Akapeea Taau Oroanga i te Taemoemo Anga no te Oraanga?
“Kare ra kotou i kite e ko te aronga e oro i te taemoemo anga ra, e oro katoatoa ïa, okotai ua ra e rave i te korona: E akaarite i to kotou taemoemo anga, kia rauka te korona.”—1 KORINETIA 9:24.
1. Eaa ta te Puka Tapu i akaaite atu i to tatou aerenga Kerititiano?
TE AKAAITE ra te Puka Tapu i ta tatou tauta anga no te ora mutu kore ki tetai taemoemo anga. I te vaitata anga ki te openga o tona oraanga, kua tuatua te apotetoro ko Paulo nona uaorai: “I kukumi ana au i te kukumianga meitaki, kua oti toku oro anga, i mou marie na au i te akarongo.” Kua raurau aia i tona au taeake Kerititiano kia rave akapera katoa oki i tana tuatua anga: “E kopae atu tatou i te au mea teiaa ravarai, e te ara e rokoia ngoie ei tatou nei, e oro tamou marie ei i teianei oroanga i tukuia mai ki mua ia tatou nei.”—2 Timoteo 4:7; Ebera 12:1.
2. Eaa te akamata anga akamaroiroi ta tatou e kite nei i te oro anga no te ora?
2 E tano tikai taua akaaite anga ra no te mea ko te taemoemo anga e ngai akamata anga tona, e tetai ngai oroanga, e te ngai akaoti anga, koia te akakoro anga. Mei te reira katoa oki te rave anga i to tatou tupu anga i te pae vaerua kia tae ki te oraanga. Mei ta tatou i kite ana, i te au mataiti ravarai e au anere ua atu tauatini te au tangata te tamata ra i te akamata anga meitaki i te taemoemo anga no te oraanga. Ei akaraanga, i nga mataiti e rima i topa akenei, e 1,336,429 te aronga tei akamata i te oroanga na te akatapu anga e te papetito anga i te vai. E akamaroiroianga maata tikai te reira akamata anga oraora. Inara, ko te mea maata ko te tamou marie anga i te oroanga kia tae roa ki te openga ra. Te rave nei ainei koe i te reira?
Te Oro Anga no te Ora
3, 4. (a) Akapeea ta Paulo tou mai anga i te puapinga maata no te tamou marie anga i te oro anga? (e) Akapeea tetai papaki i kore ei i akarongo i ta Paulo apiianga ra?
3 Ei akaketaketa anga i te puapinga o te tamou marie anga i te oro anga, kua akamaroiroi maira a Paulo: “Kare ra kotou i kite e ko te aronga e oro i te taemoemo anga ra, e oro katoatoa ïa, okotai ua ra e rave i te korona: E akaarite i to kotou taemoemo anga, kia rauka te korona.”—1 Korinetia 9:24.
4 E tika rai, i te au tarekareka anga taito ra, e okotai ua te ka rauka iaia te korona. Inara, i te oro anga no te ora, te tau ra te korona no te katoatoa. Ko te mea umuumuia ra kia oro tamou marie kia taea roa ki te openga ra! E mea mataora ra, e manganui kua oro tiratiratu i te oroanga e tae roa ki te openga o to ratou oraanga, mei ta te apotetoro ko Paulo i rave ra. E au mirioni ua atu te oro nei i teianei. Inara, ko tetai papaki kua kore e tauta atu ki mua me kare kia rave i te oroanga kia tae ki te openga. Kareka ra, kua tuku ua ratou i etai atu au apinga kia arai ia ratou e kua akamutu ua ta ratou oro anga me kare kua riro kia tau kore na etai au tu ra. (Galatia 5:7) Ka tau teia kia akariro ia tatou katoatoa kia akara matatio e te akapeea nei ta tatou oro anga i te taemoemo anga no te ora.
5. I akaaite atu ana ainei a Paulo i te oro anga no te ora ki tetai tarekareka taemoemo anga? Akatakaia mai.
5 Penei e ka tau kia uiia te uianga e: Eaa ta Paulo i manako ra i tana tuatua anga e “okotai ua ra e rave i te korona”? Mei tei akakiteia i mua ra, kare aia i manako e i rotopu i te aronga katoatoa tei akamata ra i te oroanga no te ora, e okotai ua ra te ka rauka iaia te korona no te ora mutu kore. E mea papu e kare te reira i te aite anga, no te mea e putuputu aia i te akataka mai e ko to te Atua ra anoano kia ora te au tu tangata ravarai. (Roma 5:18; 1 Timoteo 2:3, 4; 4:10; Tito 2:11) Kare, kare tana tuatua e ko taua oroanga no te ora ra e taemoemo anga e tauta ei te aronga tataki tai te oro ra kia riro iaia anake te re. Kua kite meitaki oki to Korinetia ra e ko te reira tu vaerua taemoemo i vai ana i rotopu i te aronga taemoemo i ta ratou Tarekareka Anga Itimati i to ratou enua ra, kua tuatua maataia te reira i taua tuatau ra i to te Tarekareka Anga Orimipia. Eaa i reira ta Paulo i manako ana?
6. Eaa ta te katoa anga o tei tataia ra e akakite maira no ta Paulo uriuri anga no te tangata oro e te oro anga ra?
6 I tana taiku anga i te akatutu anga no te tangata oro ra, te akakite maata maira a Paulo i tona uaorai manakonako no te ora. I te mea i nga irava i mua akera, kua akataka maira aia i akapeea tana rave anga angaanga maroiroi e te tauta anga aia uaorai no roto i te au tu e manganui. (1 Korinetia 9:19-22) Ei reira, i te 1 Korinetia 9 irava 23 (NW) kua karanga aia: “Inara kua rave au i te au mea ravarai no te tuatua meitaki ra, kia riro au ei tuanga katoa no te reira ma etai ke ra.” Kua kite aia e kare tona ora i akapapuia no te mea ua nei e kua ikiia aia ei apotetoro me kare no te manganui tona au mataiti i te tutuanga kia etai ke ra. E raukai kia o atu aia ki roto i te au akameitaki anga o te tuatua meitaki ra, ka tau aia kia rave tamou marie i te au mea ravarai i roto i tona mana no te akakite i te tuatua meitaki ra. Ka tau aia kia oro ma te manako katoa kia re aia, kia tauta katoa oki aia uaorai kia maroiroi mei te mea rai e te oro ra aia i tetai oroanga vaevae i taua Tarekareka Anga Itimati, e “okotai ua ra e rave i te korona.”—1 Korinetia 9:24a.
7. Eaa te umuumuia ra kia “akaarite i to kotou taemoemo anga, kia rauka te korona”?
7 E maata ta tatou ka kite mei teianei. Noatu rai e ko te aronga katoatoa tei o atura ki roto i te oroanga te anoano ra kia re ratou, ko te aronga anake kua papa takiri to ratou manako kia re ka rauka ia ratou te rave i te reira. E no reira, kare tatou e tau kia manako kore ua e no te mea kua o atu tatou ki roto i te oro anga. Kare tatou e tau kia manako ua e ka meitaki te au apinga ravarai no te mea ‘tei roto tatou i te tuatua-mou.’ Penei te apai ra tatou i te ingoa Kerititiano, inara tei ia tatou ainei te apinga ei akapapu e e Kerititiano tikai tatou? Ei akaraanga, tei ia tatou ainei te au apinga te kite ra tatou e ka tau te Kerititiano kia rave—te aere ki te au uipaanga Kerititiano, te rave i te angaanga tutu aere, e te vai atura. Me koia ia, e mea meitaki roa ia, e ka tau tatou kia tauta i te aruaru marie i te reira au ravenga meitaki tikai. E tika ainei, e ka maata atu to tatou puapingaia i te au apinga ta tatou ka rave? Ei akaraanga, te papa meitaki ra ainei tatou no te oronga anga i etai pauanga i te au uipaanga ra? Te tauta ra ainei tatou kia akono i ta tatou i apii ana ki to tatou uaorai oraanga? Te akamanako ra ainei tatou kia akameitaki atu i to tatou au tu karape kia raukai ia tatou te oronga i te akakite anga taka meitaki noatu e eaa te au tu arairai ta tatou ka aravei i te ngai tutu aere anga? Te rekareka ra ainei tatou i te akaaoanga no te oki akaouanga ki te aronga tei inangaro ra e kia akono i te apii Puka Tapu i to ratou ngutuare? “E akaarite i to kotou taemoemo anga, kia rauka te korona,” ko ta Paulo ia i raurau maira.—1 Korinetia 9:24e.
E Akono Meitaki i te Au Mea Katoa Nei
8. Penei na teaa ia akakeu ia Paulo kia raurau i tona au taeake Kerititiano kia ‘akono i tei tau i te au mea katoa nei’?
8 I te tuatau o tona ora anga, e manganui te aronga ta Paulo i kite e kua topa ua, kua panu ke atu, me kare kua akaruke i te oroanga no te ora. (1 Timoteo 1:19, 20; Ebera 2:1) E no reira aia i akamaaraara putuputu ei ki tona au taeake Kerititiano e tei roto ratou i tetai taemoemo anga ngata e te tamou marie anga. (Ephesia 6:12; 1 Timoteo 6:12) Kua rave atu aia i te akatutu anga no te tangata oro ra kia okotai takainga te mamao atu e kua na ko maira: “E te tangata ravarai e manono kia riro iaia te re ra, e akono ïa i tei tau i te au mea katoa nei.” (1 Korinetia 9:25a) I te tuatuaanga i teia, te taiku maira a Paulo i tetai apinga tei matau meitakiia e te au Kerititiano o Korinetia ra, koia oki te akamatau anga pakari tei raveia te terenianga e te aronga taemoemo i te au Tarekareka Anga Itimati ra.
9, 10. (a) Akapeea ta tetai tumu i te akataka anga i te aronga taemoemo i te Tarekareka Anga Itimati ra? (e) Eaa te tumu maata te tau ra kia manakoia no runga i taua akataka anga ra?
9 Ko teia tetai akataka anga marama i te terenianga a tetai tangata taemoemo ra:
“Ma te tu rekareka e te kore e koumuumu anga kua kauraro aia i te au ture e te au arairai anga no tona tai ngauru marama i te terenianga, me kare aia e rave i te reira, angari ake aia eiaa e taemoemo. . . . Te akaparau ra aia no tana manga rave anga ngata, e te roiroi anga, te takake anga, e te manako ra aia i te reira ei akangateitei anga te akakore anga i etai apinga penei ka riro ei akameangiti mai i tona autu anga. Kua akara aia i etai au tangata i te tuku ua anga ki te kaki manga, te akaangaroianga i te tuatau te uti viviki ra te aʼo no te roiroi, te rekareka anga i roto i te pai, te oraanga mareka ua; mari ra kare ona manako vareae, no te mea kua tamouia tona manako ki runga i te korona ra, e kare e tau kia akakoreia te terenianga. Kua kite aia e ka puapinga kore ua aia me ka tuku ua e ka akaangaroi i tana akakoromaki anga i te akatano anga iaia.”—The Expositor’s Bible, Voriumu V, kapi 674.
10 Ko tetai manako meitaki ko te akara anga e ko te tangata tei raro ake i te terenianga “te manako ra aia i te reira ei akangateitei anga” kia aru i te reira ravenga akakore i toou uaorai inangaro. Ko te tika ra, “kare ona manako vareae” i te ngoie ua e te pumaana o te oraanga tana e akara atura i to etai ke rekarekaanga. E apiianga ainei ta tatou i kite mei te reira? Ae, e tika tikai ia.
11. Eaa te manako tareva ke ka tau tatou kia paruru atu, ia tatou e rave ra i te oro anga no te ora?
11 E tamanako ana i te au tuatua a Iesu e “te atea maata nei te ngutupa, e te pararauare nei te ara, e tae atu ei ki te mate; e manganui te na reira i te tomo. Te kokota ua nei te ngutupa, e te piri oki o te ara, e tae atu ei ki te ora, e tokoia ua ake tei kite atu i te reira.” (Mataio 7:13, 14) Ia koe e tamata ra i te aaere na runga i te ‘ara piri ra,’ te vareae ra ainei koe i te tu rangatira e te ngoie ua o te oraanga o te aronga i runga i tetai mataara ke ra tei akaraanga rekarekaia ra? Te manako ra ainei koe e te ngere ra koe i etai apinga ta etai ke e rave ra, tei akaraia ra e kare e kino roa ana? E mea ngoie ua no tatou kia manako akapera me ka kore tatou e tamou ki te manako i te tumu o tatou i rave ei i teia mataara nei. “Kia rauka te korona pe ua i peraʼi ratou; kareka tatou kia rauka ïa te korona pe kore,” ta Paulo ia i karanga.—1 Korinetia 9:25e.
12. Eaa i tau ei kia tuatuaia e ko te kaka e te rongonui tei kimiia ra e te au tangata te aite atura ki te korona pe ua te orongaia ra i te au Tarekareka Anga Itimati?
12 Kua rauka i te tangata i re i te Tarekareka Anga Itimati ra tetai ei katu no te paina Itimati me kare no etai atu ngangaere ke ra, e penei e tokoiti ua ra, me kare epetoma kua mae e kua pe. Inara, kare no taua ei katu pe ua ra i taemoemo ei te aronga tarekareka ra mari ra no te kaka, te ngateitei, e te rongonui no te reira maira. Kua tuatuaia e tetai akakite anga e i te oki anga tei autu ra ki tona kainga, kua turouia aia ei tetai tangata toa tei re ra. E putuputu etai paruru o te oire i te turakiia ki raro kia atea no te aere anga tona pupu na reira, e kua akatuia e au tiki ei akangateitei anga iaia ra. E noatu rai te reira katoa, e mea pe ua tona kaka anga. I teia tuatau nei e tokoiti ua te aronga tei kite e koai ma taua aronga toa tei re ra, e ko te maata anga kare e manako atu ana. Ko te aronga katoa tei tuku atinga i to ratou taime, e te maroiroi, te ora, e pera katoa te tamataora anga o te ngutuare kia rauka mai te mana, te rongonui, e te apinganui o teianei ao, mari ra kare i apinganui ma te Atua, ka kite e ko to ratou “korona” kopapa, mei to ratou ora anga rai, ka takake ia.—Mataio 6:19, 20; Luka 12:16-21.
13. Eaa te tuke anga o te oraanga o tetai i roto i te oroanga no te ora mei ta tetai tangata rave taemoemo ra?
13 Penei ka akatika te aronga taemoemo i te tarekareka anga kia ariki i te ravenga umuumuia no te terenianga, mei tei akatakaia i mua akenei, inara no tetai tuatau poto ua. Kia oti taua tarekareka anga ra, kua oki akaou ratou ki to ratou oraanga mua ra. Penei ka tereni ua ratou i etai taime kia tamou i to ratou kite, inara kare ratou e aru i taua mataara no te akakore anga pakari i etai apinga inangaroia ra, e kia tae roa ki tetai atu taemoemo anga. Kare e akapera te aronga tei roto i te oro anga no te ora. Kia ratou ra, ka riro te terenianga e te akakore anga pakari ei mataara no te oraanga.—1 Timoteo 6:6-8.
14, 15. Eaa ra i tau ei tetai te oro ra i roto i te oro anga no te ora kia akono tamou marie i te meitaki ra?
14 “Me inangaro tetai i te aru mai iaku nei,” ta Iesu Karaiti i tuatua ki tana au pipi e etai ke atura, “e akakore aia iaia uaorai (me kare, “e karanga aia, ‘Kare’ kiaia uaorai,” na Charles B. Williams) e ka mou i tona rakau tamamae anga e ka aru tamou marie mai iaku nei.” (Mareko 8:34, NW) Me ka ariki tatou i teia patianga, ka tau tatou kia teateamamao kia rave “tamou marie” i te reira, kare mei te mea e e apinga takake tetai ka rauka i te akakore anga iaia uaorai, mari ra no te mea e poto ua te atianga no te manako tau kore, okotai ua topa anga te iki anga meitaki, penei ka takore atu i te au mea katoatoa tei patuia ra, e penei ka akakino i to tatou meitaki mutu kore. Ko te mea matauia e tupu anga marie to te pae vaerua, inara e viviki ua te takore anga i te reira me kare tatou e rave i te paruru anga tamou marie!
15 Pera katoa oki, kua raurau maira a Paulo kia akono meitaki tatou “i te au mea katoa nei,” koia oki, ka tau tatou kia rave tamou marie tikai i te reira i te au tu ravarai o te oraanga. E manako tau meitaki teia, no te mea me ka rave maata roa tetai te tereni ra i te au mea tau kore, eaa te meitaki i reira no te mamae kopapa katoa e te roiroi tana e akakoromaki ra? Mei te reira katoa oki ta tatou oro anga no te ora, ka tau tatou kia akono meitaki i te au mea katoa ra. Penei ka akatere meitaki tetai iaia uaorai no te pae i te kona kava e te akaturi, inara ka topa te puapinga o te reira me e akatietie e te taumaro ua aia. Ka peea me e akakoromaki roa aia e te takinga meitaki ia etai ke ra, mari ra te uuna ra i tetai ara muna i tona uaorai oraanga? E puapinga maataʼi i te akono meitaki, e mea tau kia raveia te reira “i te au mea katoa ra.”—Akaaiteia atu kia Iakobo 2:10, 11.
E Oro “Kare Mei te Mea Kare i Kitea”
16. Eaa te aite anga o te oro “kare ra mei te mea kare i kitea”?
16 I te kiteanga i te maata te tauta anga tei anoanoia kia re i te oro anga no te ora, kua tuatua ua atura a Paulo: “E teianei te oro nei au, kare ra mei te mea kare i kitea; te moto nei au, kare ra mei te mea e, e moto ki te matangi.” (1 Korinetia 9:26) Te aite anga tikai o nga tuatua “kare i kitea” koia oki “kare i papu” (na te Kingdom Interlinear), “kare i kiteaia, kare i akairoia” (na Lange’s Commentary). E no reira, kia oro e “kare ra mei te mea kare i kitea” tera tona aite anga e e mea tau ra ka kitea papu e te aronga katoa te akara ra e te aere nei tei oro ra ki ea. Te akatakaia maira i The Anchor Bible e “kare ia i te oro anga tapaepae ke.” Me kite koe i nga takainga tapuae tei ori aere ua mei runga ki raro i taatai, e ka takapini ua i etai taime, e penei ka oki ki muri i etai ngai, kare koe e manako e no te oro taua tangata ra, penei kare aia i kite i tana ngai e aere ra. Inara me kite koe i nga takainga vaevae i te aere anga roa, ma te tika tikai te aere anga, ko tetai takainga i mua ake i tetai ra e aiteite katoa te mamao o tetai i tetai, ka manako ra koe e ko te reira au takainga vaevae no tetai tangata tei kite papu ra e te aere ra aia ki ea.
17. (a) Akapeea ta Paulo akaari mai anga e i oro ana aia “kare ra mei te mea kare i kitea”? (e) Akapeea tatou me aru ia Paulo i teia tu?
17 Kua akaari papu maira to Paulo oraanga e i oro ana aia “kare ra mei te mea kare i kitea.” Kua rava tana au akakite anga ei akapapu e e orometua Kerititiano aia e e apotetoro katoa oki. Okotai ua tana akakoroanga, e kua tauta pakari aia uaorai i tona oraanga katoa ra kia rauka te reira. Kare aia i akaaere ke ia no te rongonui, te mana, te apinganui, me kare te oraanga mareka ua, noatu rai e penei ka rauka ua iaia etai o taua au tu ra. (Angaanga 20:24; 1 Korinetia 9:2; 2 Korinetia 3:2, 3; Philipi 3:8, 13, 14) Ia koe e akara ra ki muri ki te mataara o toou oraanga, eaa te tu o te ngai o toou aere anga taau e kite ra? E aerenga tika tikai ua ma te taki anga taka meitaki me kare ko tetai tei ori aere ma te akakoroanga kore? E akapapu anga ainei tetai e te taemoemo ra koe i te oro anga no te ora? Kia maara e, tei roto tatou i teia oroanga, kare e mei te mea rai no te oro oro ua, mari ra kia tae tatou ki te openga o te oro anga ra.
18. (a) Eaa te aite ra no tatou kia “moto ki te matangi”? (e) Eaa ra te reira i riro ei ei mataara kino no te aru?
18 I te akakite anga i tetai atu taemoemo anga aiteite, kua tuatua katoa a Paulo: “Te moto nei au, kare ra mei te mea e, e moto ki te matangi.” (1 Korinetia 9:26e) I ta tatou taemoemo no te ora, e manganui to tatou enemi, kapiti katoa ia Satani, i teianei ao, e to tatou uaorai tu apa ua nei. Mei tetai tangata moto taito ra, e mea tau kia rauka ia tatou i te moto ia ratou na etai moto anga tano tikai te o atu anga. E mea mataora ra e, te tereni maira te Atua ko Iehova ia tatou e te tauturu katoa ra ia tatou i taua moto anga ra. Te oronga maira aia i te au apiianga i roto i tana Tuatua, i roto i te au puka tei akatumuia ki runga i te Puka Tapu, e i te au uipaanga Kerititiano katoa oki. Inara, me te tatau ra tatou i te Puka Tapu e te au puka ma te aere katoa ki te au uipaanga mari ra kare tatou e rave ana i ta tatou e apii ra, kare ainei e te kaimoumou ra i ta tatou tauta anga, “e moto ki te matangi”? Na te akapera e tuku ia tatou ki roto i te turanga kino roa. Te manako ra tatou e te tamaki ra tatou e na reira ka tupu te manako tinamou pikikaa, inara kare e riro ana ia tatou te re ki runga i to tatou enemi ra. No reira te pipi ko Iakobo i akamaroiroi mai e: “Ei aronga rave oki kotou i te tuatua nei, auraka ei aronga akarongo ua, i te pikikaa ua anga ia kotou uaorai.” Mei te “moto ki te matangi” ra kare ia e akakore atu i to tatou au enemi, e kare katoa oki te “akarongo ua” e akapapu mai e te rave ra tatou i te anoano o te Atua.—Iakobo 1:22; 1 Samuela 15:22; Mataio 7:24, 25.
19. Akapeea tatou me akapapu e auraka kia riro ei tangata kite koreia mai?
19 I te openga ra, kua akakite mai a Paulo kia tatou i tana tuatua muna no te autu anga: “Te moto nei ra au i taku kopapa kia vi: ko te riro ua aea oki au, ko tei ako ia etai ke ra, ei tangata kite koreia mai.” (1 Korinetia 9:27) Mei ia Paulo rai, ka tau katoa kia riro na tatou e akatere i rungao i to tatou kopapa apa ua nei auraka e tuku i te reira ei pu no tatou. Ka tau tatou kia kiriti tumu i te au peu a te kopapa nei, tona au manako, e tona anoano. (Roma 8:5-8; Iakobo 1:14, 15) Ka mamae tatou i te rave anga i te reira, i te mea ko te tuatua tei uriia ra e e “moto” ko te aite anga ‘kia moto i raro ake i te mata’ (Kingdom Interlinear). Kare ainei, e i meitaki ake te mamae i tetai mata kerekere, e ka oraʼi kare ra kia tuku ua ki te anoano o te kopapa ara nei e ka mate atu ei?—Akaaiteia atu kia Mataio 5:28, 29; 18:9; 1 Ioane 2:15-17.
20. Eaa ra i tu rapurapu ei i teianei kia akara matatio e te akapeea nei ta tatou oroanga i roto i te oro anga no te ora?
20 I teia tuatau, te vaitata nei tatou ki te ngai akaoti anga o te oro anga. Kua vaitata te tuatau oronga anga i te au korona. No te au Kerititiano akatainuia ra, ko “te tutaki i ta te Atua ra kapiki anga no runga maira i te Mesia nei ia Iesu.” (Philipi 3:14) No te aronga o te urupu maata, ko te ora mutu kore ia ki runga i te enua parataito. I te maata o te apinga te vai maira, e akapapu i to tatou manako, mei ia Paulo rai, kia kore tatou e riro “ei tangata kite koreia mai.” E no reira e mea tika no tatou ravarai kia tuku ki roto i to tatou ngakau i te ikuiku anga: “E akaarite i to kotou taemoemo anga, kia rauka te korona.”—1 Korinetia 9:24, 27.
Te Maara Nei Ainei ia Koe?
◻ Eaa ra i tau ei kia akaaiteia atu te oraanga o te Kerititiano ki te oro anga ra?
◻ Eaa te tuke o te taemoemo anga no te ora mei e te oro anga vaevae no te ora?
◻ Eaa ra i tau ei tatou kia akono meitaki tamou marie “i te au mea ravarai ra”?
◻ Akapeea tetai i te oro anga “kare ra mei te mea kare i kitea”?
◻ Eaa ra i kino ei kia rave ua i te “moto ki te matangi” ra?
[Tutu i te kapi 16]
Ko te ei katu o te tiamupeni, pera katoa te kaka e te ngateitei, e apinga te ka mae ua ia