Na te Tu Tika e Arataki i te Aronga Tiratiratu
“KO TE tangata ta te vaine e anau nei, e iti ua ona puke rā, e te ki oki i te pekapeka,” te karanga ra te Pipiria. (Iobu 14:1) Te mamae e te tamamae anga i te akara anga e tupu anga matauia i roto i te oraanga o te au tangata. Eaa oki, i te au ra ravarai ka ki ua te oraanga i te au taitaia e te oripu ua! Na teaa e arataki meitaki ia tatou i roto i te au turanga taitaia e te tauturu anga ia tatou kia tamou ua atu i tetai turanga tuatua tika ma te Atua ra?
E akamanako ana i te akatauanga o tetai tangata apinganui ko Iobu te ingoa, tei ora ana i etai 3,500 mataiti i topa e i teianei ko Arapia. Mei teaa te tumatetenga tei apainaia mai e Satani ki runga i teia tangata te mataku ra i te Atua! Kua mate tana au manu katoatoa e kua mamae aia te takake anga tana au tamariki akaperepere i te matenga. I muri poto ua ake, kua papa atura a Satani ia Iobu ma te ee mamae mei tona take upoko ki te tapuae. (Iobu, pene 1, 2) Kare a Iobu i kite e eaa i tupu ei te au mea kino kiaia. Inara, “kare rai te vaa o Iobu i ara.” (Iobu 2:10) “Kia mate rava au, kare rava au e apai ke atu i toku tu tika mei iaku uaorai ra!” tana i tuatua mai. (Iobu 27:5, NW) Ae, kua arataki te tu tika o Iobu ra iaia i roto i tona au timata anga.
Kua akatakaia mai te tu tika ei mako me kare te ki anga e te o maira e kia apa kore e te kino kore ki mua i te aroaro o te Atua. Inara, kare te reira e akakite mai ana i te tiama o te tuatua e te angaanga a te au tangata apa ra, tei kore ra e tau kia aite tikai ki te au turanga o te Atua. Mari ra, te akakite maira te tu tika o te au tangata i te katoa anga e te ki anga o te akamori anga ngakau kia Iehova e ki tona ra anoano e te akakoro anga. Ko taua akamori anga tau i te Atua te arataki ra, me kare te taki ra, i te aronga tiratiratu i raro ake i te au turanga pouroa e i te au taime katoatoa. Te akaari maira te tuanga mua o te pene 11 o te puka Pipiria o Maseli e akapeea to tatou tu tika i te arataki anga ia tatou i roto i te au ngai tukeke o te oraanga e te akapapu maira kia tatou i te au akameitakianga te ka aru mai. Ma te manako tau, i reira, ka taanga atu tatou i tei rekotiia i roto i reira.
Te Arataki ra te Tu Tika ki te Tikaanga i Roto i te Angaanga Pitiniti
Te akakiteanga i te kaveinga o te tikaanga, na te taangaanga anga i te au tuatua pee ra kare ra i te au tuatua ture, te karanga ra te Ariki ko Solomona o Iseraela taito e: “E mea viivii na Iehova te aite pikikaa ra: kareka te toka tika ra, e mea tau ïa iaia.” (Maseli 11:1) Ko teia te mua o te au tupu anga e a i roto i te puka o Maseli te taangaangaia ra te au aite e te au toka tika i te akakite mai anga e te anoano ra a Iehova i tona aronga akamori kia tika i roto i ta ratou au ravenga pitiniti.—Maseli 16:11; 20:10, 23.
Te tu puapinga o taua aronga te rave ra i te aite pikikaa—me kare te tu tika kore—penei e akavareanga ia. Inara ka inangaro tikai ainei tatou i te akaruke i te au turanga a te Atua no te meitaki e te kino na te raveanga i te au ravenga pitiniti kare e tau ana? Kare e me te aratakiia ra tatou e te tu tika. Ka kopae tatou i te tu tika kore no te mea ko tetai toka tika ra, ko tetai aite tau te akatutu ra i te tikaanga, te akamareka ra ia Iehova.
“Tei te Aronga Akaaka ra te Pakari”
Te karanga ra te Ariki ko Solomona e: “Kua tupu te ngakau parau ra, tei muringao te akama: tei te aronga akaaka ra te pakari.” (Maseli 11:2) Te ngakau parau—noatu me te akaari maira iaia uaorai ei parau, ko te akarongo kore ra, me kare te vareae—te apai maira i te taakama anga. I tetai tua ra, te kite akaaka anga i to tatou au kotinga e mataara pakari ia. Mei teaa te meitaki o te au akatauanga Tuatua Tapu i te akatutu mai anga i te tuatua mou o teia materi!
Ko tetai ngati Levi vareae, ko Kora, kua taki atu i tetai pupu meameaau kia patoi i te mana taoonga o te au tavini ikiia o Iehova ia Mose raua ko Aarona. Eaa tei tupu no taua angaanga ngakau parau ra? ‘Kua amama te enua i tona vaa e kua apuku’ i etai o te aronga meameaau, ko tetai ra, kapiti atu ia Kora, kua akapouia e te ai. (Numero 16:1-3, 16-35; 26:10; Deuteronomi 11:6) Mei teaa te akangateitei kore anga! E akamanako katoa ia Uza, tei ngakau parau i te itae anga e te mou atu anga i te aruna o te koreromotu kia kore e topa ki raro. Kua taia iora aia i reira rai. (2 Samuela 6:3-8) Mei teaa te puapinga kia kopae tatou i te ngakau parau!
Ko tetai tangata akaaka e te mako kare e mamae i te akangateitei kore noatu e me te apa ra aia. Ko Iobu ra, i roto i te au akatauanga e manganui, te apa ra. Kua akaari mai tona au timata anga i tetai apa kino i roto i tana manako anga. I te paruruanga iaia uaorai i te patoi a tona aronga akaapa ra, kua tau kore a Iobu. Kua tuatua rai aia e e maata atu tona tuatua tika i to te Atua. (Iobu 35:2, 3) Akapeea ra a Iehova i te akatano anga i te manako o Iobu?
Te touanga ki te enua, te moana, te au rangi tei ki i te etu, etai au manu, e tetai atu au mea umere tei angaia, kua oronga atura a Iehova i tetai apii anga kia Iobu i to te tangata tu meangiti ua me akaaiteia atu ma to te Atua ra tu maata. (Iobu, pene 38-41) Kare oki e ngai i roto i tana tuatua i te akakite mai anga a Iehova e eaa ra a Iobu i tamamaeiai. Kare aia e anoanoia. E tangata mako a Iobu. Kua kite akaaka aia i te tuke maata i roto iaia e te Atua, i rotopu i tona tu apa e te au paruparu e te tuatua tika o Iehova e te mana ra. “Te akaviivii nei au iaku uaorai,” i karanga ei aia, “e te tataraara nei au i raro i te one-pueu e te reu.” (Iobu 42:6) Kua arataki atu to Iobu tu tika iaia kia ariki viviki i te ako anga. Akapeea ra tatou? Te arataki angaia e te tu tika ra, ka ariki viviki ainei tatou i te ako anga me kare te akatikatika anga me te anoanoia ra?
E tu mako e te akaaka katoa to Mose. Te akaroiroianga aia iaia uaorai i te akonoanga i te au manamanata o etai atu, kua oronga mai tona metua tane ongai, ko Ietero, i te pau anga tau: E oronga i etai apainga ki tetai au tane tau. I te kiteanga i tona uaorai au kotinga anga, kua ariki meitaki a Mose i te manako. (Exodo 18:17-26; Numero 12:3) Kare tetai tangata mako e puareinga kore ana i te oronga atu i te mana ki tetai ke, kare katoa aia e mataku e ka ngaro iaia te akatere anga no te tuaanga i te au apainga tau ki tetai au tane tau ra. (Numero 11:16, 17, 26-29) Mari ra, te inangaro ra aia i te tauturu ia ratou kia tere ki mua i te pae vaerua. (1 Timoteo 4:15) Kare ainei te reira e tika ana no tatou katoa?
‘E Arataa Akatikaoru to te Tangata Apa Kore’
I te kiteanga e kare te tu tika e paruru ua i te aronga tiratiratu mei te kino me kare te tumatetenga ra, te karanga ra a Solomona e: “Na te [“tu tika,” NW] a te aronga tiratiratu ra ratou e arataki: e mate ra te aronga rave ara ra i te māro.” (Maseli 11:3) Te arataki tikai ra te tu tika i te aronga tiratiratu kia rave i te mea tika i roto i nga mata o te Atua, noatu e tei raro ake i te au turanga ngata, e te apai maira i te au akameitaki anga i te openga ra. Kua patoi atu a Iobu i te akaruke i tona tu tika, e kua “akameitaki roa akerā Iehova i to Iobu openga i to tona muatangana.” (Iobu 42:12) Ko te aronga tei rave i te pikikaa anga penei te manako ra e te akameitakiia ra ratou uaorai i te akakino anga i etai ke atu e penei i te akara anga te puapingaia ra no tetai taime. Inara kare e roa atu me kare i muri mai ka akakore atu to ratou uaorai pikikaa anga ia ratou.
“Kare e puapinga to te apinga i te rā e riri ei ra,” i karanga ei te ariki pakari ra, “kareka te tuatua-tika ra, e akaora ïa no te mate maira.” (Maseli 11:4) Mei teaa te neneva i te tavini i te apinga materia inara kare i maani ana i tetai ngai no te apii uaorai, te pure, te aere anga ki te uipaanga, e te angaanga orometua—te au angaanga tikai te akaoonu ra i to tatou aroa no te Atua e te akaketaketa ra i ta tatou akamori anga kiaia! Kare te maata anga o te apinganui e oronga mai i te akaora anga i roto i te tumatetenga maata te aere maira. (Mataio 24:21) Ko te tuatua tika ua ra o te aronga tiratiratu ra. (Apokalupo 7:9, 14) No reira, e mea pakari ia tatou, kia tamou ki te ngakau i ta Zephania pati anga: “Kare kotou i rokoia e te rā riri o Iehova. E kimi ia Iehova, e te aronga akaaka ravarai o te enua nei, ko tei rave i te tuatua-tau nana ra; e kimi i te tuatua-tika, e kimi i te akaaka.” (Zephania 2:2, 3) I taua taime rai, e rave tatou ei akakoro anga na tatou kia ‘akangateitei ia Iehova ma ta tatou au apinga.’—Maseli 3:9.
I te akamaata anga i te puapinga no te aruaruanga i te tuatua tika, te akatuke ra a Solomona i te ka tupu i te aronga apa kore mei te aronga kino ra, i te na ko anga: “Na te tuatua-tika a te tangata apa kore ra e akatikaoru ua i tona arataa: e inga ra te tangata kino i tona uaorai kino. E ora te aronga tiratiratu i ta ratou tuatua-tika: e ii ra te aronga rave ara i to ratou uaorai kino. Kia mate te tangata kino ra, ka kore tana i manako ra: e tei tapapaia ra e te aronga tuatua-tika kore ra, e kore ïa. E akaoraia te tangata tuatua-tika i te tumatetenga: e kauonoia maira aia e te tangata kino ra.” (Maseli 11:5-8) Kare oki te tangata apa kore ra e topa ki roto i tana uaorai au aerenga kare rai e taereereia i roto i tona uaorai au ravenga. E arataa akatikaoru tona. I te openga ra, kua akaoraia te aronga tiratiratu mei te tumatetenga. Penei i te akara anga e maroiroi te aronga kino, inara kare taua akaora anga e tatari ia ratou.
“Te Rekareka ra te Oire”
Te tu tika o te aronga tiratiratu e te ravenga kino a te aronga kino te tupu katoa ra ki tetai au tangata. “Na te vaa o te tangata pikikaa e mate ïa te tangata tupu nona,” i karanga ei te ariki o Iseraela, “te ora nei ra te aronga tuatua-tika ra i te kite.” (Maseli 11:9) Koai oki tei kore i akatika atu e ko taua akakino anga, te urutoe kino, te tuatua viivii, e te tuatua puapinga kore te akakino ra i etai ke ra? Ko te tuatua ra a tetai tangata tuatua tika ra, i tetai tua, e ma, ma te manako meitaki, e te tau ra. Na te kite i akaoraiai aia no te mea te akakakau ra tona tu tika iaia ma te au tumu anga manako te anoanoia ra i te akaari mai e te pikikaa ra tona au tangata akaapa ra.
“Kia manuia te aronga tuatua-tika ra te rekareka ra te oire,” i tuatua ua atu ei te ariki, “kia mate ra te aronga kino ra, kua maeva anake ïa.” (Maseli 11:10) Te aroaia ra te aronga tuatua tika e etai ke, e te akarekareka ra ratou i to ratou au tangata tupu—i te mataora e te rekareka. Kare oki tetai tangata e reka ana i te “aronga kino.” Me mate te aronga kino, kare te au tangata noa nei e aue atu ia ratou. Kare katoa rai e mii anga me ‘tipu keia te aronga kino i te enua nei e Iehova e te kiriti tumu anga i te aronga rave ara ra.’ (Maseli 2:21, 22) Mari ra, ka vai te rekareka no te mea kua takoreia ratou mei te enua nei. Inara akapeea tatou? E mea meitaki no tatou kia akamanako i te mataara e akono ra tatou ia tatou uaorai i te oronga anga i te rekareka ki tetai ke.
“E Teitei te Oire”
I te akatuke mamao atu anga i te tupu anga o te aronga tiratiratu ra e te aronga kino i roto i tetai ngai tangata, te karanga ra a Solomona: “E teitei te oire i te akaora a te aronga tiratiratu: te tatipokiia nei ra i te vaa o te aronga kino.”—Maseli 11:11.
Te au tangata o te oire tei aru i te mataara tiratiratu ra te akatupu ra i te au e te tu meitaki e te akamaroiroi anga i tetai i roto i te au ngai tangata. No reira, e teitei te oire—te puapinga ra te reira. Ko te aronga tei tuatua akakino, tamamae, e te au mea tarevake te akatupu ra i te pekapeka, te mataora kore, te taokotai kore, e te manamanata. Te tupu tikai ra teia me te rauka ra i teia aronga tataki tai nei tetai taoonga akamana anga. Te tupu ra ki taua oire ra te tau kore, te kino, e te tu akono me kare penei te kino anga i te pae moni.
Te kaveinga tei akakiteia ia Maseli 11:11 te akapiri aiteite atura ki te au tangata o Iehova ia ratou e taokotai ra ma tetai e tetai i roto i to ratou au putuputuanga mei te oire rai. Ko tetai putuputuanga ma te au tangata pae vaerua—e aronga tiratiratu ra na te tu tika i arataki ia ratou—tei akakeuia ei au pupu tangata mataora, maroiroi, e te tu tauturu, te oronga maira i te akangateitei anga ki te Atua. Te akameitaki ra Iehova i te putuputuanga, e te puapinga ra te reira i te pae vaerua. I tetai au taime, penei e tokoiti ua tei kopekope e te merengo kore ra, te kimi ra i te apa e te tuatua kino ra no runga i te au mea e raveia ra, mei tetai “tumu maamaa” rai te ka totoa atu e ka poitini atu i etai ke kare i akakinoia. (Ebera 12:15) Te inangaro putuputu ra taua aronga ra i te mana e te taoonga maata. Te akatupu ra ratou i te au koumuumu anga e te vaira te tu tau kore, te parau eteniki, me kare tetai ua atu tu, i roto i te putuputuanga me kare i tetai tuanga o te aronga pakari ra. E tikai, te akatupu ra to ratou vaa i tetai akatakake anga i roto i te putuputuanga. Ka akarongo atu ainei tatou ki ta ratou tuatua e te aruaru anga kia riro ei au tangata pae vaerua tei oronga ra i te au e te taokotai anga i roto i te putuputuanga?
Te akakite ua anga, te na ko ra a Solomona: “Te tangata pakari kore ra, e akavaavaa aia i tona tangata tupu: kareka te tangata kite ra, e muteki ua ïa. E akakite aere rai te tangata monomono korero i te tuatua muna: kareka te tangata ngakau pikikaa kore ra, e uuna ïa.”—Maseli 11:12, 13.
Mei teaa te kino maata tei akatupuia e tetai tangata tei ngere ra i te akava anga meitaki, me kare tei “pakari kore ra”! Te rave ua atura aia i tana tuatua tapupu kore ki te manako o te takinga kino anga me kare i te akakinoanga. Kia viviki te aronga pakari tei akataoongaia kia akakoreia atu i taua akakeu anga tau kore. Kare mei “te tangata pakari kore ra,” ko tetai tangata kite ra kua kite e aea e muteki ei. Kare e pikikaa atu i tetai irinaki anga, kua uuna aia i te tumu. Te kiteanga e ka akatupu te arero paruru koreia i te kino maata, e “ngakau pikikaa kore” to tetai tangata kite. Te tiratiratu ra aia ki te au taeake irinaki e kare e akakite atu i te au tumu anga muna te ka akakino ia ratou. Mei teaa te akameitakianga o taua aronga mou i te tu tika ra i roto i te putuputuanga!
Kia tauturu ia tatou i te aere anga i roto i te arataa o te aronga apa kore ra, kua oronga mai a Iehova i te apinga maata o te kai vaerua tei akapapaia i raro ake i te akaaere anga a te “tavini akono meitaki e te pakari.” (Mataio 24:45) Kua oronga maataia mai kia tatou uaorai te tauturu anga na roto i te aronga pakari Kerititiano i roto i to tatou au putuputuanga mei te oire rai. (Ephesia 4:11-13) Te akameitaki tikai ra tatou ia ratou, no “te tumukorero kore, e ingaʼi te tangata: kia maata ra te aronga kimi tuatua ra, ko te ora ïa.” (Maseli 11:14) Noatu eaa te ka aere mai, kia tauta ketaketa rai tatou kia ‘aere ua ana oki tatou ma te tu tika.’—Salamo 26:1, NW.
[Tataanga i te kapi 26]
Mei teaa te neneva kia tavini i te apinga materia inara kua akangere i te au angaanga teokaratiki ra!
[Au Tutu i te kapi 24]
Kua aratakiia a Iobu e tona tu tika, e kua akameitaki a Iehova iaia
[Tutu i te kapi 25]
Kua mate a Uza no tona ngakau parau