Aaki Anga i te au Ara​—Ta te Tangata Mataara me ta te Atua?

I ROTOPU i te au Katorika, kua taui viviki te tu aaki anga i te au anere mataiti i aereia mai. I te au mataiti mua o te Ekaretia Katorika, kua anoano uaia te aaki anga e te penitenia anga no te au ara kino tikai. No runga i teia, kua tuatua te puka Religion in the Medieval West: “I te openga o te ono anere mataiti e kino tikai te akatere anga no te akautunga: kua orongaia te akaari anga tei akatapuia okotai ua taime i te oraanga, te aaki anga i te ngai tangata, e roa te penitenia e te pakari.”

Mei teaa te pakari i te reira penitenia anga? I te 1052 kua anoanoia tetai tangata tei peniteniaia kia aaere na raro aere ua mei Bruges mai i Peretiumu ki Ierusalema! “Te kitea katoaia ra te au Katorika i te 1700 i te au puna vai tapu e te vai puipui, te tuturi ra ki raro kia taea to ratou kaki ki roto i te vai anu no te tuatua i ta ratou au pure penitenia anga,” i tuatuaʼi te puka Christianity in the West 1400-1700. Mei te reira taime mai kua tapuia te akaora anga kia oti roa te penitenia, e manganui te ka tavarevare atu i ta ratou aaki anga e tae ki te taime e mate ei.

Inaea i teia tuatau te angaanga aaki anga i akamata ei? Kua akakite te Religion in the Medieval West: “Kua taangaangaia tetai tu ou o te penitenia e te au mongoka Teretiki i Varani i te openga o te ono anere mataiti. . . . E aaki anga rongo taringa ua teia, ka aaki uuna ua te tangata tei peniteniaia i tana au ara ki tetai orometua, e e ravenga te reira no te angaanga a te akonoanga no te akoanga i te pae vaerua.” I tau ki te au angaanga a te akonoanga i taito ra, e aaki ana te au mongoka tatakitai i ta ratou au ara ki tetai e tetai kia rauka te tauturu i te pae vaerua e raukaʼi kia autu atu i to ratou au apikepike. Inara, i te au aaki anga rongo taringa ouia, kua akatumuia e te ekaretia te au orometua kia maata atu to ratou “mana me kore te mana akaaere no te akakore i te au ara.”​—New Catholic Encyclopedia.

I oronga tikai ainei a Iesu i teia tu mana ki etai i tana au pipi? Eaa tana i tuatua tei arataki i etai pae ki teia tuatua taopenga?

“Te au Taviri o te Patireia”

I tetai atianga, kua akakite a Iesu Mesia ki te apotetoro ko Petero: “Ka oronga atu au i te au taviri o te patireia o te rangi: taau ua atu ka tapeka i te enua nei kia tamanakoia te reira e kua tapekaia i te rangi: taau ua atu i matara i te enua nei kia tamanakoia e kua akamataraia te reira i te rangi.” (Mataio 16:19, The Jerusalem Bible) Eaa ta Iesu aiteanga no “te au taviri o te patireia”? Ka marama meitaki tikai tatou i teia me akara tatou ki tetai akaou atianga i to Iesu taangaanga anga i te tuatua “taviri.”

Kua tuatua a Iesu i tetai atu taime ki te au arataki akonoanga ngati Iuda tei apiiia i te Ture a Mose: “Ina e te au roia tei apai ke i te taviri o te kite! Kare kotou uaorai i aere ki roto, e kua paruru i tetai pae tei inangaro ra kia kore e aere ki roto.” (Luka 11:52, JB) ‘Tapuia tetai pae kia kore e aere ki roto’ kiea? Kua akakite mai a Iesu kia tatou ia Mataio 23:13 (JB): “Ina ia kotou na, e te aronga tata tuatua e te au Pharisea, ko kotou e te au pikikaa! Ko kotou tei topiri i te patireia o te rangi i te au mata o te au tangata ra, kare ia kotou uaorai i aere ki roto kare katoa e tuku i tetai atu kia aere ki roto me ka inangaro ratou.” Kua topiri te au orometua ngati Iuda i te ngutupa ki te manganui, mei te mea atura, te keiaanga ia ratou i te tuatau kia piri atu kia Iesu Mesia i te rangi. Te “taviri” ta te au arataki akonoanga i “apai ke” kare ana ravenga ki te akakoreanga i te au ara. Ko te taviri ia ki te kite tei orongaia mai e te atua.

Aiteite rai, “te au taviri o te patireia” tei orongaia kia Petero kare ia e komono ra i te ririnui no te akakite ki te rangi ra e naai te au ara ra e tau kia akakoreia me kore akonoia. Mari ra, te komono ra te reira i te akameitakianga maata no Petero i te akatueraanga i te mataara ki te rangi na te akatotoaanga i te kite tei orongaia mai e te atua na roto i tana angaanga orometua. Kua rave aia i teia na mua ki te au ngati Iuda e te aronga ngati Iuda tei taui, e oti ko te au Samaria, e i te openga ko te au tangata o te Pa Enua.​—Angaanga 2:1-41; 8:14-17; 10:1-48.

“Taau ua atu ka Tapeka i te Enua Nei”

I muri mai, ta Iesu i tuatua kia Petero kua taoki akaouia ki te au pipi. “Te akakite papu atu nei au,” i tuatuaʼi a Iesu, “taau ua atu ka tapeka i te enua nei ka tamanakoia te reira e kua tapekaia i te rangi; taau ua atu ka akamatara i te enua nei ka tamanakoia te reira e kua akamataraia i te rangi.” (Mataio 18:18, JB) Eaa te mana ta te Mesia i oronga ki te au pipi? Te akaari maira te papaanga tuatua e te tuatua ra aia no runga i te akaotianga i te au manamanata i rotopu i te au tangata irinaki tatakitai e te akono anga i te putuputuanga kia ma mei te aronga kino e te tataraara kore.​—Mataio 18:15-17.

I roto i te au mea tei o atu te aati pakari anga i te ture a te Atua, kua tau kia akavaia te au mea e te aronga e apainga ta ratou i roto i te putuputuanga e te tamanako e me ka “tapekaia” (tamanakoia e kua apa) te rave ara ra me kore “akamataraia” (tukuia). Te aiteanga ainei teia e ka aru to te rangi ra i te au tukuanga a te tangata nei? Kare. Mei ta te tangata apiipii Puka Tapu ko Robert Young e akakite maira, tetai ua atu tukuanga tei raveia e te au pipi ka aru te reira i te tukuanga a to te rangi ra kare ia e na mua ake i te reira. Kua tuatua aia e ko te Mataio 18 irava 18 kia tatau tikaia: Taau ka tapeka i te enua nei “ka riro ia e kua tapeka (takereia)” i te rangi.

E tikai, e mea tau kore no te manako e ka rauka i tetai tangata ara ua i te tuku i te au tukuanga e ka riro ei tapekaanga ki runga i te aronga i te au ngai o te rangi. E mea tau ake no te tuatua e ka aru to te Mesia au komono akataoongaia i tana au aratakianga e raukaʼi i te akono i tana putuputuanga kia ma. Ka rave ratou i teia na te raveanga i tetai tukuanga tei akatumuia ki runga i te au kaveinga tei tuku takereia i te rangi. Ka arataki uaorai a Iesu ia ratou i te raveanga i teia.​—Mataio 18:20.

Ka rauka ainei i tetai tangata i te “komono i te Mesia ei akava metua” e tae rava atu ki te akamanakoanga i te tuatau mutu kore ki mua o tetai taeake akamori? (New Catholic Encyclopedia) Te au orometua te akarongo ra i te au aaki anga, vaitata rai te oronga ra ratou ma te kore e tapupu kia kore e akautungaia, noatu “te akaraanga e e irinaki anga tetai kare i tuatuaia [i rotopu i te aronga apiipii Katorika] e e meangiti ua te au peretana tei manako tataraara tikai i ta ratou au ara.” (The New Encyclopædia Britannica) E tikai, eaa te taime openga te rongo anga koe i tetai orometua te kore anga e oronga kia kore e akautungaia me kare te tuku ua i tetai tei rave ara? Te akaraanga, no te mea kare teia orometua okotai ra e manako ana e tei iaia te ravenga no te akava e me e tataraara rai tetai tei rave ara me kare. Inara me ko teia te tu, eaa aia i akatumu ei e tei iaia te mana no te oronga kia kore e akautungaia?

E tamanako ana i tetai ngai akavaanga o te ture e kua tuku ua tetai akava akaaroa i te aronga rave kino, pera katoa te aronga aati putuputu i te ture, no te mea kua na roto ratou i tetai peu o te akakiteanga i ta ratou angaanga kino e te tuatua anga e kua manako kino tikai ratou i te reira. I te mea e ka merengo te aronga rave ara i teia, ka riro teia manako arataki koreia o te tu aroa ei tameangiti pakari mai i te tu akangateitei no te tika. Penei e ko te aaki anga ta te Ekaretia Katorika e taangaanga nei te akakeu pakari tikai ra te reira i te au tangata i te mataara o te ara?​—Koheleta 8:11.

Kua tuatua a Ramona, “kare te aaki anga e oronga mai ana i tetai inangaro no te tauta i te kopae i te ara i te tuatau ki mua,” te tuatua anga i tana kiteanga o te aakianga ei Katorika mei tona itu mataiti anga. Kua tuatua aia: “Te akatupu ra te aaki anga i te manako e ka akakore ua te Atua i te au mea ravarai e ko tetai ua atu ta te kopapa ara ua e arataki ra ia koe kia rave ka akakore aia i te reira. Kare te reira e akatupu i te anoano oonu no te rave i te mea tika.”a

Inara akapeea te au tuatua a Iesu tei tuatuaia ia Ioane 20:22, 23? I reira kua akakite aia ki tana pipi: “E ariu mai i te Vaerua Tapu. Ko te aronga taau e akakore i te au ara, kua akakoreia te reira; no te aronga taau e akono i te au ara, kua akonoia te reira.” (JB) Kare ainei a Iesu e tuatua tikai ra i konei e kua oronga aia i te mana ki tana au pipi no te akakore i te au ara?

Me akara okotaiia, te akaraanga e penei te tuatua ra teia tuatua Puka Tapu i te reira. Inara, me tamanakoia teia au tuatua ma te papaanga tua ia Mataio 18:15-18 e te au mea ke ravarai ta te Puka Tapu e apii maira no runga i te aaki anga e te akakore anga, eaa ta tatou ka tau kia taopenga? I roto ia Ioane 20:22, 23, kua oronga a Iesu i te mana ki tana au pipi no te tuaru i te aronga tataraara kore e te rave pakari i te ara. I te reira taime rai, kua oronga te Mesia i te mana ki tana au pipi kia akaaroa e te akakore i te aronga ara tei tataraara. Kare tikai a Iesu e tuatua ra ki tana au pipi e kia aaki i te au ara tatakitai ki tetai orometua.

Kua akamanaia te aronga rave i te apainga i roto i te putuputuanga kia uriuri manako e akapeea i te rave atu ma te aronga rave pakari i te au ara. Kia raveia teia au tukuanga i raro ake i te arataki anga a te vaerua tapu o te Atua ma te rotai ki te au aratakianga a te Atua tei orongaia mai e Iesu Mesia e te au Tuatua Tapu. (Akaaiteia atu kia Angaanga 5:1-5; 1 Korinetia 5:1-5, 11-13.) Te au tangata tei ia ratou te apainga ka ariu atu ratou ki te aratakianga mei te rangi, kare e tuku atu i ta ratou tukuanga ki te rangi.

“E Aaki i ta Kotou au Ara ki Tetai e Tetai”

No reira, eaa te taime tau no te au Kerititiano kia aaki i ta ratou au ara ki tetai atu? I te turanga o te ara pakari (kare i te au pokaanga rikiriki), ka tau tetai kia aaki atu i te reira ki te au akaere tei ia ratou te apainga i roto i te putuputuanga. Noatu me kare tetai ara e pakari ana inara me te tamanata pakariia ra te akava ngakau o tetai tei ara ra, e puapinga maata tetai i roto i te aakianga e te kimianga i te tauturu i te pae vaerua.

I teia tu, te tuatua ra te tata Puka Tapu ko Iakobo: “Me te maki ra [i te pae vaerua] tetai ia kotou, kia aere atu aia ki te aronga pakari o te ekaretia, e kia akatainu ratou iaia ki te inu na roto i te ingoa o te Atu e te pure nona. Ka akaora te pure o te akarongo i te tangata maki ra e ka akatu akaou te Atu iaia ki runga; e me kua rave aia i tetai ua atu au ara, ka akakoreia aia. No reira e aaki i ta kotou au ara ki tetai e tetai, e te pure no tetai e tetai.”​—Iakobo 5:14-16, JB.

I teia au tuatua, kare e manako no te aaki anga rave uaia, peu, e te rongo taringaua. Mari ra, me teiaaia tetai Kerititiano ki te ara e kua manako aia e kare e rauka iaia i te pure, kia kapiki atu aia i te aronga pakari tei akataoongaia, me kore te au akaaere, o te putuputuanga, e ka pure ratou nona. Te tauturu iaia kia ora mai i te pae vaerua, ka taangaanga katoa ratou i te inu o te Tuatua na te Atua.​—Salamo 141:5; akaaiteia atu kia Luka 5:31, 32; Apokalupo 3:18.

Tetai mea puapinga ko te ako a Ioane Papetito no tei “oronga mai i te ua tei tau no te tataraara.” (Mataio 3:8, NW; akaaiteia atu kia Angaanga 26:20.) Ka akaruke tikai tetai tangata rave ara i tona kaveinga ara ua. Mei te Ariki ko Davida i Iseraela i taito ra, te tangata ara tei tataraara ra e tei aaki i tona tarevake ki te Atua ka rauka te akakore anga. Kua tata a Davida: “Kua aaki atura au i taku ara kia koe ra; e kare au i uuna i taku nei apa: i tuatua akera oki au e, E aaki au i taku ara kia Iehova ra; e kua akakore mai koe i te kino o taua ara naku ra.”​—Salamo 32:5.

Kare teia akakoreanga e tau no te au angaanga tei manakoia e kua apa. Na te Atua ua te reira e oronga mai. Te tamanako ra aia i te au ikuiku anga o te tika apa kore, inara te akaari maira tona tu akakore i tona aroa no te tangata nei. Tona tu akakore e akaari anga katoa te reira i tona tu takinga meitaki oronga uaia tei kitea i te atinga oko o Iesu Mesia e te oronga katoaia ra ki te aronga ara tei tataraara tei anga ke mai i te kino mei ta te Atua akaraanga. (Salamo 51:7; Isaia 1:18; Ioane 3:16; Roma 3:23-26) Ko te aronga ua tei akakoreia e te Atua ko Iehova ka rauka ia ratou te oraanga mutu kore. E raukaʼi te reira akakore anga, kia na roto i te aaki anga tatou i ta te Atua mataara, kare i ta te tangata nei.

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]

[Tutu i te kapi 7]

Kua aaki a Davida kia Iehova, tei oronga mai i te akakore anga