E Meitaki ta Iehova Akono Anga Iaku

E TU takake toku akamata anga i te tavinianga ia Iehova, e tuatua rikiriki ua te reira. I tupu ake au i tetai ngai manea, kare e oire i te tuanga tokerau o Nu Tirani, e Maori te maataanga o te au tangata i noo ki reira mei iaku nei rai. I toku aereanga na runga i te oroenua i tetai ra, kua aravei maira tetai tuakana katini ko Ben iaku. I te mataiti 1942 te reira, i te tuatau pururuanga rau. E 27 oku mataiti i taua taime ra e e mema rave au i te Akonoanga o Engarani.

E manganui nga mataiti i tatau ei a Ben i te au puka a Judge Rutherford, koia te peretiteni o te Totaiete Punanga Tiaki Puka Tapu e te Pepa Akonoanga i taua tuatau ra, e reta ta Ben i roto i tona rima no ko mai i te opati maata o te Totaiete Punanga Tiaki o Nu Tirani, ma te patianga kiaia kia akaputu mai i te au tangata ki tetai ngai kia raukai ia ratou te akono kapiti i te Oroa Aiai a te Atu. Pera katoa oki kia akapapa a Ben na tetai tangata e rave te tuatua anga. I te akaraanga mai kiaku, kua karanga mai a Ben: “Ko koe taua tangata ra.” Na te ngakau parau kia manakoia mai e e tau au​—e i kai ana oki au i te oroa i roto i taku akonoanga—​kua akatika atu au kiaia.

I te aiai tei akatakaia no te reira, e vaitata i te 40 te aronga tei akaputuputu mai ki te kainga o Ben no te akono akamaara anga i te matenga o to tatou Atu, e kare okotai o ratou ra, e Kite no Iehova. I toku tae atu anga kua oronga maira toku katini i te pepa papaanga no te tuatua. Kua akakore ua atu au i te imene tei akapapaia mai, e kua pati atu au na te taokete tane o Ben e rave te pure akamataanga. Kua akamata au i reira i te oronga anga i te au tumu akapapaia maira, ko teia na roto i te tu uianga e, aru mai te au pauanga tei akatumuia mai no te Tuatua Tapu ra. Ko te orometua tetai i reira e kua tuatua mai i tana au tumu patoianga, inara kua pauia te reira na te tatauanga i te au tataanga Tuatua Tapu i roto i te pepa papaanga.

Te maara nei iaku tetai o te au uianga i roto i te papaanga, kua akataka mai i te tuatau o te mataiti tei tau kia akonoia te oroa ra. Mei teaa ra te merengoanga i te akara anga te katoatoa i reira ki vao i te maramarama e kua kite atura i te ki o te marama. Kua taka meitaki e, ko te ra 14 ia o Nisana.

Ko tetai po meitaki te reira! E a katoa ora i raveiaʼi ta matou oroa! E manganui te au uianga i uiia e kua pauia atu mei te Au Tuatua Tapu i roto i te papaanga a te Totaiete. I te akaraanga ki muri, kua kite au e kare au e autu i taua tupu anga ra me kare a Iehova i akono aroa mai​—noatu rai i taua tuatau ra kare au i riro mai ake ei Kite akatapuia nona. Inara i taua po Akamaara Anga i te 1942 ra, i kiteaʼi e au toku akakoroanga no te oraanga.

Tuanga Mua o Toku Oraanga

I te 1914 au i anauiaʼi. E a marama i mua ake i toku anau mai anga, i mate ei toku metua tane, e te maara nei iaku i toku tamariki ou anga e vareae toku i etai atu tamariki ke e metua tane ra to ratou ei aroa atu ia ratou. E maata tikai toku ngere i te reira. E rave anga ngata tikai te oraanga o toku metua vaine no te kore e tane, e kua maata roa oki te ngata i te totoa mamao anga te akakino anga a te Tamaki Mua o Teianei Ao.

Te mapu ra, i akaipoipo ei au i tetai tamaine ou ko Agnes Cope tona ingoa, e koia toku tokorua i toku oraanga no te tere atu i te 58 mataiti. I te akamata anga e tauta anga ngata tikai ta maua i te akono kia puapinga te oraanga. Kua puapinga kore taku angaanga ei pama no te maro kino i tupu i reira. Kua kitea e au tetai akaora anga na roto i te tarekareka, inara kia tae roa ki te tupu anga i taua Oroa Akamaaraanga i te 1942 ra, kare rava aku akakoro anga tikai i toku oraanga.

Akakitekiteanga ki te Kopu Tangata

I muri ake i taua Oroa Akamaara Anga ra, kua apii pakari au i te Puka Tapu, ma te uriuri manakoanga ma tetai papaki o toku au katini i te au puka no runga i te Puka Tapu tei neneiia e te Totaiete Punanga Tiaki. Ia Tepetema 1943 kua tae mai etai Au Kite no Iehova ki to matou ngai kare ra e oire, no tetai ngai ke atu ratou. E a ora i pou ia matou, no te uriuri anga manako. E i reira, i toku kiteanga e ka akaruke ratou i te popongi ake, kua ui atura au: “Eaa au nei ka kore ei e papetitoia i teianei?” Kua tarukuia au e toku nga katini e rua ki roto i te vai i te apa no te ora tai i taua popongi ra.

I muri mai, kua rave maata au i te tutaka aere anga i toku kopu tangata kia akakitekite kia ratou. Kua ariki mai tetai papaki, e no ratou kua akatumuia taku uriuri anga manako ki runga ia Mataio pene 24. Kare tetai papaki i ariki mai, e i te reira au turanga kua akakite atu au i te au tuatua a Iesu ki te au Pharisea ra tei tataia ia Mataio pene 23. Inara, i muri akera, kua kite au e e meitaki te tuatua aroa maru, kia aru i to tatou Metua takinga meitaki e te aroa i te rangi ra.​—Mataio 5:43-45.

I te akamata anga kua patoi taku vaine i toku anoano kia tavini ia Iehova. Inara, kare i roa kua kapiti mai aia kiaku, e ia Titema 1943 kua riro mai aia ei tauturu tau noku tei akatapuia, e kua papetitoia. I taua ra maaraara maataia ra i tona papetito angaia e toko rima etai katoa atu no to matou kainga i Waima tei kapitiia atu kiaia, kua riro maira te katoa anga o te aronga tutu aere i te Patireia i roto i tera ngai e toko iva katoa.

Au Akameitakianga Noatu rai te Patoi Anga

I te 1944 kua aere mai etai au taeake no tetai atu ngai ke kia matou ra, e i teia taime kua rave ratou i te akamatau ia matou i te tutu aere i tera are i tera are ko te mea umuumu maataia te reira. I te kitea atea angaia ta matou i rave ra ki tera ngai katoa, kua tupu mai te patoi anga mei te aronga o Kerititome i reira. (Ioane 15:20) E putuputu te aravei anga i te au orometua o te reira ngai, tupu maira te au uriuri anga manako roa no runga i te au apiianga akonoanga. Inara kua oronga mai a Iehova i te autu anga, e kua riro maira etai atu au mema no reira, kapiti katoa mai toku tuaine, ki raro ake i ta Iehova ra akono anga aroa.

Kua akanooia tetai putuputuanga ki Waima ia Tiunu 1944. Kua tupu te takinga kinoanga a te au akonoanga e te makitakita katoa oki. Kua araiia te tanumanga o te Au Kite o Iehova i te ngai tanumanga i reira. I etai tuatau e kino tikai te patoi anga. E au aravei anga patoi i te pae kopapa etai. Kua tutungiia kia pou rava toku motoka e te karati vairanga o te reira. Inara, ma ta Iehova ra akameitakianga, kare i pou te toru marama, kua peke akaou mai tetai toroka no matou. E kua rave katoa au i tetai pereoo tipi a na nga oroenua i puto ei kave i taku anau te tupu maira ki te au uipaanga.

No te maata te tupuanga o te au taeake kua anoano rapurapuia tetai ngai maata atu no tetai ngai uipaanga no matou, e no reira kua iki matou kia akatu i tetai Are Uipaanga Patireia ki Waima. Ko teia te Are Uipaanga Patireia mua tei akatuia ki Nu Tirani. E a marama i muri ake i te tipu angaia nga pu rakau mua ia Titema 1, 1949, kua raveia tetai akaputuputu anga e te akatapuanga i te are uipaanga ou e 260 nooanga katoa. I taua tuatau ra e rave anga maata tikai te reira, i oti ma ta Iehova ra tauturu anga.

Etai Atu Akakiteanga i ta Iehova Akono Anga

I te tupu tamou anga te numero o te aronga tutu aere i te Patireia i te apatokerau o Nu Tirani, kua akamaroiroi mai nga akaaere tutaka kia aere atu e tavini i te ngai e maata ra te anoanoia. No reira, i te 1956, kua apai atura au i toku ngutuare tangata ki Pukekohe, i te pae tonga o Auckland. Kua tavini matou i reira no te 13 mataiti katoa.​—Akaaiteia atu kia Angaanga 16:9.

E rua nga akaraanga o ta Iehova ra akono anga meitaki i taua tuatau ra te mou meitaki nei i roto i toku manako. Iaku i angaanga ana na te konitara kotinga e akaoro toroka e te taangaanga matini, kua patiia mai au kia aere atu ki te Apii Orometua Patireia no te a epetoma i te opati manga o te Totaiete Punanga Tiaki i Auckland. I reira kua pati au kia akatikaia mai e a epetoma no teia akakoroanga, e kua karanga mai te akaaere maata kiaku e: “Kua akatika rava au. Te inangaro nei au kia maata atu te au tangata mei ia koe rai. Me oki mai koe, e aere mai koe kiaku i toku opati.” I toku oki atu anga ki tona opati i muri akera, kua rauka mai iaku te tutaki no nga epetoma e a i takake atu ei au. E no reira, kua akonoia mai te au apinga kopapa no toku ngutuare tangata.​—Mataio 6:33.

Ko te akaraanga mua te reira. Kua tupu te rua i muri ake i to maua akamata anga ko taku vaine i te angaanga ei painia tamou i te 1968. I reira akaou, kua irinaki maua kia Iehova no tana turu anga, e kua tutaki mai aia ia maua. I tetai popongi i muri ake i te kaikai anga, kua vai maira taku vaine i te ngai taanuanu anga i te kai e kare e apinga i kitea i roto mari ra e apa paunu pata anake ua. “E Sarn,” e nana ei, “kare a tatou kai i toe. Ka aere ainei taua i teianei ra ki te tutu aere?” Ko taku pauanga? “Ae!”

I ta maua are mua i aere ei, kua rave te tangata o taua ngutuare ra i nga puka i orongaia atu e kua oronga takinga meitaki mai aia i etai tatini ua moa ei tauturu. Te rua o te tangata ta maua i aravei kua oronga mai i te au apinga aroa e kai tanu​—e au kumara, e korivaraoa (cauliflower), e te au karoti. Ko etai atu apinga no te kai ta maua i apai ki te kainga i taua ra ra e puaka e te pata. E tuatua mou tikai teia tu no maua ta Iesu au tuatua e: “Ka akara na i te au manu o te reva nei: kare ratou i tanu, kare oki i kokoti, kare oki o ratou are kai; na to kotou Metua i te ao ra i angai ia ratou. Kare aina e meitaki maata to kotou i to ratou?”​—Mataio 6:26.

E Angaanga i te Ngai Mamao Atu

I Rarotonga i te Kuki Airani! Ko ta maua ngai angaanga painia takake teia i te 1970. Kua riro ko te reira to maua kainga no nga mataiti e a. Ko te akaaoanga mua i te apiianga i tetai reo ou. Inara, i te mea e manga aiteite rai i rotopu i te reo Maori Nu Tirani e te reo Maori Kuki Airani, kua rauka iaku i te rave i taku tuatua anga mua i te putuputuanga i te ngai tangata e rima epetoma i muri ake i te taenga atu ki reira.

I te Kuki Airani, e tokoiti ua te aronga tutu aere i te Patireia, e kare o matou ngai uipaanga. I reira oki, na te pau anga i te pure, kua oronga mai a Iehova i tei anoanoia no matou. I te tuatua ua anga na tetai tangata e toa tona kua rauka maira tetai potonga enua tau ei ritianga (lease), e i roto i te mataiti okotai kua oti to maua are iti ua e tetai Are Uipaanga Patireia e 140 nooanga i roto. Mei reira mai kua rauka ia maua tetai akameitakianga i muri ake i tetai akameitakianga, ei akapaapaa anga ia Iehova ra.

Ko tetai apinga manako ariki maataia ko te tu maoraora e te oronga ua o te aronga o taua enua ra kia maua. E putuputu te tupu, ia maua e rave ra i te tutu aere anga, kua orongaia mai te niu reka ei inu na maua​—e meitaki tikai te vera, o te reva. E putuputu maua i te oki atu ki te kainga e te vaira te meika, te nita, te vi, e te au anani kua vaioia mai ki to maua ngutupa ma te kitea koreia e naai.

I te 1971 kua aere atu maua mei Rarotonga e nga taeake tutu aere e toru ki te enua ko Aitutaki, kua matauia te reira ngai no tona roto manea. Kua kitea e matou te aronga inangaro i te Tuatua a te Atua i roto i taua aronga maoraora ra e te oronga ua e kua akamataia e a apii Puka Tapu i te au ngutuare, ko ta matou ia i rave tamou marie na te tataanga pepa i muri ake i to matou oki anga ki Rarotonga. I te tuatau i muri mai kua papetitoia taua aronga i apiiia ra i Aitutaki, e kua akanooia tetai putuputuanga i reira. I te 1978 kua akatuia te rua o te Are Uipaanga Patireia no te Kuki Airani ki reira. Kua riro na Iehova i akatupu te au apinga ta matou i tanu e i tamauu ki te vai ra kia tau ki te akakoroanga.​—1 Korinetia 3:6, 7.

E tai ngauru katoa airani taku i aere ana i te pa enua Kuki Airani ra, e putuputu te raveia i te au turanga ngata. I tetai aere anga ki Atiu, e 180 kiro mita te mamao, kua pou e tere atu i te ono ra no te maata te matangi e te kino te moana. (Akaaiteia atu kia 2 Korinetia 11:26.) Noatu rai e kua meangiti te manga e e manganui te aronga takapini iaku tei makiia i te tai, kua akameitaki tikai au i ta Iehova ra akono meitaki anga, e kua tae ora meitaki atu au ki taku ngai i akakoro ra.

I te 1974 kua akakoreia te tika no maua kia noo ki te Kuki Airani, e no reira kua oki akaou atu maua ki Nu Tirani. I te reira taime e toru nga putuputuanga kua akapapaia ki runga i te au airani.

Etai Atu Au Akameitaki Anga no te Tavini Anga​—E Tetai Timataanga

I Nu Tirani, kua akatueraia mai etai ngutupa ou no te rave angaanga. (1 Korinetia 16:9) Kua anoano te Totaiete i tetai te ka rauka iaia i te uri i Te Punanga Tiaki e etai atu puka apii Puka Tapu ki roto i te reo Maori Kuki Airani. Kua orongaia mai naku te reira e rave, e te vai nei rai naku e rave ana e tae mai ki teianei. I muri mai kua orongaia mai te angaanga naku kia oki putuputu atu e tutaka aere i toku au taeake i te Kuki Airani, te mea mua ei akaaere kotinga, e i muri iora ei tauturu akaaere tapere.

I tetai o taua tutaka anga ra, kua aru mai te Taeake ko Alex Napa, e painia takake aia no Rarotonga, kua aere atu maua e 23 ra na te moana ki Manihiki, ki Rakahanga, e ki Penrhyn​—no te pa enua tokerau o te Kuki Airani. I aua nga enua tataki tai ra kua akakeuia e Iehova te au ngakau meitaki o te au tangata o reira kia oronga mai i te ngai nooanga no maua e kua rave atu e maata te au puka apii Puka Tapu. (Akaaiteia atu kia Angaanga 16:15.) I reira, e maata te au poe parau, e i etai atianga e manganui kua oronga mai te au tangata i ta ratou poe ei tauturu i te tutaki anga i te moni akapouia no te angaanga tutu aere. E no reira, ia maua i orongaʼi i te au poe vaerua, kua rauka mai ia maua etai poe tika tikai.​—Akaaiteia atu kia Mataio 13:45, 46.

E manea tikai te reira tuanga takake o teianei ao! E tamanako ana i te au mango teatea mamaata te kaukau kapipiti ra ma te au tamariki i te roto! Mei teaa ra te umere o te akara anga i tei akaariia mai e te rangi i te po! E tuatua mou tikai te au tuatua a te tata taramo: “Te akatupu nei tetai ra i muri ake i tetai ra i te tuatua kia pupu mai, te akaari maira tetai po i muri ake i tetai po i te kite.”​—Salamo 19:2, NW.

E iva mataiti i topa, i rokoia mai ei e tetai timataanga pakari tikai no te tu tiratiratu. Kua apaiia taku vaine ki te are maki no tei motu te aerenga toto i tona roro. Kua anoanoia kia vaiia, inara kare te taote i akatika kia raveia te reira me kare e akonoia te toto. Kare to maua akava ngakau ko taku vaine i akatika ki tetai ravenga te ka aati i te ture a te Atua ra. Inara kua akatika te akava ngakau o te taote vai e kia taangaangaia te au tu ravarai ei akaora i te oraanga, kapiti katoa oki te toto.

Kua topa aere te ora kopapa o taku vaine, e kua tukua aia ki roto i te pia no te akono matariki anga, kua kotingaia oki te aravei anga iaia ra. Kua kite oki aia i te turi te taringa no te toto kake tei opara ra i roto roa i tona taringa. Kua riro te reira ei turanga kino roa. I muri ake i tetai atoro anga kua aru mai tetai taote iaku ki toku motoka, ma te manono anga e ko te apinga okotai ua e meitaki ei taku vaine na te vaiia ma te toto e kua pati akatenga mai kiaku kia akatika atu i te reira. Tera ra, kua irinaki maua ko taku vaine kia Iehova​—noatu me ka ngere i etai mataiti tokoiti ua i teianei oraanga nei no te akarongoanga i tana ture.

E mea poitirere ra, kua meitaki viviki mai te maki o taku vaine. I toku tae atu anga i tetai ra tera aia te noo akera ki runga i tona roi te tatau ra. I nga ra tataki tai i muri mai kua akamata aia i te tutuanga ki te aronga maki e pera katoa ki te au neti. E kua patiia mai au ki te opati o te taote vai ra. “E Wharerau,” tana i karanga mai, “e tangata manuia tikai koe! Te irinaki nei matou e kua meitaki mai te manamanata o taau vaine.” Kua poitirere ua, te vai tamou marie anga tona toto. Kua kapiti maua i te akameitaki anga ia Iehova e kua akapapu akaou i to maua manako kia rave maroiroi tikai i tana angaanga.

I teianei kua akaoki akaouia au ki te Kuki Airani e kua tavini akaou i Rarotonga. Mei teaa ra te akameitaki anga teia angaanga! I te akaraanga ki muri te akameitaki maata nei maua ko taku vaine no ta Iehova ra akono anga no te tere atu i te rima ngauru mataiti i roto i tana angaanga. I te pae kopapa, kare rava maua i ngere ana i te au apinga no te oraanga. I te pae vaerua, e tini roa te au akameitakianga kia tuatuaia. Tetai mea maata ko te numero o toku kopu tangata i te pae kopapa tei takave i te tuatua mou. E tere atu i te 200 taku i tare ana kua papetitoia i teianei ei Au Kite no Iehova, kapiti mai e 65 au uanga tikai. Ko tetai mokopuna e mema no te ngutuare Betela i Nu Tirani, ko etai tamaine ma tana tane e te nga tamaroa e rua te rave ra i te angaanga akatu anga i te au manga.​—3 Ioane 4.

I te akaraanga i te tuatau ki mua, te akaperepere nei au i te manakonako anga no te nooanga ki roto i tetai parataito i te ao katoa nei, te ngai te ka tere roa atu te manea i to te o matie i anauia maira au. Mei teaa ra te meitaki a reira kia turou i te oki mai anga toku metua vaine e toku metua tane i te tuakaou anga e kia apii atu ia raua i te atinga oko, te Patireia, e te au akapapu anga katoatoa o ta Iehova ra akono anga aroa.

Ko toku akakoroanga, te akamaroiroiia ra e te kite e ko te Atua te akono nei iaku, mei ta te tata taramo i tuatua ra ia Salamo 104:33: “Te ora nei au ra, ka imene rai au kia Iehova; te vai nei au ra, ka imene akameitaki au i taku Atua.”​—Akakiteia e Sarn Wharerau.

[Tutu i te kapi 28]

Te Are Uipaanga Patireia mua tei akatuia ki Nu Tirani, 1950