tuatua Tapu.”b Ma te akaraanga kite ra, i roto i te papaanga a te tavini akono meitaki o Iehova ko Iobu, te taangaanga ra te irava Epera i te tuatua has·Sa·tanʹ, te Satani, e ia Luka 4:2 ka tatau tatou e ko te Tiaporo (Ereni, ho di·aʹbo·los) tei timata ia Iesu. (Iobu 1:⁠6) I teia nga akaraanga, e peretana tikai tetai tei tuatuaia e tei akakiteia. Kare te tu natura o te tangata e o mai ki roto.

Te tapiri atura te apotetoro ko Paulo ki to tatou marama anga e mei teaa to Satani ririnui me, i tona tataanga ki te au Ephesia, kua tuatua aia no runga i “te au tutara o teianei ao poiri, . . . e te au vaerua kikino i te reva nei.” (Ephesia 6:12) Kapiti ki te Tiaporo ko Satani, ko te au “tutara o teianei ao” e au temoni ia, te au mea vaerua kikino. “Tei pikikaa i to te ao katoatoa nei,” te akakite anga ki te atea i to te tangata tu ara i te au ngai maata i rauka. (Apokalupo 12:9) No teia tumu te raurau pakari ra a Paulo i te Kerititiano okotai “kia tika ia kotou kia patoi i te ravenga pakari a te diabolo ra.” Koia te tumu maata o te akakino anga o te tangata nei ta tatou e kite ra takapini ia tatou.​—Ephesia 6:11.

Akaoki Akaouanga

Te akapapu maira a Petero, to Paulo taeake, e kare a Satani e tana au temoni e vai mai e tuatau ua atu i te akapuereere i te au tangata. Te tuatua ra aia: “Te tatari nei ra tatou i te rangi ou e te enua ou tana i tuatua maira, i te vai tika anga o te tuatua-tika ra.” (2 Petero 3:13) E tikai, kare e roa atu ana i teianei, kare te au kino e te au tu akaari anga ravarai e tuanga akaou no te akara anga a te tangata nei. Ka takoreia a Satani e tana au temoni. (Roma 16:20; Apokalupo 20:1-3) I reira, e tikai ka akaata te tu natura o te tangata i te “kaka o te Atua,” ma te oraanga mutu kore te manakonako anga papu no te ngutuare tangata nei.​—Roma 3:23, NW.

I pau mai ei te peretiteni o Marike a Thomas Jefferson e, “i tuatua ua ana rai au e ka tuatua ua atu rai au, e te aronga te apii marie ra i te Tuanga Tapu ka riro ei aronga memeitaki . . . Te akatupu ra te Puka Tapu i te au tangata memeitaki rava atu i teianei ao.” Mei ta tatou i kite ana, ka rauka to tatou tu natura i te tauiia me oronga tatou i tetai tuatau no te tuatua ririnui o te Puka Tapu kia mana ki runga i to tatou oraanga. (Roma 12:2) Ka rauka ia tatou i te iki e te itae atu no te takave e eaa tei ngateitei e te tu atua. E te akamaroiroi ia tatou i to tatou tauta anga kia akamako, ka rauka ia tatou i te iki no te taokotai ki te aronga tei inangaro tikai i te rave pera rai. (Ebera 10:24, 25) Te anoano ra te au Kite o Iehova i te tauturu ia koe i te au ngai pouroa ka rauka. Kore koe e rave i tetai aravei anga kia ratou i teianei!

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]

[Pia i te kapi 6]

“TUATAU OPENGA RA”​—Ta te Puka Tapu Akatutu Anga

“Ka tupu te kino maata i taua tuatau openga ra, kia kite mai koe. E riro te tangata nei ei akaperepere ia ratou uaorai, ei noinoi, ei akatietie, ei nengonengo, ei akakino, ei akarongo kore ki te metua, ei mareka kore, ei viivii, Ei aroa kore, ei akaatikau koreromotu ra, ei tapepe pikikaa, ei mako kore, ei rotoriri, ei akavaavaa i te tangata memeitaki ra, Ei pikikaa, ei māro, ei ngakau akateitei, ei anoano i te au mea e navenave ei ra, kare i anoano i te Atua; E tutu akono i te Atua to ratou, kareka te mana ra, kua akakore ratou i te reira: e ariu ke koe i taua aronga ra.”​—2 Timoteo 3:1-5.

[Tutu i te kapi 7]

Kare e roa atu ana, ka akaata te tu natura o te tangata i te kaka o te Atua