Ka Ui ta Tatou Aronga Tatau
Eaa Te Au Kite o Iehova i Kore Ei e Taangaanga i te Koroti i Roto i te Akamorianga?
Te irinaki pakari nei te Au Kite o Iehova e ko te mate o Iesu Karaiti kua oronga mai i te oko tei akatuera i te mataara ki te ora mutu kore no te aronga e taangaanga ra i te akarongo i roto iaia. (Mataio 20:28; Ioane 3:16) Inara, kare ratou e irinaki ana e kua mate a Iesu ki runga i te koroti, mei tei akatutu putuputuia i roto i te au tutu taito aere. Te irinaki ra ratou e kua mate a Iesu ki runga i te pou rakau tu tika ua kare e rakau i taravaia ki runga i tei reira.
Kua taangaangaia te koroti i Mesopotamia, e rua anere mataiti i mua ake ia Karaiti. Kua akamaneaia te au taraianga toka Kanatinavia o te Bronze Age ki te au koroti, e au anere ua atu mataiti i mua ake i to Iesu anau anga. Kua taangaanga taua aronga ra kare i te Kerititiano i te koroti “ei akairo manamana . . . i te oronga mai anga i te paruruanga, te apai mai anga i te tu manuia,” i tata ei a Sven Tito Achen, e tangata Tenemaka tata tuatua enua e e taunga no te au akairo, i roto i te puka Symbols Around Us. No reira rai te New Catholic Encyclopedia i akakite mai ei e: “E kitea ana te koroti i roto i te peu i mua ake i te tuatau Kerititiano e te peu a te aronga kare i te Kerititiano, i te ngai e maata ana te puapinga no te au akairo mareva me kore no te au apinga natura i te rangi.” Eaa i reira, te au akonoanga i akariro ei i te koroti ei akairo tapunui roa atu no ratou?
Te oronga maira a W. E. Vine, e tangata Peritane apii teitei irinakiia, i teia au tikaanga papu e: “Kia tae ki rotopu i te toru o te anere mataiti T.A. . . . kua arikiia te au peikani ki roto i te au akonoanga . . . e kua akatika uaia te maata anga kia mou i ta ratou au akairo e ta ratou au akatutu anga peikani.” No reira, te koroti i arikiia ai e te au akonoanga.—Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words.
Kua tuatua katoa a Vine e ko te nomena “koroti” e te verepa “akasatauro” te taiku ra i te “pou me kore te poupou keokeo . . . ei tuke rai mei ta te ekaretia akatutu anga i nga potonga rakau e rua e koroti ra.” I te akatikaanga i teia, kua karanga te Companion Bible a te Apii Teitei Oxford e: “Ko te tika i kitea . . . i tukuia to tatou Atu ki runga i te rakau tu tika ua ki runga, kia mate e kare ki runga i nga rakau tapae e rua.” Te taka meitaki ra e, kua arikiia e te au akonoanga te peu kare i roto i te Pipiria.
Ko te tangata tuatua enua ko Achen, tei taikuia i runga akenei, te karanga ra e: “I roto i te rua anere mataiti i muri ake i te matenga o Iesu e mea papu e kare rava te au Kerititiano i taangaanga ana i tetai apinga akairo no te koroti.” Ki te au Kerititiano mua, i nana ai, ko te koroti “te akatutu maata maira i te mate e te tu kino, mei te apinga pari katu rai me kore te nooanga auira tamate tangata ki te au uki i muri mai.”
Ko te mea puapinga rava atura, noatu e eaa te apinga i taangaangaia no te tamamaeanga e te tamateanga ia Iesu, kare te akatutuanga me kore te akairo o te reira e tau kia akariroia ei apinga akatapuia me kore akamoriia e te au Kerititiano. “E rere ke atu i te araara idolo,” i akaue mai ei te Pipiria. (1 Korinetia 10:14) Na Iesu uaorai i oronga mai i te akairo tika tikai o tana au pipi mou. Kua tuatua aia e: “Ko te mea teia e kite ei te tangata katoa e e pipi kotou naku, kia aroa kotou ia kotou uaorai.”—Ioane 13:35.
I roto i te au tuanga katoatoa o te akamorianga, ko te Au Kite o Iehova, mei te au Kerititiano o te anere mataiti mua rai, e tauta pakari ana i te aru i te Pipiria kare i te peu akonoanga. (Roma 3:4; Kolosa 2:8) No teia tumu, kare ratou e taangaanga ana i te koroti i roto i te akamorianga.
[Tutu i te kapi 23]
E taraianga te akaari maira i te ariki peikani o Asura e aao ra i te koroti, vaitata ki te 800 M.T.N.
[Akameitakianga]
Photograph taken by courtesy of the British Museum