“Te Akara Meitaki ra te Tangata Akono ra i Tona Takainga”

KO TETAI tangata akono ra e tangata kite e te kikite, e manako tau e te tamou marie i te manako papu, e matakite e te karape, te kite e te pakari. Kare oki aia e pikikaa kare katoa e akavare ana. “E angaanga te tangata karape katoa ma te kite,” i akakite mai ei a Maseli 13:16. Ae, te tu akono ra, me kore te tu karape ra, e tu rekaia.

Akapeea tatou i te akaari anga i te tu akono i roto i to tatou oraanga mei tera ra ki tera ra? Akapeea e kiteaia ai teia tu me rave tatou i te au iki anga, te tu e akono ra tatou i tetai pae, e te tu te ariu atura tatou ki te au turanga tukeke? Eaa te au tutaki anga ta te karape ka kokoti? Eaa te au tumatetenga ta ratou ka kopae atu? Kua oronga mai te Ariki ko Solomona o Iseraela taito i te au pauanga tau ki teia au uianga, ta tatou ka tatau ia Maseli 14:12-25.a

E Iki Meitaki i To Aerenga

Te rave anga i te au ikianga pakari e te autu anga i roto i te ora anga te umuumu maira tikai i te tu kia rauka i te kite i te tika e te tarevake. Inara, te akamatakite maira te Pipiria e: “E ana rai te tangata i te arataa e, e mea tika i tona ra manako; ko te openga ra o taua arataa ra, ko te mate ïa.” (Maseli 14:12) No reira, kia kite tatou i te akataka anga e eaa tikai te tika i te akara anga e e mea tika te reira. Te tuatua “taua arataa ra, ko te mate ïa” te akakite maira e e manganui taua au mataara pikikaa. E akamanako ana i etai au ngai kia matakite e kia kopaeia e tatou.

Te akaraia ra te au tangata apinganui e te aronga rongonui o teianei ao ei au tangata ngateitei kia akara rekarekaia atu. Penei i te akara anga to ratou puapinga i te tua o te pirianga tangata e i te pae moni te akariro ra e ko te tu e rave ra ratou i te au mea e mea tika ia. Akapeea ra te au ravenga a taua au tangata e manganui e taangaanga ra kia rauka mai te apinganui me kore te rongonui? E tika ua ana ainei to ratou au arataa ma te akono tau? E oti akera te vai ra etai au tangata tataki tai te akaari ra i te maroiroi te inangaroia ra no to ratou au irinakianga akonoanga. Inara te akapapu tikai maira ainei to ratou tu ngakau tae e e tika to ratou au irinakianga?​—Roma 10:2, 3.

I te akara anga penei e tika katoa tetai mataara no te pikikaa uaorai. Te akanoo anga i ta tatou au ikianga ki runga i ta tatou uaorai e manako ra e e tika, te vai tikai ra ia ki runga i te ngakau, e arataki anga kino. (Ieremia 17:9) Ko tetai akava ngakau kite kore e kare i tereniia ra ka taki atu ia tatou i te manako anga e ko te mataara tarevake e mataara tika ia. Eaa, i reira, te ka tauturu mai ia tatou i te iki i tetai aerenga tau?

E puapinga te apiianga kite naau uaorai no te au tuatua mou oonu o te Tuatua a te Atua me ka rauka mai ia tatou te “kite ngakau kia tereniia i te kite i te tika e te tarevake.” Tei runga ravao, kia tereni tatou i teia au mana na te ‘taangaanga anga’ i te akono anga i te au kaveinga Pipiria. (Ebera 5:14, NW) Kia matakite katoa tatou e auraka e aru i tetai arataa i te akara anga e e tika ia i te akariro anga e kia taui tatou i te aere anga no ‘te piri o te ara e tae atu ei ki te ora.’​—Mataio 7:13, 14.

Me “Taitaia ra te Ngakau”

Ka mataora ainei tatou me kare to tatou manako e au ana? Ka akakore ainei te kata e te navenave i te mamae tei aka oonuia? E meitaki ainei i te tangaro atu i te au manako ngakau taitaia na roto i te kava, kia akakino i te apinga akakona ra, me kore te tauta anga i te akakore atu i taua au manako ngakau na te akono anga i tetai tu oraanga tau kore ra? Te pauanga e kare. “Kata ua rai te tangata te taitaia ra te ngakau,” i karanga ai te ariki pakari.​—Maseli 14:13a.

Penei te uuna ra te kata i te mamae, inara kare i rauka i te reira i te akakore atu i te reira. “E atianga to te au mea katoa nei,” i akakite mai ei te Pipiria. E tika, e “tuatau to te aue, e e tuatau to te kata; e tuatau to te mii, e e tuatau to te ura.” (Koheleta 3:1, 4) Me tupu ua atu te taitaia, e rave tatou i te au takainga i te akakore atu i te reira, te kimi anga i te “tuatua pakari” me te anoanoia ra. (Maseli 24:6)b E puapinga to te kata e te tamataora, inara e meangiti ua te puapinga o te reira. Te akamatakite mai anga i te au tu tau kore o te tamataora e te nui o te tarekareka, te karanga ra a Solomona e: “Te openga o taua kata ra, ko te aue ïa.”​—Maseli 14:13e.

Te Akarongo Kore e te Meitaki​—Akamerengoia Akapeea Ra?

“E iu te ngakau akatitima ra i tana uaorai ravenga,” i tuatua mai ei te ariki o Iseraela, “e te tangata meitaki ra i tei tupu iaia uaorai.” (Maseli 14:14) Akapeea te akarongo kore e te meitaki e akamerengoia ai i tei tupu maira no ta ratou au ravenga ra?

Kare te tangata akarongo kore e manako atu ana i te aaki i te ara ki te Atua. No reira, te rave anga i te tika i roto i nga mata o Iehova kare e puapinga ana ki tetai tangata kare e akarongo. (1 Petero 4:3-5) Te mareka ua ra taua tangata i te au tupu anga o tona tu oraanga materia. (Salamo 144:11-15a) Te tangata meitaki ra, i tetai tua, te inangaro ra i te au anoano pae vaerua. I roto i tana au ravenga pouroa, te aru ra aia i te au turanga tika a te Atua. Te mareka ua ra taua tangata tataki tai ra i te au tupuanga no te mea ko Iehova tona Atua e te rauka maira iaia te rekareka akaaite koreia no te tavini anga i Tei Teitei ra.​—Salamo 144:15e.

Auraka e ‘Akarongo i te Au Tuatua Katoa Ra’

Te akatukeanga i te au tu o te kite kore ki te aronga karape ra, te karanga ra a Solomona e: “Te akarongo ra te kite kore i te au tuatua katoa ra: te akara meitaki ra te tangata akono ra i tona takainga.” (Maseli 14:15) Kare te tangata akono e akavareia. Kare oki e irinaki i te au mea pouroa tana e akarongo ra me kore i te irinaki atu i te manako o tetai ke, ka akamanako meitaki ra aia i tona au takainga. Te akaputu anga mai i te au tika anga katoa te vai ra, ka rave aia i te reira ma te kite.

Ei akaraanga, e akara i te uianga, “E Atua ainei tetai?” Ko te tangata kite kore ra ka aru i te manako te matauia ra me kore i ta te aronga rongonui e irinaki ra. I tetai tua ra, ka akamanako marie te tangata akono na te akara matatio anga i te au tika anga. Ka akamanako aia i tera au irava mei ia Roma 1:20 e Ebera 3:4. I roto i te au tumu pae vaerua, kare te tangata karape e ariki ua i te tuatua a te au arataki akonoanga. Ka ‘timata ra aia i taua au vaerua i te kite e no ko mai i te Atua ra.’​—1 Ioane 4:1.

Mei teaa atura te pakari o te reira i te akarongo ki te ako anga e auraka e ‘akarongo i te au tuatua katoa ra’! Te aronga tei tukunaia atu te apainga kia ako i tetai ke i roto i te putuputuanga Kerititiano e mea tau tikai kia akono i teia. Kia rauka i te tangata ako ra te manako tikai e eaa tei tupu ana. Kia akarongo meitaki aia e te akaputu anga mai i te au tika anga no nga tua roa ai kia kore oki tana ako anga e riro ei manako tau kore me kore e okotai ua tua.​—Maseli 18:13; 29:20.

‘Te Tangata i Kimi i te Au Manako Tau te Ririia Ra’

Te tou anga ki tetai akaou mai tuke anga i rotopu i te pakari e te neneva, te karanga ra te ariki o Iseraela e: “Te mataku ra te tangata pakari, e te akaruke ra i te kino: te rave nengonengo ua ra te neneva ra ma te mataku kore. Te tangata rotoriri ra, e ravenga neneva tana: e te tangata i kimi i te [“au manako tau,” NW] ra, te ririia ra ïa.”​—Maseli 14:16, 17.

Te mataku ra te tangata pakari i te au turanga no te aru anga i te aerenga tarevake. No reira, te matakite ra e te ariki rekareka ra aia i tetai ua atu ako anga te ka tauturu iaia kia kopae i te au tu kino. Kare te tangata neneva e mataku ana. Te irinaki uaorai anga, te kopae ngakau parau ra aia i te ako anga a tetai ke. Riri viviki ua anga, e mea neneva ta taua tangata ra ka rave. Inara akapeea ra taua tangata tei kimi i te au manako tau i riro mai ei ei mea ririia?

Te tuatua i roto i te reo mua tei uriia te “au manako tau” e rua ia aite anga. I roto i tetai manako papu, te aite anga o te reira e kite me kore e tu kikite. (Maseli 1:4; 2:11; 3:21) Me kore i te manako papu kore, te taikuia ra te tuatua ki te au manako kino me kore ki te manako akakino anga.​—Salamo 37:7; Maseli 12:2; 24:8.

Me te taikuia ra te tuatua ki “te tangata i kimi i te au manako tau” ki tetai tangata te kimi ra i te akakino atu, e ngoie ua i te kite ua atu e eaa taua tangata i ririia ai. Inara, kare ainei e tika ana e ko tetai tangata kite ra ka riri katoaia e te aronga te ngere ra i teia tu nei? Ei akaraanga, te aronga tei akono i to ratou au tu i te pae manako e te iki anga e ‘kare i to teianei ao’ ka ririia rai e teianei ao. (Ioane 15:19) Te au mapu Kerititiano tei akono i to ratou au tu manako anga e te patoi ra i te au taomi anga tau kore a to ratou au oa kia kopae i teia tu tau kore nei ka aviriia mai. Te tika anga te ririia ra taua aronga akamori mou e teianei ao, tei roto i te mana o Satani te Tiaporo.​—1 Ioane 5:19.

“Te Tupou nei te Tangata Kino”

E tuke te karape, me kore te tangata akono, mei te aronga kite kore i roto i tetai tu. “Te rave nei te kite kore i te mea neneva ei tuanga: kareka te tangata akono ra, kua akakoronaia ïa ki te kite.” (Maseli 14:18) Te ngere anga i te tu kite, te iki ra te aronga kite kore i te mea neneva. Ko to ratou turanga teia i roto i te oraanga. I tetai tua, te akaei ra te kite i te tangata akono mei te korona rai e akangateiteiia ra i tetai ariki.

“Te tupou nei te tangata kino ki mua i te aroaro o te tangata meitaki,” i karanga ai te ariki pakari, “e te aronga kino ra i te ngutupa o te aronga tuatua-tika.” (Maseli 14:19) Tera te aite anga, ka autu te meitaki ki runga ake i te kino. E akamanako ana i te maata o te numero e te mataara teitei o te oraanga ta te au tangata o te Atua e rekareka ra i teia tuatau. Te kite anga i teia au akameitakianga tei tukunaia mai ki runga i to Iehova au tavini ka maro atu i etai aronga patoi kia “tupou” ki ta Iehova vaine akatutuia i te rangi, tei akatutuia mai e te toenga tei akatainuia e te vaerua i runga i te enua nei. I te ope anga tikai ia Aramakito, ka akakeuia taua aronga patoi ra kia akakite mai e ko te tuanga o te akaaerenga a te Atua i te enua nei te akatutu maira i te tuanga i te rangi.​—Isaia 60:1, 14; Galatia 6:16; Apokalupo 16:14, 16.

“Tei Takinga-Meitaki ra i te Ao Ra”

Te akamanako anga i te tu o te tangata ra, te karanga ra a Solomona e: “Te ririia ra te ao e tona uaorai tangata tupu: e manganui ra te oa o te aronga apinga.” (Maseli 14:20) Mei teaa ra te tika o teia no te au tangata apa ra! Ma te manako karapii, te inangaro ra ratou i te akamareka i te aronga apinganui i runga ake i te putaua. Noatu e e manganui te au oa o te tangata apinganui, e tuatau poto ua to ratou mei tana apinga rai. Kare ainei tatou i reira e kopae atu i te akariro i te au oa na roto i te moni me kore te akareka ua?

Akapeea ra me te akaari maira tetai akara anga matatio uaorai ra e te akamareka ra tatou i te aronga apinganui e te akavaavaa ra i te aronga putaua? Te kite ra tatou e te akaari anga i taua tu akaperepereanga te akaapaia ra e te Pipiria. Te akakite ra te reira e: “Ko tei akaviivii i tona ra tangata tupu, kua ara ïa: ko tei takinga-meitaki ra i te ao ra, e meitaki tona.”​—Maseli 14:21.

E akaari tatou i te manakoanga ki te aronga tei roto i te au turanga ngata. (Iakobo 1:27) Akapeea tatou i te rave anga i teia? Na te oronga anga i “te apinga o teianei ao,” te kapiti maira i te moni, te kai, te are, te kakau, e te manako anga ia ratou uaorai. (1 Ioane 3:17) E mataora tona tei akaari i te takinga meitaki ki taua aronga ra, no te mea “e mea meitaki i te oronga atu i te rave mai.”​—Angaanga 20:35.

Te Peea ua ra Ratou?

Te tau ra te kaveinga e “ko ta te tangata e ruru ra, ko tana ra ïa e kokoti” ki te tangata akono pera katoa ki te tangata neneva. (Galatia 6:7) Te tangata akono ra te rave ra i te mea meitaki; te tangata neneva ra te parani ra i te akatatipake. “Kare ainei e tatipake tei kimi i te kino ra?” i ui ei te ariki pakari. Te pauanga koia oki ae; te “aere ke ra,” ratou. (An American Translation) “Ko tei kimi ra i te mea meitaki ra, no ratou te aroa e te tuatua-mou.” (Maseli 14:22) Te aronga te rave ra i te meitaki te rekareka ra i te akaperepere anga a tetai ke pera katoa te aroa takinga meitaki o te Atua.

Kapiti anga i te autu anga ki te angaanga pakari e te kapiti anga i te autu kore anga ma te maata te tuatua e e iti ua te angaanga, te karanga ra a Solomona e: “E puapinga anake rai tei te au angaanga katoa ra: tei te tuatua vaa ua ra te putaua.” (Maseli 14:23) Te tau tikai ra teia kaveinga ki ta tatou au tauta anga i te pae vaerua. Me angaanga pakari tatou i roto i te angaanga orometua Kerititiano, ka kokoti tatou i te au tutaki anga no te oronga anga atu i te tuatua mou akaora ra no te Tuatua a te Atua ki tetai ke e manganui. Na te rave tiratiratu anga i tetai ua atu tukuanga angaanga teokaratiki penei ka taki atu ki te rekareka e te merengoanga.

“Te apinga te korona ïa o te aronga pakari: ko ta te neneva ra apinga, ko te neneva ïa,” i na Maseli 14:24 ei. Te aite anga o teia koia oki te pakari ta te aronga pakari e tauta ra kia rauka mai ko ta ratou apinganui, e te akakorona ra, me kore te akaei ra te reira, ia ratou. Te aronga neneva, i tetai tua, e tu neneva ua te ka rauka mai. Kia tau ki tetai tataanga, te akakite katoa maira teia materi e “e rakei te apinganui ki te aronga tei taangaanga meitaki i te reira . . . [kareka ra] ki te au neneva e neneva ua to ratou.” Noatu eaa te tu, e meitaki atu te aronga pakari i te aronga neneva.

“E ora te vaerua i te kite tuatua-mou ra,” i karanga ai te ariki o Iseraela, “kareka te kite pikikaa ra, e pikikaa tana e tuatua.” (Maseli 14:25) Noatu e tika tikai teia i roto i te papaanga akava anga, e akamanako ana to te reira aite anga ki ta tatou angaanga orometua. Te kapiti maira ta tatou angaanga tutu aere i te Patireia e te akariro anga i te tangata ei pipi i te akakitekite aere anga i te Tuatua a te Atua. Te akaora maira taua akakitekite anga i te aronga tataki tai ma te ngakau tae mei te akonoanga pikikaa e te akaora ra i te au oraanga. Na te tamanako marie anga ia tatou uaorai e ki ta tatou apiianga, ka akaora tatou ia tatou uaorai e te aronga te akarongo maira kia tatou. (1 Timoteo 4:16) Ia tatou e rave ua ra i teia, kia matakite tatou i te akaari anga i te tu akono i roto i te au tu ravarai o te oraanga.

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]

[Tutu i te kapi 18]

E puapinga te apiianga kite no te au tuatua mou oonu me kite tatou i te tika e te tarevake

[Tutu i te kapi 18]

E merengo anga tikai ainei te tu oraanga materia?