RUNANGA PUKA I RUNGA I TE INITANETI Punanga Tiaki
Punanga Tiaki
RUNANGA PUKA I RUNGA I TE INITANETI
Reo Rarotonga
  • PIPIRIA
  • AU PUKA
  • AU UIPAANGA
  • mwbr18 Peperuare kapi 1-11
  • Oraanga Kerititiano e te Angaanga Orometua—Au Manako ke Mai

Kare e vitio.

Akakoromaki mai kare te vitio e angaanga.

  • Oraanga Kerititiano e te Angaanga Orometua—Au Manako ke Mai
  • Oraanga Kerititiano e te Angaanga Orometua—Au Manako ke Mai (2018)
  • Tumu Tuatua
  • PEPERUARE 5-11
  • AU MEA UMERE I ROTO I TE PIPIRIA | MATAIO 12-13
  • PEPERUARE 12-18
  • AU MEA UMERE I ROTO I TE PIPIRIA | MATAIO 14-15
  • PEPERUARE 19-25
  • AU MEA UMERE I ROTO I TE PIPIRIA | MATAIO 16-17
  • PEPERUARE 26–MATI 4
  • AU MEA UMERE I ROTO I TE PIPIRIA | MATAIO 18-19
Oraanga Kerititiano e te Angaanga Orometua—Au Manako ke Mai (2018)
mwbr18 Peperuare kapi 1-11

Oraanga Kerititiano e te Angaanga Orometua—Au Manako ke Mai

PEPERUARE 5-11

AU MEA UMERE I ROTO I TE PIPIRIA | MATAIO 12-13

“Akatutuanga no te Titona e te Titania”

(Mataio 13:24-26) Kua tuku atu rai aia i tetai parabole kia ratou ra, na ko atura, E tau te basileia o te ao ra i tetai kainga i ruruia e te tangata kainga te ua meitaki ki roto ra: 25 Kia moe ra te au tangata, kua aere maira tona enemi, kua ruru iora i te zizania ki roto i te sitona, aere ke atura. 26 E ao atura taua sitona ra, e ua akera, kitea iora te zizania.

w13 7/15 9-10 ¶2-3

‘I na, te Vaitata ua ra Au ia Kotou’

2 Te akaari maira te au mea tei tupu i roto i teia akatutuanga e akapeea e aea a Iesu e akaputuputu ei i te pupu katoa o te au Kerititiano akatainuia mei roto i te tangata nei kia tutara kapiti kiaia i roto i tona Patireia. Ei pupu, ko ratou tei akatutu i te titona. Kua akamata a Iesu i te ruru i teia ua titona i te Penetekote 33 T.N. Ka oti te akaputuputuanga o te pupu titona me akairoia te toenga o te aronga akatainuia e ora ra rai i te openga o teia akatereanga e me aere ratou ki te rangi. (Mata. 24:31; Apo. 7:1-4) Me tei runga tetai tangata i tetai maunga, ka kite mamao aia i te au mea e takapini ra iaia. Mei te reira katoa, ka tauturu te akatutuanga o te titona e te titania kia marama meitaki tatou i te au mea te ka tupu i tetai tuatau, e 2,000 mataiti. Te au mea e tupu ra, ko te tuatau no te ruru anga, te tupu anga, e te kokoti anga i te titona. Ka akara teia atikara no runga i te tuatau kokoti anga.

TA IESU PARURU ANGA

3 I te akamataanga o te rua anere mataiti T.N., kua “kitea iora te zizania.” Ko ratou te au Kerititiano pikikaa. (Mata. 13:26) I te akamataanga o te a anere mataiti T.N., kua maata atu te “zizania” i te au Kerititiano akatainuia. I roto i te akatutuanga, kua pati te au tavini i te pu me ka akatikaia ratou i te vaere i te titania. (Mata. 13:28) Eaa ta te pu i pau atu?

(Mataio 13:27-29) Kua aere maira te aronga tavini o taua tangata kainga ra, kua tuatua maira kiaia, na ko maira, E te atu, kare ainei e ua meitaki taau i ruru ki roto i toou kainga? noea ra te zizania?’ 28 Kua na ko atura aia kia ratou, Na te enemi te reira i ruru. Kua na ko maira te au tavini kiaia, E tika aina ia koe kia aere matou e vaere?’ 29 Kua na ko atura aia, Auraka; ko te peke katoa aea te sitona kia vaere kotou i te zizania.

w13 7/15 10 ¶4

‘I na, te Vaitata ua ra Au ia Kotou’

4 Teia ta te Pu ko Iesu i pau atu no runga i te titona e te titania: “Vaio ua na, kia tupu kapipiti, e kia mou; e kia tae ki te tuatau mou.” Te akakite mai nei teia akauenga e, mei te anere mataiti mua e tae ua mai ki teia tuatau, kua vai ua ana “te sitona,” koia oki te au Kerititiano akatainuia i te enua nei. Kua karanga katoa a Iesu ki tana au pipi e: ‘Te vaitata ua ra au ia kotou, e tae ua atu ki te openga o teianei ao.’ (Mata. 28:20) No reira, ka paruru ua rai a Iesu i te au Kerititiano akatainuia e tae ua atu ki te openga. Inara, i te mea e kua maata atu te titania, me kore te au Kerititiano pikikaa i te titona, kare tatou i papu e koai ma te aronga o te pupu titona i taua au mataiti ra. Inara, mei te 40 mataiti i mua ake i te tuatau kokoti anga, kua kitea meitakiia e koai ma “te sitona.” Akapeea i kitea meitakiia ai te reira?

(Mataio 13:30) Vaio ua na, kia tupu kapipiti, e kia mou; e kia tae ki te tuatau mou ra, naku ïa e karanga atu ki te aronga e kokoti, E na mua i te akaputuputu i te zizania, e ruru aere no te ai; akaputu ra i te sitona ki roto i taku are vairanga ra.

w13 7/15 12 ¶10-12

‘I na, te Vaitata ua ra Au ia Kotou’

10 Te mea mua, ka akaputuputuia te titania. Karanga a Iesu e: “Kia tae ki te tuatau mou ra, naku ïa e karanga atu ki te aronga e kokoti, E na mua i te akaputuputu i te zizania, e ruru aere.” I muri ake i te mataiti 1914, kua akamata te au angera i te “akaputuputu” i te titania, koia oki, te au Kerititiano pikikaa, na te akatakake anga mai ia ratou mei roto i te “tamariki [akatainuia] o te basileia.”—Mata. 13:30, 38, 41.

11 I te angaanga akaputuputu e tupu ra, kua kite meitakiia te tuke i rotopu i te titona e te titania. (Apo. 18:1, 4) I te mataiti 1919, kua taka meitaki e kua inga a Babulonia Maata. Eaa tikai te angaanga tei akatuke i te au Kerititiano mou mei te au Kerititiano pikikaa? Ko te angaanga tutuanga. Kua akamata te au arataki o te Aronga Apii Pipiria i te akakite e kia tutu aere te katoatoa i roto i te putuputuanga no runga i te Patireia. Ei akaraanga, i te mataiti 1919 kua neneiia tetai puka rikiriki To Whom the Work Is Entrusted. Kua akamaroiroi te reira i te katoaanga o te au Kerititiano akatainuia kia tutu aere mei tera are ki tera are. E kua akamarama katoa mai e noatu e akara anga ngata i te rave i taua angaanga ra, ka oronga mai te Atu i te maroiroi ki tona iti tangata kia rave i te reira. Akakite katoa te puka rikiriki e: “E tikaanga ngateitei toou kia rave i te reira.” Eaa ta te Aronga Apii Pipiria i rave? Karanga Te Punanga Tiaki i te mataiti 1922 e kua maroiroi rava atu ratou i roto i te angaanga tutuanga. Ko teia te angaanga tei kitea meitakiia te au Kerititiano mou e tae ua mai ki teia tuatau.

12 Te rua, akaputuputuanga i te titona. Kua akaue a Iesu i tana au angera kia akamata i te akaputuputu i te titona ki roto i tona are vairanga. (Mata. 13:30) Mei te mataiti 1919 mai, kua akaputuputuia te aronga akatainuia ki roto i te putuputuanga Kerititiano ma. Akapeea ra te au Kerititiano akatainuia e ora ra i te openga o teia akatereanga? Ka raveia to ratou akaputuputuanga openga me aere ratou ki runga i te rangi.—Dani. 7:18, 22, 27.

Kimi i te Mārama o te Tuatua Mou

(Mataio 12:20) Te kakao paruparu ra, kare aia e aati, e te lamepa matemate ra, kare aia e tinai, e kia akatupu ravaia e ia te tuatua-tau nana.

au mea ke mai roto i te nwtsty no runga ia Mata. 12:20

ramepa matemate: Te ramepa o mua ana e vairanga karakaraea tei akakiia ki te inu orive. E tukuia ana te taura tei karangaia e wick, ki roto i te vairanga ei ngote mai i te inu ei akakā i te ramepa. Te tuatua Ereni no te “lamepa matemate,” penei te tuatua ra no runga i te wick e auai ua ra kare ra e mura meitaki ana me kore kua tamateia. Te totou a Isaia 42:3 no runga i te reira i to Iesu aroa ua; kare roa aia e akakore i te manakonakoanga o te aronga akaaka e tei takinga kinoia.

(Mataio 13:25) Kia moe ra te au tangata, kua aere maira tona enemi, kua ruru iora i te zizania ki roto i te sitona, aere ke atura.

w16.10 32

Kua Kite Ainei Koe?

E tika ainei e i te tuatau taito ka tanu tetai i te tita titania ki roto i te aua kai a tetai?

IA MATAIO 13:24-26, karanga a Iesu: “E tau te basileia o te ao ra i tetai kainga i ruruia e te tangata kainga te ua meitaki ki roto ra: Kia moe ra te au tangata, kua aere maira tona enemi, kua ruru iora i te zizania ki roto i te sitona, aere ke atura. E ao atura taua sitona ra, e ua akera, kitea iora te zizania.” Ekoko tetai pae aronga tata e kua tupu tikai teia akatutuanga, inara i roto i te au tataanga ture Roma i taito, penei kua tupu rai teia.

Karanga tetai tikinari Pipiria e i raro ake i te ture Roma, ka akaapaia tetai tei tanu i te tita titania ki roto i te aua kai a tetai no te akaoko iaia. Mei te mea kua anoanoia tetai ture tera te aiteanga kua tupu rai teia. Akamārama te tangata Apii Ture ko Alastair Kerr e i te mataiti 533 i muri ake ia Karaiti, kua nenei te Emepera Roma ko Justinian i tana Digest. E akapapaanga ture Roma teia e tei roto te au tataanga a te aronga apii ture mei te au mataiti 100-250 i muri ake ia Karaiti. Kia tau ki te Digest, tetai o te aronga kite, ko Ulpian, kua taiku aia i tetai akavaanga no te rua anere mataiti mai. Kua tanuia te au tita titania ki roto i te aua kai a tetai, tei tupu, kua takinoia te aua kai. Kua akakite te Digest i te tikaanga ture o tetai tangata tanutanu e kia tutakiia aia e te tangata tei akaapaia, e moni kia tutakiia no te aua kai tei takinoia.

Kua tupu rai teia au mea i roto i te Enua Roma taito, tei akaari maira e kua tupu tikai te turanga tei taikuia i roto i ta Iesu akatutuanga.

Tatau Pipiria

(Mataio 12:1-21) I REIRA ra to Iesu aerenga na roto i te au koro sitona i te sabati; kua pongi iora tana au pipi, e kua uuti iora i te ua sitona, kai iora. 2 Te akara maira te au Pharisea, kua na ko maira kiaia, I na, te rave nei taau aronga pipi i te mea tau kore i te ture kia rave i te sabati. 3 Kua karanga atura aia kia ratou, Kare aina kotou i tatau i ta Davida i rave, e tei kapiti katoa iaia, ka pongi ei ratou ra; 4 E i tomo aia ki roto i te are o te Atua, e kua kai i te au manga no te aroaro ra, ko tei kore e tau i te ture kia kai aia, e tei kapiti katoa iaia, mari ra na te kau taunga anake ra? 5 E kare kotou i tatau i tei roto i te ture ra, e te akanoa nei te kau taunga i te sabati i roto i te iero i nga rā sabati katoa e kare e ara? 6 Te karanga atura oki au kia kotou, Tei ko nei tetai, e maata aia i te iero. 7 Naringa kotou i kite i te ariteanga o te manga tuatua ra e “Ko te aroa taku i anoano auraka te atinga,” kare kotou e akaapa mai i te aronga ara kore. 8 Ko te Tamaiti oki a te tangata nei, ko te Atu rai ïa o te sabati. 9 Akaruke maira aia i taua ngai ra, aere atura ki roto i to ratou sunago; 10 E i na, tei reira tetai tangata, kua marō te rima. Kua ui maira ratou iaia, na ko maira, E tika aina kia akaora i te rā sabati? kia rauka ta ratou tapepe anga mai iaia. 11 Kua karanga atura aia kia ratou, Koai ïa tangata i roto ia kotou na, okotai ana mamoe, e kia topa ki roto i te rua i te rā sabati, kare e rave atu, e kika mai ki runga? 12 E kare aina e rai to te tangata meitaki i to te mamoe? E tau mari i te ture kia takinga-meitaki i te sabati.” 13 Kua karanga atura aia ki taua tangata i reira ra, Ka akatika mai na i to rima. Kua akatika maira aia, ora takiri akera, mei tetai katoa ra. 14 Aere atura te au Pharisea ki vao, e kimi iora i ta ratou tuatua iaia, e ta. 15 Kite akerā Iesu, kua aere ke atura; e e au urupu maata i te aru anga atu iaia, kua akaora atura aia ia ratou ravarai; 16 Kua ako atura aia ia ratou, auraka ratou e aaki iaia. 17 Tika rava atura te tuatua a Isaia peroveta ra, i na ko mai ei ra e, 18 “I na! taku tavini, tei ikiia e au ra; taku akaperepere, kua rekareka rava toku ngakau iaia: e tuku atu au i toku Vaerua ki runga iaia, e nana e tuku atu i te tuatua-tau ki te au etene. 19 Kare aia e taumāro atu, kare e akateitei i te reo; e kare tona reo e kitea i te au arataa ra. 20 Te kakao paruparu ra, kare aia e aati, e te lamepa matemate ra, kare aia e tinai, e kia akatupu ravaia e ia te tuatua-tau nana. 21 E i tona ingoa e irinaki ei te au etene ra.

PEPERUARE 12-18

AU MEA UMERE I ROTO I TE PIPIRIA | MATAIO 14-15

“Angai a Iesu i te Manganui na Roto i te Tokoiti”

(Mataio 14:16, 17) Kua na ko aturā Iesu kia ratou, Auraka ratou e aere; na kotou e apai atu i te kai na ratou.” 17 Kua na ko maira ratou kiaia, E rima ua a tatou manga i ko nei, e nga ika e rua.

w13 7/15 15 ¶2

Angai a Iesu i te Manganui na Roto i te Tokoiti

2 Te kite anga a Iesu i te urupu tangata, kua tangi aia ia ratou, no reira kua rapakau aia i te aronga maki e kua apii atu i te au mea e manganui no runga i te Patireia o te Atua kia ratou. I muri mai, kua pati te au pipi ia Iesu kia tuku i te tangata kia aere ki te au oire vaitata kia oko mai i tetai kai na ratou. Inara, kua akakite a Iesu ki tana au pipi e: “Na kotou e apai atu i te kai na ratou.” Penei kare ratou e marama ana i ta Iesu i tuatua no te mea, kare ta ratou kai i rava ana, e rima rai varaoa e te nga ika e rua.

(Mataio 14:18, 19) Kua na ko atura aia, Ka apai mai i ko nei, kiaku nei.” 19 Kua karanga atura ki te tangata tini kia takoto ratou ki raro ki runga i te mātā, kua rave iora i nga manga e rima ra, e nga ika e rua, nānā akera ki runga i te rangi, akameitaki atura, vavaʼi iora i te manga, apai atura ki te au pipi ra, e na ratou i tua na te tangata tini.

w13 7/15 15 ¶3

Angai a Iesu i te Manganui na Roto i te Tokoiti

3 No to Iesu tangi i te urupu tangata, kua rave aia i tetai temeio. Ko te temeio anake teia tei tataia i roto i te au Evangeria e a. (Mare. 6:35-44; Luka 9:10-17; Ioa. 6:1-13) Kua akakite a Iesu ki tana au pipi kia akakite ki te urupu tangata kia akatakoto ki runga i te matie i roto i tetai au pupu e 50 e te 100. Muri ake te pure anga aia, kua vavai aia i te varaoa e te ika. Kare aia i oronga tika atu i te kai ki te tangata, mari ra kua oronga na mua ki tana au pipi, e oti na te au pipi ki te urupu tangata. Kua rava meitaki te kai no te katoatoa. Akamanako ana: E tauatini ua atu ta Iesu i angai na roto i te tokoiti, ko tana au pipi.

(Mataio 14:20, 21) Kai anake iora ratou, e pangia rava akera: akaputuputuia iora te toenga kai, e ki akera nga tapora raungauru ma rua. 21 E rima paa tausani tane i taua aronga i kai ra, e te vaine oki ma te tamariki.

au mea ke mai roto i te nwtsty no runga ia Mata. 14:21

e te vaine oki ma te tamariki: Ko Mataio ua rai tei taiku mai i te au vaine e te tamariki i roto i teia temeio. Ka tano rai e kua tere atu i te 15,000 tei angaiia na roto i teia temeio.

w13 7/15 15 ¶1

Angai a Iesu i te Manganui na Roto i te Tokoiti

AKAMANAKO ana eaa te tupu nei. (E tatau ia Mataio 14:14-21.) I mua ua ake teia i te Pasa i te mataiti 32 T.N. Mei te 5,000 tane, pera katoa te au vaine e te tamariki tei aru ia Iesu e tana au pipi ki tetai ngai motutaa vaitata atu kia Betesaida, e oire i te tua tokerau o te Tai Galilea.

Kimi i te Mārama o te Tuatua Mou

(Mataio 15:7-9) E te au pikikaa e, te tau tikai nei kotou i ta Isaia i tuatua ia kotou, i te na ko anga e, 8 “Te topiri mai nei teianei aronga iaku i to ratou vaa, e te akameitaki mai nei to ratou ngutu iaku; tei te atea ke ra to ratou ngakau iaku. 9 E akamorianga puapinga kore ra ta ratou iaku, ka apii ei i tei tukuia mai e te tangata anake ra.

au mea ke mai roto i te nwtsty no runga ia Mata. 15:7

au pikikaa: Te kupu Ereni hy·po·kri·tesʹ, no te aronga akatutu nuku o Ereni (e i muri mai o Roma) i mua ana. E aao ana ratou i te au arai mata mamaata ei akamaata atu i to ratou reo kia rongoia mai. E taangaangaia ana teia kupu na roto i te tu akatutu, me tuatua no runga i tetai tangata e uuna ra i tona akakoroanga tikai, me kore i tona tu na roto i te tu akavare e te pikikaa. Roto i teia irava, kapiki a Iesu i te au arataki akonoanga o te ngati Iuda, e “aronga pikikaa.”—Mata. 6:5, 16.

(Mataio 15:26) Kua karanga atura aia, na ko atura, Kare e tika kia rave i te kai a te tamariki, e titiri atu ei na te kuri.

au mea ke mai roto i te nwtsty no runga ia Mata. 15:26

tamariki . . . kuri: I te mea e manu viivii te kuri i raro i te Ture a Mose, tetai taime e taangaanga putuputu ana te Pipiria i te kupu kuri, na roto i te tu akavaavaa. (Levi. 11:27; Mata. 7:6; Phili. 3:2; Apo. 22:15) Inara i roto i te puka a Mareko (7:27) e Mataio no ta Iesu tuatua, kua taangaanga aia i te kupu punua “kuri” e te “puakaaoa,” tei tataia i roto i te reo mua o te Pipiria, ei akamaru i te akaaiteanga i te iti tangata o taua vaine ra, ki te punua kuri. Te akaari maira teia e kare ta Iesu tuatua i te tuatua akakino i te au manu akaperepere a te iti tangata kare i te ngati Iuda. Na te akaaiteanga i te ngati Iseraela ki te “tamariki,” e te au tangata kare i te ngati Iuda ki te punua “kuri,” papu e te inangaro ra Iesu i te akaari mai e koai tei tau kia na muaia. Roto i te ngutuare e tamariki tetai e e puakaaoa katoa tetai, ko te tamariki te ka angaiia na mua.

Tatau Pipiria

(Mataio 15:1-20) KUA aere maira kia Iesu i reira, tetai aronga tata tuatua, e te au Pharisea, no Ierusalema, kua na ko maira, 2 Eaa te aronga pipi aau nei i akaapaʼi i te tuatua a te aronga taito ra? kare oki ratou i orei i to ratou rima ka kai ei i te kai. 3 Kua karanga atura aia, na ko atura kia ratou, Eaa kotou uaorai i akaapaʼi i te akauenga a te Atua i ta kotou ikuiku? 4 Te akaue maira te Atua, na ko maira, “E akangateitei atu i to metua vaine,” e “ko tei akakino i te metua tane e te metua vaine, e tamate takiri roaia.” 5 E te tuatua nei kotou e, Ko tei karanga atu ki te metua tane e te metua vaine, Kia tapu te au mea katoa naku nei e puapingaiaʼi koe na; 6 Auraka atura aia e akangateitei i tona metua tane e tona metua vaine. Kua pera oki kotou i te akakore anga i ta te Atua akauenga i ta kotou uaorai ikuiku. 7 E te au pikikaa e, te tau tikai nei kotou i ta Isaia i tuatua ia kotou, i te na ko anga e, 8 “Te topiri mai nei teianei aronga iaku i to ratou vaa, e te akameitaki mai nei to ratou ngutu iaku; tei te atea ke ra to ratou ngakau iaku. 9 E akamorianga puapinga kore ra ta ratou iaku, ka apii ei i tei tukuia mai e te tangata anake ra.” 10 Kua karanga atura aia ki taua aronga maata ra, na ko atura kia ratou, E akarongo mai, kia kite: 11 Kare te mea i o ki roto i te vaa te mea e viivii ei te tangata; te no roto maira i te vaa, e viivii te tangata i te reira. 12 Kua aere maira tana au pipi, na ko maira kiaia, Te kite nei koe e, kua riri te aronga Pharisea i te akarongo anga i taua tuatua nei? 13 Kua karanga atura aia, na ko atura, Te au rakau ravarai, tei kore i tanumia e taku Metua i te ao ra, e kiritiia ïa. 14 E vaoo ua atu; e matapo arataki matapo ïa. E kia arataki te matapo i te matapo, e topa kapipiti ïa ki roto i te vaarua. 15 Kua tuatua mairā Petero kiaia, na ko maira, E akakite mai koe kia matou i taua parabole nei. 16 Kua na ko aturā Iesu, Kare katoa kotou nei i kite? 17 Kare rai kotou i kite e, tei o atu i te vaa e tae ïa ki roto i te kopu, e akarukeia atura ki vao? 18 Kareka ta te vaa e tuku mai, no roto mai ïa i te ngakau; koia te mea e viivii ei te tangata. 19 No roto mai oki i te ngakau te manako kikino, te ta tangata, te moeaana, te akaturi, te keia, te tapepe pikikaa, e te akakino Atua: 20 Ko te au mea ïa e viivii ei te tangata: kareka te kai ua ma te rima orei koreia ra, kare te tangata e viivii i te reira.

PEPERUARE 19-25

AU MEA UMERE I ROTO I TE PIPIRIA | MATAIO 16-17

“Noai te Manako e Manako ra Koe?”

(Mataio 16:21, 22) I reira to Iesu akamata anga atu i te akakite ki tana au pipi e, e aere aia ki Ierusalema e tikaʼi, e e rai tona rave kino angaia e te aronga pakari ra, e te kau taunga nunui ra, e te au tata tuatua, e e tamate ravaia oki, e akatu akaouia ra kia tae ki te po toru. 22 Kua arataki ke aturā Petero iaia, kua ako atura, na ko atura, Auraka takiri ïa, e te Atu: eiaa koe e peraia mai.

w07 2/15 16 ¶17

E te au Tane—E Ariki i te Taoonga Upoko o Karaiti

17 I tetai atianga akaou mai, kua akamarama atu a Iesu ki tana au apotetoro e ka inangaro aia i te aere ki Ierusalema, e ka takinokinoia aia e “te aronga pakari ra, e te kau taunga nunui ra, e te au tata tuatua, e e tamate ravaia oki, e akatu akaouia ra kia tae ki te po toru.” No runga i teia kua arataki ke atu a Petero ia Iesu e kua ako atura iaia, i te na ko anga e: “Auraka takiri ïa, e te Atu: eiaa koe e peraia mai.” Te marama meitaki ua ra, e kua akaaveave te manako ngakau o Petero i tona akamanakoanga. Kua inangaroia te akatikatikaanga. E no reira kua karanga atu a Iesu kiaia: “Ka aere ke atu koe, e Satani, ki muri iaku, e maitu koe naku; kare koe i tau i ta te Atua ra, ko ta te tangata ra taau i tau.”—Mataio 16:21-23.

(Mataio 16:23) Kua anga maira aia, tuatua maira kia Petero, Ka aere ke atu koe, e Satani, ki muri iaku, e maitu koe naku; kare koe i tau i ta te Atua ra, ko ta te tangata ra taau i tau.

w15 5/15 13 ¶16-17

E Matakite—Te Inangaro Nei a Satani i te Akapou ia Koe!

16 Ka rauka ia Satani i te akavare i te au tavini maroiroi o Iehova. Ei akaraanga, akamanako ana i tei tupu i te tuatau i akakite ei a Iesu ki tana au pipi e kare e roa atu, ka tamateia aia. Kua akakite te apotetoro ko Petero tei inangaro ia Iesu e: “Auraka takiri ïa, e te Atu: eiaa koe e peraia mai.” Akakite a Iesu kia Petero e: “Ka aere ke atu koe, e Satani, ki muri iaku.” (Mataio 16:22, 23) Eaa ra a Iesu i kapiki ei ia Petero e ko “Satani”? No te mea kua kite a Iesu eaa te ka tupu mai. Kare e roa atu, ka mate a Iesu ei atinga oko e ka akapapu e e pikikaa te Tiaporo. E tuatau puapinga teia i roto i te tuatua enua o te tangata e kare i te tuatau no Iesu “e peraia mai” me kore kia akono iaia uaorai. Ka rekareka maata a Satani me kare a Iesu e vai matakite ua.

17 Te vaitata maira te openga o teia akatereanga, no reira te noo nei tatou i tetai tuatau puapinga. Ka inangaro a Satani ia tatou kia akono ia tatou uaorai na te akamou anga ki runga i te puapinga ka rauka mai i roto i teianei ao. Ka inangaro aia ia tatou kia akangaropoina e te noo nei tatou i te tuatau openga e kia kore tatou e vai matakite ua. Auraka te reira e tupu kia koe! Mari ra, “kia matakite oki.” (Mataio 24:42) Auraka rava e irinaki i te pikikaa a Satani e e mamao te openga e kare te reira e tae mai.

(Mataio 16:24) Kua karanga aturā Iesu ki tana au pipi, Ko tei inangaro i te aru mai iaku, e akaruke aia iaia uaorai, e rave i tana satauro, ka aru mai ei iaku.

w06 4/1 23 ¶9

‘Aere e Akariro ei Pipi, Bapetizo Atu ia Ratou’

9 Eaa te o maira i te aru anga i to Iesu akaraanga i te rave anga i to te Atua ra anoano? Kua karanga a Iesu ki tana au pipi e: “Ko tei inangaro i te aru mai iaku, e akaruke aia iaia uaorai, e rave i tana [“rakau tamamae e ka aru tamou,” NW] mai ei iaku.” (Mataio 16:24) I konei te akataka maira aia e toru apinga ta tatou ka rave. Te mea mua, e “akaruke” tatou ia tatou uaorai. Tera te tu, e karanga tatou e kare ki to tatou au manako noinoi e te apa ua e ae ra ki ta te Atua akoanga e te aratakianga. Te rua, e ‘rave tatou i ta tatou rakau tamamae.’ I to Iesu tuatau e akatutu anga no te taakama e te mamae tetai rakau tamamae anga. Ei au Kerititiano, te ariki ra tatou i ta tatou tuanga no te mamae no te tuatua meitaki nei. (2 Timoteo 1:8) Noatu e ka aviri mai teianei ao me kore ka akakino mai ia tatou, mei ia Karaiti rai ‘kare tatou e akono i te akama,’ i te kite mataora anga e te akamareka ra tatou i te Atua. (Ebera 12:2) I te openga iora, e aru “tamou” tatou ia Iesu.—Salamo 73:26; 119:44; 145:2.

Kimi i te Mārama o te Tuatua Mou

(Mataio 16:18) E karanga katoa atu au kia koe na, Ko Petero koe; e ki runga i teianei papa e patu ei au i taku ekalesia; e kare rava ïa e rauka i te ngutupa o ade.

au mea ke mai roto i te nwtsty no runga ia Mata. 16:18

Ko Petero koe; e ki runga i teianei papa: Te tuatua Ereni pe’tros no te tane, te aiteanga “e mato; e toka.” E ingoa Ereni tika tikai teia ta Iesu i tapa no Simona. (Ioa. 1:42) Te ingoa peʹtra no te vaine, e “toka,” e papa, e mato, me kore e papa toka. Taiku katoaia teia kupu i roto ia Mata. 7:24, 25; 27:60; Luka 6:48; 8:6; Roma 9:33; 1 Kori. 10:4; 1 Pete. 2:8. Kare a Petero i manako ana e koia te papa ta Iesu i patu i tana putuputuanga ki runga. I roto ia 1 Pete. 2:4-8, kua totou takereia e ko Iesu te “toka tiavā” ta Iehova uaorai i iki. Taiku katoa a Paulo e ko Iesu te “pange” e te “mato vaerua.” (1 Kori. 3:11; 10:4) Te karanga ra teia aerenga tuatua na Iesu e; ko Koe taku i kapiki e ko Petero, e Potonga Toka, kua kite koe e ko te Mesia “teianei papa,” koia oki te papa o te putuputuanga Keretitiano.

ekalesia: Te taikuanga mua teia o te kupu Ereni ek·kle·siʹa. No roto teia kupu i te nga tuatua Ereni, ek, aiteanga “vaʼo,” e te ka·leʹo, aiteanga “kia kapiki.” No runga teia i tetai pupu tangata tei akaputuputuia mai me kore tei kapikiia. (Akara i te Glossary.) I roto i teia turanga, kua totou a Iesu no runga i te akatumuangaia te putuputuanga Keretitiano o te aronga akatainuia, te “toka ora” tei ‘patu katoaia ei are vaerua.’ (1 Pete. 2:4, 5) E taangaanga putuputu ana te urianga Septuagint i teia tuatua Ereni, no te kupu Epera e “uipaanga.” Karangaia te katoaanga o to Iehova iti tangata e e uipaanga. (Deu. 23:3; 31:30) Roto ia Anga. 7:38, ko te ngati Iseraela tei kapikiia mei Aiphiti, karangaia ratou e “ekalesia.” Mei tera katoa te au Kerititiano tei ‘kapikiia mei roto i te poiri’ e tei ‘ikiia mei roto i teianei ao’ ko ratou te “ekalesia a te Atua.”—1 Pete. 2:9; Ioa. 15:19; 1 Kori. 1:2.

(Mataio 16:19) E oronga atu oki au i te au taviri o te basileia o te ao kia koe: e taau e akamou i raro nei, e akamou katoaia ïa ki runga i te ao: e taau e tuku i raro nei, e tuku katoaia ïa i te ao.

au mea ke mai roto i te nwtsty no runga ia Mata. 16:19

au taviri o te Basileia o te ao: Roto i te Pipiria, me orongaia tetai taviri ki tetai tangata, te orongaia ra tetai tikaanga nona. (1 Para. 9:26, 27; Isa. 22:20-22) No reira te akatutu maira te tuatua “taviri” i te tikaanga o tetai e tana apainga. Taangaanga a Petero i teia “au taviri” tei orongaia kiaia no te ngati Iuda (Anga. 2:22-41), to Samaria (Anga. 8:14-17), e te au Etene (Anga. 10:34-38), kia rauka ia ratou te vaerua tapu o te Atua e kia ō ki te Patireira i te rangi.

Tatau Pipiria

(Mataio 16:1-20) KUA aere maira te au Pharisea e te au Sadukea kiaia ra, kua pati tapepe maira kiaia i tetai akairo i runga i te rangi. 2 Kua karanga atura aia kia ratou, na ko atura, Kia tae ki te aiai, te karanga na kotou, Kua muramura te rangi, ka rangi marie. 3 E i te popongi ra, Ka uriia akonei; kua muramura oki te rangi e kua takapakapa. E te au pikikaa e, te kite nei kotou i te tu o te rangi nei; kare ra e kite i te akairo o teianei tuatau. 4 Te kimi nei te uki tangata kikino e te akaturi i te akairo, kare ra e akairo e orongaia atu, mari ra te akairo i te peroveta ra ia Iona. Akaruke atura aia ia ratou, aere atura. 5 Kua ngaro i te au pipi i te apai katoa i te manga, ka ano ei ratou ki tetai pae ra. 6 Kua karanga aturā Iesu kia ratou, E akamaroiroi, e matakite oki i te akaopue a te au Pharisea e te au Sadukea.” 7 Kua akaeatu iora ratou ratou uaorai, na ko akera, No te mea kare tatou i apai mai i te kai.” 8 Kite akerā Iesu, kua na ko atura kia ratou, E kotou, te aronga akarongo mea ngiti nei! eaa kotou e akaeatu ei, i te mea kare kotou i taoi mai i te kai? 9 Kare rai kotou i kite? kare rai i maara i nga manga e rima ra, e nga tausani e rima ra, e nga tapora i akakiia e kotou i te toenga kai ra? 10 E nga manga oki e itu ra e nga tausani e a ra, e nga tapora ta kotou i akaki ra? 11 Eaa kotou i kore ei i kite e, kare no te kai taku i tuatua kia kotou na e, e matakite ia kotou i te akaopue a te au Pharisea e te au Sadukea? 12 Kite atura ratou e, kare to te akaopue kai tana i tuatua maira, ko te tuatua ra a te au Pharisea e te au Sadukea. 13 E te aere aturā Iesu ki tetai enua i Kaisarea Philipi ra, kua ui atura aia i tana au pipi, na ko atura, Koai au nei, te Tamaiti a te tangata, i ta te tangata tuatua anga? 14 Kua tuatua maira ratou, Ko Ioane bapetizo ta etai, ko Elia ta tetai pae, ko Ieremia oki, e ko tetai o te au peroveta taito ra, ta etai. 15 Kua karanga atura aia kia ratou, Koai ra au nei i ta kotou na tuatua anga? 16 Kua tuatua mairā Simona Petero, na ko maira, Ko te Mesia koe, ko te Tamaiti a te Atua ora. 17 Kua karanga aturā Iesu kiaia, na ko atura, E ao toou, e Simona Baraiona; kare te tangata i akakite mai ia koe i te reira, na taku Metua i te ao ra. 18 E karanga katoa atu au kia koe na, Ko Petero koe; e ki runga i teianei papa e patu ei au i taku ekalesia; e kare rava ïa e rauka i te ngutupa o ade. 19 E oronga atu oki au i te au taviri o te basileia o te ao kia koe: e taau e akamou i raro nei, e akamou katoaia ïa ki runga i te ao: e taau e tuku i raro nei, e tuku katoaia ïa i te ao. 20 Kua ako atura aia i tana au pipi, auraka rava ratou e akakite atu i te tangata e, ko te Mesia aia ko Iesu.

PEPERUARE 26–MATI 4

AU MEA UMERE I ROTO I TE PIPIRIA | MATAIO 18-19

“Kopae e Kia Matakite i te Akatarevake ia Koe Uaorai e Tetai”

(Mataio 18:6, 7) Kareka tei akatarevake i tetai o teianei aronga tangata rikiriki e akarongo mai iaku nei, e ngari ake aia kia riia tetai toka tavirianga ki runga i tona kaki, e kia akamaremoia ki raro i te moana. 7 E ae oki to te ao i te au mea e apaʼi ra! kare rava e kore te au mea e apaʼi; ko tei akatupu i te mea e apaʼi ra, e ae oki aia!

au mea ke mai roto i te nwtsty no runga ia Mata. 18:6, 7

toka tavirianga na te asini e puto ana: E “aka toka maatamaata.” E “toka [tika tikai] na te asini e kika.” Ko te toka tavirianga, mei te 1.2-1.5 mita (4-5 tapuae) te punupunu, e teimaa, kua tau rai na te asini e puto.

au mea e apaʼi, koia oki au mea ka akatarevake i tetai: Aiteanga o te tuatua Ereni skanʹda·lon tei uriia ei “au mea e apaʼi,” manakoia e te tuatua ra no runga i te ereere. Karanga tetai aronga e ko te rakau tei atuiia te maunu ki runga. Te ō maira tetai apinga te ka akaturori e ka akainga i tetai. Na roto i te tu akatutu, te tuatua ra i tetai mea tei raveia, i tetai turanga te ka arataki i tetai kia aru i te arataa tau kore, kia rave i te tarevake e kia ara. Roto ia Mataio 18:8, 9, te kupu skan·da·liʹzo tei uriia ei “akaturori,” ka tau katoa kia uriia ei “akaereere; ei akatupu i te ara.”

au mea ke mai roto i te nwtsty media

Toka Tavirianga

E akariroia ana te toka tavirianga ei taviri i te sitona e ei akatae inu orive. Tetai pae toka ka rauka ua na te rima e taviri, e mamaata tetai pae ka tau rai na te manu e puto. Kare kore e mei teia rai te toka tavirianga ta te Philiseti i maro ia Samasona kia opara. (Aka. 16:21) I Iseraela, e mea matauia te taangaanga i te manu ei taviri sitona, e pera katoa i roto i te Patireia Roma.

Au Toka Tavirianga to Runga e to Raro

Te toka taviri e tuatuaia nei, na te manu mei te asini te tu e puto ana, e akariroia ana ei taviri sitona e te orive. Te toka taviri o runga, mei te 1.5 mita (5 tapuae) te punupunu, na runga ake te reira i tetai toka maatamaata atu.

(Mataio 18:8, 9) E teianei te apa ra koe i to rima e to vaevae, ka tipu atu. e akaruke ke atu; e meitaki koe kia tae pirikoki e te rima motu i te ao ra, i te rima rua e te vaevae rua kia titiriia ki roto i te ai mate kore. 9 E te apa ra koe i to mata, koiti atu, e akaruke ke atu: e meitaki koe kia tae ma te mata okotai i te ao ra, i te mata rua kia titiriia atu ki te ai i te po ra.

au mea ke mai roto i te nwtsty no runga ia Mata. 18:9

Gehenna: No roto mai teia kupu i te tuatua Epera geh hin·nom,ʹ aiteanga “te Ō o Hinoma,” i te tua opunga e te tua tonga o Ierusalema i taito. (Akara App. B12, mapu “Jerusalem and Surrounding Area.”) Tae ki to Iesu tuatau, kua riro teia ō ei ngai taʼu tita, no reira kua tau rai teia kupu “Gehenna” ei akatutu mai i te akapouanga o tetai apinga.

au mea ke mai roto i te nwtstg Glossary

Gehenna

Te ingoa Ereni no te Ō o Hinoma, i te tua tonga opunga o Ierusalema i taito. (Iere. 7:31) Kua totouia e e ngai titiri tangata mate. (Iere. 7:32; 19:6) Kare e akapapuanga e, e titiriia ana te manu e te tangata ki roto i Gehenna kia taʼu oraora uaia me kore kia tamamaeia. Kare teia ngai e akatutu maira i tetai ngai ngaro e tamamaeia ana te kopapa tangata i roto i te ai e tuatau uatu. Mari ra, kua taangaanga a Iesu e tana au pipi ia Gehenna ei akatutu mai i te utunga o te “rua o te mate,” koia oki, te akapouanga mutukore.—Apo. 20:14; Mata. 5:22; 10:28.

(Mataio 18:10) Kia matakite ko te akavavaa aea kotou i tetai o teianei aronga tangata rikiriki, te karanga atu nei au kia kotou, Ko to ratou au angela i te rangi, e tika ïa i te akara anga i te mata o taku Metua i te ao ra.

au mea ke mai roto i te nwtsty no runga ia Mata. 18:10

akara i te mata o taku Metua: Me kore “tei mua i taku Metua.” No te mea tei mua tikai te au angera i te aroaro o te Atua, ko ratou ua te ka kite i te mata o te Atua.—Exo. 33:20.

w10 11/1 16

Pirianga o te au Angera kia Tatou

Akaari mai a Iesu e kua orongaia ki te au angera te apainga kia akono i te turanga pae vaerua o te au tavini o te Atua. No reira i te akamatakite anga a Iesu auraka kia akaturori ia etai ke, akakite aia: “Kia matakite ko te akavavaa aea kotou i tetai o teianei aronga tangata rikiriki, te karanga atu nei au kia kotou, Ko to ratou au angela i te rangi, e tika ïa i te akara anga i te mata o taku Metua i te ao ra.” (Mataio 18:10) Kare te aiteanga e e angera tetai tei tukuia ei tiaki i te tana au pipi ravarai. Te akaari ra a Iesu e ko te au angera e tavini ra i te Atua, e inangaro tikai to ratou i te akono i te au anoano o te au taeake i roto i te putuputuanga Kerititiano.

Kimi i te Mārama o te Tuatua Mou

(Mataio 18:21, 22) Kua aere mairā Petero kiaia ra, kua na ko maira, E te Atu, kia putuputu taku taeake i te takinga-kino anga mai kiaku, kia takiia toku akakore anga i tana ara? kia taki itu aina? 22 Kua karanga aturā Iesu kiaia, Kare au e karanga atu kia koe e, Kia taki itu ua, Kia itu ra ngauru i te taki itu anga.

au mea ke mai roto i te nwtsty no runga ia Mata. 18:22

e itu ngauru ma itu taime: ‘itu ngauru taime i te taki itu anga.’ Tetai aiteanga o teia tuatua Ereni, e “70 e te 7” (77 taime) me kore “70 akamaata atu e 7 taime” (e 490 taime). Teia tuatua Epera e “77 taime” no te urianga Septuagint o Genese 4:24, aiteite e te ‘itu ngauru taime i te taki itu anga.’ Te taokiokianga i te numero itu, tona aiteanga “openga kore” me kore, “kare i kotingaia.” I te akariro anga i ta Petero tuatua e 7 taime ki te 77 taime, te akakite ra a Iesu ki tana au pipi eiaa e takotinga i te akakoreanga atu i te ara. Tuke takiri ta te Babylonian Talmud (Yoma 86b) e akakite ra e: “Me rave tetai tangata i te ara no te taime mua, te rua, e te toru o te taime, ka akakoreia tana ara, i te ā o te taime kare tana ara e akakoreia.”

(Mataio 19:7) Kua tuatua maira ratou kiaia, Eaa iorā Mose i akaue mai ei, e kave atu i tetai tuatua kopae, ka tuku atu ei iaia?

au mea ke mai roto i te nwtsty no runga ia Mata. 19:7

tuatua kopae: Raro i te Ture ka anoanoia tetai tangata e manako ra i te kopae i tana vaine, kia akapapa i tetai pepa no te tatara e kia aravei i te aronga pakari. Oronga teia i tetai tuatau nona kia akamanako meitaki i tana ikianga. Te akakoroanga o te Ture, ei akamaroiroi i nga tokorua eiaa e kopae puapinga kore ua, e ei paruru katoa i te vaine. (Deu. 24:1) Inara i to Iesu tuatau, kua akatika ua te au arataki akonoanga kia kopae te tane i tana vaine. Karanga a Josephus te tata tuatua no te oraanga tangata o mua ana e, ka tika uaia kia kopae i te tokorua “no tetai ua atu tumu (e peu matau teia na te au tane).”

au mea ke mai roto i te nwtsty media

Tuatua Kopae

Teia tuatua kopae no te mataiti 71 me kore 72 T.N., kua tataia i roto i te reo Arama. Kiteaia mai te reira i te tua tokerau o te Wadi Murabbaat, e kauvai papamarō teia i roto i te Metepara i Iudea. Akakite te reira e i te ono o te mataiti o te meameaau a te ngati Iuda, kua kopae a Iosepha te tamaiti a Naqsan, ia Miriam te tamaine a Jonathan e noo ra i te oire ko Masada.

Tatau Pipiria

(Mataio 18:18-35) “Koia mou taku e karanga atu kia kotou na, Ta kotou e akamou i raro nei, e akamou katoaia ïa i runga i te ao; e ta kotou e tuku i raro nei, e tuku katoaia ïa i te ao. 19 E karanga akaou atu au kia kotou, Kia akatau e toko rua o kotou na i raro i te enua nei i ta raua e pati, e orongaia mai ïa e taku Metua i te ao ra. 20 I te ngai e putuputu ei e toko rua e toko toru i toku nei ingoa, tei rotopu katoa au ia ratou i reira. 21 Kua aere mairā Petero kiaia ra, kua na ko maira, E te Atu, kia putuputu taku taeake i te takinga-kino anga mai kiaku, kia takiia toku akakore anga i tana ara? kia taki itu aina? 22 Kua karanga aturā Iesu kiaia, Kare au e karanga atu kia koe e, Kia taki itu ua, Kia itu ra ngauru i te taki itu anga. 23 E tau te basileia o te ao ra i tetai ariki, ko tei manako e akatau i te tuatua i tona aronga tavini. 24 E kia timata aia i te akatau, aratakiia mai tetai iaia ra, raungauru te tausani i te taleni kare i oko naia. 25 E no te mea ra, kare takiri ana apinga e oko naʼi, kua akaue atura tona pu, kia okoia aia, e tana vaine, e tana au tamariki, e tana katoa apinga, ka oko mai ei. 26 Kua tipapa iora taua tavini ra ki raro ki mua iaia, kua akateni maira, na ko maira, E taku pu, aua na koe e rapurapu iaku, e naku e akaoki atu i te oko naau, e ope rava ake. 27 Kua aroa maira te pu o taua tavini ra iaia, akakore maira i taua ou ra, tuku atura iaia. 28 Aere atura taua tavini ra ki vao, e kitea atura iaia tetai taeake tavini kai ou nana, okotai anere denari; rave atura tona rima iaia, opu atura i te kaki, karanga atura, E oko mai koe i taku ou ia koe na. 29 Kua tipapa iora taua taeake tavini nona ra ki tona pae vaevae, kua akateni maira, na ko maira, Aua na koe e rapurapu iaku, e naku e akaoki atu i te oko naau ra, e ope rava ake. 30 Kare akera i tika iaia; tiki atura iaia, kika atura ki roto i te are tapekaanga, e kia tutaki na iaia taua ou ra. 31 Kite akera te aronga taeake tavini nona ra i te reira, tangi rava atura, aere atura ki to ratou pu, akakite ua atura i taua au mea katoa ra. 32 Kua akaue atura tona pu e tiki iaia, kua na ko atura, E teianei tavini kino e, i akakore ana au i taku ou katoatoa ia koe, ko koe i aue mai kiaku; 33 E auraka koe e aroa katoa atu i te taeake tavini noou ra, mei iaku i aroa ia koe ra? 34 Riri akera tona pu iaia, e kua tuku atura iaia ki te aronga akautunga ra, e kia ope takiri tana ou i te tutaki naia e ia. 35 E akapera katoa mai taku Metua i te ao ra ia kotou katoa, kia kore kotou e akakore ma te ngakau katoa i te apa a tona taeake.

    Au Puka Reo Rarotonga (1983-2025)
    Akaruke
    Aere ki Roto
    • Reo Rarotonga
    • Akaari ki Etai Ke
    • Taau e Inangaro
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ture no te Taangaanga Anga i te Web Site
    • Ture Akamanaia
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Aere ki Roto
    Akaari ki Etai Ke