Dali džanljan?

So kerena sine o sveštenikija ko hrami ko prvo veko e ratea taro životne so sine dende sar žrtva?

SEKOVA berš, o sveštenikija ko purano Izrael dena sine poviše milje životne sar žrtva ko žrtveniko ko hrami. Sprema o evrejsko istoričari taro prvo veko, o Josif Flavij, ki Pasha dena pe sine poviše taro 250.000 bakhre sar žrtve. Adava značinela kaj thavdela sine but rat (3. Moj. 1:10, 11; 4. Moj. 28:16, 19). So kerela pe sine adale ratea?

O arheolozija otkringje baro sistem kanalencar kotar so avela sine pani ko hrami e Irodeskoro kola so koristinena pe sine sa džikote na sine uništimo o hrami ko 70 berš tari a.e. Jasno tano kaj akava sistem koristinela pe sine te šaj te čistinel pe o rat taro hrami.

Te dikha duj bukja so otkrinena amenge nešto poviše bašo adava sistem kanalencar:

• Dupke telo žrtveniko: Sar izgledinela sine akava sistem kanalencar e žrtvenikoskoro, isi ki Mišna — purano lil taro Evrejsko usno zakoni hem tradicie, koja so sine kerdi ko početok taro trito veko tari a.e. Ki late pišinela kaj sine duj dupke ko jekh krajo taro žrtveniko. O rat taro žrtve hem o pani so koristinela pe sine te šaj te čistinel pe o žrtveniko, thavdela sine taro dupke hem preku jekh kanali prodolžinela sine te thavdel sa dži ki dolina Kedron.

  Akaja purani tradicija te keren pe dupke paše uzo žrtveniko, odgovorinela adalea so arakhle o avdisutne arheolozija. Jekh naučno istražuvanje potvrdinela kaj sine arakhlo jekh baro sistem kanalencar paše uzo hrami. Ko adava lil pišinela: „Akava sistem verojatno pomožinela sine o pani zaedno e ratea te ikljol taro hrami“ (The Cambridge His­to­ry of Judaism).

• But pani: E sveštenikonge valjani sine but pani te šaj te thoven o podi taro žrtveniko hem te čistinen o kanali. Te šaj te keren akaja važno zadača, e sveštenikon sine len celo vreme pani tari diz. O pani avela sine tari diz dži ko žrtveniko preku sistem kanalencar, akvaduktija, rezervoarija hem tikne ezerija. Sprema o arheologo o Džozef Patrik, izgleda kaj nijekh javer hrami ko adava vreme na sine le doborom šukar način sar te anel pe pani hem te frdel pe o melalo pani.