Te Ra te ‘ka Tu a Umu te Kaanga’

“I na oki, te tae maira te rā, te ka tu a umu i te ka anga.” ​—MALAKI 4:1.

1. Eaa nga uianga te tu maira tei piri atu kia Malaki 4:1?

I TEIA tuatau openga nei, e mataora to te aronga tei ikiia e Iehova kia tataia to ratou ingoa ki roto i tana puka manako anga. Inara ka peea te aronga kare i tau no te reira akameitaki anga? Me e aronga tutara ratou me kare e au tangata noa ua, akapeea to ratou turanga me ka akono ratou i te aronga akakitekite i te Patireia o te Atua e ta ratou tuatua ma te akangateitei kore e te riri? Te tuatua ra a Malaki i tetai ra no te akava anga. I te Mal pene 4, irava 1, ka tatau tatou: “I na oki, te tae maira te rā, te ka tu a umu i te ka anga; e te aronga ngakau parau ravarai, e te aronga katoa i rave i te kino ra, e riro ïa ei teita; e ka oki ratou i taua rā ra kia tae maira, te tuatua mairā Iehova Sabaota ra, kare rava e akatoeia te tumu ma te rara katoa ra.”

2. Eaa te akataka anga akatutu no ta Iehova akava anga tei orongaia mai e Ezekiela ra?

² Kua akaaite katoa etai atu au peroveta i ta Iehova ra akavaanga i te au pa enua ki te vera kino roa o tetai umu. Mei teaa ra te tau o ta Ezekiela 22:19-22 akapiri anga i ta te Atua ra akavaanga i te au pupu akonoanga o Kerititome tei akaruke e tei patoi i te akonoanga mou ra! Te tatau ra ia: “Te na ko maira te Atu ra ko Iehova, No te mea kua riro anake kotou ei ota, i na, e akaputuputu au ia kotou . . . Mei ta ratou e akaputuputu i te ario, e te veo, e te auri, e te tapou, e te punu, ki rotopu i te umu, ka pupui ei te ai i rungao kia taʼe; ka pera au i te akaputuputu ia kotou i taku riri nei, e taku riri otooto, ka vaoo atu ei ia kotou ki reira kia taʼe kotou. Koia ïa, e akaputuputu au ia kotou, e pupui au ki runga ia kotou i te ai ra i taku riri nei, e taʼe oki kotou i rotopu i te reira. Mei te ario e taʼe i rotopu i te umu ra, e taʼe katoa kotou i rotopu i te reira; ka kite oki kotou e, naku, na Iehova, i riringi atu i taku riri otooto ki runga ia kotou na.”

3, 4. (a) Eaa te tuatua pikikaa ua ta te au orometua i tuatua mai? (e) Eaa te rave anga tau kore a te akonoanga ra?

³ E akatutu anga ririnui tikai! Te au orometua tei akaruke ra i te taikuanga i te ingoa o Iehova, tei akakino katoa ra i taua ingoa tapu ra, ka aro atu i taua ra o te akavaanga. Kua karanga momua ua ratou e na ratou e to ratou au oa poritiki e akanoo i te Patireia o te Atua ki runga i te enua nei, me kare na ratou e akariro i te enua nei ei ngai tau no te Patireia.

⁴ Kua kapiti atu a Kerititome akaruke ra, ma te au tutara poritiki i te tamaki anga i te au tamaki kikino ra. Kua tataia i te tuatua enua te au Tamaki a Kerititome o te tuatau rotopu ra, te au taui anga akamanaia o te Akavaanga Paniora, te Tamaki Toru Ngauru Mataiti tei tamateia ra te tuanga ngauru o Europa i te 17 anere mataiti ra, e te Tamaki i Rotopu i te au pupu Paniora i te au mataiti 1930 ra, tei tamakiia ra ei akariro kia papu te meitaki o te akonoanga Katorika i te enua Paniora ra. Kua tupu te akamaringi anga toto maata i nga tamaki e rua o te ao i to tatou anere mataiti nei, i te rave ua anga te au Katorika e te au Porotetani, i te taanga tau kore ua i to ratou uaorai au taeake o te akarongo pera katoa to etai atu au akonoanga. I mua ua akenei, kua raveia te tamakianga ta ua i rotopu i te au Katorika e te au Porotetani i Airerani, i rotopu i te au pupu akonoanga i Initia, e i rotopu i te au pupu akonoanga o Ukotaravia mua ra. Kua tou katoaia te au kapi o te tataanga tuatua enua o te akonoanga i te toto na te tamate anga e au tauatini ua atu au kite tiratiratu o Iehova ra.​—Apokalupo 6:9, 10.

5. Eaa te akava anga te tapapa maira i te akonoanga pikikaa?

⁵ Kare e tau kia kore tatou e ariki i te tika o ta Iehova akapouanga ia Babulonia Maata te vaitata nei, koia te patireia akonoanga pikikaa o teianei ao, kapiti katoa te aronga turu i te reira. Kua akatakaia mai teia akapouanga ia Apokalupo 18:21, 24: “Kua rave iora tetai angela maroiroi i tetai toka maata mei te toka tavirianga te tu, e kua titiri atura ki raro i te tai, na ko akera, Mei te reira katoa te oire maata ra ko Babulonia i te uri takiri angaia ki raro, e e kore rava e kitea akaouia atu. E tei roto iaia te toto o te au peroveta, e to te aronga tapu i te kitea anga ia, e to te aronga katoatoa i taia i teianei ao.”

6. (a) Koai ma te ka riro mei te teita rai te tu, e no teaa ra? (e) Eaa te akapapu anga te vaira no te aronga te mataku ra ia Iehova?

⁶ Kare e roa atu, pouroa te au enemi o te tuatua tika, e te aronga tei aru atu ia ratou ra, “e riro ïa ei teita.” Ka ka te ra o Iehova i rotopu ia ratou mei tetai umu rai. “Kare rava e akatoeia te tumu ma te rara katoa ra.” I taua ra akavaanga ra, ka akonoia te au tamariki ou, me kare au rara, ma te tu tika kia tau ki ta Iehova i manako no to ratou au aka, koia to ratou au metua, ko ratou ra te akaaere o teia au tamariki. Te au metua rave kino kare a ratou anaunga ei akatinamou i to ratou au aerenga kikino. Inara ko te aronga te ka akono i te akarongo i ta te Atua au taputou no te Patireia kare rava e akangaueueia. Te akamaroiroi maira a Ebera 12:28, 29: “E tāpu marie rai tatou i taua aroa ua ra, kia akamori tatou i te Atua ma te kiteia mai, ma te akaaka e te mataku: E ai kakai oki to tatou Atua.”

E Atua Takinga Kino Ainei a Iehova?

7. Akapeea to Iehova aroa i te o anga atu ki roto i tana akava anga?

⁷ Ko te aite anga ainei o te reira e e Atua takinga kino, e te tutaki i te kino a Iehova ra? Kare rava ia! Ia 1 Ioane 4:8, kua tuatua mai te apotetoro ra i tetai tumu tuatua mou tikai: “Ko te Atua oki te aroa.” Ei reira, i te 1 Ioa 4 irava 16 kua kapiti mai aia i te akaketaketa anga, i te na ko anga: “Ko te Atua te aroa; e ko te noo i roto i te aroa ra, te noo ra ïa i roto i te Atua, e te noo ra te Atua i roto iaia ra.” No tona aroa no te tangata nei i akakoro ei a Iehova i te tama i te enua nei i te au ravenga kikino katoa. Kua akakite mai to tatou Atua aroa, e te aroa ua: “Te ora nei au, kare rava oku e mareka anga i te mate o te tangata kino ra; kia ariu maira te tangata kino i tona aerenga kia ora: e ariu mai kotou, e ariu mai kotou i to kotou au aerenga kino; eaa oki kotou i inangaro ei ki te mate?”​—Ezekiela 33:11.

8. Akapeea ta Ioane akaketaketa anga i te aroa, inara te akaari katoa ra iaia uaorai e ko te tamaiti a te mangungu?

⁸ Kua taiku mai a Ioane i te a·gaʹpe, koia te aroa kaveingaia, e putuputu atu i etai atu o te aronga tata Evangeria e toru ra me kapitiia, inara ia Mareko 3:17, kua akatakaia mai a Ioane e ko te ‘tamaiti a te mangungu.’ Na te akauru anga mei ko mai ia Iehova ra i tataʼi teia tamaiti a te mangungu i te au tuatua akakite anga totou a te puka openga o te Puka Tapu ra, koia a Apokalupo, tei akakite maira ia Iehova ko te Atua tei akono ra i te tuatua tau. Te ki ra teia puka i te au tuatua akava anga, mei “te taomianga maata vine ra, ko te riri o te Atua ra,” “nga kapu i ki i te riri o te Atua,” e “te riri otooto o te Atua mana katoatoa ra.”​—Apokalupo 14:19; 16:1; 19:15.

9. Eaa ta Iesu au tuatua no runga i ta Iehova ra au akava anga, e i akapeea tana au totou i te akatupu angaia?

⁹ Kua akakitekite mataku kore to tatou Atu ko Iesu Karaiti, ko “te tu tikai aia o te Atua akara koreia,” i te au akava anga a Iehova iaia i runga i te enua nei. (Kolosa 1:15) Ei akatauanga, e itu aue i te pene 23 o Mataio tana i akakite tika rava mai i te aronga pikikaa o te akonoanga o tona tuatau ra. Kua taopeia e ia taua akava anga akaapa anga ra ma teia au tuatua: “E Ierusalema e, e Ierusalema e, tei ta i te au peroveta, e tei peî oki ki te toka te aronga i tonokia atu ia koe na, manganui toku inangaro anga i te akaputuputu i to tamariki, mei te moa e akakoukou i tana anaunga i raro ake i tona peau, kare ra i tika ia kotou! I na, kua vaio tane[a]ia to kotou nei are.” E toru ngauru mataiti i muri iora, kua raveia te akava anga e te vaeau Roma i raro ake i te Rangatira Vaeau ko Titus. Ko tetai ra matakuia ia, e akatutu anga no te ka riro ei ra maata e te mataku ravaia atu i kiteia i te oraanga tangata katoa​—ko te ra o Iehova, kare e roa atu ka tupu mai ia.

Te Iti ra “Te Rā”

10. Ka akapeea ta “te rā tuatua-tika” ra apai mai anga i te rekareka ki te au tangata o te Atua?

¹⁰ Kua akakite mai a Iehova e ka ora tetai papaki i tona ra. Kua taiku maira aia i teia aronga ia Malaki 4:2 i te na ko anga: “Ia kotou ra, tei mataku mai i toku nei ingoa, e iti mai ïa te Rā tuatua-tika ma te ora i raro ake i tona peau.” Ko tana Ra tuatua tika ra kare ko tetai ke atu mari ra ko Iesu Karaiti uaorai. I te pae vaerua koia “te mārama o teianei ao.” (Ioane 8:12) Akapeea aia i te iti mai anga? Ka iti mai aia ma te ora i roto i ona peau​—te mea mua e rapakauanga i te pae vaerua, ko ta tatou ia e kite nei i teia tuatau, e i muri akera, i te ao ou te aere maira, ko te rapakauanga i te pae kopapa o te au tangata no te pa enua ravarai. (Mataio 4:23; Apokalupo 22:1, 2) E akatutu anga mei ta Malaki i tuatua ra, ka aere te aronga akaoraia “ki vao ka rererere aere ei mei te au punua puakatoro akaangai ra” koi tuku uaia maira mei te are vairanga kai ra. Mei teaa katoa ra te rekareka te ka kiteaia e te aronga akatuakaouia tei akatuia ma te manakonako anga kia rauka te tu tangata apa kore ua ra!

11, 12. (a) Eaa te openga te tapapa maira i te aronga rave kino? (e) Akapeea ta te au tangata o te Atua ra ‘takatakai i te aronga kino ki raro’?

¹¹ Inara, ka peea te aronga rave kino? Ia Malaki 4:3, ka tatau tatou: “E na kotou e takatakai i te aronga kino ki raro; e riro oki ratou mei te reu i raro ake i to kotou vaevae, i te rā i akatakaia e au ra, te tuatua mairā Iehova Sabaota ra.” Iaia e paruru ra i te aronga inangaro iaia ra, ka tama ke atu to tatou Atua Toa ra i te enua i taua au enemi matakuia ra, ka akapou atu ia ratou. Ka tapekaia a Satani e tana au temoni katoa i reira.​—Salamo 145:20; Apokalupo 20:1-3.

¹² Kare a te au tangata o te Atua ra tuanga i te akapouanga i te aronga rave kino ra. Akapeea, i reira, ta ratou takatakai ‘i te aronga kino ki raro’? Ka rave akatutu ua ratou i teia na te rave kapitianga i tetai akamanako anga maata no te autu anga. Kua akataka maira Exodo 15:1-21 i tetai akamanako anga mei te reira. I muri mai te reira i te akapouanga ia Pharao e tona au nuku i roto i te Tai Muramura ra. I te akatupu anga i ta Isaia 25:3-9, ka aru mai i muri ake i te akakore angaia “tei matakuia ra,” ko tetai umukai autu anga kapitiia atu ma te taputou a te Atua ra: “Nana e akakore rava i te mate e tuatau ua atu; e na te Atu ra na Iehova e orei i te roi-mata i te au mata ravarai; e akakore aia i te akakino i tona iti-tangata i te enua katoa nei: na Iehova oki teia i tuatua nei. Kia tae i taua rā ra, e peraʼi ratou e, I na, ko to tatou Atua teia; . . . ko Iehova teia; ta tatou i tapapa na; e rekareka tatou, e kia pereperekavana oki i te ora nana.” I roto i teia rekareka anga, kare i te tutaki anga i te kino me kare akaparauanga, mari ra e akapaapaa anga i te kiteanga i te akatapu angaia te ingoa o Iehova e te tama angaia te enua no te noo anga ponuiaau o te aronga tangata taokotaiia.

Tetai Porokarama Apiianga Mekameka

13. Eaa te apiianga te ka raveia i te “enua ou” ra?

¹³ Ia Malaki 4:4, kua akamaroiroiia te au ngati Iuda kia “akamaara . . . i te ture a taku tavini ra a Mose.” No reira i teia tuatau ka tau tatou kia aru i “te ture a te Mesia,” tei taikuia maira ia Galatia 6:2. Kare e ekoko anga e ka orongaia ki te aronga te ka ora atu ia Aramakito etai atu au apiianga tei akatumuia ki runga i teia, penei ko teia te ka tataia ki roto i “nga buka” ia Apokalupo 20:12 te ka eeuia i te tuatau o te tuakaouanga ra. Mei teaa ra te mekameka o taua ra ra i te apii angaia te aronga akatuakaouia mei te mate mai kia aru i te tu oraanga o te “enua ou” ra!​—Apokalupo 21:1.

14, 15. (a) Akapeea te Elia o teia tuatau nei i te akataka angaia? (e) Eaa te apainga te ka akatupuia e te pupu Elia ra?

¹⁴ Ka riro te reira ei akatotoa anga no te angaanga apiianga tei taikuia maira e Iehova, tei tataia ia Malaki 4:5: “I na, e tono ana au i te peroveta ra ia Elia kia kotou na, ka tae atu ei i taua rā maata e te mataku o Iehova ra.” Koai te reira Elia o teia tuatau nei? Mei tei akaariia maira ia Mataio 16:27, 28, i te taikuanga i tona “aere anga mai i tona basileia,” kua na ko maira Iesu: “E tae mai oki te Tamaiti a te tangata ma tana au angela e te kakā o tona Metua; ei reira aia e tutaki mai ei i te au tangata ravarai kia tau i tana angaanga.” E ono ra i muri akera, ia ratou ko Petero, ko Iakobo, e Ioane, i runga i tetai maunga, kua “akatu keia aia ki mua ia ratou; kakā atura tona mata mei te rā ra, teatea atura tona kakau mei te mārama ra.” Koia anake ua ainei to roto i teia orama? Kare, no te mea, “i na, kua mama mairā Mose raua ko Elia ia ratou ra, i te tuatua anga mai kiaia.”​—Mataio 17:2, 3.

¹⁵ Eaa te aiteanga o teia? Kua tou maira ia Iesu e ko te Mose Maata tei totouia maira i te tuatau o tona aere anga mai no te akava anga. (Deuteronomi 18:18, 19; Angaanga 3:19-23) Ka kapitiia atu aia i reira ma te Elia o teia tuatau nei kia rave i tetai angaanga puapinga maata, koia oki te tutuanga i teia tuatua meitaki o te Patireia i te pa enua ravarai i mua ake i te tupu anga te ra maata e te mataku o Iehova ra. I te akatakaanga i te angaanga a teia “Elia” nei, te akakite maira a Malaki 4:6: “E nana e akaariu i te ngakau o te au metua ki te au tamariki, e te ngakau o te au tamariki ki to ratou au metua ra, ko te aere mai aea au e ko te taia aea e au te enua nei ki te taumaa.” No reira kua akatakaia mai a “Elia” ei te pupu tavini akono meitaki e te pakari o te au Kerititiano akatainuia i te enua nei, ta te Pu, ta Iesu, i oronga atu i Tana au apinga ravarai. Te kapiti ra teia i te orongaanga ki te ngutuare o te akarongo i “te kai na ratou i te ora mou ra” i te pae vaerua.​—Mataio 24:45, 46.

16. Eaa te au tupuanga mataora tei akatupuia ra e te angaanga a te pupu Elia ra?

¹⁶ Takapini te ao katoa i teia tuatau nei, ka kite tatou i te tupuanga mataora no taua porokarama angaianga ra. Te makatini Punanga Tiaki, e 16,100,000 katoa te neneianga i te au itiu tataki tai e 120 reo, e 97 o te reira te nenei kapitiia maira no te tuatau aiteite, te akaki maira i te enua katoa ma “te evangelia o te basileia nei.” (Mataio 24:14) Ko etai atu au puka i te au reo e manganui te taangaangaia ra i etai atu au tu o te tutuanga e te angaanga apiianga a te Au Kite o Iehova. Te araara ra te pupu Elia, koia te tavini akono meitaki e te pakari i te orongaanga kia maata na te aronga katoa “tei manako i to ratou anoano i te pae vaerua.” (Mataio 5:3, NW) Pera katoa oki, ko te aronga te ariki ra i teia manakonako anga no te Patireia e ka akono i te reira kua ruruia ki roto i tetai taokotai anga umere. Te takave ra ia i te urupu maata “no te pa enua ravarai, e te au kopu ravarai, e te au iti-tangata ravarai, e te au reo katoa oki.” (Apokalupo 7:9) Me oti anake teia angaanga kia tae ki ta Iehova ra i umuumu, ei reira ka tae mai te openga i tana ra maata e te mataku.

17. Aea e tae mai ei te ra maata e te mataku o Iehova ra?

¹⁷ Aea ra taua ra maata e te mataku ra e tae mai ei ki rungao ia tatou? Te pau maira te apotetoro ko Paulo e: “Te aere maira taua rā o te Atu ra mei te keia i te po ra. E tuatua oki te tangata [penei na tetai tu takake] e, e au, e kare e kino; ei reira ratou e rokoia uaia mai ei e te mate viviki, mei te vaine nui kia rokoia e te mamae ra; e kare rava ratou e ora.”​—1 Tesalonia 5:2, 3.

18, 19. (a) Akapeea te akakitekite anga i te “au, e kare e kino”? (e) Aea e kiteiaʼi e te au tangata o Iehova te akaora anga?

¹⁸ Koai “ratou” i roto i teia totou? Ko te au arataki poritiki ratou te karanga ra e ka rauka ia ratou te akatu i tetai taokotai anga ikuiku ou no roto mai i te au tuanga o teianei ao ta ua. Ta ratou au akatupu anga ei meitaki, koia te Kapitianga Enua e te Taokotai Anga Enua, kua puapinga kore ua i teia turanga. Mei ta te peroveta a Iehova i totou maira, no ratou i teianei rai “i te na ko anga e, Ei au, ei au; e kare ua e au.”​—Ieremia 6:14; 8:11; 14:13-16.

¹⁹ I teianei, te akakoromaki nei te au tangata o Iehova i te au taomi anga e te au takinga kinoanga o teianei ao atua kore. Inara kare e roa atu, mei ta 2 Tesalonia 1:7, 8 e akakite maira, ka kitea e ratou te akaora anga “kia mama mai te Atu ra ko Iesu mei te rangi mai, ma tana au angela mana katoa ra, Ma te ai mura ra, i te tuku anga mai i te mate i te aronga kare i kite i te Atua, e tei kore i akarongo i te evangelia o to tatou Atu o Iesu Mesia.”

20. (a) Eaa ta Zephania raua ko Habakuka i totou no te ra te ‘ka tu a umu te ka anga’? (e) Eaa te apiianga e te akamaroiroi anga ta teia nga totou e oronga maira?

²⁰ Eaa te vaitata o te reira? E manganui o tatou kua roa te tuatau i te tatarianga. I teianei, e maata te numero o te aronga akaaka te ka ora atu e te pau ra i te kapiki anga te kitea ra ia Zephania 2:2, 3: “E kimi ia Iehova . . . e kimi i te tuatua-tika, e kimi i te akaaka, peneiake kotou ko te uunaia i te rā e riri ei a Iehova ra.” I reira, te vaira te akamaroiroi anga ia Zephania 3:8: “E tapapa mai ana ra iaku, te tuatua mairā Iehova, e kia tae ki te rā e tu ei au ki runga i taku e ka noni ra; teia oki taku i akakoro ana e akaputuputu i te pa enua, e uipa mai i te au basileia; kia riringi atu au i toku mainaina ki runga ia ratou, i te vera anga o toku riri kia ope; e pou rava oki te enua katoa nei i te ai ra i toku nei vareae.” Te vaitata nei te openga! Kua kite a Iehova i taua ra ra e te ora e kare aia e taui i tana papa anga tuatau. Kia akakoromaki marie tatou. “No te tuatau i akonoia ra taua orama nei, ei te openga ra e tuatua mai ei e kare e pikikaa; roa oti, ka tapapa atu rai; e tae tika mai ïa, e kare e tavarevare.” (Habakuka 2:3) Te aere viviki maira te ra maata e te mataku o Iehova ma te vaitata. Kia maara, kare taua ra ra e tavarevare!

Na te Akamanako Akaou Anga:

◻ Eaa te tu o te aronga tutara e te aronga tutaraia i te ra maata e te mataku o Iehova ra?

◻ Eaa to Iehova ra tu ei Atua?

◻ Eaa te tu o te apiianga te akatakaia ra no te au tangata o te Atua?

◻ Akapeea ta te au peroveta a te Atua ra akamaroiroi anga ia tatou i te manako anga atu i te vaitata anga mai o te openga?

[Tutu i te kapi 21]

I te tuatau o te Akavaanga Paniora e manganui tei oparaia kia riro ki te akonoanga Katorika

[Akameitakianga]

The Complete Encyclopedia of Illustration/​J. G. Heck