‘Ta te Tangata Katoa ïa Apainga’

“Ko te Atua te mataku atu, e akono oki i tana au akauenga ko ta te tangata katoa ïa [“apainga,” NW].”​—KOHELETA 12:13.

1, 2. Eaa ra i tau ei kia akamanako i ta tatou apainga ki te Atua ra?

“EAA ta Iehova inangaro ia koe ra?” Ta tetai peroveta i taito ra i ui mai. I reira kua akataka mai aia e eaa ta Iehova i umuumu maira​—ko te rave i te tuatua tau, e kia inangaro i te aroa, e te aerenga akamako tikai i to Atua ra.​—Mika 6:8.

² I teia tuatau o te raveanga tataki tai e te akono iaia uaorai, e manganui te pumaana kore ra ma te manako anga e te umuumu maira te Atua i tetai apinga ia ratou. Kare ratou e inangaro kia rave i tetai apainga. Inara ka peea te manako openga ta Solomona i akakite maira ia Koheleta? “E akarongo ana tatou i te akaotianga o taua au tuatua katoa nei; Ko te Atua te mataku atu, e akono oki i tana au akauenga: ko ta te tangata katoa ïa [“apainga,” NW].”​—Koheleta 12:13.

3. Eaa ra tatou i tau ei kia manako pakari i te puka o Koheleta ra?

³ Noatu eaa to tatou au turanga e te manako no te ora anga, ka puapinga maataia tatou me ka akamanako i te aite anga o taua tuatua ra. Kua akamanako mai te Ariki ko Solomona, nana ra i tata teia puka akauruia nei, i etai o te au apinga tikai e tuanga ra no to tatou oraanga i tera ra i tera ra. Penei ka taopenga viviki mai tetai papaki e ko tana akataka anga e akakore ua te tumuanga. Inara e mea akauruia mai e te Atua te reira e ka rauka kia tauturu ia tatou kia akamanako i ta tatou au angaanga e te au apinga mua, ma te tupuanga kia maata te rekareka i reira.

Autuanga te Au Mea Maata o te Oraanga

4. Eaa ta Solomona i akara matatio e i uriuri manako oki i roto ia Koheleta?

⁴ Kua kimi makitoro marie a Solomona i ‘te angaanga a te au tamariki a te tangata nei.’ “E kua tavaitai marie toku ngakau i te kimi, e te makitoro marie ma te pakari oki, i te au mea katoa i raveia i raro ake i teianei rangi.” No tana tuatua “angaanga” kare te aite anga o ta Solomona tuatua i tetai angaanga moni, me kare angaanga ua, mari ra ko te katoa anga o ta te au tangata e te au vaine te rave ra i to ratou ora anga. (Koheleta 1:13) E akamanako tatou i etai au manako anga maata, me kare au angaanga, e ei reira ka akaaite atu ei i ta tatou uaorai au angaanga e te au apinga mua no te rave.

5. Eaa tetai o te angaanga maata a te au tangata nei?

⁵ E tika ko te moni te apinga i roto roa o te au manako anga e te au angaanga oki a te au tangata e manganui. Kare tetai e tika kia tuatua e e tu manako kore to Solomona no te pae o te moni mei tetai papaki o te au tangata apinganui ra. Kua akatika vave aia i te umuumuia o te moni; e meitaki atu kia rava te moni i to te noo ua kare e apinga me kare ei putaua. (Koheleta 7:11, 12) Inara kua tika kia kite koe, ko te moni, ma te au apinga ta te reira ka oko mai, ka riro ei akakoro anga maata i te ora anga​—no te putaua pera katoa te aronga apinganui.

6. Eaa ta tatou ka kite no te moni mei tetai akatutu anga mai na Iesu ra e mei ta Solomona uaorai i kite ra?

⁶ E tamanako ana i ta Iesu akatutu anga no tetai tangata apinga nui, tei kore ra i merengo, kua rave kia tere atu tana apinga. Kua akataka te Atua iaia ei tetai tangata tau kore. No teaa ra? No te mea ‘kare oki to tatou ora tei taua apinga na tatou ra.’ (Luka 12:15-21) To Solomona kite anga​—penei e maata roa atu i to tatou nei—​te akapapu maira i ta Iesu au tuatua. E tatau i te akataka anga ia Koheleta 2:4-9. No tetai tuatau kua rave a Solomona uaorai kia maata tana apinga. Kua patu aia i te au are manea e te au kainga oki. Kua peke iaia e kua rauka mai te au vaine manea ei oa nona. Kua apai mai ainei te apinganui e ta te reira i tauturu iaia kia rave, i te merengo anga oonu, i tetai tu raveanga tika, e te akakoro anga tau i tona ora anga? Nana ra i pau taka meitaki mai: “Kia maara ra au i taua au angaanga i raveia e taku rima ra, e te au angaanga katoa i raveia e au ra, i na, e mea puapinga kore anake, e te kai i te matangi, kare rava oki e puapinga i raro ake i te rā nei.”​—Koheleta 2:11; 4:8.

7. (a) Eaa ta te tupuanga i akapapu mai no te pae i te puapinga o te moni? (e) Eaa taau uaorai i kite te akapapu maira i ta Solomona manako anga?

⁷ E tika tikai te reira, ko tetai tuatua mou tei kitea i te au ora anga e manganui. Ka tau ra tatou kia akatika e ko te raukaanga kia maata atu te moni kare ua ia e akakore atu i te au manamanata katoatoa. Ka rauka i te reira te akakore atu i etai, mei te rauka anga ngoie ua te kai e te kakau ra. Inara e okotai ua tuanga kakau te ka rauka i tetai tangata kia aoao i te taime okotai ra e ka rekareka oki i tetai manga kai e te inu anga. E kua tatau oki koe no etai au tangata apinganui tei akakinoia ra to ratou oraanga na te kopae anga, te inu kava me kare te kai tau kore i te apinga akakona, e te au taumaro anga pekapeka ma te kopu tangata. Kua tuatua tetai tangata ona mirioni ua atu tara ko J. P. Getty: “Kare e pirianga o te moni ma te mataora ra. Mari ra ma te mataora kore ra.” No tetai tumu meitaki, kua akataka maira Solomona i te anoanoanga i te ario ra ma te puapinga kore ra. E akatuke i taua tika ra ma ta Solomona ra akara anga: “E meitaki te moe o te tangata rave angaanga ra, iti oti, e rai oti, tana kai: no te ki kopu ra o te tangata apinga nui ra i ngere ei aia i te moe.”​—Koheleta 5:10-12.

8. Eaa te tumu te vaira e kia kore e manako maata i te puapinga o te moni?

⁸ Kare katoa te moni e te au apinga e apai mai i tetai tu rekareka no te tuatau ki mua. Me e maata atu taau moni e te au apinga, penei ka maata atu toou apiapi i te paruruanga i te reira, e kare ua koe e kite eaa ta apopo ka apai mai. Penei ka ngere koe i te reira katoatoa, kapiti katoa ma toou oraanga? (Koheleta 5:13-17; 9:11, 12) I te mea ko te tika teia, kare e tau kia riro ei mea ngata kia kite eaa to tatou oraanga, me kare angaanga, i tau ei kia teitei atu, kia maata atu te aiteanga tinamou i to te moni e te au apinga oki.

Te Ngutuare Tangata, te Rongonui, e te Mana

9. Eaa ra te oraanga ngutuare tangata i tikai kia taikuia i ta Solomona akara anga matatio ra?

⁹ Kua kapiti katoa ta Solomona akataka anga i te ora anga ki te tumu no te akapou tuatau angaanga ma te ngutuare tangata ra. Te akakite maata maira te Pipiria i te oraanga ngutuare tangata, kapiti katoa te rekareka anga i te auauanga e te akonoanga tamariki ra. (Genese 2:22-24; Salamo 127:3-5; Maseli 5:15, 18-20; 6:20; Mareko 10:6-9; Ephesia 5:22-33) Inara, ko te reira ainei, te tuanga maata no te oraanga? I te akara anga e manganui te manako akapera ra, kua akaketaketaia ia i etai au ikuiku anga, i te akaipoipo anga, te tamariki, e te au pirianga ngutuare tangata. Inara te akakite maira a Koheleta 6:3 e noatu ko te anauanga e tai anere tamariki kare ia i tetai taviri ei akamerengo i te ora anga. E tamanako ana e manganui te au metua kua tuku atinga ua no ta ratou au tamariki kia oronga i tetai akamata anga meitaki no ratou e kia akariro kia ngoie ua to ratou ora anga. Noatu rai e mea ngateitei te reira, e mea tika ra e kare Tei Anga mai ia tatou i akakoro i te reira ei apinga maata i to tatou oraanga kia oronga ua atu i te ora anga ki te uki o muri maira, mei ta te au manu kite kore e rave ra kia tupu ua atu ei te au tu manu ra.

10. Eaa ra te akakoro anga tau kore ki runga i te ngutuare tangata i riro ei ei puapinga kore ua?

¹⁰ Kua akakite taka meitaki mai a Solomona i etai au tu tika tikai no te ora anga ngutuare tangata. Ei akatau anga, penei ka akakoro tetai tangata kia maani apinga na tana tamariki e tana au mokopuna. Inara ka riro ainei ratou kia pakari? Me kare ka riro ainei ratou ei neneva ma tana au apinga i tauta ra kia akaputu na ratou? Me ko te tu openga nei te ka tupu, mei teaa ra tetai “mea puapinga kore katoa te reira, e te kino maata”!​—Koheleta 2:18-21; 1 Ariki 12:8; 2 Paraleipomeno 12:1-4, 9.

11, 12. (a) Kua manako maata tetai papaki ki runga i teea au aruaru anga i te oraanga? (e) Eaa ra i raukaʼi kia tuatuaia e ko te kimianga i te turanga teitei te aite ra ki “te kai ra i te matangi”?

¹¹ I tetai pae roa, e manganui kua tuku i to ratou ora anga ngutuare tangata ki raro mai i ta ratou akakoro anga kia rauka te rongonui me kare te mana ki runga ake i etai ke ra. Penei e tarevake teia te matauia ra i roto i te aronga tane. Kua kite ainei koe i teia i roto i toou au oa apii, oa angaanga, me kare tangata tupu? E manganui te tauta pakari ra kia akaraia mai, kia riro ei tetai tangata maata, me kare kia mana ki rungao i etai ke ra. Inara eaa te puapinga tikai o teia?

¹² E tamanako ana i te maata te tauta anga a tetai papaki kia riro ei tangata rongonui, me i tetai tuanga meangiti me kare tetai tuanga maata. Te kite nei tatou i te reira i te apii, i te aronga i te pae mai ia tatou, e i te au pupu tuke tuke. E mana opara katoa te reira i te aronga te anoano ra kia kitea mai i roto i te au angaanga karape, te tamataora, e te poritiki. Inara, kare ainei ia i tetai tauta anga puapinga kore tikai? Kua tapa tikaia te reira e Solomona ko “te kai ra i te matangi.” (Koheleta 4:4) Noatu rai me ka riro tetai mapu kia manako maataia i roto i tetai karapu, i tetai pupu tarekareka, me kare i tetai pupu akatangi anga imene​—me kare tetai tangata me kare vaine tei rauka iaia tetai turanga maata i roto i te kamupani me kare i te akaputu anga—​e ia te aronga te ka kite i te reira? Ka kite ainei te au tangata i tetai tua ke o teianei ao (me kare i taua enua ua ra) e te vaira taua tangata ra? Me kare te rave ua ra ainei ratou i te ora anga ma te manako kore atu i te rongo iti nona ra? Te aiteite ra te ka tuatuaia no tetai ua atu mana me kare mana taoonga te ka rauka i tetai tangata i te angaanga, i te oire, me kare i tetai pupu ra.

13. (a) Akapeea ta Koheleta 9:4, 5 tauturu ia tatou kia manako tau i te tautaanga i tetai turanga teitei me kare mana? (e) Eaa te au tika te ka tau tatou kia aro atu me ko teianei ora anga anake ua te vai maira? (Akara i te tataanga i raro ake.)

¹³ Eaa te puapinga o taua turanga teitei ra me kare mana taoonga i te openga ra? Te kore nei tetai uki, e te kitea maira tetai uki, te kore atura te aronga akateiteiia me kare au tangata ririnui i te ao nei e kua ngaropoinaia. Ko te tika te reira no te aronga patu, akatangi imene e etai atu aronga karape, pupu rave kia meitaki mai, e te vai atura, mei te tika katoa ra no te maata anga o te aronga poritiki e te au au arataki vaeau. To taua au angaanga ra, eaa te manganui o te aronga tataki tai taau i kite tei ora i rotopu i te 1700 e te 1800 mataiti? E tika ta Solomona ra akataka anga i te na ko anga: “E ngari ake to te puaka-aoa kia ora ra i to te liona kia mate. Kua kite oki te aronga e ora nei e ka mate ratou: kare ra a te aronga i mate ra e tuatua i kitea; . . . kua akangaropoinaia oki ratou.” (Koheleta 9:4, 5) E me ko teianei ora anga anake te vai mai nei, e mea puapinga kore tikai i reira te tauta anga no tetai turanga teitei me kare e mana ra.a

Ta Tatou Akakoroanga e te Apainga

14. Eaa ra i tau ei te puka o Koheleta kia tauturu ia tatou tataki tai?

¹⁴ Kare a Solomona i tuatua no te au angaanga e manganui, te au akakoro anga, e te au akamareka anga te akakoroia ra e te au tangata to ratou ora anga. Inara, kua rava tana i tata ra. Kare e tau ta tatou akamanako anga i te puka ra kia akara anga maromaroa, me kare ei akakore ua, no te mea kua tamanako tikai tatou i tetai puka no te Pipiria ta te Atua ra ko Iehova i akauru tikai no to tatou puapinga. Ka rauka i te reira i te tauturu ia tatou tataki tai kia akatikatika i ta tatou manako anga no te ora anga e ta tatou ka akakoro atu. (Koheleta 7:2; 2 Timoteo 3:16, 17) Ko te tika te reira i te manako anga i te au taopenga ta Iehova i tauturu ia Solomona kia akatika.

15, 16. (a) Eaa to Solomona manako no te rekarekaanga i te ora anga? (e) Eaa te tu tau ta Solomona i tuku ki runga i te rekarekaanga i te ora anga?

¹⁵ Ko tetai tumu ta Solomona i putuputu ra i te tuatua anga koia oki kia kite te au tavini o te Atua mou ra i te rekareka i ta ratou au angaanga ki mua Iaia. “E meitaki no te tangata nei kia kaikai, e kia inu, e kia kite tona ngakau i te meitaki i tana ra angaanga. E te kite nei oki au e na te rima ïa o te Atua i oronga mai.” (Koheleta 2:24; 3:12, 13; 5:18; 8:15) E akara oki e kare a Solomona i akamaroiroi mai i te tamataora anga tau kore; kare katoa oki aia i akatika i tetai tu manako e ‘e kai tatou, e e inu oki, e kia mataora, apopo oki tatou e mate ei.’ (1 Korinetia 15:14, 32-34) Ko tana i manako e ka tau tatou kia kite i te rekareka i te au tamataora tau, mei te kaikaianga e te inuanga, ia tatou e ‘rave ra i te meitaki i te tuatau o to tatou ora anga.’ Kare e ekoko anga e te tou maira te reira i to tatou ora anga ki runga i te anoano o Tei Anga maira, nana ra e akataka mai i te mea meitaki tikai.​—Salamo 25:8; Koheleta 9:1; Mareko 10:17, 18; Roma 12:2.

¹⁶ Kua tata a Solomona: “Ka aere i toou aerenga, ka kai i taau kai ma te rekareka; ka inu ei i taau wina ma te pereperekavana o te ngakau; kua arikiia oki taau angaanga e te Atua i tenana.” (Koheleta 9:7-9) Ae, ko te tangata me kare vaine tei ki tikai ra tona ora anga i te meitaki i te rave angaanga ta Iehova i mareka ana. Te umuumu ra te reira ia tatou kia akamanako tamou marie iaia. Mei teaa ra te tuke teia manako anga mei ta te maata anga o te tangata nei, te akono ra i te ora anga akatumuia ki runga i te ora manakoanga a te tangata nei!

17, 18. (a) Eaa te manako anga o te au tangata e manganui ki te au tika o te ora anga? (e) Eaa te tupu anga te ka tau tatou kia tamanako?

¹⁷ Noatu rai e te apii ra etai akonoanga i tetai ora anga i muri ake, e manganui te au tangata te irinaki ra e ko teianei oraanga anake ta ratou e papu ana. Penei kua kite koe ia ratou i te rave anga mei ta Solomona i akataka maira: “No te mea kare te utunga no te tuatua kino ra i tuku vaveia atu, i māro ketaketaʼi te ngakau o te tamariki a te tangata nei i te rave i te kino ra.” (Koheleta 8:11) Noatu rai ko te aronga kare ra i roa ki roto i te au angaanga kikino te akaari ra e ko to ratou manako maata tei konei e ko teianei oki. Ko te reira tetai tumu i manako maataʼi ratou i te moni, te au apinga, te akateiteiia, te mana taoonga ki rungao i etai ke ra, te ngutuare tangata, me kare i etai atu au apinga mei te reira. Inara, kare a Solomona i akaruke ua i te manako ki reira. Kua tuatua aia: “Rave ua rai te rave ara e ka anere ua atu i te rave anga, e roa ua atu rai ona puke rā; kua kite ra au e meitaki to te aronga i mataku i te Atua, tei mataku ki mua i tona aroaro: Kare ra o te aronga kino e meitaki, kare oki ona puke rā e akaroaia, mari ra mei to te ata ra; koia kare i mataku ki mua i te aroaro o te Atua ra.” (Koheleta 8:12, 13) Te taka meitaki ra, kua irinaki a Solomona e ka riro ei meitaki no tatou me ‘ka mataku tatou i te Atua mou ra.’ Akapeea ra te meitaki? Ka kitea e tatou te pauanga i te tuke anga tana i rave maira. Ka rauka ia Iehova ‘i te akaroa atu i to tatou puke ra.’

¹⁸ Te aronga te ou ua ra ka tau kia tamanako oonu i te tika tau kia irinakiia e ka riro ei meitaki no ratou me ka mataku ratou i te Atua ra. Mei taau uaorai i kite, penei ka turori te tangata viviki ra i te oro e ka ruti i te oro anga. Penei kare e autu tetai vaeau ririnui ra. Ko tetai tangata karape i te rave pitiniti penei ka kite iaia uaorai i roto i te tu putaua. E manganui etai atu au tu papu kore te ka akariro kia puapinga kore te oraanga. Inara ka rauka kia papu tikai ia koe teia: Ko te aerenga pakari e te papu kia rekareka i te oraanga ia koe e rave ra i te meitaki i roto i ta te Atua ra au ture tau e kia tau oki ki tona anoano. (Koheleta 9:11) Te kapiti ra teianei i te apiianga mei te Pipiria e eaa to te Atua anoano, ma te akatapuanga i te oraanga kiaia, e te riroanga ei tetai Kerititiano papetitoia.​—Mataio 28:19, 20.

19. Akapeea te aronga mapu i te taangaanga i to ratou ora anga, inara eaa te aerenga pakari kia rave?

¹⁹ Kare Tei Anga maira e opara i te aronga mapu me kare ia etai atu kia aru i tana arataki anga. Ka rauka ia ratou te taruku ia ratou uaorai ki roto i te apiianga kite, penei kia riro ei aronga apiiia i te oraanga roa katoa i te au puka apiianga a te tangata kare ra e openga. Ka riro te reira i te openga ei roiroi anga ki te kopapa. Me kare ka aaere ua ratou i te au aerenga o to ratou ngakau tangata apa ua ra me kare ka aru i te au apinga rekaia e to ratou mata. Ka papu tikai te apai mai anga a te reira i te pekapeka, e ko te ora anga tei akapouia i te reira tu ka riro i te openga ei puapinga kore ua. (Koheleta 11:9–​12:12; 1 Ioane 2:15-17) No reira kua pati a Solomona ki te au mapu​—tetai pati anga te ka tau tatou kia akamanako tikai, noatu eaa to tatou mataiti: “E tenana e akamanako i Tei anga ia koe i to ou anga ra, kare i tae ki te au rā kino ra, e kare i tae ki te au mataiti, e karangaʼi koe ra e, Kare rava oku e mataora anga.”​—Koheleta 12:1.

20. Eaa te manako anga tau no te tuatua i roto ia Koheleta ra?

²⁰ Eaa ta tatou ka manako, i reira? Inara, ka peea oki te taopenga ta Solomona i manako ra? Kua kite aia, me kare kua akara matatioia, “te au angaanga katoa i raveia i raro ake i te rā nei; e i na, e mea puapinga kore anake, e mei te mea e te kai ra i te matangi.” (Koheleta 1:14) Kare tatou e kite i roto i te puka o Koheleta i te au tuatua a tetai tangata ekoko ua me kare tangata riri ua. E tuanga katoa te reira no ta te Atua ra Tuatua akauruia e te tau no ta tatou akamanako anga.

21, 22. (a) Eaa te au tuanga o te oraanga ta Solomona i akamanako ana? (e) Eaa te manako pakari tana i rauka? (ng) Eaa te tupu anga kia koe no te akara matatioanga i te au tuatua no Koheleta mai?

²¹ Kua akarakaraia e Solomona te angaanga a te tangata, te au tauta anga ngata, e te au anoano. Kua akamanako aia e akapeea te tupu anga matauia o te au apinga ra, te tupu anga manamanata e te puapinga kore te kitea ra e te au tangata e manganui. Kua akamanako aia i te tu o te tangata apa ua nei e te riroanga kia mate ia. E kua akamanako katoa aia i te kite orongaia mai e te Atua ra no te tu o tei mate ra e te manakonako anga no tetai oraanga i te tuatau ki mua ra. Pouroa teia kua akatakaia e tetai tangata tei akatupuia ra e te Atua kia maata tona pakari, ae, koia tetai tangata pakari roa tei ora ana. I reira kua taokotaiia mai te manako katoa tei rauka iaia ra ki roto i te au Tuatua Tapu no te puapinga o te katoatoa tei anoano ra i tetai ora anga meitaki tikai. Kare ainei tatou e tau kia akatika i te reira?

²² “E akarongo ana tatou i te akaotianga o taua au tuatua katoa nei; Ko te Atua te mataku atu, e akono oki i tana au akauenga: ko ta te tangata katoa ïa [apainga]. E apai oki te Atua i te au tuatua katoatoa ki te akavaanga, e te au mea ngaro katoa ra, te au mea meitaki, e te kino katoa ra.”​—Koheleta 12:13, 14.

[Tataanga Rikiriki i Raro]

Te Maara Ainei ia Koe?

◻ Eaa te manakoanga pakari i te tuanga o te au apinga i toou ora anga?

◻ Eaa tatou ka kore ei e tau kia tuku i te akaketaketa anga tau kore ki runga i te ngutuare tangata, ki runga i to rongonui, me kare i te mana ki rungao i etai ke ra?

◻ Eaa te tu manako tu-Atua ki te rekareka anga ta Solomona ra i akamaroiroi mai?

◻ Akapeea toou puapinga anga mei te manako anga i te puka o Koheleta ra?

[Au Tutu i te kapi 15]

Kare te moni e te au apinga ra e akapapu mai i te mareka anga

[Tutu i te kapi 17]

Ka rauka kia akapapuia ki te aronga ou e ka riro ei meitaki no ratou me ka mataku ratou i te Atua