Akapeea te Atua te Akauru Anga i te Pipiria?

E MEA umere tikai atu te komunikeiti anga i teia tuatau i to tetai ua atu taime i roto i te tuatua enua. Te au terepaoni, te au matini fax, te au komopiuta​—i te au mataiti i topa koai tei manako i tetai tuatau me rauka te au akakite anga tuatua i te tukuia ki tetai ua atu ngai takapini i teianei ao ma te viviki?

Inara te tu komunikeiti anga umere roa atu koia oki ko tei kore e rauka i te tangata i te rave​—te akauru anga tu-Atua. Kua akauru Iehova i etai 40 au tangata tata kia tata i tana Tuatua tataia, te Pipiria Tapu. Mei te au tangata e maata atu i te okotai ravenga komunikeiti anga e rauka ra kia ratou, no reira kua taangaanga Iehova i te au ravenga komunikeiti tukeke no te akauru i te au Tuatua Tapu.

Te Tuatua Vaa Anga. Kua komunikeiti te Atua i te au tuatua tikai tei tukuia i muri akera ki roto i te papaanga Pipiria.a Ei akaraanga, ka tamanako ana i te au akauenga i roto i te koreromotu Ture. “E tata koe i taua tuatua nei,” i akakite ei a Iehova kia Mose, “ko te tu oki teia o te tuatua o te koreromotu, taku i papau kia koe, e kia Iseraela nei.” (Exodo 34:27) Taua “tuatua nei,” tei ‘tukuia mai na roto i te tupati angela ra,’ kua tataia e Mose e ka kitea i teianei i roto i te au puka Pipiria o Exodo, Levitiku, Numero, e Deuteronomi.​—Angaanga 7:53.

E manganui tetai atu au peroveta, kapiti mai a Isaia, Ieremia, Ezekiela, Amosa, Nahuma, e Mika, tei rauka te au tuatua tikai no ko mai i te Atua na roto mai i te au angera. I etai au taime kua akamata teia au tangata i ta ratou au akakite anga ma te tuatua: “Te na ko mairā Iehova.” (Isaia 37:6; Ieremia 2:2; Ezekiela 11:5; Amosa 1:3; Mika 2:3; Nahuma 1:12) E oti kua tata ratou i ta te Atua i tuatua.

Te Au Orama, Au Moemoea, e te Au Tareuanga. E akatutu anga manako te orama, e tutu, me kore e akakite anga tei tukua ki rungao i te manako o tetai tangata iaia e vai ara ua ra, i te maata anga o te taime na roto i etai ravenga tuke roa. Ei akaraanga, “e ara akera ratou” kua kite a Petero, Iakobo, e Ioane, i tetai orama o te akatuke anga o Iesu. (Luka 9:28-36; 2 Petero 1:16-21) I etai au tu kua orongaia te tuatua akakite na roto i tetai moemoea, me kore orama po, tei tamouia ki rungao i te manako o te tangata iaia e moe ra. No reira a Daniela i tata ei i “te orama o toku upoko ki runga i toku roi”​—me kore ra, mei ta te uri reo ko Ronald A. Knox i tata, “iaku e takoto ra te akarakara anga i roto i taku moemoea.”​—Daniela 4:10.

Te tangata ta Iehova i tuku ki roto i tetai tareu kua ngaro ke aia ki roto i tetai turanga manakonako anga oonu, inara te vai ara ra rai. (Akaaite ia Angaanga 10:9-16.) I roto i te Pipiria te tuatua Ereni no te “tareu” (ekʹsta·sis) te aite anga ‘ko te tuku ke anga me kore te akaatea anga.’ Te akakite ra te reira i te manako o te titirianga i te manako mei roto i tona turanga matauia. No reira, te tangata tei roto i tetai tareu anga kare aia e kite ake i tona au ngai iaia e ariu tikai ra ki te orama. Kua tupu tikai ia ki te apotetoro ko Paulo i roto i teia tu tareu anga i “apai naia aia ki runga i paradaiso, e kua akarongo i te tuatua, kare e tau kia tuatua, kare oki e tika i te tangata nei kia tuatua.”​—2 Korinetia 12:2-4.

Ei akatuke anga ki te aronga tei kopi i te au tuatua akakite tei tuatua vaaia mei te Atua, te aronga tata Pipiria tei rauka te au orama me kore au moemoea me kore tei kite i te au tareu anga i te maata anga o te taime kua rauka ua ia ratou i te akatutu i ta ratou i kite i roto i ta ratou uaorai au tuatua. Kua akakiteia kia Habakuka: “Ka tata ana i te orama, e kia kitea uaia ki runga i te au papa, kia oro ua te tangata kia tatau ra.”​—Habakuka 2:2.

Ko te aite anga ainei e e meangiti ake te akauru anga o teia au tuanga o te Pipiria i to te au tuatua tei tuatua vaaia mai? Kare roa. Na roto i tona vaerua, kua akatinamou ngaueue kore a Iehova i tana tuatua ki roto i te au manako o te tangata tata okotai, i reira e raukaʼi i te orongaia te au manako o te Atua kare to te tangata. Koi akatikaʼi a Iehova i te tangata tata kia iki i te au tuatua tei tau, kua arataki aia i te manako e te ngakau o te tangata tata kia kore tetai akakiteanga puapinga e kiritiia e i te openga kua tau kia karangaia e na te Atua te reira au tuatua.​—1 Tesalonia 2:13.

Akakite Anga Tu-Atua. Te ki ra te Pipiria i te au totou​—te tuatua enua tei akakiteia e tei tataia i mua ake ana​—tei tere roa atu i te ka rauka i te tangata i te akono. Okotai akaraanga koia oki te tupuanga mai e te topa anga o te ‘ariki no Eleni,’ ko Alexander Maata, tei totouia i etai 200 mataiti i mua ake ana! (Daniela 8:1-8, 20-22) Te akakite katoa maira te Pipiria i te au tupu anga kare rava i kiteia ana e te mata tangata. Te anga anga o te rangi e te enua ko tetai akaraanga ia. (Genese 1:1-27; 2:7, 8) I reira te vaira te au pukapuka anga tei tupu i te rangi, mei tei tataia i roto i te puka a Iobu.​—Iobu 1:6-12; 2:1-6.

Me kare i akakite tikaia mai e te Atua ki te tangata tata, kua akakite te Atua i te reira au tupu anga ki tetai tangata e raukaʼi teia kia riro mai ei tuanga o te tuatua enua tuatua vaaia me kore tataia, tei orongaia mei tetai uki ki tei aru mai e tae ua atu ki to ratou riro anga mai ei tuanga o te papaanga Pipiria. (Akara i te pia i te kapi 7.) I tetai ua atu tu, ka papu ia tatou e ko Iehova te Tumu o te au akakite anga tuatua katoatoa mei teia, e nana i arataki i te aronga tata kia kore ta ratou papaanga tuatua e takinoia ma te au tuatua tika kore, tuatua akamaata atu, me kore maani ua. Kua tata a Petero no runga i te au totou: “Ko te au tangata tapu ra o te Atua tei tuatua i ta te Vaerua Tapu i tuku mai ia ratou ra.”b​—2 Petero 1:21.

Umuumuia te Tauta Anga Pakari

Noatu kua ‘tuatua te aronga tata Pipiria i ta te Vaerua Tapu i tuku mai,’ kua umuumuia rai ratou kia akamanako meitaki. Ei akaraanga, kua “kimi tikai, [a Solomona] e kua akamakitoro marie aia, kua akapapa marie i te maseli e manganui. Kua kimi [aia] kia kitea te tuatua te ka ārikiia ra: e ko tei tataia ra, e mea tiratiratu ïa, e te tuatua-mou.”​—Koheleta 12:9, 10.

Kua anoanoia etai aronga tata Pipiria kia rave i tetai kimikimi anga maata no te tata i ta ratou tataanga. Mei ia Luka, ei akaraanga, kua tata i tana papaanga Evangeria: “Kua kitea puia e au te au tuatua katoa mei muatangana mai, manako akenei e, e mea tika kia tata akapapa atu i taua tuatua ra.” E tikai, kua akameitaki to te Atua vaerua i ta Luka i tauta ra i te rave, te akakeuanga iaia kia kimi i te au papaanga tuatua enua irinakiia e te uiui i te au kite mata tei irinakiia, mei te au pipi te ora ra rai e penei to Iesu metua vaine, ko Maria. I reira kua arataki to te Atua vaerua ia Luka kia tata i te papaanga tuatua ma te tika tikai.​—Luka 1:1-4.

Ei akatuke anga ki ta Luka Evangeria, e papaanga kite mataia ta Ioane, tei tataia i etai 65 mataiti i mua ake ka mate ei a Iesu. Kare e ekoko anga kua akakoi te vaerua o Iehova i te manako o Ioane kia kore te reira e akaparuparuia e te tuatau e topa ra. Ka tau meitaki teia ki ta Iesu i taputou ki tana au pipi: “Na te Akapumaana ra, na te Vaerua Tapu, ko ta te Metua e tono mai ma toku ingoa, nana e apii mai ia kotou i te au mea katoa, ka akakite akaou mai oki kia kotou i te au tuatua katoa, taku i karanga atu kia kotou na.”​—Ioane 14:26.

I etai au tu kua kapiti mai te aronga tata Pipiria i te au akapapa anga mei te au akakite anga a te au kite mata o te aronga tata tuatua enua i mua atu ana, kare ko te katoa anga tei akauruia. Kua akapapa a Ieremia ia Ariki Tai e te Rua na teia tu. (2 Ariki 1:18) Kua taangaanga a Ezera mei te 14 au tumu kare i akauruia no te akaputu i te au tataanga no Paraleipomeno Tai e te Rua, kapiti mai “te tuatua no te au rā a te ariki ra a Davida” e “te tuatua a te au ariki o Iuda e no Iseraela ra.” (1 Paraleipomeno 27:24; 2 Paraleipomeno 16:11) Kua taiku katoa a Mose mei “te buka tamaki a Iehova ra”​—te akara anga e papaanga irinakiia o te au tamaki a te iti tangata o te Atua.​—Numero 21:14, 15.

I teia au tu kua angaanga pakari te vaerua tapu, te akakeuanga i te aronga tata Pipiria kia iki anake ua i te tataanga irinakiia, tei riro mai ei tuanga o te papaanga Pipiria akauruia.

Akoanga Tau Meitaki​—Noea Mai?

Te ki ra te Pipiria i te ako anga tau meitaki tei akatumuia ki runga i te au apinga uaorai tei kite meitakiia. Ei akaraanga, kua tata a Solomona: “Kare ainei e meitaki no te tangata nei kia kaikai, e kia inu, e kia kite tona ngakau i te meitaki i tana ra angaanga? E te kite nei oki au e na te rima ïa o te Atua i oronga mai.” (Koheleta 2:24) Kua akakite a Paulo e ko tana ako anga no runga i te oraanga akaipoipo kua tau ‘i tona nei manako,’ inara kua tuatua katoa aia: “E te manako nei au e tei iaku rai te Vaerua o te Atua.” (1 Korinetia 7:25, 39, 40) Kua rauka tikai ia Paulo te vaerua o te Atua, no te mea tei kiteia e te apotetoro ko Petero, ta Paulo i tata kua tau “i te pakari i orongaia mai kiaia ra.” (2 Petero 3:15, 16) No reira, ma te aratakiia e te vaerua o te Atua, kua oronga aia i tona manako.

Me oronga te aronga tata Pipiria i to ratou uaorai irinaki anga papu, kua rave kapiti ratou ma te apii anga e te taangaanga anga i te au tuatua tapu tei rauka ia ratou. Ka papu ia tatou e kua rotai ta ratou au tataanga ki te manako anga o te Atua. Ko ta ratou i tata ra kua riro mai ei tuanga o te Tuatua na te Atua.

E tikai, te ki ra te Pipiria i te au akakite anga o tetai pae ma te au manako anga tarevake. (Akaaite ia Iobu 15:15 ki te 42:7.) Te kapiti katoa maira i tetai au tuatua meangiti tei akakite ra i te au manako ngakau mamae o te au tavini o te Atua, inara kare teia i akakite i te au apinga tikai tei tupu.c Koi akakite ei i teia au tu akakite anga uaorai, kua aratakiia rai te tangata tata e te vaerua o te Atua kia tuku i tetai tataanga tika tikai, tei riro ei akataka e te akamaeu i te au manako tarevake. Pera katoa, i te turanga takitai kua akataka meitaki te aerenga tuatua ki te tangata tatau ma te manako tau me te tano ra te manakoanga o te tangata tata.

Ma te tapotoia, ka papu ia tatou te katoa anga o te Pipiria e e tuatua na te Atua. E tikai, kua akapapu a Iehova e kua tau te au mea ravarai ki tana akakoroanga e kua oronga mai i te ikuiku anga puapinga no te aronga tei anoano ra i te tavini iaia.​—Roma 15:4.

Te Au Tangata Tata​—Eaa Ra?

Ta Iehova taangaanga anga i te au tangata kia tata i te Pipiria te akaari maira i tona pakari maata. Ka tamanako ana i teia: Naringa te Atua i oronga i te reira ki te au angera, ka rauka ainei taua tu tau i te Pipiria? E tika, ka rekareka tatou i te tatau i te au tu o te Atua e tana i rave mei ta te angera akara anga. Inara me kare te tu tangata tikai i roto i reira, penei ka ngata ia tatou i te marama i te tuatua a te Pipiria.

Ei akatutu: Ka ripoti ua te Pipiria e kua rave te Ariki ko Davida i te akaturi e te ta tangata e i muri akera kua tataraara. Inara mei teaa atura i te meitaki atu kia rauka ta Davida uaorai au tuatua, i tona akakite anga i tona mamae ngakau no tana i rave e kua pati akatenga kia akakore mai a Iehova i tana ara! “Te vai ua nei rai toku kino i mua iaku,” i tata ei aia. “Ko te ngakau paruparu, e te aue ra, kare ua te Atua e akavaavaa i te reira.” (Salamo 51:3, 17) No reira, te vaira i te Pipiria te tu maana, te tukeke, e te tu tei tau i te tangata.

Ae, kua iki a Iehova i te mataara meitaki roa atu no te oronga i tana Tuatua. Noatu kua taangaangaia te au tangata ma te au paruparu e te au apikepike, kua aratakiia ratou e te vaerua tapu kia kore tetai tarevake e o ki roto i ta ratou au tataanga. No reira, e puapinga maata tikai te Pipiria. E papu tana ako anga, e ko tana au totou no runga i te Parataito ki mua i te enua nei ka tau ia kia irinakiia.​—Salamo 119:105; 2 Petero 3:13.

Ka kore i reira e rave kia akamatau i te tatau anga i tetai tuanga o te Tuatua na te Atua i te au ra? Kua tata a Petero: ‘Kia kaki tikai kotou i te u iro koreia ra, i te tuatua, kia pakari kotou i te reira.’ (1 Petero 2:2) I te mea kua akauruia te reira e te Atua, ka kite koe i te au Tuatua Tapu katoatoa “e mea meitaki ei apiianga, ei akoanga, ei akakiteanga apa, e ei akakite mai i te tuatua-tika ra. Kia apa kore te tangata o te Atua, ma te tau tikai i te au angaanga memeitaki katoa ra.”​—2 Timoteo 3:16, 17.

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]

[Pia/Au Tutu i te kapi 7]

Noea Mai ta Mose Papaanga Tuatua?

NA MOSE i tata i te puka Pipiria o Genese, inara te au mea pouroa tei tataia kua tupu te reira i mua roa ake i tona anau anga. Noea mai, i reira, tana papaanga tuatua i rauka mai ei? Penei kua oronga tikaia te reira kiaia na roto i te Atua, me kore ra kua tuatua vaaia te kite o etai o te au tupu anga mei tetai uki ki tetai. I te mea e roa atu te tuatau oraanga o te au tangata i te au tuatau mua, te maata anga o ta Mose i tata i roto ia Genese penei kua orongaia mei ia Adamu kia Mose na roto ie rima uki tangata​—ko Metusela, ko Sema, ko Isaaka, ko Levi, e Amerama.

Pera katoa, penei kua akara ana a Mose i te au papaanga tataia. No runga i teia, e mea puapinga roa atu e kia taangaanga putuputu a Mose i te aerenga tuatua “teia te tuatua ia,” i mua ake ka orongaʼi i te ingoa o te tangata te ka uriuriia. (Genese 6:9; 10:1; 11:10, 27; 25:12, 19; 36:1, 9; 37:2) Te karanga ra etai aronga apii akonoanga e te tuatua Epera tei uriia i konei “tuatua,” toh·le·dhohthʹ, te akakite ra no runga i tetai tataanga tuatua enua tataia ta Mose i taangaanga ei tumu no tana tataanga. E tikai, kare teia e rauka kia karangaia ei tika openga.

Penei te papaanga tuatua i roto i te puka o Genese kua rauka mai na roto ie toru ravenga i runga ake nei​—etai pae na roto i te akakite anga tika, etai pae na roto i te tuatua vaa anga, e etai na roto mai i te au papaanga tei tataia. Tei puapinga koia oki kua akauru to Iehova vaerua ia Mose. No reira, ko tana i tata kia manako tikaiia ei tuatua na te Atua.

[Tutu i te kapi 4]

I te au tu ke ke, kua akauru te Atua i te tangata kia tata i te Pipiria