Eaa ra a Saula i Takinokino ei i te Au Kerititiano?

‘E MANAKO TIKA OKI TOKU kia maata toku patoi atu i te ingoa o Iesu no Nazareta e tikaʼi. Kua pera oki au i Ierusalema. E manganui to te aronga tapu i topiriia e au ki roto i te are tapekaanga, rauka iora toku rangi i te kau taunga nunui ra. Kia taia te au pipi, kua akatika katoa atu oki toku reo i te reira. E manganui toku tainga ia ratou i te au sunago katoa, e naku i akamataku atu kia akakino ratou. No te maata o toku riri ia ratou, takinga-kino atura au ia ratou e tae ua atura ki te oire ke ra.’​—Angaanga 26:9-11.

I TUATUAI a Saula o Tareso, kua kite katoaia e ko te apotetoro ko Paulo. E tikai, i te tuatau i tuatuai aia i teia, e tangata ou aia. Kare i te tangata patoi i te akonoanga Kerititiano, koia tetai i teianei o te aronga te akamaata maroiroi tikai ra. Inara na teaa i akakeu ia Saula i mua ana kia takinokino i te au Kerititiano? Eaa ra aia i manako ei e ‘kia maata tona’ rave anga i taua angaanga? E apiianga ainei tetai ka kitea mai mei tona tua?

Pei Anga i te Toka ki Runga ia Setephano

Kua o atu a Saula ki roto i te tataanga Pipiria e ko tetai tei tamate atu ia Setephano. “Turaki atura [ia Setephano] ki vao i taua oire ra, pei iora iaia ki te toka: e nga tangata kite ra, tuku maira i to ratou kakau ki te pae vaevae o tetai tangata ou ra, ko Saula te ingoa.” “Mareka rava aturā Saula koia i taia.” (Angaanga 7:58; 8:1) Eaa tei taki atu ki taua kaitamaki? Kua maro te ngati Iuda, kapiti mai etai mei Kilikia, ma Setephano inara kare i rauka te mou i ta ratou patoi anga iaia. Me tei rotopu a Saula, e tangata Kilikia katoa, kare i taikuia ana. Noatu eaa te tu, kua taangaanga ratou i te au kite pikikaa kia akaapa e kua akakino a Setephano e kua uuti atura iaia ki mua i te Tuneteri. (Angaanga 6:9-14) Kua angaanga teia putuputu anga, tei akaaereia e te kau taunga, ei ngai akavaanga teitei no te ngati Iuda. Ei mana akonoanga maata, kua paruru katoa tona au mema i ta ratou i manako e ko te apiianga ma. I to ratou manako kua tau a Setephano e kia tamateia. Kua akaapa mataku kore aia ia ratou no te kore i akono i te Ture, i pera ainei aia? (Angaanga 7:53) Kua akaari ratou kiaia e akapeea te reira me akonoia!

I te mea kua mareka a Saula i taua manako e te tau ra te tupu anga no tona akaapa angaia. E Pharisea aia. Kua umuumu teia pupu ririnui i te akono anga pakari i te ture e te peu. Kua manakoia te akonoanga Kerititiano e ko te patoi anga o taua irinaki anga, te apiianga i tetai mataara ou ki te ora na roto ia Iesu. Kua tapapa te ngati Iuda i te anere mataiti mua i te Mesia e ko tetai Ariki kaka te ka akarangatira ia ratou mei te amo ririia a te tutara anga Roma. Ko tei akaapaia e te Tuneteri Maata te akaapa anga kua akakino i te Atua e i muri maira kua patiaia ki runga i te rakau tamamae mei tetai tangata rave kino ko te Mesia ia kua tuke tikai, kare e arikiia, e mea rikarika ki ta ratou i manako ra.

Kua akakite te Ture e ko tetai tangata tei patiaia ki runga i te rakau kua “taumaaia ïa e te Atua.” (Deuteronomi 21:22, 23; Galatia 3:13) I to Saula manako, “kua tau meitaki teia au tuatua kia Iesu,” i tuatuai a Frederick F. Bruce. “Kua mate aia i raro ake i te taumaa a te Atua, e no reira kare e ko te Mesia, i te reira, kia tau ki te peu, kua akaangaroi ta te Atua akameitaki anga ki runga ra tei kore i aiteite ki tetai atu. Kia tuatua e ko Iesu te Mesia e akakino anga te reira; ko te aronga tei tuatua neneva i te reira te tau ra kia mamae ei aronga akakinoia.” Mei ta Saula uaorai i akakite i muri maira, te manako e ko te “Mesia akasatauroaia ra, ei turorianga no te ngati Iuda.”​—1 Korinetia 1:23.

Ko to Saula manako ki taua apiianga koia oki kia patoi i te reira ma te tauta maata roa atu tei rauka. Noatu me ka o mai te maro anga i te tauta anga i te akakore i te reira. Kua papu iaia e ko teia ta te Atua i inangaro. Te akataka anga i te tu tana i akono, kua tuatua a Saula: “I te akonoanga o te maroiroi ra, kua takinga-kino au i te ekalesia ra; i te tuatua-tika a te ture ra, kare aku e apa i te reira.” “E e takinga-kino arite kore toku i te ekalesia o te Atua, e pou akera ïa iaku. Ko au oki tei mua i te tuatua a te ngati Iuda ra i te tangata e manganui i toku uki i toku uaorai enua, e maroiroi maata rava toku i te au peu i tukuia mai e toku ui tupuna.”​—Philipi 3:6; Galatia 1:13, 14.

E Tumutoa no te Takinokino Anga

I muri ake i to Setephano matenga, kare a Saula i te tangata takinokino ua mari katoa ra e tumutoa i te reira. No te reira, penei kua rauka iaia te tu kino, mei te mea i muri ake i tona taui anga, i te tauta anga aia i te akapiri iaia uaorai ki te au pipi, kua “mataku anake iora ratou iaia, kare i akarongo e, e pipi aia.” I te taka meitaki anga mai e e Kerititiano tikai aia, kua riro tona taui anga ei rekarekaanga e te akameitakianga i roto i te au pipi, tei rongo, kare e tetai ua atu tangata patoi i mua ana i taui te ngakau, mari ra ko “te tangata i takinga-kino mai ia tatou i muatangana, te ako nei ïa i te tuatua tana i akakino i muatangana.”​—Angaanga 9:26; Galatia 1:23, 24.

E 220 kiro mita te mamao ia Damaseko​—me aaere ka pou e itu me kare e varu ra—​mei Ierusalema mai. Inara, “te maata ua ra ïa tana tuatua akamataku e te ta i te au pipi,” kua aere atu a Saula ki te taunga teitei e kua pati iaia i te au reta no te au tunako i Damaseko. No teaa ra? Kia rauka ia Saula i te arataki atu ma te tapeka i tetai ki Ierusalema tana i kite e tei roto i “taua tuatua.” Ma te tika anga tau, kua ‘pou atura te ekalesia iaia, i te tomo anga atu ki roto i te au are, te kika anga i te tane ma te vaine, te tuku anga atu ki roto i te are tapekaanga ra.’ Ko tetai atu kua ‘papa [aia] i te au sunago,’ e kua ‘akatika oki [aia] i tana reo’ (tika tikai, i tana “toka voti”) kia tamateia ratou.​—Angaanga 8:3; 9:1, 2, 14; 22:5, 19; 26:10, tata i raro ake NW.

I te akamanako anga i te apii anga tei rauka ia Saula i raro ake ia Gamaliela e te au mana tei rauka iaia i teianei, kua irinaki etai aronga kite e kua tere atu aia mei tetai tamaiti apii ua i te Ture ki te take e kua rauka iaia i te akono i te mana i roto i te akonoanga Iuda. Ei akaraanga, kua manako tetai, e penei kua riro mai a Saula ei puapii i roto i te tunako i Ierusalema. Inara, eaa te aite anga o ta Saula ‘akatika anga i tana reo’​—me e mema no te akavaanga me kare ko tetai tei akakite i tana turu anga no te tamate anga i te au Kerititiano​—​kare i papu ia tatou.a

I te akamata anga pouroa te au Kerititiano e ngati Iuda me kare e aronga poroteraita ngati Iuda, kua marama a Saula i te akonoanga Kerititiano e e akapupuanga tei patoi i te akarongo i roto rai i te akonoanga Iuda, e kua manako aia i te reira ei apainga na te akonoanga Iuda kia akatikatika i tei aru ra. “Kare ia,” i tuatuai te tangata kite ko Arland J. Hultgren, “e kua patoi a Paulo tei takinokino ra i te akonoanga Kerititiano no te mea kua kite aia i te reira ei akonoanga i vao ake i te akonoanga Iuda, e taemoemo anga. Kua kitea uaia te akapupuanga Kerititiano e ia e tetai atu ei tumu te vaira ki te mana ngati Iuda.” Ko tona akakoroanga koia oki kia opara atu i te au ngati Iuda akarongo kore kia akaruke e kia oki mai ki te otototi, te taangaanga ra i te au ravenga ka rauka. (Angaanga 26:11) Ko tetai ravenga tei rauka kiaia koia te tapekaanga. Ko tetai ko te papa anga i roto i te au tunako, e ravenga matauia no te papaanga te ka orongaia ei ako no te akarongo kore i te mana rapi i roto i tetai ua atu akavaanga i reira no te toru akava.

E tikai, i to Iesu mama mai anga kia Saula i runga i te mataara ki Damaseko, kua akamutu pouroa i te reira. Mei tetai enemi kino tikai i te akonoanga Kerititiano, kare i roa kua riro mai a Saula ei akakite maroiroi i te reira, e kare i roa te kimi atura te ngati Iuda i Damaseko i te tamate iaia. (Angaanga 9:1-23) Kare i matauia, ei Kerititiano, kua mamae atu a Saula i te au apinga e manganui tana uaorai i oronga iaia ei tangata takinokino, no reira i nga mataiti i muri maira kua rauka iaia i te tuatua: “Ka rima akenei oku pāpā angaia e te ngati Iuda, taki toru ngauru taki iva ara i te pāpāanga okotai.”​—2 Korinetia 11:24.

Ka Tarevake Rai te Arataki Anga no te Maroiroi

“I tei akakino oki i muatangana, e te takinga-kino, e te rave kino atu,” i tata ei a Saula i muri ake i tona taui anga, i te kite meitaki angaia aia e ko Paulo. “I aroaia maira au, no te mea kua pera kite kore ua au no te akarongo kore.” (1 Timoteo 1:13) No reira, kare te ngakau tae e te maroiroi i roto i ta tetai akonoanga, i te akapapu anga e ka rauka te mareka anga mei te Atua. Kua maroiroi tikai a Saula e kua rave angaanga kia tau ki tona akava ngakau, inara kare te reira i akapapu e kua tika aia. Kua tarevake tona arataki angaia. (Akaaite ia Roma 10:2, 3.) Ka tau te reira kia akariro ia tatou kia manako katoa.

E manganui i teia tuatau te irinaki ngaueue kore ra e ko te tu meitaki te mea ta te Atua e umuumu maira mei ia ratou. Inara koia ia ainei? Ka meitaki tetai tataki tai kia akarongo ki ta Paulo aruaru anga: “E akara matariki marie i te au mea katoa ra; e te meitaki ra e tāpu marie.” (1 Tesalonia 5:21) Ko tera te aiteanga kia akanoo i te tuatau kia rauka te kite tika tikai o te Tuatua a te Atua o te tuatua mou e kia akono ma te rotai atu ki te reira. Me kite tatou mei te akara matatio anga i te Pipiria e te anoanoia ra te taui anga, kia tau i reira tatou kia rave i te reira auraka e taroaroa. Penei e iti ua ia tatou e aronga akakino, takinokino, me kare ngakau parau mei ia Saula rai. Noatu rai, na te rave anga kia tau ki te akarongo e te kite tika tikai ka rauka ia tatou, mei iaia rai, ta te Atua mareka anga.​—Ioane 17:3, 17.

[Tataanga Rikiriki i Raro]