Oraanga Kerititiano e te Angaanga Orometua—Au Manako ke Mai
APERIRA 2-8
AU MEA UMERE I ROTO I TE PIPIRIA | MATAIO 26
“Te Pasa e te Akamaaraanga—Au Mea Aiteite e te au Mea Tuke”
(Mataio 26:17-20) E tae akera ki te rā mua o te oroa i te kai akaopue koreia ra, kua aere maira nga pipi kia Iesu ra, na ko maira, Eiea maua e akonokono ei i te pasa kia kai koe? 18 Kua karanga atura aia, Ka aere atu ki roto i te oire kia Mea ra, e karanga atu kiaia, Te tuatua maira te Orometua, Kua vave toku tuatau; ei to are e kai ei au i te pasa, e taku au pipi katoa. 19 Kua pera atura nga pipi ta Iesu i akaue ra; kua akonokono iora i te pasa. 20 E aiai iora, kua noo atura aia ki raro e te tino ngauru ma rua katoa ra.
au mea ke mai roto i te nwtsty media
Te Kaikaianga Pasa
Au mea tei anoanoia no te Pasa: mamoe tunu pakaia (kare i atiati te ivi) (1); varaoa akaopue koreia (2); rakau rikiriki maramara (3). (Exo. 12:5, 8; Nume. 9:11) Karanga te Mishnah e ko te rakau rikiriki maramara, penei e au kai te reira mei te tarati, chicory, pepperwort, endive e te dandelion, tei riro ei akamaara i te ngati Iseraela i te turanga rikarika i to ratou tuikaa anga i Aiphiti. Taangaanga Iesu i te varaoa akaopue koreia ei akatutu i tona kopapa ara kore. (Mata. 26:26) Kapiki te apotetoro a Paulo ia Iesu, ko “ta tatou Pasa [punua mamoe].” (1 Kori. 5:7) I te anere mataiti mua, kua kapitiia mai te wina, (4) ei tuanga no te kaikaianga Pasa. Rave a Iesu i te wina ei akatutu i tona toto, te ka akamaringiia ei atinga.—Mata. 26:27, 28.
(Mataio 26:26) E te kaikai ra ratou, kua rave iorā Iesu i te manga, e kua akameitaki atura, vavaʼi iora, tuku atura ki te au pipi, na ko atura, Ka rave, ka kai; ko toku kopapa teia.
au mea ke mai roto i te nwtsty no runga ia Mata. 26:26
ko . . . teia: Te kupu Ereni e·stinʹ (te aiteanga tikai “ko teia,”) te aerenga manako i konei, e “akairo teia; akatutu mai teia; akataka mai teia; akaata mai teia.” Mārama ua te au apotetoro i teia no te mea tei mua tikai ia ratou te kopapa ara kore o Iesu, e te manga akaopue koreia ta ratou ka kai. Kare ko tona kopapa te manga. Kua taangaangaia te aiteanga o taua kupu Ereni rai i roto ia Mataio 12:7. E maata te au urianga Pipiria tei taangaanga i te tuatua “ko . . . teia.”
(Mataio 26:27, 28) Kua rave iora aia i te kapu, akameitaki atura, tuku atura kia ratou ra, na ko atura, Ka inu na kotou ravarai; 28 Ko toku ïa toto teia, no te koreromotu ou ra, tei akamaringiia no te tangata e manganui, kia matara te ara.
au mea ke mai roto i te nwtsty no runga ia Mata. 26:28
ko toku ïa toto no te koreromotu: Kua akamanaia te koreromotu ou i rotopu ia Iehova e te au Kerititiano akatainuia na roto i te atinga a Iesu. (Ebe. 8:10) Kua taiku Iesu i te tuatua ta Mose i tuatua iaia e tavini ra ei arai, e i te akamana anga i te Ture koreromotu kia Iseraela i te Maunga i Sinai. (Exo. 24:8; Ebe. 9:19-21) Riro te toto puakatoro e te toto puakanio ei akamana i te Ture koreromotu i rotopu i te Atua e te ngati Iseraela. Riro katoa te toto o Iesu ei akamana i te koreromotu ou i rotopu ia Iehova e te Iseraela vaerua. Kua mana te reira i te rā Penetekote 33 T.N.—Ebe. 9:14, 15.
Kimi i te Mārama o te Tuatua Mou
(Mataio 26:17) E tae akera ki te rā mua o te oroa i te kai akaopue koreia ra, kua aere maira nga pipi kia Iesu ra, na ko maira, Eiea maua e akonokono ei i te pasa kia kai koe?
au mea ke mai roto i te nwtsty no runga ia Mata. 26:17
Te rā mua o te oroa i te kai akaopue koreia: Akamata te oroa kai akaopue koreia i roto ia Nisana 15, te rā i muri ake i te Pasa (Nisana 14) no te itu rā. (Akara i te App. B15.) Inara i to Iesu tuatau, no te mea e pirianga to te Pasa ki te oroa kai akaopue koreia tei kapiti mai ia Nisana 14, i tetai taime e karangaia ana teia oroa e varu rā e, ko ‘te oroa kai akaopue koreia.’ (Luka 22:1) I roto i teia akanooanga ko te tuatua, “E tae akera ki te rā mua o te oroa” ka tau kia uriia “Te rā i mua ake.” (Akaaite ia Ioa. 1:15, 30, roto i teia irava ko te kupu Ereni no te “mua” [proʹtos], kua uriia “ko mua,” aiteite teia ki te tuatua “ko mua rai oki aia iaku.”) No reira ko te uianga a te au pipi tei uiia kia Iesu i te rā 13 o Nisana, kua tau rai ki te reo Ereni mua e te peu ngati Iuda. I te avatea o te rā 13 o Nisana, kua akonokono te au pipi i te Pasa ta ratou i kai “e aiai atura” i te rā 14 o Nisana.—Mare. 14:16, 17.
(Mataio 26:39) Aere atura aia ki mua itio, tipapa iora ki raro ma te pure, na ko atura, E taku Metua, kia tika, kia apai keia teianei kapu iaku nei: kia tupu ra toou anoano; auraka toku.
au mea ke mai roto i te nwtsty no runga ia Mata. 26:39
kia apai keia teianei kapu: Roto i te Pipiria, ko te kupu “kapu,” tetai taime e akatutu mai ana te reira i to te Atua anoano me kore i tona anoano tana i akatuanga no tetai tangata. (Akara i te au mea ke mai roto ia Mata. 20:22.) Kare e ekoko te manata ra a Iesu e ka riro tona mate ei taviivii i te ingoa o te Atua, no te mea kua akaapaia aia no te akakino e te kaitamaki i te Atua. No reira aia i pure ei kia apai keia teianei “kapu.”
Tatau Pipiria
(Mataio 26:1-19) E KIA akaoti akerā Iesu i teia katoa nei au tuatuaanga, kua na ko maira ki tana au pipi, 2 Kua kite kotou e, e rua rā toe i te pasa ra, ei reira te Tamaiti a te tangata nei e tukuiaʼi kia akasatauroia. 3 Kua putuputu maira te kau taunga nunui, e te au tata tuatua, e te au tangata pakari ra i reira, ki roto i te are o te taunga maata ra, ko tei karangaia ko Kaiapha. 4 Kua kimi iora i te ravenga e raukaʼi a Iesu ia ratou i te pikikaa, ka ta atu ei. 5 Kua na ko ra ratou, Auraka i te rā oroa nei, ko te oripu aea te tangata. 6 Tei Betaniā Iesu, tei te ngutuare o Simona lepera ra, 7 Kua aere maira tetai vaine iaia ma tetai pia alabata, e manongi meitaki maata, e kua riringi ki rungao i tona mimiti i te kaingakai ra. 8 E kite akera tana au pipi, kua riri iora, na ko akera, Eaa teianei manongi i kaimoumouiaʼi? 9 E moni maata te rauka i teia manongi kia oko, ka apai atu ei na te tangata rikiriki. 10 Kite akerā Iesu ra, kua na ko atura kia ratou, Eaa kotou e tamanamanata mai ei i teianei vaine? e ravenga meitaki tana kiaku nei. 11 E noo tamou oki te tangata rikiriki ki o kotou nei; ko au ra, kare ïa e noo ki o kotou nei. 12 E teianei manongi tana i riringi ki rungao i toku nei kopapa, no toku ïa tanumanga tana i rave nei. 13 Koia mou taku e karanga atu kia kotou nei, Te au ngai katoa e tuatuaiaʼi teianei evangelia i te ao katoa nei, e tuatua katoaia ta teianei vaine i rave nei, ei manako anga atu iaia. 14 Aere atura tetai o taua tino ngauru ma rua i reira ra, ko tei karangaia ra ko Iuda Ikariota, ki te kau taunga nunui ra, 15 Kua karanga atura, Eaa ta kotou e o mai naku, e naku e tuku atu iaia kia kotou ra? Kua akatau maira ratou e toru ngauru moni ario nana. 16 E mei reira mairai tona kimi anga i te ngai meitaki e tuku mai iaia kia ratou ra. 17 E tae akera ki te rā mua o te oroa i te kai akaopue koreia ra, kua aere maira nga pipi kia Iesu ra, na ko maira, Eiea maua e akonokono ei i te pasa kia kai koe? 18 Kua karanga atura aia, Ka aere atu ki roto i te oire kia Mea ra, e karanga atu kiaia, Te tuatua maira te Orometua, Kua vave toku tuatau; ei to are e kai ei au i te pasa, e taku au pipi katoa. 19 Kua pera atura nga pipi ta Iesu i akaue ra; kua akonokono iora i te pasa.
APERIRA 9-15
AU MEA UMERE I ROTO I TE PIPIRIA | MATAIO 27-28
“Akariro i te Tangata ei Pipi—Te Tumu, Kiea, e Akapeea?”
(Mataio 28:18) Kua akavaitata mairā Iesu, na ko maira kia ratou, Ko te mana katoa o to te rangi e te ao katoa nei, kua tukuia mai, tei iaku anake.
‘Ka Aere e Akariro i te Tangata ei Pipi’
4 Tei ia Iesu te mana i runga ake i tana putuputuanga, e mei te 1914 tei iaia te mana i runga ake i te Patireia akatumu ouia o te Atua. (Kolosa 1:13; Apokalupo 11:15) Koia te angera maata e i raro ake i tona ra mana ko tetai vaeau o te au angera e anere mirioni ua atu i te rangi. (1 Tesalonia 4:16; 1 Petero 3:22; Apokalupo 19:14-16) Kua akamanaia aia e tona Metua kia takore atu i te “aronga au, e te mana, e te maroiroi” te patoi ra i te au kaveinga tuatua tika. (1 Korinetia 15:24-26; Ephesia 1:20-23) Kare to Iesu mana i kotingaia ki tei ora ra. Koia katoa ra “ei Akava i tei ora e i tei mate ra” e te mana tei orongaia mai e te Atua kia akatuakaou i te aronga tei takake i roto i te mate. (Angaanga 10:42; Ioane 5:26-28) Papu tikai e e akauenga kua orongaia mai i Tei tuku mai i taua mana maata e mea tau kia manakoia ei mea puapinga teitei roa atu. No reira, te akarongo ra tatou ma te ngateitei e te puareinga ki te akauenga a Karaiti ‘ka aere e akariro i te tangata ei pipi.’
(Mataio 28:19) E teianei, ka aere kotou, e akariro i to te pa enua katoa ei pipi; ka bapetizo atu ei ia ratou i te ingoa o te Metua, e no te Tamaiti, e no te vaerua tapu;
au mea ke mai roto i te nwtsty no runga ia Mata. 28:19
akariro . . . ei pipi: Te kupu Ereni e ma·the·teuʹo, ka tau kia uriia ei “apii,” tona aiteanga kia akariro i tetai ei pipi me kore ei au pipi. (Akaaite i te tu i taangaangaia ai teia kupu i roto ia Mata. 13:52, tei uriia ei “apii.”) Te akaari maira te nga kupu “bapetizo” e te “apii” e, eaa te ō maira ki teia akauenga kia “akariro . . . ei pipi.”
to te pa enua katoa: Ko te urianga tikai o teia tuatua e “pa enua katoa,” inara te akaari maira te katoa anga o teia irava e te tuatua ra teia no runga i te au tangata ravarai o te pa enua katoa, no te mea ko te kupu Ereni “ratou,” no roto i te tuatua ka bapetizo atu ia ratou. Te tuatua ra te reira no runga i te tangata, kare no runga i te au “enua.” Teia akauenga kia aere ki “to te pa enua katoa,” e mea ou te reira. Mua ake i ta Iesu angaanga orometua, te akaari maira te au Tuatua Tapu e kua āriki ua te ngati Iseraela i te au tangata ke kia aere mai kia tavini ia Iehova. (1 Ari. 8:41-43) Inara, kua akaue a Iesu i tana au pipi kia tutu aere ki te au iti tangata kare i te ngati Iuda, tei akaari mai e ka kako to te ao katoa i teia angaanga a te au Kerititiano no te akariro i te tangata ei pipi.—Mata. 10:1, 5-7; Apo. 7:9; akara i te au mea ke mai no runga ia Mata. 24:14.
(Mataio 28:20) Ma te apii atu ia ratou, kia akono i te au mea katoa taku i akaue atu kia kotou: e i na, tei vaitata ua ra au ia kotou, e tae ua atu ki te openga o teianei ao. Amene.
au mea ke mai roto i te nwtsty no runga ia Mata. 28:20
apii atu ia ratou: Te kupu Ereni tei uriia ei “apii atu ia ratou,” te ō maira te apiianga, te akamāramaanga, te uriurianga, e te akapapuanga. (Akara i te au mea ke mai no runga ia Mata. 3:1; 4:23.) Te apiianga ia ratou, kia akono i te au mea katoa ta Iesu i akaue mai, ka rave ua atu rai ratou i te reira. Te ō maira te apiianga atu i tana i apii, te taangaanga i tana i apii e te aru i tona akaraanga.—Ioa. 13:17; Ephe. 4:21; 1 Pete. 2:21.
Kimi i te Mārama o te Tuatua Mou
(Mataio 27:51) E i na, kua ngae iora te paruru o te nao ra, mei runga mai e raro rava; kua ngaruerue iora te enua, e ngaangaa atura oki te au mato:
au mea ke mai roto i te nwtsty no runga ia Mata. 27:51
paruru: Na teia paruru manea tei rakeiia, i akatakake i te ngai tapu rava mei te ngai tapu i roto i te iero. Te akaari maira te peu matau a te ngati Iuda e ko teia paruru, mei te 18 mita (60 tapuae) te roa, e 9 mita (30 tapuae) te atea, e 7.4 tenemita (2.9 ini) te petetue. Na te aae anga i te paruru i rotopu, te akaari maira a Iehova i tona riri i te aronga tei tamate i tana Tamaiti, e te akatutu katoa maira e kua akatueraia mai te tikaanga kia aere ki te rangi.—Ebe. 10:19, 20; akara i te Glossary.
te nao: Te kupu Ereni na·osʹ, ko te tuanga te reira o te ngai Tapu e te ngai Tapu Rava i roto i te iero.
(Mataio 28:7) Ka aere viviki ana korua, ka akakite atu ki tana au pipi e, kua tu akaou akenei aia mei te mate maira; e i na, te aere atura aia na mua ia kotou ki Galilea; ei reira kotou e kite atu ei iaia; i na, kua akakite atu na au ia korua.
au mea ke mai roto i te nwtsty no runga ia Mata. 28:7
akakite atu ki tana au pipi e, kua tu akaou akenei aia mei te mate: Ko teia te au vaine mua tei akakiteia e kua tu akaou a Iesu, e ko ratou katoa tei ikuikuia kia akakite ki tana au pipi. (Mata. 28:2, 5, 7) Roto i te peu a te ngati Iuda, kare e akatikaia te tuatua a tetai vaine i roto i te akavaanga. E oti akera kua akangateitei te angera a Iehova i te au vaine na te oronga anga i teia tikaanga no ratou.
Tatau Pipiria
(Mataio 27:38-54) E ko e toko rua puke tangata keia tei akasatauro katoaia, tei te rima katau tetai, tei te rima kaui tetai. 39 E te aronga i aere na reirao, kua akakino maira, ma te takirikiri i to ratou mimiti, 40 Na ko maira, Ko tei vavaʼi i te nao e, e kua po toru anake kua akatu akaou, ka akaora ia koe uaorai: ko te Tamaiti a te Atua koe na, ka eke mai koe ki raro nei i tenana satauro. 41 Kua aviri katoa maira te kau taunga nunui, e te au tata tuatua, e te aronga pakari ra, na ko maira, 42 Kua akaora aia i etai ke ra; kare ra e tika kia akaora iaia uaorai. Ko te Ariki aia no Iseraela, ka eke mai aia i teianei mei runga i te satauro, e na matou e akarongo atu iaia. 43 I irinaki ana aia i te Atua; e te kite maira te Atua iaia, e akaora aia iaia i teianei: nana uaorai oki i karanga e, E Tamaiti au na te Atua. 44 Nga tangata keia oki i akasatauro katoaia ra, kua akapera katoa i te aviri anga mai iaia ra. 45 Kako rava akera taua enua ra i te poiri, mei te ora ono mairai, e tae ua atura ki te ora iva. 46 E tae akera ki te ora iva ra, kua kapiki aturā Iesu ma te reo maata, na ko atura. “Eli, Eli, lama sabatani?” teia oki te arite anga, “E taku Atua, e taku Atua, eaa koe i akaruke mai ei iaku?” 47 E kia akarongo tetai aronga i tu ua i reira i taua tuatua ra, kua na ko akera, Te kapiki nei teia tangata ia Elia. 48 Kua oro atura tetai i reira ra, rave atura i te rimu, akaki atura ki te vinega, topiri iora ki tetai kakao, apai atura kia inu aia. 49 Kua na ko akera tetai pae, Eiaa, e akara tatou ia Elia i te aere anga mai e akaora iaia. 50 Kua kapiki akaou aturā Iesu ma te reo maata, e kua tuku atura i te vaerua. 51 E i na, kua ngae iora te paruru o te nao ra, mei runga mai e raro rava; kua ngaruerue iora te enua, e ngaangaa atura oki te au mato: 52 Maēu akera te au vaarua turuma ra; e kua tu mai ki runga te kopapa o te aronga tapu i moe ra e manganui, 53 E kua aere maira ratou mei roto mai i te vaarua, i muri ake i tona tuakaouanga, e aere atura ki roto i te oire tapu, e kua kitea e te tangata e manganui. 54 E kite akera te rangatira anere, e ratou katoa i tiaki ia Iesu ra, i te ngaruerue anga o te enua, e te au mea i raveia ra, rokoia iora ratou e te mataku maata, kua na ko iora ratou, Ko te Tamaiti tikai teia a te Atua.
APERIRA 16-22
AU MEA UMERE I ROTO I TE PIPIRIA | MAREKO 1-2
“Kua Akakoreia ta Kotou Ara”
(Mareko 2:3-5) E te apaiia maira tetai akangoru e nga tangata toko a; 4 Kare akera ratou i o mai i te rai o te tangata, kua uaki akera i te tapoki i te ngai tei reira aia ra, e tuku maira i te akangoru ma te roi katoa ki raro, na roto i te ngai i uakiia ra. 5 E kite aturā Iesu i to ratou akarongo, kua na ko atura ki taua akangoru ra, E tama, kua akakoreia taau ara.
jy 67 ¶3-5
“Kua Akakoreia ta Kotou Ara”
Te apii ra a Iesu i roto i tetai pia kua ki i te urupu, kua apai maira e toko ā tangata i tetai tangata akangoru na runga i tona roi. Inangaro ratou ia Iesu kia rapakau i to ratou taeake. Inara no te maata o te tangata ‘kare ratou i ō mai’ ki roto. (Mareko 2:4) Kare ratou i vaoo ua atu kua kake ra ratou na runga ake i te tauu o te are e kua tuku mai iaia e tona roi ki roto.
I riri ana ainei a Iesu no ta ratou i rave? Kare! Kua umere ra aia i to ratou akarongo e kua karanga atura aia ki taua tangata akangoru ra e: “Kua akakoreia taau ara.” (Mataio 9:2) Ka rauka tikai ainei ia Iesu i te akakore i te ara? Kare te au Sadukea e te au Pharisea i rekareka ana, e kua karanga ratou e: “Eaa teianei tangata i akapera i te akakino Atua? E matara oki te ara iaai mari ra i te Atua auake ra?”—Mareko 2:7.
Kua kite a Iesu i to ratou manako e kua karanga atura aia: “Eaa kotou i eumiumi uaʼi i taua au mea nei i roto i to kotou ngakau? Teea te mea rave ngoie, ko te tuatua ainei ki te akangoru nei e, Kua matara taau ara; e ko te tuatua aina, Ka tu ki runga, ka rave i to roi, ka aere?” (Mareko 2:8, 9) Ae, i te mea kua akatumuia ki runga i te atinga tana ka oronga, ka rauka ia Iesu i te akakore i te ara a teia tangata.
(Mareko 2:6-12) Tetai aronga tata tuatua ra i te noo anga i reira, kua na ko akera, i te eumiumi anga ki roto i to ratou ngakau, 7 Eaa teianei tangata i akapera i te akakino Atua? E matara oki te ara iaai mari ra i te Atua auake ra? 8 Te kite ua rā Iesu i roto iaia uaorai e, te eumiumi ua ra ratou, kua na ko atura aia kia ratou, Eaa kotou i eumiumi uaʼi i taua au mea nei i roto i to kotou ngakau? 9 Teea te mea rave ngoie, ko te tuatua ainei ki te akangoru nei e, Kua matara taau ara; e ko te tuatua aina, Ka tu ki runga, ka rave i to roi, ka aere? 10 Kia kite ra kotou e, e mana to te Tamaiti a te tangata i te ao nei kia akakore i te ara: (kua na ko atura aia ki taua tangata akangoru ra,) 11 Te karanga atu nei au kia koe, Ka tu, ka rave i to roi, ka aere ki toou ngutuare. 12 Tu akera aia ki runga i reira ra, kua rave iora i tona roi, aere atura ki mua ia ratou ravarai; umere anake iora ratou ma te akakakā i te Atua, na ko akera, Teia ua nei rai i kiteaʼi e matou teianei ravenga.
au mea ke mai roto i te nwtsty no runga ia Mare. 2:9
Teea te mea rave ngoie: Ka ngoie atu no tetai kia karanga e ka rauka iaia i te akakore i te ara, no te mea kare e anoanoia tetai akapapuanga no te reira. Inara me karanga e Ka tu ki runga . . . ka aere, ka anoanoia tetai temeio no te reira kia kite mai te katoatoa e e mana to Iesu i te akakore i te ara. Akaari mai teia irava, e Isa. 33:24 e, e pirianga to te maki ki to tatou turanga ara.
Kimi i te Mārama o te Tuatua Mou
(Mareko 1:11) E kua kitea maira oki tetai reo no te rangi mai, i te na ko anga mai, Ko taku Tamaiti akaperepere koe, kua mareka rava au ia koe.
au mea ke mai roto i te nwtsty no runga ia Mare. 1:11
tetai reo no te rangi: Ko teia te mea mua o te toru taime i roto i te au Evangelia, i tuatua tika mai ei a Iehova ki te tangata.—Akara i te au mea ke mai no runga ia Mare. 9:7; Ioa. 12:28.
Ko taku Tamaiti: E angera a Iesu, e koia te Tamaiti a te Atua. (Ioa. 3:16) Mei te taime mai i anauia ai aia ei tangata, e “tamaiti [a Iesu] na te Atua” mei ia Adamu rai i te ara kore. (Luka 1:35; 3:38) Kare te tuatua a te Atua i akakite ua mai e koai a Iesu mari ra, kua akakite katoa mai i tetai au mea puapinga ke mai. Na roto i teia akakiteanga e te riringi anga mai i Tona vaerua tapu, kua akaari mai te Atua e i ‘anau akaouia’ a Iesu ei Tamaiti vaerua Nana, ma te manakonakoanga kia oki akaou ki te rangi, e kia akatainuia i te vaerua o te Atua ei Ariki ikiia, e ei Taunga Maata.—Akaaite kia Ioa. 3:3-6; 6:51; Luka 1:31-33; Ebe. 2:17; 5:1, 4-10; 7:1-3.
mareka rava au ia koe: Me kore “rekareka rava toku ngakau iaia.” Kua taangaangaia teia tuatua rai i roto ia Mata. 12:18, tei taikuia mai roto ia Isa. 42:1 no runga i te Mesia. Na roto i te riringi anga mai i te vaerua tapu, e ta te Atua akakiteanga no runga i tana Tamaiti, i akapapu mai e ko Iesu te Mesia tei taputouia mai.—Akara i te au mea ke mai no runga ia Mata. 3:17; 12:18.
(Mareko 2:27, 28) Kua na ko atura oki aia kia ratou, I akonoia te sabati no te tangata, kare te tangata i akonoia no te sabati: 28 E teianei, ko te Tamaiti a te tangata nei, ko te Atu katoa ïa o te sabati.
au mea ke mai roto i te nwtsty no runga ia Mare. 2:28
te Atu . . . o te sabati: Kua taangaanga a Iesu i teia tuatua ki runga iaia uaorai (Mata. 12:8; Luka 6:5), i te akaari mai e e tikaanga tona kia akariro i te rā Sabati ei rave i te angaanga ta tona Metua i akaue mai. (Akaaite kia Ioa. 5:19; 10:37, 38.) I te rā Sabati, kua rave a Iesu i etai o tana au temeio umere tikai, tei kapiti mai i te akaora anga i te maki. (Luka 13:10-13; Ioa. 5:5-9; 9:1-14) Te akaata maira teia i tana ka rave a te tuatau me tutara aia i te Patireia, te ka aite rai mei te akangaroi anga i te rā sabati.—Ebe. 10:1.
Tatau Pipiria
(Mareko 1:1-15) KO te akamataanga o te evangelia o te Tamaiti a te Atua, ko Iesu Mesia: 2 Tei tataia ki roto i ta te au peroveta ra, “I na, e tono au i taku karere na mua ia koe, e nana e akameitaki i toou ara;” 3 “E reo no tetai i te tutu aere anga i te medebara, Ka akameitaki i te arataa o te Atu, e akatika ua i tona aerenga.” 4 I perā Ioane i te bapetizo aere anga i te medebara, e te tuatua aere anga i te bapetizo tataraara, kia matara te ara. 5 Kua akaope maira to te enua ra to Iudea, e to Ierusalema, iaia ra, e bapetizo katoatoaia iora e ia i te vai i Ioridana, ma te aaki i ta ratou ara. 6 E uruuru kamela to Ioane kakau, i tatuaia tona taukupu i te kiri puaka; e tāpaki e te meli ngangaere tana kai: 7 E tutu aere atura aia, na ko atura, Te aere mai nei tetai i muringao iaku, e maata tona mana i toku, kare oki au e tau kia tupou ki raro e tatara i te itiki tamaka nona ra. 8 I bapetizo ana oki au ia kotou i te vai: kareka aia, e bapetizo aia ia kotou ki te vaerua tapu. 9 I reira to Iesu aere anga mai mei Nazareta mai i Galilea ra, e bapetizoia iora e Ioane i Ioridana. 10 E tei te kake anga mai aia mei raro i te vai; kite akera aia i te rangi i te vetenga angaia, e te Vaerua i te eke anga mai ki rungao iaia mei te kukupa ra. 11 E kua kitea maira oki tetai reo no te rangi mai, i te na ko anga mai, Ko taku Tamaiti akaperepere koe, kua mareka rava au ia koe. 12 Aratakiia atura aia i reira ra e te Vaerua i te medebara. 13 E i reira aia i taua medebara ra, i te timata angaia mai e Satani, e a akera ngauru anga o te rā; e i rotopu aia i te au puaka taae; e kua matuapuru maira oki te au angela iaia. 14 E kia tapekaia rā Ioane, aere aturā Iesu ki Galilea, i te tuatua aere anga i te evangelia o te basileia o te Atua ra, 15 Na ko atura, Kua tae ki te tuatau, kua vaitata mai nei te basileia o te Atua; e tataraara kotou, e ka akarongo i te evangelia nei.
APERIRA 23-29
AU MEA UMERE I ROTO I TE PIPIRIA | MAREKO 3-4
“Akaora Anga i te Sabati”
(Mareko 3:1, 2) KUA tomo akaou atura aia ki roto i te sunago; tei reira oki tetai tangata kua marō te rima. 2 Te akara matariki maira ratou iaia i te akaora anga i taua tangata ra i te sabati, kia rauka ta ratou tapepe anga mai iaia.
jy 78 ¶1-2
Eaa Tei Tau i te Ture Kia Rave i te rā Sabati?
I tetai Sabati, kua aere Iesu ki ko i tetai sunago i Galilea. Aravei aia i tetai tangata kua marō tona rima. (Luka 6:6) Te akara ua maira te au Sadukea e te au Pharisea iaia. Eaa te tumu? Kua akaari mai ratou eaa tikai to ratou akakoroanga i te ui mai anga e: “E tika aina kia akaora i te rā sabati?”—Mataio 12:10.
Irinaki te au arataki akonoanga ngati Iuda e i raro i te ture, me ka kino te oraanga o tetai tangata, ka tau i reira kia akaora i te maki i te rā sabati. Ei akaraanga, roto i te ture kare i tikaia kia rapakau i te ivi ati me kore kia takai i te reira i te rā Sabati, e nga turanga teia kare e riro ei mate no tetai tangata. Te taka ua ra e kare tikai to ratou akakoroanga e kia meitaki te maki o teia tangata. Te kimi ra ratou i tetai kotoeanga kia akaapa ia Iesu.
(Mareko 3:3, 4) Kua karanga atura aia ki te tangata rima marō ra, Ka tu ki runga i rotopu nei. 4 Kua karanga atura oki aia kia ratou, Eaa tei tau i te ture kia rave i te rā sabati, ko te meitaki aina, e ko te kino? ko te akaora aina, e ko te ta? Muteki akera ratou.
jy 78 ¶3
Eaa Tei Tau i te Ture Kia Rave i te rā Sabati?
Inara kua kite a Iesu i to ratou aerenga manako pikikaa. Tuke takiri to ratou manako mei to te Pipiria no runga i te au mea e ō maira te aati i te ture no te angaanga i te Sabati. (Exodo 20:8-10) Kua akaapa tau koreia mai ana aia no tana au angaanga. Teianei kua papa a Iesu i te akaari kia ratou i te tika, e kua karanga atura aia ki te tangata tei marō tona rima e: “Ka tu ki runga i rotopu nei.”—Mareko 3:3.
(Mareko 3:5) Kua akarau aere atura tona mata kia ratou ravarai e pini ua ake ma te riri, te kinokino ra i te mārokiakiaanga o to ratou ngakau, kua karanga atura ki taua tangata ra, Ka akatika mai ana i to rima; E tei te akatika anga ra, ora takiri akera tona rima mei tetai katoa ra.
au mea ke mai roto i te nwtsty no runga ia Mare. 3:5
ma te riri, te kinokino: Ko Mareko ua rai tei tata no runga i to Iesu riri no te marokiakia i te ngakau o te au arataki akonoanga i taua atianga ra. (Mata. 12:13; Luka 6:10) Kare e kore e na Petero teia akatakaanga i to Iesu riri e te kinokino, no te mea mei tera rai aia.—Akara i te “Tuatua no Mareko.”
Kimi i te Mārama o te Tuatua Mou
(Mareko 3:29) Kareka ko tei akakino i te vaerua tapu, kare rava tana e akakoreia, e tau iaia te mate mutu kore.
au mea ke mai roto i te nwtsty no runga ia Mare. 3:29
akakino i te vaerua tapu: Ko te akakino, e tapepe pikikaa, e tuatua viivii e te tuatua akakino i te Atua e te au mea tapu. I te mea no te Atua uaorai te vaerua tapu, me patoi akakoro tikai tatou e me akakore i ta te reira angaanga, te akakino ra tatou i te Atua. Roto ia Mata. 12:24, 28 e Mare. 3:22, kua kite te au arataki akonoanga ngati Iuda e te angaanga ra te vaerua o te Atua i roto ia Iesu iaia e rave ra i tana au temeio, inara karanga ratou e no Satani te mana.
e tau iaia te mate mutu kore: Te akaraanga, te tuatua ra teia no te ara akakoro te ka taopenga ki te mate mutu kore; kare atu e tarangaara ei akakore i teia tu ara.—Akara i te au mea ke mai no runga i te akakino i te vaerua tapu i roto i teia irava e te au mea ke mai no runga ia Mata. 12:31, tetai irava ke mai mei teia rai.
(Mareko 4:26-29) Kua na ko maira oki aia, E tau te basileia o te Atua i te ua i ruruia e tetai tangata ki roto i te kainga; 27 E te moe ua ra aia i te po, e te ara ua ra i te ao, te kao ra e te tupu ua ra taua ua ra, kare aia i kite i te tupu anga. 28 Na te one uaorai oki i akatupu ake; ko te kao anga tei mua, ei reira te kaui anga, e muri ake ko te sitona pakari i roto i te kaui. 29 E kia pakari te sitona ra, kua rave aia i te kokoti i reira ra, no te mea, kua tae ki te kokoti anga ra.
Te Mārama ra Koe i te Tuatua i Tataia?
6 Eaa ta tatou ka tamou mai mei teia akatutuanga? Te mea mua, ka anoanoia tatou kia āriki e kare e rauka ia tatou i te taviviki i te tupuanga o tetai tangata apii Pipiria i roto i te tuatua mou. Noatu e ka tauta maata tatou i te tauturu e te turuturu i te tangata apii, auraka rava tatou e māro iaia kia papetitoia. Mari ra, kia āriki akaaka ua tatou e nana uaorai te ikianga kia akatapu i tona oraanga ki te Atua. Ka āriki a Iehova i to tatou akatapuanga me inangaro tikai tatou iaia.—Sala. 51:12; 54:6; 110:3.
7 Te rua, me mārama tatou i te apiianga i roto i te akatutuanga, kare tatou e taitaia me kare ta tatou angaanga apii e puapingaia. Ka anoanoia tatou kia akakoromaki. (Iako. 5:7, 8) Me kua rave tatou i ta tatou ka rauka ei tauturu i te tangata apii Pipiria e kare rai te tuatua mou i akaia i roto i tona ngakau, kare te aiteanga e kare tatou i te au puapii meitaki. Ka akatika a Iehova i te ua o te tuatua mou kia tupu i roto i te ngakau o te aronga akaaka anake tei inangaro i te taui. (Mata. 13:23) No reira, auraka tatou e manako e e puapinga kore ta tatou angaanga orometua no te mea kare e maata ana te aronga i papetitoia. I roto i te mata o Iehova, kare te tu e ariu maira te tangata ki ta tatou angaanga tutu aere i te mea puapinga. Mari ra, te akaperepere ra aia i ta tatou tautaanga maroiroi.—E tatau ia Luka 10:17-20; 1 Korinetia 3:8.
8 Te toru, kare e rauka ia tatou i te kite i te au tauianga e tupu ra i roto i te ngakau o tetai tangata. Ei akaraanga, ko tetai nga tokorua e apii ra i te Pipiria ma tetai mitinari, akakite raua kiaia i to raua inangaro kia riro mai ei papuritia kare i papetitoia. Kua akamaara aia kia raua e ka anoanoia raua kia akamutu i te kai avaava na mua. Poitirere aia i te akakite anga raua e kua akamutu takere raua i te kai avaava. Kua mārama raua e te kite ua maira a Iehova ia raua e kai avaava ra, e te rikarika ra aia i te tu pikikaa. No reira, e ikianga ta raua kia kai i te avaava i mua i te mitinari me kore kia akamutu takiri i te kai avaava. Noatu e kare te mitinari i kite ana i te tauianga maata ta teia nga tokorua i rave, no to raua inangaro ia Iehova i tauturu ia raua kia rave i te tukuanga tika meitaki.
Tatau Pipiria
(Mareko 3:1-19a) KUA tomo akaou atura aia ki roto i te sunago; tei reira oki tetai tangata kua marō te rima. 2 Te akara matariki maira ratou iaia i te akaora anga i taua tangata ra i te sabati, kia rauka ta ratou tapepe anga mai iaia. 3 Kua karanga atura aia ki te tangata rima marō ra, Ka tu ki runga i rotopu nei. 4 Kua karanga atura oki aia kia ratou, Eaa tei tau i te ture kia rave i te rā sabati, ko te meitaki aina, e ko te kino? ko te akaora aina, e ko te ta? Muteki akera ratou. 5 Kua akarau aere atura tona mata kia ratou ravarai e pini ua ake ma te riri, te kinokino ra i te mārokiakiaanga o to ratou ngakau, kua karanga atura ki taua tangata ra, Ka akatika mai ana i to rima; E tei te akatika anga ra, ora takiri akera tona rima mei tetai katoa ra. 6 Kua aere atura te au Pharisea kia vao, ko ratou ma te au Herodiani, kua kimi iora i reira i ta ratou ravenga e ta iaia. 7 Kua unui aturā Iesu ma tana au pipi, aere atura ki te pae roto ra: kua aru maira iaia te motuanga tangata maata no Galilea, e no Iudea, 8 E no Ierusalema, e no Idumea, e te pae Ioridana ra; to te pae i Turia ra oki e to Sidona, kua kite oki i te rongo o te au ravenga mana nana ra, e kua aere maira iaia, e urupu maata. 9 Kua karanga atura aia ki tana au pipi i tetai pai mea ngiti nona, kia kore aia e akaeteeteia mai e te tangata. 10 E manganui oki tana i akaora, i akaeteete mai ei te aronga maki mamaata iaia, kia akatukia mai ratou iaia. 11 E te au vaerua viivii katoa, kia akara mai kiaia ra, kua akatopa maira ki muao iaia ma te kapiki, i te na ko anga mai, Ko te Tamaiti koe a te Atua. 12 Kua ako ua atura aia ia ratou, auraka rava ratou e aaki iaia. 13 E muri akera, aere atura aia ki runga i tetai maunga, kua karanga atura oki ki tana i anoano ra, kua aere maira ratou kiaia ra. 14 Kua akataka atura aia i e tino ngauru ma rua, kia aru ratou kiaia, kia unga atu oki aia ia ratou e ako aere; 15 Kua akamana atura oki ia ratou kia akaora i te au maki, kia tuaru oki i te au demoni. 16 Teia oki taua aronga ra, ko Simona tana i tapa kia Petero; 17 Ko Iakobo a Zebedaio ra, e ko Ioane te taeake o Iakobo ra; ko raua tana i tapa kia Boanere, koia oki, te tamariki a te mangungu: 18 Ko Anederea oki, e ko Philipa, e ko Baratolomea, e ko Mataio, e ko Toma, e ko Iakobo a Alephaia ra, e ko Tadaio, e ko Simona te Kanana ra, 19 Ko Iuda Ikariota oki, tei pikikaa iaia ra.
APERIRA 30–ME 6
AU MEA UMERE I ROTO I TE PIPIRIA | MAREKO 5-6
“E Mana to Iesu i te Akatuakaou Mai i Toou Akaperepere”
(Mareko 5:38) E tae atura aia ki te are o taua tutara ra, kite atura aia i te aue, e te tangi maata o te aronga i ea ra.
(Mareko 5:39-41) E kia tomo atura aia ki roto ra, kua na ko atura kia ratou, Eaa kotou i eaʼi, e i maataʼi to kotou aue? Kare te tamaine nei i mate, kua moe ra. 40 Kua taitoito maira ratou iaia. Kua tuku atura aia ia ratou ravarai ki vao, arataki atura i te metua tane e te metua vaine o taua tamaine ra, e te aronga i aru mai iaia ra, tomo atura ki roto i te pia, tei reira taua tamaine ra i te vai ua anga. 41 Kua rave atura i te rima o taua tamaine ra, na ko atura iaia, Talita kumi: tera te akatau anga, E maine, ka tu ki runga, te akaue atu nei au ia koe.
au mea ke mai roto i te nwtsty no runga ia Mare. 5:39
kare te tamaine nei i mate, kua moe ra: Roto i te Pipiria, kua akaaiteia te mate ki te moe. (Sala. 13:3; Ioa. 11:11-14; Anga. 7:60; 1 Kori. 7:39; 15:51; 1 Tesa. 4:13) Te aere ra a Iesu ka akaora mai i teia tamaine penei no reira aia i tuatua akapera ai, no te mea ka akaari mai aia e mei te tangata rai ka rauka ua i te akaara mei tana moe tinainai, ka rauka katoa kia akaora mai iaia mei te mate. To Iesu mana kia akaora akaou i teia tamaine, no ko i tona Metua “ko tei akaora i tei mate ra, e ko tei karanga i te au mea kare ra, mei te mea e, te vai nei.”—Roma 4:17.
(Mareko 5:42) Kua tu maira taua tamaine ra ki runga i reira, aaere iora, raungauru ma rua oki ona mataiti; va maata ua iora ratou.
jy 118 ¶6
Kua Ora Akaou Mai te Tamaine!
I muao ana kua akaue a Iesu i te aronga tana i akaora, auraka e akakite aere i tana i rave no ratou e kua pera akaou aia ki te nga metua o te tamaine. Noatu ra no to raua rekareka kua akakite aere raua e etai atu i teia nuti meitaki “e kako rava ake te reira enua.” (Mataio 9:26) Naringa ko koe tera kare ainei koe e rekareka i te akakite aere e kua akatu akaouia mai tetai o toou akaperepere mei te mate? Ko teia te rua o te tuakaouanga ta Iesu i rave tei tataia.
Kimi i te Mārama o te Tuatua Mou
(Mareko 5:19, 20) Kare rā Iesu i akatika atu, kua na ko atura kiaia, Ka aere i to ngutuare i toou au taeake, e akakite atu kia ratou i taua mea maata ta te Atua i rave io nei i te aroa ia koe. 20 Aere atura aia, akakite aere atura i Dekapoli katoa ra, i te maata o ta Iesu ravenga kiaia; umere anake iora te tangata ravarai.
au mea ke mai roto i te nwtsty no runga ia Mare. 5:19
e akakite atu kia ratou: Tuke rai teia ki ta Iesu akauenga auraka e akakite aere i tana au temeio i rave (Mare. 1:44; 3:12; 7:36), inara kua akaue aia i teia tangata kia akakite ki tona kopu tangata i tei tupu. Penei no tei akakiteia kia Iesu kia akaruke i tera enua, i kore ei aia uaorai i tutu aere atu kia ratou; e penei na teia e tangaro atu i te nuti o te anana puaka i pou i te mate.
(Mareko 6:11) E te kore e kite mai ia kotou ra, e kare oki e akarongo mai ia kotou, kia aere atu kotou ra, ka ruru atu i te one o to kotou vaevae, ei akairo anga atu ia ratou. Koia tika taku e karanga atu kia kotou, Kia tae ki te rā akavaanga ra, e ngari ake to Sodoma e to Gomora i te reira oire.
au mea ke mai roto i te nwtsty no runga ia Mare. 6:11
ka ruru atu i te one o to kotou vaevae: Akatutu mai teia peu e ko ta te Atua ka rave ki te aronga kare e akarongo, kare te reira e iri mai ki runga i te au pipi. Tei roto teia tuatua rai ia Mata. 10:14; Luka 9:5. Kua kapiti mai a Mareko raua ko Luka i teia tuatua ei akairo [me kore ei akaapa] ia ratou. Taangaanga a Paulo e Banaba i teia tuatua rai ia raua i Anetioka i Pisidia (Anga. 13:51). Kua akapera rai a Paulo i Korinetia i te rūrū anga i tona kakau, e kua kapiti atu aia i teia akamāramaanga: “To kotou na toto, ei rungao ïa i to kotou uaorai mimiti; kua mā au.” (Anga. 18:6) Kua matau ua te au pipi i teia peu; me aere te ngati Iuda ki te au ngai kare te tangata i kite i te Atua, ka rūrū ratou i te pueu i to ratou tamaka i te manako anga e e repo viivii tikai teia, i mua ake ka oki ei ki te enua o te ngati Iuda. Inara e aiteanga ke takiri to roto i to Iesu manako i tona oronga anga i teia ikuikuanga ki tana au pipi.
Tatau Pipiria
(Mareko 6:1-13) AKARUKE iora aia i te reira ngai, aere atura i tona uaorai enua; kua aru katoa atura tana au pipi iaia. 2 E tae akera ki te rā sabati, timata atura i te apii i roto i te sunago ra: kua na ko akera te aronga i akarongo iaia e manganui, ma te va ua, Noea te au ravenga a teianei tangata? e eaa teia pakari i orongaia mai ei iaia nei, i tikaʼi teianei au akairo i raveia e ia nei? 3 E kare ainei teia te kamuta, te tamaiti a Maria, te taeake no Iakobo, e no Iose, e no Iuda, e no Simona? e tona ai tuaine oki, kare aina te noo ki o tatou nei? Kua maitu iora ratou iaia. 4 Kua na ko aturā Iesu kia ratou, Kare te peroveta i akavaavaaia, mari ra i tona uaorai enua, e i tona uaorai kopu-tangata, e i tona uaorai ngutuare. 5 Kare atura i tika iaia kia rave i te akairo i reira, mari ra ko e tokotai puke tangata maki i akaoraia e ia, i te tuku anga i tona rima ki rungao ia ratou ra. 6 Kua va ua atura aia i to ratou akarongo kore. Aere atura aia na roto i te au vila i reirao i te apii aere anga. 7 Kua karanga atura aia ki te tino ngauru ma rua e aere mai kiaia ra, tataki toko rua atura i te tono anga ia ratou, tuku atura i te mana ia ratou, kia vi te au vaerua viivii ra. 8 Kua karanga atura oki kia ratou, auraka ei apinga e apaiia atu i to ratou tere; auraka ei pute, auraka ei manga, auraka ei moni i te tatua ra, ko te tokotoko anake ra: 9 Ei tamaka tākaiia: e eiaa kia taki rua pereue kia kakau. 10 Kua karanga katoa atura aia kia ratou, Te ngai e tomo atu ei kotou ki roto i te are ra, ei reira e noo ei, e ka aere atu ei kotou. 11 E te kore e kite mai ia kotou ra, e kare oki e akarongo mai ia kotou, kia aere atu kotou ra, ka ruru atu i te one o to kotou vaevae, ei akairo anga atu ia ratou. Koia tika taku e karanga atu kia kotou, Kia tae ki te rā akavaanga ra, e ngari ake to Sodoma e to Gomora i te reira oire. 12 Aere atura ratou e ako aere atura i te tangata kia tataraara; 13 E tuaru atura oki i te demoni e manganui ki vao, e kua akaora atura i te maki e manganui, ma te tainu ia ratou i te manongi.