-
“Nzamb Watukata Etu pa Kusambish”Sejany Piswimp Kudi Yehova
-
-
SHAPITRE 23
“Nzamb Watukata Etu pa Kusambish”
1-3. Ov, mutapu ik rufu ra Yesu rishalijadin nakash ni rufu ra antu akwau mu rusangu ra antu?
PASUTIN KAL mivu piswimp ni 2 000, muntu umwing wakad mulong amurumburisha pa dichuku dimwing dia chishipu, amufisha nich chisum chakad ndiy kusal, kupwa amumesha mar djat ni pafay. Chinech chadingap chisal cha kusambish cha chisum ap cha nsudiel cha kumujip muntu wakad mulong. Pakwez rufu rinira rishalijanadin ni rufu ra antu akwau.
2 Padingay piswimp ni kufa, maur masambisha kumekesh usey ukash wa chinship chinech. Ap anch chading mukach mwa muten, pakwez mididim yikala mwin ngand yawonsu. Mwin kwilej rusangu umwing walonda anch: “Kwadingap kand chitokish cha muten.” (Luka 23:44, 45) Kurutu kwa kudiosh mupim wend wansudiel, muntu winou walonda mazu mamwing mashala mu manangu ma antu anch: “Katat yom yawonsu yawanyin kal!” Chikwau kand, mu kupan mwom wend, ndiy wawanyisha chom chimwing chishimokishina nakash. Chakupesh chend chading chisal chimwing chijim nakash cha rukat ni kandikal achisalap kudi muntu ap umwing.—Yohan 15:13; 19:30.
3 Chawiy lel, muntu winou udi Yesu Kristu. Antu awonsu ij nawamp anch ndiy wamana mar ni wafa pa dichuku dined diyimp dia 14 pa Nisan, muvu wa 33 C.C. Pakwez, avuramening yisu yivud chom chimwing cha usey. Ap anch Yesu wamana mar nakash, kudi kand muntu mukwau wamana mar kumupandakenamu. Mwaning, kudi muntu mukwau wapana chakupesh chijim nakash pa dichuku dinidia—muntu winou wasala chisal chimwing chijim nakash cha rukat. Ov, chisal ik? Chakul ku chipul chinech chikulet mazu ma kwinsambishil ku mutu wa mulong umwing wa usey nakash kupandakenamu mitu yawonsu: Rukat ra Yehova.
Chisal Chijim Nakash Cha Rukat
4. Ov, mutapu ik wamanay yisalay umwing mwin Rom anch Yesu kadingap muntu wa chamwamu, ni chom ik chalonday yisalay winou?
4 Mukurump wa amasalay mwin Rom watakela mudimu wa kumujip Yesu washimoka nakash pamanay mutapu kwikala mididim ni kuzal kukash kwa divur kurutu kwa kufa kwa Yesu. Chawiy chalonday anch: “Chakin kamu, muntu mwinou wadi Mwan a Nzamb!” (Mateu 27:54) Chamekana patok anch, Yesu kadingap muntu wa chamwamu. Yisalay winou wading pakach pa antu amujipa Mwanend kapwo kal wa Piur Nakash wa Nzamb! Pakwez, mutapu ik ading amukatina Mwan winou kudi Tatukwend?
5. Ov, mutapu ik tukutwisha kutongin piur pa uvud wa mivu wasalau Yehova ni Mwanend pamwing mwiur?
5 Bibil umutazukin Yesu anch “Mwan wa kusambish, ndiy upandakenamu yitang yawonsu.” (Kolosay 1:15) Tong bil—Mwan a Yehova wadingaku kurutu kwa kutang mangand mawonsu tumena nich mes. Ov, mivu yinsh yashakamau Tatuku ni Mwanend pamwing? In sayans amwing alondin anch pasutin kal mivu abiliyon 13 kudiosh patangau mangand minam. Ov, ukutwish kuchind uvud wa mivu yiney? Mulong wa kuyikwash antu chakwel ajingunina uvud wa mivu yiletinau kudi in siyans, afanikesha chisu nich moj umwing wa ametre 110. Pakwez anch muntu wasal metre umwing ku moj winou chidi mudi wend kal mu a mivu amiliyon 75 ma mwom wasalau kal mangand mawonsu. Kwinsudiel kwa moj winou kudi ka chom kakemp nakash mudi ka nswich ka mutu kilikejinau nich rusangu ra muntu! Chawiy lel, ap anch uvud wa mivu abiliyon 13 ukutwish kwikal wakin, pakwez moj wawonsu udi kand wiswimp nakash pantaliken nich kulep kwa mwom wa Mwan a Yehova! Ov, chom ik chasalay mu mivu yiney yawonsu?
6. (a) Ov, mudimu ik wasalay Mwan a Yehova kurutu kwa mwom wend wa ukauntu? (b) Ov, urund ik wadinga pakach pa Yehova ni Mwanend?
6 Mwan wamukwasha Tatukwend mudi “mwant wa mudimu” ni wasangera nakash mudimu winou. (Jinswir 8:30) Bibil ulejen anch: “Kwikil chom ap chimwing chidiaku chalikau kutangil mwi ndiy.” (Yohan 1:3) Chawiy lel, Yehova ni Mwanend asala mudimu pamwing mu kutang yom yiney yawonsu. Chading chisu chimwing chisangareshina mud ik! Chawiy chilondiningau antu avud anch rukat ridia pakach pa anvaj ni mwan riding rikash kamu. Mulong rukat “rawiy mwoj wa kukukasany mu umwing uwanyidina.” (Kolosay 3:14) Ov, nany pakach petu ukutwisha kutongin piur pa mutapu rukat rela kupandakan kukwatijan ni uvud mivu yashakamau pamwing? Chimeken patok anch, Yehova Nzamb ni Mwanend ading akatijadina nakash.
7. Patambulay Yesu dibatish, ov, mutapu ik wamekeshay Yehova yovil yend piur pa Mwanend?
7 Pakwez, Tatuku wamutuma Mwanend chakwel avadika pa divu mudi mwan a muntu. Chinech chimekeshin anch Yehova washakama chisu chimwing makum ma mivu mwiur pakad Mwanend mukatish. Nzamb wasangera mud ik pamumanay mwanend mutapu wapamay ni kwikal muntu mukurump uwanyidina. Pawanyishay mivu 30, Yesu watambula dibatish. Katat tukutwishap kwijik chading chitonginay Yehova piur pend. Pakwez Tatuku walonda amwinend anch: “Ey udi Mwanam unikatila nakash. Am nikat kusangar mulong weyey.” (Mateu 3:17) Tatukwend wasangera mud ik pamanay mutapu wasalay Yesu mu mutapu uwanyina yom yawonsu yatakelau kulejan ni yawonsu yamwitau kusal!—Yohan 5:36; 17:4.
8, 9. (a) Ov, mutapu ik wafay Yesu pa Nisan 14, 33 C.C., ni mutapu ik wiyovay Twatukwend wa mwiur? (b) Ov, mulong wak walikidilay Yehova chakwel Mwanend amana mar ni afa?
8 Pakwez, mutapu ik wiyovay Yehova pa Nisan 14, 33 C.C.? Ov, mutapu ik wiyovay pamupanau Yesu ni kumukwat uchuku nakash kudi chisak chimwing cha antu? Pamuchinau kudi arund nend ni kumufish nich pakad mulong? Pasambishau kumusip, pamuchilau mat, ni kumubul yinkany? Pamubulau nakash ni kumudiosh yitat panyim? Pamupampau ku makas ni ku mend pa mutond ni pasambishau kumusaal? Ov, mutapu ik wiyovay Tatuku winou pasambishay Mwanend kudil mulong wa mar ma piswimp ni kufa? Mutapu ik wiyovay Yehova pafay Yesu ku mutond ni kapamp ka kusambish kudiosh disambishil dia yitangil yawonsu, Mwanend mukatish kadandamenap kwikalaku?—Mateu 26:14-16, 46, 47, 56, 59, 67; 27:38-44, 46; Yohan 19:1.
“Nzamb . . . wamupana Mwanend kapwokal”
9 Tukwetap mazu ma kumekesh mutapu wiyovay. Mulong Yehova ukwet yovil, tukutwishap kurumburil kusansan kwiyovay piur pa rufu ra Mwanend. Pakwez tukutwish kumekesh diyingish diasala anch Yehova alikidila chakwel Mwanend afa. Ov, mulong wak Tatuku walikidila chakwel ova kusansan mwamu? Diyingish dimwing didi mu verse wa Bibil wa Yohan 3:16 watazukau anch Rusangu Ruwamp mu wiswimp. Verses winou ulejen anch: “Nzamb wakata ngand nakash, ndiy wamupana Mwanend kapwokal chakwel muntu mwawonsu ukumwitiyija ndiy kakujiyap, pakwez ukez kwikal nich mwom wa chikupu.” Diyingish diamubachika Yehova chakwel asala mwamu didi: rukat. Chipan cha Yehova—kumutum Mwanend chakwel amana mar ni atufila—chading chisal chimwing chijim nakash cha rukat.
Chirumburikina Rukat ra Nzamb
10. Ov, kuswir ik kukwetau antu, ni chom ik chashikena ku kurumburik kwakin kwa dizu “rukat”?
10 Ov, chom ik chirumburikina dizu “rukat”? Alejana anch rukat ridi kuswir kumwing kujim nakash kukutwishay muntu kwikal nich. Kudiosh ku kuvadik kushik ku rufu, antu akimbining rukat, asangaredining chirungul chau, pakwez akat kuusanger ni afiling mulong wa kuuburen. Chawiy lel, chikasikening kulet kurumburik kwa rukat. Pakwez, antu isambidining nakash piur pa rukat. Kudi ma buku, miminy, ni mazu mavud mafundau misambidina ching kusu pa rukat. Pakwez, mashikenap ku kulet kurumburik kwakin kwa rukat. Chikwau kand, mu kujimbul dizu dinech pakad diyingish diakin, antu kakatap kujingunin kurumburik kwau kwakin.
11, 12. (a) Ov, kwisu tukutwisha kwilej yom yivud piur pa rukat, ni mulong wak? (b) Ov, rukat ra mutapu ik risambinau mu dizu dia Grek dia pasak, ni dizu ik diasadinau yisu yivud pa ndond pa “rukat” mu Mikand ya Grek ya win Kristu? (Tal kand mazu ma kwishin.) (c) Ov, Agape chom ik?
11 Pakwez, chifundishinay Bibil piur pa rukat choviken kwau patok. Buku wafundau kudi William Vine watazukau anch Dictionnaire interprétatif des mots du Nouveau Testament ulejen anch: “Rukat rikutwish kumekan ching kusu kusutin ku yisal yau.” Chawiy lel, rusangu ra Bibil piur pa yisal ya Yehova ritulejen yom yivud piur pa rukat rend—piur pa mutapu uyikatina nakash yitangil yend. Chilakej, shinshikin bil piur pa mutapu wamekeshay Yehova mwikadil winou kusutil ku chisal chend chijim cha rukat chitwisambina kwinsambishil! Mu ma shapitre malondwilaku, tukuman yilakej yikwau ra rukat ra Yehova. Chikwau kand, tukutwish kutesh nawamp kurumburik kwa “rukat” kusutil ku dizu dia kusambish disadidilau mu Bibil. Mu rudim ra pasak ra Grek, mwading mazu manying majimbwila “rukat.”a Pakwez, usadidinau nakash mu Mikand ya Grek ya win Kristu udi agape. Ndinguril umwing wa Bibil walejana anch agape “didi dizu dimwing dikweta usu nakash disadiningau mulong wa kujimbul rukat.” Ov, mulong wak?
12 Dizu Agape dijimbwil rukat rimedina piur pa yany. Chawiy lel, chidiap kusu chovil pantaliken ni muntu mukwau. Pakwez chimedin piur pa yom yivud; agape wimedin nakash pa kutongijokin ni pa rusot. Chikwau kand, udingap kwend wa choy. Chilakej, anch watang kand Yohan 3:16. Ov, “mangand” ik makatay Nzamb nakash ni kupan Mwanend kapwokal? Madi mangand ma antu akutwisha kukolik. Kuwejaku ni antu avud asadina yitil. Ov, Yehova uyikatin muntu ni muntu panrend mudi mwamukatay mukatish nend ushinshamena Aburaham? (Jakobu 2:23) Bwat, pakwez Yehova umekeshining rukat rend pantaliken ni antu awonsu, ap anch ukutwish kushadish amwinend chom cha usey nakash. Usotin anch awonsu akarumuka ni alika uyimp wau. (2 Pita 3:9) Avud akarumukin. Ni ukwet musangar wa kuyak mudi arund nend.
13, 14. Ov, chom ik chimekeshina anch agape ukweting kand yovil yikash ya chirungul?
13 Antu amwing akweting chiyongijok chiyimp piur pa agape. Atongining anch ridi rukat ritalela ni ra kutongin kusu. Pakwez agape amwinend ukweting kand chibachikin chikash cha chirungul. Chilakej, palonday Yesu anch, “Tatuku umukatil Mwanend,” wasadina dizu agape. Ov, rading rukat rakad chirungul? Tal kand yalonday Yesu, “Mulong Tatuku wamukata Mwanend,” pinap wasadina dizu phileo. (Yohan 3:35; 5:20) Rukat ra Yehova rikweting yisu yivud chirungul chikash. Chakwez, yovil yipandakeningap mu rukat riner. Rukat rend rimedining ching pa yany yend ya manangu ni yitentamina.
14 Mudi mutwamena, mikadil yawonsu ya Yehova yimekening patok, yiding yitentamina ni yisangareshina. Pakwez rukat riding risangareshina pakach pa yawonsu. Kwikil mwikadil utusejina piswimp kudi Yehova mudi rukat. Rukat ridi kand mwikadil ayipandakenamu yawonsu. Ov, mutapu ik twija mwamu?
“Nzamb Udi Rukat”
15. Ov, chom ik chilejenay Bibil piur pa rukat ra Yehova, ni mutapu ik dizu dined didi dia pakampwil? (Tal kand mazu ma kwishin.)
15 Bibil utekining kushalijan pakach pa rukat ni mikadil yikwau ya Yehova. Bibil kalejenap anch Nzamb udi dikand, kutentam ap anch udi manangu bwat. Ukwet mikadil yiney, ni ndiy udi musul, ni kwikil muntu ukutwisha kwikal mudi ndiy nich mikadil yiney yisatu. Pakwez, piur pa mwikadil wa kanying, Bibil ulondin chom chimwing chijim nakash anch: “Nzamb udi rukat.”b (1 Yohan 4:8) Ov, chinech chirumburikin ik?
16-18. (a) Ov, mulong wak ulejenay Bibil anch “Nzamb udi rukat”? (b) Pakach pa yitang yawonsu yidia pa divu, ov, mulong wak muntu udi kamu chijingidij cha rukat ra Yehova?
16 Kulond anch “Nzamb udi rukat” chidiap kwau mudi kuchind kwa chamwamu, mudi kulond anch, “Nzamb ndiya rukat.” Tukutwishap kand kulond anch “rukat rawiy Nzamb.” Mulong Yehova kakutwishap kwikal mwikadil wakad untu. Pakwez Yehova udi muntu wa muspiritu ukweta yovil ni mikadil kuwejaku ni rukat. Chikwau kand, rukat ridi mukach mwend. Buku umwing ulejen piur pa verse winou anch: “Rukat ridi untu ap mutapu udiay Nzamb.” Tukutwish kutong anch: Usu wa Yehova umukwashining kusal. Kutentam ni manangu mend yikat kumutakel mu mutapu usadinay yom. Pakwez, rukat rend rawiy rumubachikina kusal. Ni rukat rend rimekening mu mutapu ukatay kusadin mikadil yend yikwau.
17 Antu alondining anch Yehova udi untu wa rukat. Chawiy lel, anch tusotin kwijik yom piur pa rukat, tufanyidin kwilej piur pa Yehova. Pakwez, tukutwish kand kuman mwikadil winou wa ufun kudi antu kand. Mulong wak? Kurutu kwa kumutang muntu, Yehova wamuleja Mwanend anch: “El tumutanganyap muntu mu chifu chetu, ukufanakana ni yetwetu.” (Disambishil 1:26) Pakach pa yitangil yawonsu yidia pa divu, kudi ching kusu amakundj ni amband akweta ukaliweny wa kumukat ni kumwimburij Tatukwau wa mwiur. Vurik anch Yehova wasadina yitangil kushalijan mudi yijingidij ya mikadil yend yijim. Pakwez, Yehova watonda chitangil chend chijim nakash cha pa divu, ap muntu, chakwel chikala chijingidij cha mwikadil wend upandakena, rukat.—Ezekiel 1:10.
18 Pitumekeshina rukat rakad choy, rimedina pa yany, tukat kumekesh mwikadil upandakena wa Yehova. Chawiy lel, mudi mwafunday kambuy Yohan anch: “Etu tukwet rukat mulong Nzamb watukata etu pa kusambish.” (1 Yohan 4:19) Pakwez, mutapu ik watukatay Yehova pa kusambish?
Yehova Ndiy Wasambisha
19. Ov, mulong wak tukutwish kulond anch rukat rasala mudimu umwing ukash mu mudimu wa kutang wa Yehova?
19 Rukat risambishinap katat. Ov, mulong wak wasambishay Yehova kutang? Chidiap anch wiyova amwinend ni wading nich kuswir kwa murund bwat. Pakwez Yehova uwanyidin ni kaswidinap ukwash wa muntu ap umwing. Pakwez rukat, mwikadil wend ukash wawiy wamubachika chakwel asangera mwom pamwing ni yitangil yikwau yikweta manangu yafanyina kumekesh kujikitish kwau pantaliken ni chipan chinech. Mwanend kapwokal udi “mwin kutakel wa yitang yawonsu ya Nzamb.” (Kujingunik 3:14) Chawiy lel, Yehova wamusadila Mwant wend wa Mudimu mulong wa kutang yom yawonsu yidiaku, wasambisha ni angel. (Job 38:4, 7; Kolosay 1:16) Payitangau nich want ipau, manangu, ni yovil, aspiritu inay akweta dikand ayinkisha mutapu wa kwikal ni rukat pakach pau—ni kumukat Yehova Nzamb. (2 Korint 3:17) Chawiy lel, ading ni rukat mulong ayikata pa kusambish.
20, 21. Ov, mutapu ik welau Adam nenday Ev kuman anch Yehova wayikata, ni mutapu ik wakulau ku rukat rend?
20 Chading chilik chimwing ni antu. Kudiosh kwinsambishil, Adam nenday Ev ading kwau mu rukat. Kwawonsu kwatalau mu Paradis mu chir cha Eden, ading amen uman wa rukat ra Tatuku kudi awiy. Tal yilejenay Bibil: “[Yehova] Nzamb wadima chir kwingangel mu Eden. Wamutekamu muntu watangay.” (Disambishil 2:8) Ov, wendin kal mu chir chimwing cha ufun nakash? Ov, chom ik chakusangaresha nakash? Ov, chitokish cha muten chisutina mu mayij maletina urel mu chir chinech? Ov, udi ufun wa ulombu usangareshina wa yisalamb? Ov, kudi kudjim kwa mem ma kawit masutina, kuwang kwa atujil, ni kudil kwa atupop? Ov, yikutwish kwikal didjimb dia mitond kushalijan, mabuj ni yisalamb? Pakwez, kwikil chir ap chimwing nlel unou chikutwisha kwikal mudi mwadinga chir cha Eden. Ov, mulong wak?
21 Chir chinech achidima kudi Yehova amwinend! Chafanyidina kwikal komb cha ufun nakash. Mwading mitond yawonsu ya ufun ap yikweta mabuj matal. Chir chinech chading ni mem mavud, chading chijim, ni chading ni anam kushalijan asangareshina. Adam nenday Ev adinga ni yom yawonsu yafanyina kusangaresh mwom wau, ading kand ni mudimu uwamp ni urund uwanyidina. Yehova wayikata pa kusambish, ni ading ni mayingish mawonsu ma kumukat ni yawiy ku mutambu wau. Pakwez, kasalap mwamu. Pa ndond pa kumuziyil nich rukat Tatukwau wa mwiur, awiy amubwambukina mulong wa choy chau.—Disambishil, shapitre 2.
22. Ov, chom ik chasalay Yehova chikalap nchik kubwambuk ni chamekesha anch “rukat [rend] rushiching chikupu”?
22 Kuyip mud ik kwafanyinay Yehova kutesh! Ov, kubwambuk kwinou kwayipisha muchim wend wa rukat? Bwat! Mulong “rukat rend rudimukina rushiching chikupu.” (Kuseng 136:1) Chawiy lel, Nzamb wateka kapamp kamwing mipak yimwing ya rukat mulong wa kuyikol an awonsu a Adam nenday Ev. Mudi mutwamena, mu mipak minam mwading chakupesh cha difut cha Mwanend mukatish, difut diasala anch ashadisha chom chimwing cha usey nakash.—1 Yohan 4:10.
23. Ov, chom ik chimekeshina anch Yehova udi “Nzamb muwamp,” ni ku chipul ik tukeza kwakul mu shapitre ulondwilaku?
23 Mwaning, kudiosh kwinsambishil Yehova wakwata mupak wa kusambish amwinend kuyikat antu. “Nzamb watukata etu pa kusambish,” mu mitapu yivud. Mulong rukat riletining musangar ni kwovijan, ov, tukutwish kukashimuk anch amutazukin Yehova anch “Nzamb muwamp.” (1 Timote 1:11) Pakwez, chipul cha usey chawiy ech. Ov, Yehova utukatin chakin kamu muntu ni muntu panrend? Shapitre ulondwila ukwakul ku chipul chinech.
a Dizu philéo adifundin yisu yivud mu Mikand ya Grek ya win Kristu. Dirumburikin “kwikal ni yovil pantaliken ni muntu kanang, kusot kwikal nend, ap kumukat (mutapu tukutwisha kumwovil murund wa piswimp ap mukadivar),” akat kuusadil yisu yivud mu Mikand ya Grek ya win Kristu. Dizu stor·geʹ, dirumburikin rukat riyitekina pamwing yid ya dijiku. Paul wadisadina mu 2 Timote 3:3 mulong wa kumekesh anch rukat riner rikez kuburen mu machuku mansudiel. Pakwez dizu Eʹros dirumburikina rukat pakach pa ikundj ni mband, pakwez kakatap kudisadinang mu Mikand ya Grek ya win Kristu, ap anch isambidin piur pa rukat riner mu chikunku chikwau cha Bibil.—Jinswir 5:15-20.
b Kudi maverse maad malondin chilik chimwing: “Nzamb udi kutok” ni “Nzamb . . . udi mudi kasu kakata kutemishan shutit.” (1 Yohan 1:5; Hebereu 12:29) Pakwez, yiney yidi kwau yilakej, mulong yimwilikejin Yehova nich yom ya kumujimbu. Yehova udi mudi chitokish, mulong udi utumbila ni utentamina. Ndiy kakwetap “mididim,” ap kwijond. Ni akutwish kumwilikej nich kasu mulong wa usu ukwetay wa kushesh yom.
-
-
Kwikil Chom Chikutwisha “Kutwauril”Sejany Piswimp Kudi Yehova
-
-
SHAPITRE 24
Kwikil Chom Chikutwisha “Kutwauril”
1. Ov, yovil yisu yiyimp yikwetingau antu avud, kuwejaku ni in Kristu amwing akin?
OV, Yehova Nzamb ukukatin ey pakampwil? Antu amwing alondining anch Nzamb ukatin mangand mawonsu, mudi mulejenau mu Yohan 3:16. Pakwez atongining anch: ‘Nzamb kakutwishap kwinkat am pakampwil.’ Ap in Kristu akin idjidjeka niyawiy yisu yimwing pa mulong winou. Paziyay, muntu umwing walonda anch: “Nitwishinap kwitiyij anch Nzamb ukutwish kwimbangin kamu am pakampwil.” Ov, ukat kwidjidjekang niyey yisu yimwing?
2, 3. Ov, nany usotining anch twitiyija anch tudi akat usey ap akad kuyikat kudi Yehova, ni mutapu ik tukutwisha kurish nich chitongijok chinech?
2 Satan usotining anch twitiyija anch Yehova Nzamb katukatinap ni tukwetap usey kurutu kwend. Chidi chakin, mulong Satan uyidimbining yisu yivud antu kusutil ku choy ni ku chibud chau. (2 Korint 11:3) Pakwez ukat kusangerang kand mu kudiosh kalimish kudi antu akad usu. (Yohan 7:47-49; 8:13, 44) Usadining mwamu mu “machuku [minam] mansudiel.” Antu avud lel unou apamina mu majuku ma “in muchim yichinchikina.” Ap ayimeshining mar kudi in chisum, akweta choy, ni akad kubangaku antu akwau. (2 Timote 3:1-5) Mivu yayimeshau mar, piur pa katond ka chikit ap kuyikis yayibachika antu avud ku kutong anch kakwetap usey ni kawanyidinap kuyikat.
3 Anch wiyovil mwamu, kangal waziy. Yisu yivud twiyoviling ayinetu kuyip pakad mulong. Pakwez, vurik anch Dizu dia Nzamb adifunda mulong wa “kupup nich” ni “kushesh malejan ma makasu.” (2 Timote 3:16; 2 Korint 10:4) Bibil ulejen anch: “Tukutwish kand kupimish michim yetu kurutu kwa Nzamb. Mulong anch michim yetu yatufish nich, Nzamb udi mujim kupandakanamu michim yetu, ndiy wij kand yom yawonsu.” (1 Yohan 3:19, 20) Shinshikinany amboku mitapu yinying yikutwishay Bibil “kupimish michim yetu” nich rukat ra Nzamb.
Ukwet Usey Kurutu Kwa Yehova
4, 5. Ov, mutapu ik chishimu cha Yesu piur pa amiswesu chimekeshin anch tukwet usey nakash ku mes kwa Yehova?
4 Chakusambish, Bibil ulejen anch atushalapol a Nzamb akwet usey awonsu muntu ni muntu kurutu kwend. Chilakej, Yesu walonda anch: “Akat kulandish amiswesu aad ku rufalang rumwing, pakwez kwikil muswesu ukutwisha kuwa pansh wakad Tatukwen kwitiy. Chawiy niyen, Nzamb wachindil kal nswich jawonsu jidia ku mitu yen. Chad en, kangal wovany wom, mulong ukwetany usey uvud kupandakanamu amiswesu avud!” (Mateu 10:29-31) Shinshikinany piur pa kurumburik kwa mazu minan kudi in kutesh a pa chirung cha Yesu.
“Ukwetany usey uvud kupandakanamu amiswesu avud!”
5 Ukutwish kwiyipul mulong wak muntu kanang wela kwikal nich chitongijok cha kuland ap muswesu umwing. Pa chirung cha Yesu, muswesu wading kajil wakad usey nakash kadingau ni kulandish mulong wa kudia. Chimeken anch alanda amiswesu aad nich nfalang jaad jakaad usey. Kupwa Yesu washikena ku kulond anch ang muntu wading ni nfalang jaad ja kaad usey kelap kutambul kusu amiswesu anying, pakwez wafanyina kutambul atan. Muswesu wa katan winou wawejaku amumana mudi wakad usey. Chimeken pamwing ap anch atujil inay kadingap kwau nich usey ku mes kwa antu, pakwez chading nchik kudi Sakatang? Yesu walonda anch: “Pakwez Nzamb kakuvuramenap muswesu ap umwing [ap mukwau wadingau ni kuwejaku].” (Luka 12:6, 7) Katat tukutwish kutesh kurumburik kwa yom yasotay Yesu kulond. Anch Yehova ukwatin nich usey mwamu muswesu umwing, ov, muntu ukwikal nich usey nakash mud ik! Mudi mwarumburilay Yesu, Yehova wij kachom pa kachom piur petu. Chawiy lel ukutwish kuchind ap nswich jidia ku mitu yetu!
6. Ov, mulong twij anch Yesu kapandikeshap palonday anch nswich ja ku mitu yetu niyau ajichindil kamu jawonsu?
6 Ov, chitwishikin kuchind nswich ja ku mitu yetu? Antu amwing akutwish kutong anch Yesu wapandikesha palonday mwamu. Tongin bil piur pa ruchingej ra kuvumbuk. Yehova ufanyidin kutwijik nawamp chakwel atutangirila! Tukwet usey nakash ku mes kwend chawiy chikatay kuvurik kachom pa kachom, kuwejaku ni mbil ya uswan yidia mu mujimbu wetu, yivurikish ni yom yawonsu twasala mu mivu yasutina.a Kwilikej nich kuchind nswich jetu—jikutwisha kwikal pamwing ap nich uvud wa 100000—chidiap chom chimukasikena kamu.
Ov, Chom ik Chimenay Yehova Mud Etu?
7, 8. (a) Ov, mikadil ik yimwing yikatay Yehova kusanger kuyiman mu michim ya antu? (b) Ov, midimu ik yimwing tusadininga yikwatinay Yehova nich usey?
7 Cha kaad, Bibil utulejin chikwatinay Yehova nich usey mu atushalapol end. Usangaredining kuman mikadil yetu yiwamp ni usu tusadina. Mwant David wamuleja mwanend Salomon anch: “[Yehova] ukat kusand mu muchim yawonsu. Ndiy ukat kwonganyin kurijek kwa muntu ni yitongijok yend yawonsu.” (1 Jinsangu 28:9) Pa chirung chinech cha chisum, Nzamb ukat kusanger nakash anch washiken ku kuman anch kudi muchim ukatina chisambu, uyakin ni kutentam! Ov, chom ik chisadinay anch watan anch kudi muntu umukatina, usotina kwilej piur pend ni usotin kulejan ronganyin riner kudi antu akwau? Yehova utulejin anch uyimening antu akata kulejan kudi antu akwau piur pend. Ukwetin kand “mukand wafundau yivurikish” mulong wa antu awonsu “amwovila [Yehova] wom, ni kumulimish, ni kutong mulong wa dijin diend.” (Malakiy 3:16) Mikadil yiney yiwamp yidi ya usey nakash kadi ndiy.
8 Ov, midimu yisu yiwamp yikwatinay Yehova nich usey? Usu tusadina wa kumwimburij Mwanend, Yesu Kristu. (1 Pita 2:21) Ukwatin kand nich usey mudimu wa kupalangesh rusangu ruwamp ra Want wend. Mu Rom 10:15, alejen anch: “[Mend ya] in kulet jinsangu jiwamp chidi chom chiwamp nakash!” Tukutwishap kutongin chakin kamu anch mend yetu yikutwish kwikal “chom chiwamp nakash,” ap ya ufun. Pakwez pinap yirumburikin usu usadinau atushalapol a Yehova mulong wa kulejan rusangu ruwamp. Usu winou udi wa ufun ni wa usey nakash ku mes kwend.—Mateu 24:14; 28:19, 20.
9, 10. (a) Ov, mulong wak tukwet kashinsh anch Yehova ukwatining nich usey kujijaman kwetu mu mar? (b) Ov, yitongijok yisu yiyimp yidingap mu manangu ma Yehova pantaliken ni atushalapol end ashinshamena?
9 Yehova ukwatining kand nich usey kujijaman kwetu. (Mateu 24:13) Vurik anch, Satan usotin kutudiosh kudi Yehova. Chawiy lel, dichuku ni dichuku tudandamedina kushal ashinshamena kudi Yehova madi machuku mamukwashina Yehova kumwakul Satan ukata kumusaal. (Jinswir 27:11) Kujijaman chidi chom chimwing chikasikena nakash. Kudi ukash wa mujimbu, kuburen nfalang, mar ma yovil, ni mar makwau makutwisha kusal anch dichuku ni dichuku dikala dikash. Ruchingej ra kulab labe rikutwish kumuziyish muntu. (Jinswir 13:12) Kujijaman kwetu mu mikadil yiney kudi kand kwa usey nakash kurutu kwa Yehova. Chawiy lel, Mwant David wamwita Yehova anch ateka mansoj mend mu “mulond,” ni kuwejaku nich ruchingej anch: “Kayifundilip mu mukand wey anchi?” (Kuseng 56:8, TMK) Mwaning, Yehova umakwatin nich usey ni uvurikin mansoj ni mar mawonsu tumena pitukata kujijaman mulong wa kushal ashinshamena kudi ndiy. Makwet usey nakash ku mes kwend.
Yehova ukatining nich usey kujijaman kwetu mu mar
10 Katat, muchim ukata kwifish nich ukutwishap kwitiyij anch ukwet usey ku mes kwa Nzamb. Pakwez ukutwish kudandamen kwilondodin anch: ‘Kudi antu akwau avud apanin chilakej chiwamp nakash kwimpandakenamu am. Yehova ukwov kuyip nakash pakumanay anch nidiap mudi awiy!’ Yehova katap kutwisikeshang ni antu akwau, kadingap ni kakwetingap kwend chitongijok chiyimp. (Galatia 6:4) Ndiy utadining nawamp mu michim yetu, ni usangaredining uwamp ap anch ukepin nchik.
Yehova Ukat Kudiosh Uwamp ku Uyimp
11. Ov, chom ik twilejina piur pa Yehova kusutil ku yom yasalay mulong wa Abijam?
11 Cha kasatu, pakatay Yehova kutushinshikin, ukimbining uwamp udia mu muchim wetu. Chilakej, papanay Yehova mbil ja kushesh chikumbu cha in kupumbok cha Mwant Yerobowam, Ndiy walonda anch mwan umwing wa mwant watazukau anch Abijam afanyidina kumujik nawamp. Mulong wak? “Mulong ching mwi ndiy kusu mwawiy mwatanyinay [Yehova] Nzamb wa in Isarel yom yitentamina mu dijuku dia Jerobowam.” (1 Ant 14:1, 10-13) Pakwez, Yehova washinshikina mu muchim wa nsand winou ni watanamu “yom yitentamina.” Ap anch uwamp winou wading ukemp mud ik, Yehova wamana anch chifanyidina kuufund mu Dizu diend. Wamuyukisha ni kumekesh riy rend pantaliken ni chid chinech cha dijuku dia in kubwambok.
12, 13. (a) Ov, mutapu ik yamushikena Mwant Josafat yimekeshin anch Yehova ukat kukimbijol uwamp mudi etu ap anch twasal chitil? (b) Ov, mutapu ik ukatay Yehova kumekesh anch udi Nvaj wa rukat, pantaliken ni mikadil ni yisal yetu yiwamp?
12 Chilakej chikwau chishimokishena nakash achilejen kusutil ku yom yamushikena Mwant muwamp Josafat. Pasalay mwant winou chom chiyimp, muprofet wa Yehova wamuleja anch: “Mulong wa chom chinech [Yehova] wakujimedil kal.” Chading chom chikash mud ik! Pakwez, uruu wa Yehova wimedinap pinipa. Chawiy chalonday anch: “Anch wakuswejinap nchik, ey wasala kal yom yiwamp.” (2 Jinsangu 19:1-3) Chawil lel, ujim wend utentamina wamukangeshap Yehova kujingunin uwamp wadinga mu muchim wa Josafat. Chinech chishalijadin mud ik ni antu akad kuwanyin! Patusadinau uyimp kudi antu akwau, tukutwish pamwing ap kuvuramen ni uwamp wawonsu ukwetau. Anch twasal chitil, kuziy, usany, ni kwifish nich kusadining anch tuvuramena uwamp udia mu muchim wetu. Vurikany anch, ang twakarumuk ni kulik yitil yetu ni twikasikesh kusal uwamp pakad kuchirikin kand yitil twasala, Yehova ukututikishin.
13 Yehova ukat kutushinshikin, ni kudiosh yitil, mudi mwin kukimbijol or ujibwila mayal ma chamwamu mulong wa kulam ching kusu or muwamp. Ov, chidi nchik piur pa mikadil ni yisal yetu yiwamp? Yidi mudi “mabuj ma or” malaminay! Ov, wamena kal mutapu ulaminau anvaj nawamp yifwatul ap yafundau anau kushikol, ap anch pasutin kal makum ma mivu, ap anch ayivuramedin kal kudi anau ayifunda? Yehova udi Nvaj umwing wa rukat. Pitudandamedina kushal ashinshamena kudi ndiy, ndiy kakezap kuvuramen mikadil ni yisal yetu yiwamp. Pakwez, ukez kumekan anch udi wakad kutentam anch wayivuramen, chad ndiy kakutwishap kwikal wakad kutentam. (Hebereu 6:10) Ndiy ukat kutushinshikinang kand mu mutapu ukwau.
14, 15. (a) Ov, mulong wak kuburen kuwanyin kwetu kukatap kumukangeshany Yehova kujingunin uwamp udia mud etu? Let chilakej. (b) Ov, chom ik chisadiningay Yehova anch watan uwamp mud etu, ni mutapu ik uyimeningay antwend ashinshamena?
14 Yehova kakatap kutalang ching kusu kuburen kuwanyin kwetu, pakwez umening kand ukaliweny wetu. Chilakej: Antu akatininga yom ya kusong asadining usu wau wawonsu mulong wa kurijek chom ap chipich chayipishau. Pabulau mat pa chifwatul chimwing chafwatulau kudi Leonardo Vincio chadinga ku Chikumbu chimwing chilamininga yifwatul cha ku Londre. Mulong chipich chinech chadinga cha a euros amiliyon 35, kwikil muntu wasota anch achijibula mulong chayipa. Pakwez, asala usu chakwel achirijeka chifwatul ech chading chasadin kal mivu 500. Mulong wak? Mulong antu ading achikatin nakash. Ov, ukwetap usey nakash kupandakanamu chifwatul chasalau ku chikas cha muntu? Ku mes kwa Nzamb ukutwish kumekan kamu anch—uyipin mulong wa kuburen kuwanyin waswana. (Kuseng 72:12-14) Yehova Nzamb, Sakatang wa manangu wa dijuku dia ukauntu ukez kutwish kusal usu wend wawonsu chakwel ayichirishina kuwanyin antu awonsu itiyijina kubangin kwend kwa rukat.—Midimu 3:21; Rom 8:20-22.
15 Mwaning, Yehova umening uwamp udia mud etu wakat ayinetu kujingunin. Ni anch twandandamen kumusadil, ukez kupandikesh uwamp udia mudi wetu, djat ni pitukeza kwikal awanyidina. Chikalap nchik mar mamenau mu mangand ma Satan, Yehova uyikwatin nich usey nakash atushalapol end ashinshamena.—Age 2:7.
Yehova Umekeshining Nakash Rukat Rend
16. Ov, chom ik chijim chamekesha anch Yehova watukata, ni mutapu ik twija anch chipan chinech achipana mulong wetwetu pakampwil?
16 Cha kanying, Yehova watwinkisha mayingish mavud mulong wa kumekesh anch utukatin. Chakin kamu, chakupesh cha difut dia Kristu chidi chakul chimwing chikash ku makasu ma Satan mamekeshina anch tukwetap usey ni kakutwishap kutukat. Tukutwishap kuvuramen anch mar mamanay Yesu djat ni ku rufu pa mutond wa mar ni kusansan kwiyovay Yehova pamanay mutapu wafay mwanend mukatish madi mayingish mamekeshina anch awonsu aad atukatin. Cha ushon, mulong antu avud kitiyap anch chipan chinech achipana mulong wa awiy pakampwil. Amening anch kawanyidinap. Afanyidin kuvurik anch kambuy Paul wading ukat kuyizengol in kwilej a Kristu. Pakwez, ndiy wafunda anch: “Mwan a Nzamb . . . wankata am, chad wapana mwom wend mulong wa kwingambat am.”—Galatia 1:13; 2:20.
17. Ov, kusutik yom ik kukatay Yehova kutupwitin kudi ndiy ni kudi Mwanend?
17 Yehova umekeshin kand anch utukatin kusutil ku kutukwash muntu ni muntu chakwel tutana yiyukish yidiokila ku chakupesh cha Kristu. Yesu walonda anch: “Kwikil muntu ukutwisha kwiyezil kudi am, ching anch Tatuku wantuma am wamulet kudi am.” (Yohan 6:44) Mwaning, Yehova utupwitin muntu ni muntu kudi Mwanend ni ku ruchingej ra mwom wa chikupu. Ov, mutapu ik? Kusutil ku mudimu wa kulejan, uyishikina muntu ni muntu panrend, ni kusutil ku spiritu wend utumbila, usadidinay Yehova mulong wa kutukwash kutesh nawamp ni kusadin uyakin wa muspiritu chikalap nchik mipak ni kuburen kuwanyin kwetu. Yehova ukutwish kutulej mudi mwayilejay in Isarel anch: “Am nakukatanya machuku mawonsu, chawiy nidandamedil kukumekeshinany rukat ram rudimukina.”—Jeremiy 31:3.
18, 19. (a) Ov, mutapu ik wa piswimp ukatay Yehova kumekesh rukat rend kudi etu, ni chom ik chimekeshina anch ukat kutubangin pakampwil? (b) Ov, mutapu ik ulejenay Bibil anch Yehova ututeshining nich ranaken?
18 Chikutwish kwikal pamwing ap kusutil ku chisend cha kulembil kwawiy tumena nakash rukat ra Nzamb. Bibil utwitin muntu ni muntu pakach petu anch “lembilany [Nzamb] kwakad kulik.” (1 Tesalonik 5:17) Mulong uteshining. Amutazukin kand anch: “Ukat kwakul kulembil kwetu” (Kuseng 65:2) Katekap muntu mukwau mulong wa kututesh ap Mwanend. Tong bil: Sakatang wa mangand mawonsu ukulejin anch umulembila nich kashinsh. Ov, mutapu ik ukutwishay kukutesh? Ov, ukusambish kutesh pakad chirungul ap pakad kukubangin? Bwat kwau.
19 Yehova ukwet ranaken. Ov, ranaken chom ik? Ipal umwing udia mwin Kristu ushinshamena walonda anch: “Ranaken ridi mar mey mu muchim wam.” Ov, Yehova woviling chakin kamu mar metu? Bibil ulejin piur pa mar ma antwend in Isarel anch: “Wayidiosha mar mau mawonsu. Ndiy wamana nau mar.” (Isay 63:9) Yehova kamanap kusu mar mau; wamana kand mar pamwing ni antwend. Mulong wa kulejan ukash wa yovil yend, ndiy wayileja atushalapol end anch: “Mwawonsu ukukukwatanya en wankwat kal pa kan a dis kam.”b (Zakariy 2:8) Kukwikal kuswan mud ik! Mwaning, Yehova wovil mudi mutukata kwiyov. Pituteshina kusansan ni ndiy uteshin.
20. Ov, chitongijok ik chiyimp tufanyidinap kwikal nich kukwatijan nich chiyul chidia mu Rom 12:3?
20 Kwikil mwin Kristu wisikena ukutwisha kwikal nich chibud piur pa mutapu umukatinau ni kumubangin kudi Nzamb. Kambuy Paul wafunda anch: “Mulong wa chiyukish cha kusal nich changinkishay Nzamb ku ranaken rend, nikat kukulejany en awonsu anch, kangal wapandakeshany kwitong ayinen chamwamu. Pakwez itongany muntu ni muntu mudi mudia kujimb kwa ritiy ramwinkishau kudi Nzamb.” (Rom 12:3) Bibil mukwau ulejen pinap anch: “Kudi muntu wawonsu udia pakach pen, chichiwapilip itongang amwinend yom ya piur, yakad kufanyin kutong; pakwez atongang mudi mwin kwitudish.” (Testament Musu ni Kuseng) Ap anch tumen mutapu utukatinay Tatukwetu wa mwiur, tufanyidin kuvurik anch katukatinap mulong wasalang usu ap anch tuwanyidin bwat.—Luka 17:10.
21. Ov, makasu ik ma Satan tufanyidina kudjibul kulemp, ni uyakin ik wa Nzamb ukutwisha kudandamen kukasikesh muchim wetu?
21 Etwawonsu tusadin usu wetu wawonsu mulong wa kwipuk makasu mawonsu ma Satan, ni chitongijok chakwel anch tukwetap usey ap anch chitwishikinap kutukat. Anch yakushikena mu mwom yakuleja anch Yehova kakutwishap kand kukukat, anch yisal yey yiwamp yikepin nakash chakwel mes mend makash mayimana, ni yitil yey yijimbin nakash chakwel rufu ra Mwanend riyibwika, wileja makasu chakin kamu. Diosh makasu minam mu muchim wey! Ni dandamen kukasikesh muchim wey nich uyakin wafundau kudi Paul kusutil kudi mwiku utumbula anch: “Mulong am nij nawamp, kwikil chom chikutwisha kutwauril etu ku rukat rend, ap rufu, ap mwom, ap aruu a mwiur, ap ayilembil, ap ukash wa Sakudimban, ap yom yimekena, ap yom yikeza kumekan kurutu, ap chom chidia piur pa ngand, ap chom chidia pansh pa mangand. Kwikil chom chimwing chatangay Nzamb chikutwisha kutwauril etu ku rukat ra Nzamb rutukweta mulong wa Kristu Yesu Nsalejetu.”—Rom 8:38, 39.
a Yisu yivud, Bibil utekining pamwing ruchingej ra kuvumbuk nich chivurikish cha Yehova. Job wading muntu ushinshamena wamuleja Yehova anch: “A! . . . ntekina machuku mulong wa kwinvurik kand am” (Job 14:13) Yesu wisambina piur pa kuvumbuk kwa “afu awonsu adia mwi nzay [ya chivurikish].” Dizu dined diwanyidin mulong Yehova uyivurikin nawamp afu asotinay kuvumbul.—Yohan 5:28, 29.
b Mu ma Bibil makwau afundin anch mwin kuyikwat antu a Nzamb, kakwatinap ku dis dia Nzamb, pakwez ukwatin ku dis dia Isarel, ap ku dis diend amwinend. Chilim chinech achiteka kudi in kufund amwing amana anch verse winou wamekesha kuburen kalimish, ni aswimpa mazu. Pasalau mwamu amekesha mudi Yehova kakwetap ranaken.
-
-
“Muchim wa Riy wa Nzamb Wetu”Sejany Piswimp Kudi Yehova
-
-
SHAPITRE 25
“Muchim wa Riy wa Nzamb Wetu”
1, 2. (a) Ov, mutapu ik usadiningay maku anch mwanend wasambish kudil? (b) Ov, yovil ik yidia yikash nakash kupandakenamu riy ra maku?
MUKACH mwa uchuku, mwan wasambish kudil. Makwend walank kapamp kamwing. Kakwetap tul kudiosh pavadikay mwanend. Wij kand mutapu wa kujingunin kudil kwend ni kudil kwa an akwau. Kupwa, ukutwish kujingunin kand anch udidin mulong usotin kwamu ku mayel ma makwend, kumusend pa makas ap kumubangin mu mutapu ukwau. Pakwez, chikalap nchik udi tayad kumukwash anch mwanend wasambish kudil. Muchim wend ukutwishap kusal anch alika kuwanyish maswir ma mwanend.
2 Riy rikwetingay maku pantaliken ni mwan uvadinay, riding pakach pa yovil yikash yikwetingau antu. Pakwez kwikiling chovil chimwing chikash cha riy chidia mudi riy ra Nzamb wetu Yehova. Kushinshikin pa mwikadil winou kukutwish kutukwash chakwel tuseja piswimp kudi Yehova. Twisambinany amboku piur pa riy ni mutapu ukatay Nzamb wetu kurimekesh.
Ov, Riy Chom ik?
3. Ov, chom ik chirumburikina dizu dia Hebereu diakurumunau anch “kumekesh ranaken” ap “kwov riy”?
3 Mu Bibil, riy ni ranaken yiyiling pamwing. Mu Hebereu ni mu Grek mazu minam mamekeshining chitongijok cha kwov riy nakash. Chilakej, dizu dia Hebereu ‘raham,’ dirumburikin yisu yivud “kumekesh ranaken” ap “kwov riy.” Buku umwing ulejen anch dizu raham “dirumburikin kwikal riy nakash mudi ritukata kwikal nich pamenau mar antu tukatishina, paziyinau ap paswiridinau anch tuyikwasha.” Dizu dined dia Hebereu disadidinay Yehova piur pa amwinend, dirumburikin “divum” ni akat kudisadin mulong wa kwilikej “riy ra maku.”a—Kubudik 33:19; Jeremiy 33:26.
“Ov, komb mband ukutwish kumuvuramen . . . mwan uvadilay?”
4, 5. Ov, mutapu ik usadidinay Bibil yovil ya maku kudi mwanend mulong wa kutulej piur pa riy ra Yehova?
4 Bibil ukat kusadinang yovil ya maku kudi mwanend mulong wa kutulej piur pa kurumburik kwa riy ra Yehova. Mu Isay 49:15, alejen anch: “Ov, komb mband ukutwish kumuvuramen mwanend, ni kulik kumukat mwan uvadilay? Ap anch mband wamuvuramena mwanend, am kinikutwishap kukuvuramenany en.” Chilakej chinech chikash chilejen mutapu ukatay Yehova kuyovilang antwend riy nakash. Ov, mulong wak?
5 Chikasiken kutong anch maku ukutwish kuvuramen kwamwish ni kumulam mwanend. Chawiy lel, padiay mwan mukemp; mwan winou uswiridin ukwash wa makwend uchuku ni muten. Chidi cha ushon, mulong mu “machuku [minam] ma kwisudiel” antu akwet “michim yichinchikina.” (2 Timote 3:1, 3) Yehova ulondin anch: “Am kinikutwishap kukuvuramenany en.” Riy rikwetingay Yehova pantaliken ni atushalapol end rikutwishap kupwa. Ripandakenamu kulemp chovil cha riy tukutwisha kutongin, riy ra maku kudi mwanend. Chishimokishinap anch muntu umwing washikena ku kulond piur pa Isay 49:15 anch: “Chidi chimekesh chimwing chikash ni chijim nakash cha rukat ra Nzamb mu Manswik Masu.”
6. Ov, mutapu ik umeningau antu avud akad kuwanyin kwikal ni riy, pakwez chom ik chitukasikeshinay Yehova?
6 Ov, kwikal ni riy kudi kuburen usu? Antu avud akad kuwanyin atonga mwamu. Pakwez, filozof mwin Rom Sénèque wadingaku pa chirung cha Yesu ni wadinga pakach pa in manangu in Rom walonda anch, “riy ridi kuziy kwa manangu.” Seneque wading ukasikeshin malejan matazukau anch Stoïcisme, filozofi umwing ukasikeshina kwikal zoong pakad yovil. Seneque walonda kand anch muntu wa manangu ukutwish kuyikwash antu adia mu mar pakad kuyovil riy, mulong wa kwikal zoong pakad mulong. Chitongijok chinech cha choy chasala anch muntu ipuka kwikal ni riy ra kashinsh. Pakwez Yehova kadingap kwend mwamu! Mu Dizu diend, Yehova utukasikeshin anch “wizwil nich kuwap ni riy.” (Jakobu 5:11) Mudi mutukeza kuman, kwikal ni riy kurumburikinap kuziy bwat, pakwez udi mwikadil ukash, wa usey nakash. Shinshikinany amboku mutapu ik ukatay Yehova kurimekesh mudi nvaj wa rukat.
Pamekeshay Yehova Riy Kudi Muchid Umwing
7, 8. Ov, mutapu ik wamanau mar in Isarel mu Idjibit wa pasak, ni chom ik chasalay Yehova?
7 Riy ra Yehova ramekana patok mu mutapu washakamay ni muchid wa in Isarel. Kwinsudiel kwa chitot cha mivu ya 16 K.C.C., mamiliyon ma in Isarel adinga mu uswik mu Idjibit wa pasak, mwayimeshau mar nakash. In Idjibit “Asansesha mom yau ni midimu yikash, kusamp mavu, ni kuumb matafad.” (Kubudik 1:11, 14) Mu mar mau, in Isarel asambisha kwit ukwash wa Yehova. Ov, mutapu ik wiyovay Nzamb wa riy nakash?
8 Yehova wova kuyip mu muchim wend. Ndiy walonda anch: “Am namen kal mar ma antwam adia mu Idjibit. Nateshil kal kudil kwau mulong wa in kuyilam au, nij mar mau.” (Kubudik 3:7) Yehova kakutwishap kuman mar ma antwend ap kutesh kudil kwau pakad kuyovil riy. Mudi mutwamena mu Shapitre 24 wa buku winou, Yehova udi Nzamb wa ranaken. Ranaken udi ukaliweny wa kuman mar ma antu akwau, ufaniken nich riy. Pakwez, Yehova kakatap kuyovilang ching kusu riy antwend; riy riner rikat kumubachik ku kuyikwash. Isay 63:9 ulejen anch: “Mu rukat rend ni mu riy rend ndiy wayikamunina.” Ni “Chikas cha dikand,” Yehova wayikamunina in Isarel mu Idjibit. (Kuvurik Yijil 4:34) Kupwa, wayinkisha kand yakudia mu chilay ni wayandjika mwi ngand ubudishina mabuj mavud wikala ngand yau.
9, 10. (a) Ov, mulong wak Yehova wadandamena kuyikamunin in Isarel chisu ni chisu kupwa kwa kwandam kwau mwin Ngand ya Kushilamu? (b) Ov, mu mar ik mwayikamuninau in Isarel kudi Yehova pa chirung ra Jefite, ni mulong wak wasalay mwamu?
9 Riy ra Yehova rimedinap ching kusu pinap. Pashikau mwin Ngand ya Kushilamu, in Isarel asambisha kand kuman mar mulong wa yitil yasalau chisu ni chisu. Pasambishau kukarumuk ni kumutazuk Yehova. Ndiy wayipandisha chisu ni chisu. Ov, mulong wak? “Mulong [wayovila riy] ndiy wasota kuchidij antwend.”—2 Jinsangu 36:15; Ankalansambu 2:11-16.
10 Talany yom yashikena pa chirung cha Jefite. Kudiosh pasambishau in Isarel kuyisadil anzamb a makasu, Yehova wasala anch ayimesha mar kudi in Amon mu mivu 18. Kupwa, in Isarel akarumuka. Bibil utulejin anch: “Mwamu awiy adjibola akish adinga mukach mwau, chad amusadila [Yehova]. Ndiy wova ushon mulong wa mar ma in Isarel.”b (Ankalansambu 10:6-16) Pakarumukau antwend nich kashinsh, Yehova kelap kand kuyilikidil chakwel adandamena kuman mar. Chawiy lel, Nzamb wa riy wamwinkisha Jefite usu chakwel atwisha kuyikamunin in Isarel mu makas mwa akankuny nau.—Ankalansambu 11:30-33.
11. Ov, chom ik twilejina piur pa riy, kusutil ku yom yasalay Yehova pantaliken ni in Isarel?
11 Ov, chom ik twilejina piur pa riy kukwatijan ni mutapu washakamay Yehova ni muchid wa in Isarel? Chakusambish, chimekeshin anch riy rend rimedinap ching kusu piur pa kwov ushon ap runeng piur pa mar ma antu akwau bwat. Vurik bil piur pa maku usotina kumukwash mwanend mulong ukat kudil. Chilik chimwing, Yehova kakatap kujikang matu ku kudil kwa antwend. Riy rend rikash rikat kumubachikang ku kuyidiosh mu mar mau. Chikwau kand, chasalay Yehova pantaliken ni in Isarel chitulejen anch kwikal ni riy kurumburikinap kuziy, mulong ramekana kusutil ku yisal yimwing yikash pantaliken ni antwend. Ov, Yehova kakatap kuyovilang antwend awonsu riy?
Yehova Wayovila Antu Riy
12. Ov, mutapu ik Chijil chamekesha anch Yehova wading ukat kuyovil antu riy?
12 Chijil chapanay Nzamb ku muchid wa in Isarel chamekesha anch wading ukat kuyovil atu riy. Tal bil yasalay mulong wa atuzwendj. Mulong Yehova wading wij anch mikadil yakad kuchingejin yikutwish kusal anch muntu ikala kazwendj, ov, mutapu ik wafanyinau kushakam nau? Yehova wayiyula in Isarel anch: “Kangal wez wakasikeshany michim yen ap kumukasiken mwanamakwen makas. Piukumwinkishany, chifanyidin kumwinkish nich muchim utok. Kangal wishonany piukupanany, mulong wa chinech [Yehova] Nzamb wen ukez kukuyukishany mu midimu yen yawonsu yiukasalany nich makas men.” (Kuvurik Yijil 15:7, 10) Kupwa Yehova wayiyula kand in Isarel anch kafanyinap kwangul yawonsu djat ni kusudiedila mwimbu wa yir yau ap kupupurol ya kwangul yau. Afanyidina kuyishil atuzwendj. (In Levi 23:22; Rut 2:2-7) Pasadilau antu awonsu chijil chinech cha kuyikwash atuzwendj adinga pakach pau, kwadingap kand muntu wela kusambish kwit ukwash wa yakudia. Ov, chinech chimekeshinap anch Yehova ukwet riy nakash?
13, 14. (a) Ov, mutapu ik mazu ma David matukasikeshin anch Yehova ukat kutubangin nakash muntu ni muntu pakach petu? (b) Let chilakej chimekeshina anch Yehova udi piswimp ni antu akweta “michim yinenganena” ap “michim yitudishila.”
13 Nlel unou kand, Nzamb wetu wa rukat ukat kutubangin nakash muntu ni muntu pakach petu. Tukutwish kwikal nich kashinsh anch umen mar metu mawonsu. Nfund a Kuseng David wafunda anch: “Mes ma [Yehova] madi padi in kutentam, ni matu mend manzurikidin ku kudil kwau. [Yehova] udi piswimp nau awiy akweta michim yinenganena, ukat kuyipandish akweta michim yitudishila.” (Kuseng 34:15, 18) Kukwatijan nich mazu minam, muntu umwing walonda anch antu avud ‘akweting michim yinenganena ni oviling kuyip mulong kawanyidinap ni adi akayitil, amen anch kakwetap kwau usey mu yawonsu yikutwishau kusal.’ Antu inay atongin pamwing ap anch Yehova udi kulemp nakash, ni amen anch kakwetap kwau usey kurutu kwend chakwel ayibangina, pakwez chidiap kwau mwamu. Mazu ma David matukasikeshin anch Yehova kakutwishap kuyilik antu “amen anch kakwetap kwau usey.” Nzamb wetu wa riy wij anch, mu yisu yiney, tuswiridin ukwash wend ni udi piswimp netu.
14 Chilakej. Maku umwing wa mu États-Unis wamutwala swa mwanend wa mivu yaad ku rupital mulong wading uyedin chikalal mukash. Kupwa kwa kumutal mwanend, mwingang wamuleja makwend anch afanyidina kumulam mwan winou uchuku wawonsu. Ov, kwisu kwalalay maku winou? Ndiy walala ku rupital piswimp ni mwanend uyedina! Mwanend ikundj wading uyedin, ni wasala usu chakwel alala piswimp nend. Tukutwish kuchingejin kamu chilik chimwing ni Tatukwetu mukatish wa mwiur! Mulong watutanga mu chifu chend. (Disambishil 1:26) Mazu mamwing makash madia mu Kuseng 34:18 matulejen anch pitukweta “michim yinenganena” ap “michim yitudishila,” Yehova, “udi piswimp” netu mudi tatuku wa rukat—akat kutovil riy ni udi tayad kutukwash.
15. Ov, mutapu ik ukatay Yehova kutukwash muntu ni muntu?
15 Ov, mutapu ik ukatay Yehova kutukwash muntu ni muntu? Ap anch kadioshinap kapamp kamwing yom yituletina mar, pakwez Yehova wapana yom yivud mulong wa kuyikwash antu itina ukwash kudi ndiy. Dizu diend, Bibil, dikwet yiyul yiwamp, ni ya usey nakash yikutwisha kuyikwash. Yehova wateka mu chikumangen amakurump awanyishina yitinau muspiritu ikasikeshina kumekesh riy rend mu kuyikwash ambay nau akaritiy. (Jakobu 5:14, 15) Mudi mwin “Kwakul kulembil,” ndiy ukat kupan “Mwiku Utumbila kudi awonsu akata kwit.” (Kuseng 65:2; Luka 11:13) Spiritu winou ukutwish kutwinkish “ukash upandakena ukash wawonsu” chakwel tutwisha kujijaman djat ni pakeza Want wa Nzamb kudiosh milong yawonsu yiletina mar. (2 Korint 4:7) Ov, mutapu ik tukutwisha kumujikitish Yehova mulong wa yom yiney yawonsu yatwinkishay? Kangal twavuramenany anch yidi yisal ya riy rikash ra Yehova.
16. Ov, chilakej ik chijim cha riy chapanau kudi Yehova, ni mutapu chinech chikwet usu nakash padi etu?
16 Chakin kamu, chilakej chijim nakash cha riy chamekeshay Yehova chading cha kupan mwan ukatishinay nakash mudi difut mulong wetwetu. Ndiy wapana chakupesh chinech, chakwel tutambula dipandish. Vurikany anch, difut dined adipana mulong wetwetu. Chawiy chatakelau kulejan kudi Zakariy, tatukwend a Yohan Mubatish anch difut dined diamekesha “muchim wa riy wa Nzamb wetu.”—Luka 1:78.
Palikinay Yehova Kumekesh Riy Rend
17-19. (a) Ov, mutapu ik umekeshinay Bibil anch riy ra Nzamb rikwet mupak? (b) Ov, chom ik chasala anch Yehova alika kuyovil kand antwend riy?
17 Ov, tukutwish kutong anch riy ra Yehova rikwetingap mipak? Pakwez, Bibil ulejen anch Yehova kakatap kuyovilang riy antu alikina kulondul yany yend yitentamina. (Hebereu 10:28) Talany yayishikena in Isarel chakwel twijika mulong wak wasalay mwamu.
18 Ap anch Yehova wayikamunina in Isarel chisu ni chisu mu makas mwa akankuny nau, riy rend rashikena ku kwikal ni mupak. Mu chibud chau, antu inay asambisha kwifukwil akish, ni kuyandjik akish ijondila mu tempel wa Yehova! (Ezekiel 5:11; 8:17, 18) Bibil ulejen kand anch: “Pakwez awiy ading ni kuyopat ni kuyiswingish aruu a Nzamb. Ading ni kuswingish mazu ma Nzamb, ading ni kuyisip aruwend, kushik ni pisarumwinau ujim wa [Yehova] wakad kuman mutapu wa kuudutish.” (2 Jinsangu 36:16) In Isarel ashika pa chisu chelau kwiyovil kand mar, ni asarumuna kamu ujim utentamina wa Yehova. Nich chibudikin ik?
19 Yehova walika kuyovil kand riy antwend. Ndiy walonda anch: “Kwikil ranaken, kwikil riy, kwikil dilikishin yikutwisha kwinkangesh am kuyijip.” (Jeremiy 13:14) Chawiy lel, Yerusalem ni tempel wend ayishesha ni in Isarel ayitwala mu uswik mu Babilon. Chidi chom chikash mud ik pakuman mutapu wadandamenau akayitil kubwambuk ni kusal anch Nzamb alika kuyovil riy!—Madil ma Jeremiy 2:21.
20, 21. (a) Ov, chom ik chikeza kushiken pakeza riy ra Nzamb kushik kwinsudiel pa chirung chetu? (b) Ov, ditenchik ik dia riy dia Yehova ditukeza kwisambin mu shapitre ulondwilaku?
20 Ov, chidi nchik nlel unou? Yehova kakarumukinap. Mulong wa riy rend, ndiy wayinkisha Atuman end mudimu wa kulejan “Rusangu Ruwamp ra Want” pa mangand mawonsu. (Mateu 24:14) Yehova uyikwashin antu a kashinsh chakwel atesha nawamp uruu wa Want. (Midimu 16:14) Pakwez mudimu winou ukez kupwa. Ov, Yehova ukumekesh riy rend anch wadandamen kulikidil mangand mayimp ma katat ni mar mend mawonsu? Pakeza riy ra Nzamb kushik kwinsudiel, Yehova ukez kuyishesh ditenchik dined dia yom. Ukez kusal mwamu mulong wa riy—pantaliken ni “dijin [diend] ditumbila” ni mulong wa atushalapol end ashinshamena. (Ezekiel 36:20-23) Yehova ukez kudiosh uyimp wawonsu ni kutek mangand masu matentamina. Piur pa antu ayimp, Yehova ulondin anch: “Pakwez kinikez kuyovilap riy. Nikez kuyisal mudi niyau mwayisalau akwau.”—Ezekiel 9:10.
21 Nlel unou, Yehova udandamedin kuyovil antu riy, ap anch adi mwi njit yiyitwadina ku kusheshik. Akayitil akarumukina nich kashinsh akutwish kutaninamu ditenchik diend dia riy ap dilikishin dia Nzamb. Mu shapitre ulondwilaku, tukez kwisambin piur pa yilakej yimwing yidia mu Bibil yilejena anch dilikishin dia Yehova didi diakin.
a Pakwez, chimeken anch mu Kuseng 103:13, dizu dia Hebereu ra·chamʹ dirumburikin ranaken, ap riy, rikatay tatuku kuyovil anend.
b Dizu “Ndiy wova ushon” dirumburikin anch “wova kuyip kamu; ni kelap kand kushimpish muchim.” The New English Bible ulejen anch: “Ndiy kelap kand kushimpish muchim mu kuyiman in Isarel mu mar.” Bibil mukwau utazukinau anch Tanakh—A New Translation of the Holy Scriptures ukarumwin anch: “Ndiy katwishap kuyiman in Isarel mu mar.”
-
-
Nzamb “Witenchikin mu KulikishilanSejany Piswimp Kudi Yehova
-
-
SHAPITRE 26
Nzamb “Witenchikin mu Kulikishilan”
1-3. (a) Ov, chom ik chilimina nakash chasenday Nfund a Kuseng David, ni mutapu watambulay dikasikesh mu muchim wend? (b) Anch twasal chitil, ov, chom ik chikutwisha kutulimin, pakwez chom ik chitukasikeshinay Yehova?
NFUND a Kuseng David wafunda anch: “Mulong jinshid jam jasutil kal piur pa mutu wam mudi chisend chilimina nakash padi am. Kinikwet kand usu, nalimin kal nakash.” (Kuseng 38:4, 8, TMK) David wading wij anch kom kifishina nich kading kalimina nakash. Pakwez watana dikasikesh mu mar mend. Ndiy washikena ku kwijik anch ap anch Yehova ukisin chitil, pakwez kakatap kumukisang mukayitil ukarumukina chakin kamu ni ulikina mwikadil wend wa chitil. Mulong wading ni ruchingej rikash mu riy rend pantaliken ni muntu ukarumukina chakin kamu, David walonda anch: “Ey Mwant . . . witenchikin mu kulikishilan.”—Kuseng 86:5, TMK.
2 Anch twasal chitil, kusansan kwa kom kukutwish kutulimin niyetu. Chiwapidil kwikal ni chovil cha kwifish nich. Chikutwish kutubachik ku kusal yom yiwamp chakwel tutenchika uyimp wetu. Pakwez, kudi ubaj wa kwikal apandikena nich chovil cha kwifish nich. Muchim wetu ukutwish kutufish nich ni kutwinkish chitongijok cha kwel anch Yehova kakezap kutulikishin, chikalap nchik kukarumuk kwetu. Anch ‘twov ushon nakash’ mulong wa kwifish nich, Satan ukez kupakish kutudiosh mwi njil yiwamp ni kutwinkish chitongijok chakwel anch tukwetap usey kurutu kwa Yehova, ni tukutwishap kumusadil.—2 Korint 2:5-11.
3 Ov, Yehova umening anch tukwetap usey kurutu kwend? Bwat kwau! Dilikishin udi mwikadil umwing wa rukat rijim ra Nzamb. Mu Dizu diend, ndiy utwinkishin kashinsh anch ang twakarumuk chakin kamu, ni muchim umwing, ukat kulikishin kamu. (Jinswir 28:13) Anch tutongin anch Yehova kakutwishap kutulikishin, talany amboku mulong wak ni mutapu ik ukatay Yehova kulikishin.
Mulong Wak Yehova “Witenchikin mu Kulikishilan”
4. Ov, chom ik chikatay Yehova kuvurik piur pa mwikadil wetu, ni mutapu ik chinech chichikwet usu piur pa mutapu wend wa kushakam niyetwetu?
4 Yehova wij anch tukweting mipak. Kuseng 103:14, TMK ulejen anch: “Ndiy wij mwatutangilay, ukata kuvurik anch tudi kwetu rufunfut.” Ndiy kakatap kuvuramenang anch tudi yitangil yidiokila ku rufunfut, yikweta yilim ap yitil yidiokila ku kuburen kuwanyin. Dizu anch ndiy wij “mwatutangilay” dituvurishin anch Bibil umufanikeshin Yehova nich muumb ni etu tudi mudi mannung ma kam masadinay.a (Jeremiy 18:2-6) Mu mutapu ushakaminay niyetwetu, Muumb Mujim wij anch tudi antu aziyina mulong wa mwikadil wetu wa ukayitil ni wij mulong wak twitiyijin ap tulikin kwitiyij umutakel wend.
5. Ov, mutapu ik wisambidinay mukand wa in Rom piur pa usu wa chitil?
5 Yehova wij kand anch chitil chikwet usu nakash. Dizu diend dilejen anch chitil chidi usu umwing ukash ukata kumukwat muntu ni kumujip. Chitil chidi chom chikash mud ik? Mu mukand wa in Rom, kambuy Paul ulejen anch: “Atuyikedil kudi yitil,” mudi amasalay atakedilau kudi mukurump wau (Rom 3:9); yitil “yayiyikela” antu mudi mwant (Rom 5:21); ap “yidia,” mu muchim wetu (Rom 7:17, 20); ‘Usu’ wa chitil udandamedin kusal mud etu, ni kuyikel yisal yetu. (Rom 7:23, 25) Chitil chikwet usu mudi ik piur pa mujimbu wetu wakad kuwanyin!—Rom 7:21, 24.
6, 7. (a) Ov, mutapu ik umeningay Yehova antu akimbina dilikishin diend nich muchim ubukukina? (b) Ov, mulong wak tufanyidina kusal yitil kwakwisotil mulong anch Nzamb ukez kutulikishin?
6 Chawiy lel, Yehova wij anch tukutwishap kumuziyil mu mutapu umwing uwanyidina, ap anch tusotin nakash kusal mwamu. Chawiy lel mulong wa rukat rend utulejin anch ang twadandamen kwit dilikishin nich muchim ubukukina, ukez kutulikishin. Kuseng 51:17, TMK ulejen anch: “Kudi yakupesh yikumusangarish Nzamb kwawiy muchim ubukukina. A Nzamb, Ey kiukudiulip muchim ubukukina ni runeng.” Yehova kakezap dichuku ap dimwing kumulik muntu ukweta “muchim ubukukina” mulong wa kulim kwa yitil yend.
7 Ov, chinech chirumburikin anch tukusambish kusal yitil mulong tudi akayitil, kupwa Nzamb ukez kutulikishin kwend? Bwat! Yehova katat kusalang yom kusu mulong wa yovil yend. Pakwez riy rend rikwet mupak. Ndiy kakezap kumulikishin muntu usadina chitil kwa kwisotil pakad kukarumuk. (Hebereu 10:26) Pakwez, anch waman anch muchim wey ubukukin, ndiy udi tayad kukulikishin. Shinshikinany bil mazu mamwing masadinau mu Bibil mulong wa kwisambin piur pa mwikadil winou wa rukat ra Yehova.
Ov, Mutapu Ik Ukatay Yehova Kulikishin Nakash?
8. Ov, chom ik chisadiningay Yehova pakatay kutulikishin yitil yetu, ni chinech chitwinkishin ruchingej ik?
8 David wakarumuka walonda anch: “Chad nabutula chitil cham kudi Ey, ni jinshid jam kinajijindjikap. . . . Ni Ey wanjimangeshil kal milong ya yitil yam.” (Kuseng 32:5, TMK) Dizu “wanjimangeshil kal” didiokil kudi dizu dia Hebereu dirumburikina ‘kuzambul’ ap ‘kusend.’ Chawil lel, dizu dined dirumburikin ‘kudiosh kwifish nich, chitil, ap uyimp.’ Chirumburikin kand anch Yehova wazambula yitil ya David mulong wa kuyitek kulemp. Chawiy chasala anch David ipuka kudandamen kwifish nich. (Kuseng 32:3) Niyetu tufanyidin kumuchingejin Nzamb ukata kuzambul yitil ya antu akimbina dilikishin diend mulong atekin ritiy rau mu chakupesh cha difut dia Yesu.—Mateu 20:28.
9. Ov, mutapu ik utekiningay Yehova kulemp yitil yetu?
9 David wasadina chilakej chikwau chikash mulong wa kulejan dilikishin dia Yehova anch: “Mudi kwingangel chi kudia kulemp ni kurand, chawiy chashemuninau kal kubwambul kwetu.” (Kuseng 103:12) Ov, kulep ik kudia pakach pa kwingangel ni kurand? Mulong kwingangel kuding kulemp nakash nich kurand; jindond jinej jaad jikutwishap kutanijan dichuku ap dimwing. Kukwatijan ni mwin kwilej Bibil umwing, dizu dined dirumburikin anch “kulep kwinou kupandiken nakash; mudi mutukutwisha kutongin.” Pamulejay David anch afunda mazu minam, Yehova wasota kutulej anch ang watulikishin utekining yitil yetu kulemp nakash kupandikenamu ni mutapu tukutwisha kutongin.
“Yitil yen . . . yikez kikal yitok mudi mbundu”
10. Ov, mulong wak anch Yehova watulikishina ku yitil yetu, tukutwishap kand kwakam anch tukushal kand ni kwijond kwa yitil yiney mu mwom wetu wawonsu?
10 Ov, wapakishin kal kutokish diswin ditok dijondila? Wakanganya pamwing ap chikalap nchik usu wasala mulong wa kuditokish. Tal yifundinau mu Bibil piur pa ukaliweny ukwetay Yehova wa kulikishin: “Yitil yen yasuzap nchik, yikez kikal yitok mudi mbundu. Anch yasuzap nchik mudi mash, yikez katok too mudi ndand utok.” (Isay 1:18) Dizu ‘kusuz’ dimekeshin ulombu usuz nakash.b “Mash” makweting ulombu umwing usuz nakash. (Nahum 2:3) Tukutwishap kudiosh kwijond kwa chitil ku usu wetu. Pakwez Yehova ukutwish kutokish yitil yidia mudi kusuz ni mash, ni kusal anch yikala yitok mudi mbundu ap mudi ndand utok. Anch Yehova watulikishin yitil yetu tukutwishap kwakam anch tukushal kand ni kwijond kwa yitil yiney mu mwom wetu wawonsu.
11. Ov, mu mutapu ik udjibwilay Yehova yitil yetu kwinyim kwend?
11 Pamwokay Yehova ku mayej mamwing makash mela ku mujip, Ezekias wawanga muminy umwing mulong wa kumujikitish, wamuleja Yehova anch: “Mulong ey wanlikishidin yitil yam yawonsu.” (Isay 38:17) Pinap chimeken anch Yehova wasenda yitil ya muntu wakarumuka ni kuyidjibul kwinyim kwend pakad kand kuutal kapamp kakwau. Kukwatijan ni buku umwing, ela kufund mazu minam anch: “Ey wasala mudi [yitil yam] kunayisalap.” Chinech chitukasikeshin mud ik!
12. Ov, mutapu ik wamekeshay muprofet Mika anch ang Yehova walikishin yitil, uyidioshining rawonsu?
12 Mu kushilamu kwend kwa kuyichirish mwin ngand yau, muprofet Mike wamekesha anch wading nich kashinsh anch Yehova ukez kuyilikishin antwend akarumukina palonday anch: “Kwikil Nzamb udia mudi ey, . . . ukat kulikishin yitil ya antwey ashalap aom . . . Ukez kadjatodil yitil yetu pansh, ni kuyidjibul mu difut dikurikina dia karung!” (Mike 7:18, 19) Tongin bil piur pa kurumburik kwa mazu minam pa chisu chafundau Bibil. Ov, ela kutwish kamu kutan chom chadjibulau “mu difut dikurikina dia karung”? Yalonday Mike yimekeshin anch, ang Yehova walikishin, udioshining rawonsu yitil yetu.
13. Ov, mazu ma Yesu “tulikishina milong yetu” marumburikin ik?
13 Yesu waleta chilakej cha urund udia pakach pa mwin kusondjik ni mwin kusondam nfalang mulong wa kwisambin piur pa dilikishin dia Yehova. Yesu watukasikesha kulembil anch: “Tulikishina milong yetu.” (Mateu 6:12) Yesu wilikeja yitil yetu nich mabaz. (Luka 11:4) Anch twasal chitil, chidi mudi twikal kal “in kusondam” kudi Yehova. Piur pa kurumburil kwa dizu dia Grek diakarumunau anch “kulikishin,” buku umwing ulondin anch: “Dirumburikin kulik dibaz, kulik kumufutish muntu dibaz dined.” Chinech chimekeshin anch, anch Yehova watulikishin, kakatap kulondulang kand dibaz tukweta. Akayitil akarumukina akutwish kutambul komb dikasikesh. Yehova kakezap kuyit anch afuta dibaz dialikay kuyifutish!—Kuseng 32:1, 2.
14. Dizu “chakwel akulikishinany yitil yen” dituvurishin chilakej ik?
14 Kulikishin kwa Yehova akulejen kand mu Midimu 3:19 anch: “Chad karumukany, udiokalany ku yitil, wezany kudi Nzamb chakwel akulikishinany yitil yen.” Dizu diansudiel dikwatijadin nich dizu dia Grek dirumburikina anch “kudiosh, . . . kukangesh ap kushesh.” Kukwatijan ni in kwilej Bibil amwing, chitongijok chidia pinap chidi cha kudiosh yafundau. Ov, mutapu ik chikutwisha kusalik? Mem masadinau pasak mulong wa kufund nich amasala nich carbone, gomme ni mem ma chamwamu. Anch kandikal malaba, mwin kufund wading ukat kumakusol nich diswin ditalela. Chinech chidi chilakej chikwau chiwamp nakash cha riy ra Yehova. Pakatay kutulikidil yitil yetu, chiding mud ukat kuyikusol nich diswin ditalela.
Yehova usotin chakwel twijika anch “witenchikin mu kulikishilan”
15. Ov, chom ik chisotinay Yehova anch twijika piur pendendiy?
15 Anch twashinshikin pa yilakej yiney kushalijan, chimekeshin patok anch Yehova usotin twijika anch ndiy udi tayad kamu mulong wa kutulikishin yitil yetu anch waman anch tudi in kukarumuk a kashinsh. Tufanyidinap kwakam anch ukez kulam yitil yetu djat ni mu machuku ma kurutu. Mulong Bibil umekeshin mwikadil ukwau wa riy rend rijim: Pakatay kulikishin, ukat kuvuramen kand.
“Kinikez Kavurikap Kand Kuyip Kwau”
16, 17. Palondinay Bibil anch Yehova ukat kuvuramen yitil yetu, chinech chivurikin ik, ni mulong wak ulondin mwamu?
16 Yehova washilamu piur pa antu adia mu manswik minam masu: “Am nikez kayilikishin yitil yau, kinikez kavurikap kand kuyip kwau.” (Jeremiy 31:34) Ov, chinech chirumburikin anch pakatay Yehova kulikishin ukutwish kukangany kuvurik yitil yiney? Bwat. Mulong Bibil wisambidin piur pa yitil yivud yalikishinau kudi Yehova, yasalay David ni ya antu akwau. (2 Samwel 11:1-17; 12:13) Yehova wij komb yitil yasalau kudi antu inay. Wasala anch afunda yitil yau, kukarumuk kwau, ni mutapu wayilikishinau kudi Nzamb mulong wa chiyukish chetu. (Rom 15:4) Katat, chom ik chisotinay Bibil kulond anch kakatap “kuvurik” yitil ya antu alikishinau?
17 Dizu dia Hebereu diakarumunau anch ‘kuvurik’ dirumburikin yom yivud nakash kupandikenamu kuvurik yom ya pasak. Kukwatijan nich buku umwing wa teoloji utazukinau anch The Theological Wordbook of the Old Testament dizu dined “dirumburikin kukwat mipak yifanyidina.” Chawiy lel, ‘kuvurik’ yitil kurumburikin kukwat mipak pantaliken ni akayitil. (Ozey 9:9) Pakwez palondinay Nzamb anch: “Kinikez kavurikap kand kuyip kwau,” utukasikeshin anch wayilikishin akayitil akarumuka, ndiy kakezap kand kumufish nich mulong wa yitil yamulikishinay kal. (Ezekiel 18:21, 22) Kuvuramen kwa Yehova kurumburikin anch kakatap kand kutongin piur pa yitil yetu chakwel atufisha nich ap kuturumburish chisu ni chisu. Ov, chidiap chom chikasikeshina mud ik pa kwijik anch Nzamb wetu ukat kulikishin ni kuvuramen?
Ov, Yitil Yikweting Yiburikin Ik?
18. Ov, mulong wak dilikishin dirumburikinap anch mukayitil kakutwishap kuman mar mulong wa yisal yend yiyimp?
18 Ov, mukayitil ukarumukina ukutwish kwipuk yibudikin yidiokila ku uyimp wend? Bwat. Tukutwishap kusal chitil pakad kutukand. Paul wafunda anch: “Yikukunay muntu, yawiy yikez kwangulay.” (Galatia 6:7) Tukutwishap kwipuk yibudikin yiyimp mulong wa yisal yetu. Chinech chirumburikinap anch Yehova ukat kuletang mar kupwa kwa kutulikishin. Anch mar mashiken, mwin Kristu kafanyidinap kutong anch, ‘Yehova ndiy wimeshina mar mulong wa yitil nasala.’ (Jakobu 1:13) Pakwez, Yehova kakatap kutulamang chakwel twipuka kuman yibudikin yiyimp yidiokila ku yisal yetu yiyimp. Kujip uruw, madikaj makad kwisotil, mayej madiokila ku masandj, kuburen kwa ruchingej ap kalimish ka antu akwau, yikutwish kwikal yibudikin yiyimp ya chitil. Vurik anch ap kupwa kwa kumulikishin David pasalay chitil pa mulong wa Batisheba nenday Uria, Yehova kamulamap David ku yibudikin yiyimp yamushikena mulong wa yisal yend.—2 Samwel 12:9-12.
19-21. (a) Ov, mutapu chijil chapanau mu in Levil 6:1-7 chading cha ukwash kudi muntu wasadinau uyimp ni kudi muntu wasala uyimp? (b) Anch twayidila antu akwau uyimp, ov, chom ik tufanyidina kusal chakwel tumusangaresha Yehova?
19 Yitil yetu yikutwish kwikal ni yibudikin yikwau yiyimp anch twayisala antu akwau nayimp kusutil ku yisal yetu. Chilakej, tal bil yafundau mu in Levi shapitre wa 6. Pinap Chijil cha Moses chading chikat kwisambin piur pa muntu wasala chitil chikash cha kusend chom cha mukwau kusutil ku kwiy, ku kusend ku usu, ap ku kudimban. Mukayitil wading ukat kutadik ni kuchipil kwamakasu. Wading ulondin yom yiyimp pantaliken ni mukwau. Kupwa, pasambishau kumufish nich kudi kom kwend washikena ku kulejan patok yitil yend. Chakwel Nzamb amulikishina, ndiy wafanyina kusal yom yiney yisatu: kuchirish yasenday, kumwinkish muntu wapwitay chom chinech uvud wa yom 20 pa chitot kukwatijan nich usey wa yom yasenday ni kupan mwan a ngomb ikwal mudi yakupesh ya yitil. Chawiy lel, chijil chalonda anch: “Chinech chawiy chijil cha mulambu wa wung. An amakundj a Aron akez kuulambul kurutu kwa [Yehova], pantaliken pa chintamb.”—In Levi 6:1-7.
20 Chijil chinech chading ditenchik dia riy dia Nzamb. Diamukwasha muntu wasalau uyimp, mulong washikena ku kutan yom yend ni wasangara pamanay anch mukayitil washikena mu kwitiyij chisal chend chiyimp. Kupwa, chijil chinech chading kand chiwamp kudi muntu wasala uyimp ni kom kend kamubachika ku kwitiyij uyimp wend ni kukarumuk. Chaad, anch kasalap mwamu, Nzamb kelap kumulikishin.
21 Ap anch tudiap mwishin mwa Chijil cha Moses, Chijil chinech chitukwashin kwijik nawamp manangu ma Yehova piur pa kulikishin. (Kolosay 2:13, 14) Anch twayisadina antu akwau uyimp mulong wa yitil yetu, Nzamb ukusanger anch twasal usu wetu wawonsu mulong wa kupwish milong yiney. (Mateu 5:23, 24) Mudi kwitiyij chitil chetu, uyimp wetu, ni kwit dilikishin kudi muntu twasala uyimp. Kupwa tukutwish kumwit Yehova kusutil ku chakupesh cha Yesu ni kwikal nich kashinsh anch Nzamb watulikishina.—Hebereu 10:21, 22.
22. Ov, chom ik chikutwisha kulondul dilikishin dia Yehova?
22 Mudi nvaj uyikatina anend, Yehova ukat kuyilikishin antu kupwa kwa kuyikand. (Jinswir 3:11, 12) Mwin Kristu ukarumukina ukutwish kulik chisend chend cha kalam nkwash ap cha mwin kulejan wa chisu chawonsu. Ukutwish pamwing ap kwov kuyip mulong wa kushadish chisu chikemp yisend yadinay yisangaredinay. Pakwez, kumukand kwinoku kurumburikinap anch Yehova kamulikishinap. Tufanyidin kwijik anch kukand kwinoku kumekeshin anch Yehova utukatin. Kwitiy ni kusadin chiyul chend kukez kutuyukish kamu.—Hebereu 12:5-11.
23. Ov, mulong wak tukutwishap kutong anch Yehova kukutwishap kutovil riy, ni mulong wak tufanyidin kwimburij mutapu ukatay kuyilikishin antu?
23 Ov, chidi chom chikasikeshina mud ik pa kwijik anch Nzamb wetu “witenchikin mu kulikishilan”! Chikalap nchik uyimp tukutwisha kusal, tukutwishap kulond anch Yehova kukutwishap kutwovil riy. Anch twakarumuk chakin kamu, twikasikeshin mulong wa kusal uwamp, ni kulembil nich kashinch mulong wa kwit dilikishin kudi Yehova piur pa mash ma Yesu, tukutwish kwikal nich ruchingej anch Yehova ukez kutulikishin. (1 Yohan 1:9) Imburijany amboku dilikishin diend mu mashakamin metu ni antu akwau. Chawiy lel, anch Yehova kakatap kusalang chitil, ukutwish kutulikishin nich rukat mwamu, ov, etu akayitil tukutwishap kusal usu wetu wawonsu chakwel tulikishinany umwing ni mukwau?
-
-
‘Muchim Wend Uwamp Upandaken Kuwap!’Sejany Piswimp Kudi Yehova
-
-
SHAPITRE 27
‘Muchim Wend Uwamp Upandaken Kuwap!’
1, 2. Ov, mu mitapu ik yishalijadina nakash mukata kumekan muchim uwamp wa Nzamb, ni mutapu ukasikeshidinay Bibil pa ngikadil yiney?
PA CHITOKISH cha kuzwek kwa muten utuditina, arund amwing a pakur ashakamang ku tebur akat kwambamb ni kuswimbol ashimokin ulombu usuns wa kuzwek kwa muten. Ndond jikwau, andim anch atal pa chir, ukat kusangarang anch kwiur kwabwik madj ni kunak kwa ruval wa kusambish anch. Ndond jikwau kand, anvaj akat kusangar nakas pakatay mwanau kusambish kwend.
2 Ijika ap bwat, antu mudi inay awonsu akat kutaninamu mu chom chimwing—muchim uwamp wa Yehova. Antu amwing in kwitiyij akat kuchirikinang kulond yisu yivud anch “Nzamb udi muwamp.” Nich usu ukash, Bibil ulondin anch: ‘Muchim wend uwamp upandaken kuwap!’ (Zakariy 9:17) Pakwez chimeken anch antu ija chakin kamu kurumburik kwa mazu minam nlel adi akemp. Ov, muchim uwamp wa Yehova Nzamb witin ik chakin kamu, ni mutapu ik ukweta ngikadil yiney ya Nzamb usu pa muntu ni muntu pakach petu?
Rukat, Mwikadil wa Pakampwil wa Nzamb
3, 4. Muchim uwamp chom ik, ni mulong wak muchim uwamp wa Yehova afanyidin kuurumburil nawamp mudi chisal cha rukat ra Nzamb?
3 Mu jindim jivud ja katat, “muchim uwamp” didi dizu diakad kwovakan. Pakwez, mudi mulejenay Bibil dizu muchim uwamp didiap ap pakemp diakad kwovakan. Chakusambish, dirumburikin yisal chipandakena kuwap. Chawiy lel, mu kurumburik kwinoku, tukutwish kulond anch muchim uwamp yidi ngikadil ya mu mashakamin mawonsu ma Yehova. Ngikadil yend yawonsu—kuwejinaku dikand diend, kutentam kwend, ni manangu mend—yawonsu yidi yiwamp. Pakwez, muchim uwamp chitwishikin kuurumburil nawamp mudi chisal cha rukat ra Yehova. Ov, mulong wak?
4 Muchim uwamp yidi ngikadil yisadila, ukat kumeken ku yisal pataliken ni antu akwau. Kambuy Paul walejana anch kudi antu yidi ngikadil yisangareshina kupandakanamu kutentam. (Rom 5:7) Muntu utentamina ukutwish kushinshaman mu kulimish chijil, pakwez muntu ukweta muchim uwamp usadining yivu. Ukat kukimbang nich mushiku mutapu wa kuyisadil antu amunyingumukina yom yiwamp. Mudi kamu mutapu tukwileja, Yehova udi chakin kamu muwamp mwi njil yiney. Muchim wend uwamp winou udiokil ku rukat rupandakena ra Yehova.
5-7. Ov, mulong wak Yesu kitiyap pamutazukau anch “Mulej Muwamp,” ni uyakin ik wa pakampwil wamekeshay?
5 Yehova udi kand amwinend mu muchim wend uwamp. Chisu chikemp kurutu kwa Yesu kufa, muntu umwing washejina kudiay chakwel kumwipul, wamwipula nich kusadil mazu “Mulej Muwamp.” Yesu wamwakula anch: “Ov, mulong wak wingedila am anch, muwamp? Kwikil muntu muwamp, ching kusu Nzamb amwinend.” (Marko 10:17, 18) Chitwishikin anch chakul chinech chikushimokisha. Ov, mulong wak Yesu wamuyula muntu winou? Pakwez, ov, Yesu kadingap “Mulej Muwamp”?
6 Chimeken patok anch muntu winou wasadina dizu “Mulej Muwamp” mulong wa kumubabek nich. Ni kwikepish Yesu wapana katumb kinak kudi Tatukwend wa Mwiur. (Jinswir 11:2) Pakwez Yesu wamekesha kand patok uyakin akwau. Anch Yehova amwinend ndiy udia musul wa yom yawonsu yiwapina. Ching amwinend ndiy ukweta ukaleng ni mbil ya kulejan chiwapina ni chiyipina. Adam ni Eve, mulong wa kubwambwil adia dibuj dia mutond wa ronganyin ra kuwap ni kuyip, pakimbau kwitakel ayinau. Chinyim ni awiy, Yesu washakama kwa kwikepish mulong wa kulam yijil ya Tatukwend.
7 Chikwau kand, Yesu wading wij anch Yehova ndiy udia musul wa yom yawonsu yiwapina chakin kamu. Ndiy ukata Kupan ‘yom yawonsu yiwamp ni yiwanyidina.’ (Jakobu 1:17) Tushinshikinany amboku mutapu ukatay Yehova kumesh muchim wend uwamp.
Uman Umekeshina Muchim Uwamp wa Yehova
8. Ov, mutapu ik wamekeshay Yehova muchim wend uwamp kudi antu awonsu?
8 Antu awonsu akat kutaninangamu mu muchim uwamp wa Yehova. Kuseng 145:9 ulondin anch: “Kuwap kwa [Yehova] Mwant kudi mulong wa antu awonsu.” Ov, yilakej ik yikutwinkisha chitongijok cha kujimb kwa muchim wend uwamp? Bibil ulondin anch: “Ndiy wimekesha ku yom yiwamp yasalay. Ndiy ukat kukunakishinany ruvul, ni kukwinkishany chirung cha kwangul, ukat kukwinkishany yakudia, ni kwizwish michim yen nich musangar.” (Midimu 14:17) Ov, kandikal wovap musangar mu muchim wey piudila yakudia yiwamp nakash? Chidi mulong wa muchim uwamp wa Yehova tumena musangar wa yakudia, mulong ndiy wateka chirung cha mem ni “chirung cha kwangul” chakwel divu disonga yakudia yivud. Wasala chakwel antu awonsu amenau kusutil ku muchim wend uwamp. Yesu walonda anch: “Ndiy ukat kupan muten watangay kuyimunyikin antu ayimp ni antu awamp kwakad kasolikany.”—Mateu 5:45.
Yehova “ukat kukunakishinany ruvul, ni kukwinkishany chirung cha kwangul”
9. Ov, mutapu ik umekeshinay pomme muchim uwamp wa Yehova?
9 Antu avud kakwatinap nich usey chipan cha muchim wa kupan chitutambwila mulong wa kudandamen kusal kwa muten, ruval, ni yirung ya kwangul. Shinshikin chilakej cha dibuj dia pomme. Mu mwab wakad marungul makash ap mashik makash (tempérées), diding dibuj dia chilik chimwing. Pakwez, diwapining nakash, ditadin pa kudidia, ni dizwila ni mem matalel ma ukwash ku mujimbu. Ov, wijany anch mabuj minam madiaku piswimp 7500 mashalijadina, masunz, ma vertes, ma ocres, ma jaunes ni mamwing majim nakash makwau majimbina mudi pamplemousse? Mutond awinau ukwet ufun, pakwez udiokil ku karutit kamwing kakemp nakash. (Muminy wa Salomon 2:3) Pa chirung cha kusapuk chawonu ukweting yisalamb, mutond wa pomme ukat kusongang mabuj piswimp ma kilo 400 pa chirung chawonsu cha chishipu—pamwing ap mu mivu 75!
Kadibuj kakemp kakat kupamang ni kwikal mutond ukutwisha kulet yakudia yisangareshina antu mu mivu yivud
10, 11. Ov, ma senses mamekeshin mutapu ik muchim uwamp wa Nzamb?
10 Mu kuwap kwa mushim wend kupandakena, Yehova watwinkisha mujimbu ‘wantangay nawamp mwamu,’ nich ma sense mafanyidina kutukwash kujingunin midimu yend ni kuyisanger. (Kuseng 139:14) Tongijokin kand pa ma sense masatu marumburilau kwinsambishil kwa shapitre winou. Chitongijok ik chiletina musangar pa yisu mudi yiney? Yom ya kusengan nich ya mwan yilayina. Ruval unakidina pa yir. Ulomb usunzina, wa or, ni wa violet wa kuzwek kwa muten. Dis dia muntu dikat kuman ulomb ushalijadin 300 000 ni kusut! Sense wetu wa kutesh ukat kukwatang chidjimin cha dizu dijikena, masok ma rinkind usutina mu mitond, masip ma mwan. Mulong wak tutwishin kusanger yom tumena ni mes ni yituteshina? Bibil ulejen anch: “Ditu dikat kutesh, ni dis dikat kuman—Yehova wayisala yawonsu yaad.” (Jinswir 20:12) Pakwez pakwez minam madi kusu ma sense maad.
11 Sense wa kwov madjimb udi uman ukwau wa muchim uwamp wa Yehova. Dizur dia muntu dikutwish kwov mitapu ya madjimb piswimp 10 000 mashalijadina. Tongin bil pakemp piur: pisukinau yakudia yiukatishina, yisalamb, mayij ma mutond mapalikina, kazu kakishinau mwi ndond ya kwotin nudia dipan dia kubudikin mish. Chidi mulong wa senses wa kwov anch akuchukul kal tukutwisha kwov anch akusutish chikas kwin mpal, kubwikat kwa mukat kwa mukatish, dibuj mu chikas chey. Piudila senses wa kwov kutal ukat kusal. Kusomp yakudia kukat kukwash kujingunin kutal kushalijadina kwa dibuj. Mwaning, tukwet mayingish mawonsu ma kulond piur pa Yehova anch: ‘Muchim wey uwamp upandaken kuwap, ukat kuyitakel antu akwovila Ey wom!’ (Kuseng 31:19) Chawiy lel, ov, mutapu ik ukwatin Yehova nich ‘usey’ muchimu uwamp mulong wa antu amwovila Nzamb wom?
Muchim Uwamp ni Yiyukish ya Chikupu
12. Ov, yakudia ik yidiokila kudi Yehova yikweta usey nakash, ni mulong wak?
12 Yesu walonda anch: “Mukand wa Nzamb ulondil anch: ‘Muntu kakutwishap kwikal mwom mulong wa yakudia kusu, pakwez ukwet kuswir kwa mazu mawonsu makat kulonday Nzamb.’” (Mateu 4:4) Chawiy lel, yakudia ya muspiritu ya Yehova, yikutwish ap kutusal nawamp nakash kupandakanamu ya kumujimbu, mulong yikutushikish ku mwom wa chikupu. Mu Shapitre 8 wa mukand winou, twileja anch Yehova wasadina usu wend wa kukasikesh mu machuku minam ma kwinsudiel mulong wa kututek mu paradis wa muspiritu. Chom chimwing chimekeshina paradis mwinou kudi kuvulijan kwa yakudia ya mu spiritu.
13, 14. (a) Yom ik yamanay muprofet Ezekiel mu chishimushimu, yikwet dirumburik ik kudi etu nlel? (b) Ov, yipau ik ya muspiritu yipanina mwom yapanay Yehova kudi atushalapol end ashinshamena?
13 Mu uprofet ujim wa Bibil wa kuchirish, muprofet Ezekiel wapana chishimushimu cha tempel utungirilau ni katumbish. Mu tempel winou mubudikin musul wa mem uyila ni kujimb ni kulep kushik ni ku kwikal ka wit kajim “tupamp twaad.” Kwawonsu kuyila mem ma wit winou uletin yiyukish. Ku yikum ya wit winou kubudikin mitond yivud mulong wa yakudia ni kwok. Yiletin ap kand mwom ni ndond yiney ya mungu ya karungu wa mungu yakad mwom yikat kusong! (Ezekiel 47:1-12) Pakwez, ov, yom yiney yawonsu yirumburikin ik?
14 Mu chishimushimu chinech Yehova walejana anch ukez kachirish ditenchik dia difukwil dishitwila, mudi mu chamekana kusutil ku tempel wamanay Ezekiel. Mudi kamu wit wa mu chishimushimu, antu end akutambul yipau ya Nzamb mulong wa mwom mu mutapu umwing upandakena kujimb. Kusambish ku kuchirish kwa difukwil dishitwila mu 1919, Yehova wayiyukisha antu end nich kuyinkish yipau yipanina mwom. Ov, mutapu ik? Chiwamp, Bibil, mikand yimedina pa Bibil, yikumangan, ni yitentam yitukwashin kupan uyakin uletina mwom kudi ma miliyon ma antu. Kusutil ku yom yiney Yehova wayifudisha antu piur pa chipau chend chiletin mwom chipadikena usey—chakupesh cha difut dia Kristu, chitwishishina mwikadil wishitwila kurutu kwa Yehova ni ruchingej ra mwom wa chikupu kudi antu awonsu amukatin chakin kamu Nzamb ni kumwov wom.a Chawiy lel, mu machuku minam ma nsudiel, pafila mangand minam kamungun wa mu spiritu, antu a Yehova akat asangera musambu wa muspiritu.—Isay 65:13.
15. Mu mutapu ik ukeza kujimb muchim uwamp wa Yehova kudi antu ashinshamena pa chirung cha Winyikel wa Mivu Kanan wa Kristu?
15 Pakwez wit wa mu chimushimu cha Ezekiel kakezap kuwum pakeza ditenchik dined dia yom kushik kwi nsudiel yad. Chinyim ni chinech, uwikal ni mem mavud pa chirung cha Winyikel wa Mivu Kanan wa Kristu. Kupwa, kusutil ku Want wa Mesia, Yehova ukusadil mu mutapu wakabuj usey wa chakupesh cha Yesu, kuyitwal pakemp pakemp antu ashinshamena ku kuwanyin. Chikushiman mudi ik muchim uwamp wa Yehova!
Mitapu Yikwau Yikatay Yehova Kumekesh Muchim Uwamp
16. Ov, Bibil ulejen mutapu ik anch muchim uwamp wa Yehova ukwet ngikadil yikwau, ni yisu yimwing ya ngikadil yiney?
16 Yehova ukat kand kumekesh muchim uwamp mu mitapu kushalijan. Nzamb wamuleja Moses anch: “Nikez kusutish kuwap kwam kwawonsu kurutu kwey, ni kwijikesh kand dijin diam dia [Yehova] kurutu kwey.” Rusang rumekeshin kand anch: “[Yehova] wasuta kurutu kwendendiy, walond anch: ‘[Yehova], [Yehova], Nzamb wa ranaken ni mwin riy, wakad kwovang ujim swa, wizwila sens nich rukat ni uyakin.’” (Kubudik 33:19; 34:6) Chawiy lel mu muchim uwamp wa Yehova mudi uvud winou wa ngikadil yiwamp. Tushinshikinany amboku kusu ngikadil yaad yidia pakach pa ngikadil yiney.
17. Ov, ranaken, chom ik? Ni mutapu ik wamekeshay Yehova ranaken kudi antu akad kuwanyin?
17 “Ranaken.” Ngikadil yiney yitulejin yom yivud piur pa mutapu ukatay Yehova kuyisadil yitang yend. Chinyim ni antu akweta usu a pa mangand minam, akat kwimekesh yivud akad kalimish, aburedina yovil ya rukat, ap in kushindilan, Yehova witudijin ni mwin rukat. Chilakej, Yehova wamuleja Abram anch: “Zambul bil mes mey, utala ndond yiudia katat, kwiyand ni kurul, kwingangel ni kurand.” (Disambishil 13:14) Mu yikarumun yivud ya Bibil kasadinap dizu “amboku.” Pakwez alej alejen anch mu dizu dined mu Hebreu wakusambish mudi chikunku cha dizu chiswimpina mbil kwikal kwit kwa kalimish. Ma verse makwau malejen mazu ma chilik chimwing. (Disambishil 31:12; Ezekiel 8:5) Tong bil, Mwin mangand mawonsu kulond anch “amboku” kudi antu akad usey! Mu mangand minam mapalangen kuburen kalimish, kuburen kwitudish ni chisum, ov, chitukasikeshinap chakwel kushinshikin ranaken ra Nzamb wetu Yehova?
18. Mu mutapu ik udiay Yehova “Wizwila sens nich . . . ni uyakin,” ni mulong wak mazu minan makasikeshin?
18 “Wizwila sens nich . . . ni uyakin.” Anch wij wikadil mwikadil wa mashakamin ma pa mangand nlel. Pakwez Bibil utuvurishin anch: “Nzamb kadiap muntu chakwel ing adimbana.” (Kuchind Michid 23:19) Pakwez, Titus 1:2 ulondin anch “Nzamb wakad makasu.” Muchim uwamp wa Yehova umutwishishinap kudimban. Chawiy lel, kushilamu kwa Yehova kudi kwa kuchingejin; mazu mend, yisu yawonsu makat kuwanyinang. Yehova amutazuka ap anch “Nzamb wa uyakin.” (Kuseng 31:5) Chikalap anch kakatap kulond makasu pakwez Yehova ukwet uyakin upandakena kuvul. Pandond ya kwikal wikangina, ap mwin ujindj, wakad kutwish kwijik, ndiy ukat kuyitokishin atushalapol end ashinshamena manangu mend makad musul.b Ukat ap kuyilej mutapu kushakam kulondulijan ni uyakin ulejenay chakwel akutwisha kushakam “mutapu udandamedina mu uyakin.” (3 Yohan 3) Ov, mu mutapu ujim, mutapu ik ukutwisha muchim uwamp wa Yehova kwikal nich usu pa muntu ni muntu pakach petu?
‘Akez Kikal ni Musangar Mulong wa Muchim Uwamp wa Yehova’
19, 20. (a) Mutapu ik wasotay chakwel kuyipish ruchingej ra Ev mu muchim uwamp wa Yehova, ni chibudikin ik? (b) Ov, muchim uwamp wa Yehova ufanyidin chakin kwikal nich usu ik pa tudia, ni mulong wak?
19 Pamwozau Eve kudi Satan mu chir cha Eden, Satan wasambisha kutek kwidjidjek mu manangu ma Eve ap kuyipish kashinsh kadingay pantaliken ni muchim uwamp wa Yehova. Yehova wamuleja Adam anch: “Ukutwish kudia kwey mabuj ma mitond yawonsu ya mu chir.” Pakach pa mitond yadinga mu rupangu riner, umwing kusu wawiy wajidikau kudi Yehova. Pakwez, shinshikin piur pa mutapu wamwipulau Eve chipul cha kusambish kudi Satan: “Ov, komb, Nzamb wakulejinany anch: Kangal wadiany mitond ya mu chir?” (Disambishil 2:9, 16; 3:1) Mu kuswimp nayimp mazu ma Yehova, Satan wasal anch Eve atonga anch Yehova wamukisha chom chimwing chiwamp. Cha ushom, mulad wend watwisha. Mudi amakundj ni amband avud kupwa kwendendiy, Eve, wasambisha kwidjidjek piur pa muchim uwamp wa Nzamb, wamwinkisha yom yawonsu yadingay nich.
20 Twij anch kwidjidjek kwinoku kwaleta runeng ni mar. Chawiy lel, tuteshany bil mazu ma Jeremiy 31:12 minam malondina anch: ‘Akez kikal ni musangar mulong wa muchim uwamp wa Yehova.’ Chakin muchim uwamp wa Yehova ufanyidin kutuletin musangar. Chifanyidin kwidjidjek piur pa yibachikin ya Nzamb wetu, winzwila sens ni muchim uwamp. Tukutwish kumuchingejin rawonsu, mulong usotin ching kusu uwamp mulong wa antu amukatina.
21, 22. (a) Mu mitapu ik ukutwisha kukatish kwakul ku muchim uwamp wa Yehova? (b) Ov, tukwambamb piur pa ngikadil ik mu shapitre udia kurutu, ni mutapu yishalijadina ni muchim uwamp?
21 Tukat kusangarang kand pitumena chisu cha kuyilej antu akwau piur pa muchim uwamp wa Nzamb. Piur pa antu a Yehova, Kuseng 45:7 ulondin anch: ‘Izwil sens—ni kulejan piur pa muchim uwamp wey.’ Dichuku diawonsu tushicha, tukat kutambul ukwash mwi njil kanang wa muchim uwamp wa Yehova. Ov, tukutwishap kwikal nich chaku cha kumujikitish dichuku ni dichuku Yehova mulong wa muchim wend uwamp ni kumulej chitusotina kamu pichitwishikina? Tongijokin piur pa muchim uwamp wend, mujikitish Yehova dichuku ni dichuku mulong wa muchim uwamp wend, ni yileja antu akwau piur ngikadil yiney kukutukwash kumwimburij Nzamb wetu muwamp. Ni pitukimbina mitapu ya kusal yom yiwamp, mudi Yehova, tukumushejin piswimp. Kambuy Yohan ku upal wafunda anch: “Mukarukat nam, kangal wilakej yom yiyimp, pakwez ilakej yom yiwamp. Muntu mwawonsu ukata kusal yom yiwamp udi wayen wa Nzamb.”—3 Yohan 11.
22 Muchim uwamp wa Yehova ukwatijadin kand ni ngikadil yikwau. Chilakej, Nzamb “wizwila sens nich ruka,” ap rukat rakin. (Kubudik 34:6) Ngikadil yiney yidi ya pakampwil nakash kupandakanamu muchimu uwamp, mulong Yehova ukat kumekeshang ngikadil yiney ching kusu pantaliken ni atushalapol end ashinshamena. Mu shapitre udia kurutu, tukwilej piur pa mutapu usadilay mwamu.
a Kukutwikap kwikal chilakej chijim cha muchim uwamp wa Yehova kupandakanamu difut. Pakach pa yitang ya muspiritu yawonsu, Yehova watonda Mwanend kapokal ukatinay chakwel afa mulong wetwetu.
b Chidi mulong wa diyingish difanyidina, pafanikeshinay Bibil uyakin ni chitokish. Nfund a kuseng wawanga anch: “A tum kutok kwey ni uyakin wey.” (Kuseng 43:3) Yehova ukat kumunyik nakash chitokish cha muspiritu padia muntu mwawonsu usotina amwinend anch amufundisha, ap amumunyika kudi amwinend.—2 Korint 4:6; 1 Yohan 1:5.
-
-
‘Ey Yey Kusu Kwey Ushinshamena’Sejany Piswimp Kudi Yehova
-
-
SHAPITRE 28
‘Ey Yey Kusu Kwey Ushinshamena’
1, 2. Ov, mulong wak chitwishikin kulond anch Mwant David wading wij kurumburik kwa kuburen kushinshaman?
MWANT DAVID wading wij nawamp kurumburik kwa kuburen kushinshaman. Pa chisu chimwing umutakel wend wikala mu chak mulong antu a mu muchid wend asambisha kumupompat chakwel amudiosha pa want. Kupwa, amutunguna kudi antu adinga arund nend a piswimp nakash. Tongin bil piur pa Mikal, mukajend a David wa kusambish. Kwinsambishil ndiy “wamukata nakash David,” ni wamukwasha kamu mu midimu yend ya want. Kupwa “wamudiwodila mu muchim,” ni wasambisha kumuman David “mudi muntu wamwamu.”—1 Samwel 18:20; 2 Samwel 6:16, 20.
2 David wading kand ni muntu wend wa kumuyul, Ahitofel. David wading umuteshin mudi mwadingay ni kutesh dizu dia Yehova. (2 Samwel 16:23) Pakwez, pa chisu chinicha, muntu wading uchingejinay wikala mwin matungu ni watenchika kubwambuk kumwing ku want wa David. Ov, nany waleta chitongijok chinech chiyimp? Abisalom mwanend a David! Muntu winou wasota kwitek kurutu “wading ni kwozang michim ya in Isarel,” wasambisha kumurishish mwant. Kubwambuk kwa Abisalom kwapandikana nakash chawiy lel Mwant David wachina mulong wa kukol mwom wend.—2 Samwel 15:1-6, 12-17.
3. Ov, ruchingej ik radingay nich David?
3 Ov, kwading muntu washala ushinshamena kudi David? Mu mar mend mawonsu, David wading wij anch muntu winou wadingaku. Ov, wading nany? Wading Yehova Nzamb amwinend. David walonda piur pa Yehova: ‘Ukat kumekesh kushinshaman kwey kudi muntu ushinshamena.’ (2 Samwel 22:26) Ov, kushinshaman chom ik, ni mutapu ik uletinay Yehova chilakej cha mwikadil winou?
Ov, Kushinshaman Chom ik?
4, 5. (a) Ov, “kushinshaman” chom ik? (b) Ov, mutapu ik kwikal ushinshamena kushalijadin ni ukashinsh?
4 “Kushinshaman” mudi mwisambidinau mu Mikand ya Hebereu udi uwamp wa kushinshikin nich rukat pa chom kanang djat ni pakeza kuwanyin rutong riner. Kupandikenamu kwikal muntu wa kashinsh. Chawiy lel, muntu ukutwish kwikal ushinshamena anch wij anch ufanyidin kusal mwamu. Pakwez, kushinshaman kwimedin pa rukat.a Chikwau kand, dizu “ushinshamena” akutwish kudisadil piur pa yom yakad kwikal nich mwom. Chilakej, Nfund a Kuseng watazuka ngond anch “uman wa mwiur udia wakin” mulong umekening uchuku ni uchuku. (Kuseng 89:37) Pakwez chitwishikinap kulond anch ngond ushinshamen. Ov, mulong wak? Mulong kushinshaman kudi kumekesh rukat—chom chakad kwikal nich mwom chikutwishap kumekesh mwikadil winou.
Mulong wa kushinshaman kwa Yehova, atushalapol end awonsu akwet ruchingej rakin kamu piur pa machuku ma kurutu
5 Kukwatijan ni yilondinay Bibil, kushinshaman chidi chirungul. Udi mwikadil ukata kumekanang pakach pa muntu umekeshina mwikadil winou ni muntu umekeshinau. Kushinshaman kwinoku kukatap kwidjidjekang bwat. Kudiap mudi mabeb makatau kubachikang kudi rinkind. Pakwez, kushinshaman ap rukat ra kashinsh, udi usu wa kupandakan yikokujol yijim nakash.
6. (a) Ov, mutapu ik antu avud kadingap ashinshamena, ni mutapu ik ulejenau chinech mu Bibil? (b) Ov, mutapu ik tukutwisha kwijik kurumburik kwa kwikal ushinshamena, ni mulong wak?
6 Pakwez, kudi antu akemp ashinshamena nlel unou. Arund avud a piswimp ading tayad “kwikakil kuyip.” Yisu yivud, tuteshining anch kudi antu akata kuyichinang ambay nau a uruw. (Jinswir 18:24; Malakiy 2:14-16) Antu avud akat kuburenang kushinshaman. Chawiy chalonday muprofet Mika anch: “Kwikil muntu utentamina ashadila mwi ngand.” (Mika 7:2) Ap anch antu akat kuburenang kwikal nich muchim uwamp, pakwez Yehova uding ching ushinshamena. Chawiy lel, mutapu umwing uwamp wa kwilej kushinshaman kwend udi kushinshikin mutapu umekeshiningay mwikadil winou udiokila ku rukat rend.
Kushinshaman Kwakad Kwisikan Kwa Yehova
7, 8. Ov, mutapu ik tukutwisha kulond anch Yehova amwinend ndiya udi mwin kushinshaman?
7 Bibil ulejen piur pa Yehova anch: ‘Ey yey kusu kwey ushinshamena.’ (Kujingunik 15:4) Ov, mutapu ik chikutwisha kwikal mwamu? Ov, antu ni angel kamekeshap niyawiy yisu yivud kushinshaman? (Job 1:1; Kujingunik 4:8) Chidi nchik piur pa Yesu Kristu? Ov, kadiap muntu ‘utumbila’ wa Nzamb? (Kuseng 16:10) Katat mulong wak tukutwish kulond anch Yehova ndiy kusu kwend ushinshamena?
8 Cha kusambish, chidi mulong kushinshaman kudiokiling ku rukat. Mulong “Nzamb udi rukat”—udi kand untu wa mwikadil winou—ov, nany kand ukutwisha kumekesh nakash mwikadil winou kumupandakanamu Yehova? (1 Yohan 4:8) Chakin kamu, angel ni antu akutwish kumekesh mikadil ya Nzamb, pakwez Yehova amwinend ndiya ukutwisha kumekesh kushinshaman mu mutapu umwing wa piur nakash. Padiay “wakad disambishil,” wamekesha uwamp wend kudiosh pasak kupandikenamu yitangil yawonsu pa divu ap mwiur. (Daniel 7:9) Chawiy lel, Yehova udi komb chilakej chimwing chiwamp nakash cha kushinshaman. Ukat kumekesh mwikadil winou kupandikenamu yitangil yawonsu. Talany yilakej yimwing.
9. Ov, mutapu ik Yehova “utentamin mu yisalijok yend yawonsu”?
9 Yehova “utentamin mu yisalijok yend yawonsu.” (Kuseng 145:17) Ov, mutapu ik? Kuseng 136 wakwil ku chipul chinech. Ujimbwil yisal yimwing ya dipandish yasalay Yehova, ni mutapu wayikolay in Isarel pa Karung Usuz mutapu umwing ushimokishena. Chawiy lel, verse ni verse wa Kuseng winou ukwet dizu dined: “Ndiy udi muwamp ni rukat rend rudimukina rushiching chikupu.” Kuseng winou udi kand mu Yipul ya Kutongijokin pa paj wa 289. Piutangina maverse minam, ukutwish pamwing ap kushimok piur pa mitapu yivud yamekeshinay Yehova uwamp wend kudi antwend. Mwaning, Yehova umekeshining kushinshaman kwend pantaliken ni atushalapol end ashinshamena mu kutesh kudil kwau pitinau ukwash ni mu kuyikwash pa chisu chiwanyidina. (Kuseng 34:6) Rukat ra Yehova pantaliken ni atushalapol end rikutwishap kupwa anch adandamedin kushal ashinshamena kudi ndiy.
10. Ov, mutapu ik ukatay Yehova kumekesh kushinshaman pantaliken ni yany yend?
10 Chikwau kand, Yehova umekeshining kushinshaman kwend pantaliken ni atushalapol end mu kulondul chakin kamu yijil yend. Chinyim ni antu akata kukarumukang chisu ni chisu, asotininga kulondul yovil yau, Yehova kakatap kukarumunang chitongijok chend piur pa uyimp ni uwamp. Mu tunan twa mivu twasutina, ndiy kakarumunap chitongijok chend piur pa kwisamb ni aspiritu ayimp, kwifukwil akish, ni kujipan chashala chakad kukarumukang. Ndiy walonda kusutil kudi muprofet wend Isay anch: “Am nidi Nzamb wen, nikukulamany kushik ni piukunanapilanya.” (Isay 46:4) Chawiy lel, tukutwish kwikal nich kashinsh anch tukez kutan yiyukish kusutil ku kulondul yany yilejenau patok mu Dizu dia Nzamb.—Isay 48:17-19.
11. Let yilakej yimekeshina anch Yehova ushinshamen pantaliken ni dizu diend diashilaumu.
11 Yehova umekeshining kand kushinshaman kwend mu kulondul dizu diend dia kushilamu mu mutapu ushinshamena. Yawonsu yikatay kutakel kulejan yikat kuwanyin. Chawiy chalonday Yehova anch: “Mwamu mukeza kikal kand mazu mam, kimakutwishap kukangany yom yinatenchika kal. Mazu mam makez kasal yom yawonsu mudi munalonda.” (Isay 55:11) Mu kwikal ushinshamena ku dizu diend, Yehova umekeshining kushinshaman kudi antwend. Ndiy kakatap kusalang anch ikala nich wom wa kuchingejin chom chimwing chakad ndiy kusot kusal. Mwikadil winou uwamp wa Yehova wamubachika Joshua ku kulond anch: “Kushilamu kwawonsu kwa [Yehova] kwashilayimu kud in Isarel kikwarezikap, pakwez yawonsu yawanyina.” (Joshua 21:45) Tukutwishap komb kwakam mulong, Yehova kakezap kukangany kuwanyish kushilamu kwend.—Isay 49:23; Rom 5:5.
12, 13. Ov, mutapu ik rukat rudimukina ra Yehova “rushiching chikupu”?
12 Mudi mutwamena kwinsambishil, Bibil utulejin anch rukat rudimukina ra Yehova “rushiching chikupu.” (Kuseng 136:1) Ov, mutapu ik? Mulong, Yehova ukat kulikishinang rawonsu yitil. Mudi mutwisambina mu Shapitre wa 26, Yehova kakatap kuchirikinang kand yitil yalikishinay kal. Mulong “antu awonsu asala yitil, adi kwau kulemp nend Nzamb mwin kuyipandish,” muntu ni muntu pakach petu ufanyidin kujikitish mulong uwamp wa Yehova udi wa chikupu.—Rom 3:23.
13 Pakwez uwamp wa Yehova udi kand wa chikupu mu mutapu ukwau kand. Dizu diend dilejen anch mwin kutentam “ukez kwikal mudi mutond ukunyinau kuns kwa mem, ukat kusong mabuj mu chirung chau, mayij mau kand kimakulipangip; ni yawonsu yikusalay yikez karumburik.” (Kuseng 1:3) Tongin bil piur pa mutond umwing wa ufun ukweta mayij makad kupalikang! Anch twadandamen kusangaredin mu Dizu dia Nzamb, mwom wetu ukez kwikal ulemp nakash, wa chisambu, ni ukweta yibudikin yiwamp. Yiyukish yipaninay Yehova kudi atushalapol end ashinshamena yidi ya chikupu. Mu mangand masu matentamina makezay Yehova kutek, antu ashinshamena akez kuman uwamp wend chikupu.—Kujingunik 21:3, 4.
Yehovah “Kakuyilikangip Atumbila End”
14. Ov, mutapu ik ukatay Yehova kumekesh anch usangaredining kushinshaman kwa atushalapol end?
14 Yehova wamekesha yisu yivud kushinshaman kwend. Mulong Yehova kakatap kukarumukang, ndiy ukez kudandamen kumekesh kushinshaman kwend kudi atushalapol end ashinshamena. Nfund a Kuseng wafunda anch: “Nading nsand, katat nananap kal, pakwez kand kal nimumanangip mwin kutentam amulikil, ap anend aswadil yakudia. Mulong [Yehova] ukatil kutentam, kakuyilikangip atumbila end.” (Kuseng 37:25, 28, TMK) Chakin kamu, Sakatang wetu, Yehova uwanyidin kumwifukwil kudi etu. (Kujingunik 4:11) Chikwau kand, mulong udi ushinshamena, Yehova ukwatining nich usey yisal yetu yishinshamena.—Malakiy 3:16, 17.
15. Rumburil mutapu wamekeshay Yehova kushinshaman Kwend mu mashakamin mend ni in Isarel.
15 Uwamp wend, ukat kumubachikang Yehova chakwel ayikwasha atushalapol end padiau mu mar. Nfund a Kuseng utulejin anch: “Ndiy ulamin mipim ya aend a kashinsh, Ndiy ukuyikamunin ku chikas cha ayimp.” (Kuseng 97:10) Talany yasalay kudi muchid wa in Isarel. Kupwa kwa kuyipandish mu chilay mu Karung Usuz, in Isarel amuwangina Yehova anch: “Ey wayitakela antu nich rukat rey rakin, awiy kamu wakwola.” (Kubudik 15:13) Kupand kwau mu Karung Usuz kwading chakin kamu chisal cha rukat rishinshamena ra Yehova. Chawiy chayilejau in Isarel kudi Moses anch: “Kichadingap mulong en wayipandakananyamu antu akwau kuvul chakwel [Yehova] amekesha rukat rend kudi en, wakutondany, mulong udiany akemp nakash pakach pa antu awonsu. Pakwez chidi mulong wa [Yehova] wakukatanya en, ni kulam machip mayichipilay atatukwen. Chawiy chakudioshilanyay [Yehova] nich chikas cha usu, ni kukukamuninany mu chikumbu cha uswik, ni kudiokal mu chikas cha Farao, mwant wa in Idjibit.”—Kuvurik Yijil 7:7, 8.
16, 17. (a) Ov, mutapu ik wamekeshau in Isarel kuburen kujikitish kwau, pakwez mutapu ik wayovilay Yehova riy? (b) Ov, mutapu ik wamekeshau in Isarel avud anch ading mu mwikadil “wakad kuman mutapu wa kuudutish,” ni chinech chitubabeshin mutapu ik nlel unou?
16 Ap mwamu, muchid wa in Isarel wakanganya kusanger uwamp wa Yehova, mulong kupwa kwa kuyipandish “adandamena kusal chitil, chad mwin mwi mpay mwa amubwambwila Ndiy Upandakena Piur pa yawonsu.” (Kuseng 78:17) Mu yitot ya mivu yasutina, adandamena kubwambuk, amulika Yehova ni asambisha kwifukwil anzamb a makasu ni yisal yiyimp yayipisha mijimbu yau. Pakwez, Yehova kajipap manswik mend. Mulong kusutil kudi muprofet Jeremiy, Yehova wayileja antwend anch: “Ey, Isarel wimikin dis, chirik kudi am. Am nidi mwin riy, kinikwovangap ujim. Kinikez kakujimenap chikupu.” (Jeremiy 3:12) Pakwez, mudi mwalejanau mu Shapitre wa 25, in Isarel avud kateshap kwau. Chawiy lel “ading ni kuyopat ni kuyiswingish aruu a Nzamb. Ading ni kuswingish mazu ma Nzamb, ading ni kuyisip aruwend.” Nich chibudikin ik? Kupwa, “kushik ni pisarumwinau ujim wa [Yehova] wakad kuman mutapu wa kuudutish.”—2 Jinsangu 36:15, 16.
17 Ov, chom ik twilejidina pa chinech? Chinech chimekeshin anch kushinshaman kwa Yehova kudiap kwakad usey ap kwa chamwamu. Chakin, Yehova “wizwil sens nich rukat,” ni usotining kumekesh riy rend anch chifanyidin kusal mwamu. Pakwez chom ik chikata kushiken anch muntu muyimp wamekesh anch kasotinap kukarumuk? Anch chidi mwamu, Yehova ukat kusadil yany yend yitentamina ni kumurumburish. Chawiy chalonday Moses anch: “kakez kumuyingishap muntu mwin kufa nich.”—Kubudik 34:6, 7.
18, 19. (a) Ov, mutapu ik wamekeshay Yehova kushinshaman kwend kusutil ku kuyishesh antu ayimp? (b) Ov, mutapu ik ukezay Yehova kumekesh kushinshaman kwend pantaliken ni antwend azengolau djat ni ku rufu?
18 Kuyipup antu ayimp chidi chisal chimwing cha kushinshaman. Ov, mutapu ik? Chawiy chilejenau mu mukand wa Kujingunik mu mazu mayilejau angel sambwad kudi Yehova anch: “Yangany, wichilany jimpas sambwad ja ujim wa Nzamb pa mangand!” Pichilay mwangel wakasatu rupas rend “mu mawit majim ni mu misul ya mem,” mem minam mikala mash. Kupwa mwangel wamuleja Yehova anch: “Dirumburish diey dined ditentamin, yey Umwing Utumbila udiaku, yey wadingaku kand. Awiy adjisha kal mash ma antu a Nzamb ni ma aruu a Nzamb, katat ey wayinkish kal mash ana, mwamu chafanyin kal mudi mwasalau awiy!”—Kujingunik 16:1-6.
Nich kushinshaman, Yehova ukez kuyivurik ni kuyivumbul antu ashala ashinshamena djat ni ku rufu
19 Chimeken anch mu uruu winou wa dirumburish, mwangel umutazukin Yehova anch “Umwing Utumbila.” Ov, mulong wak? Mulong mu kuyishesh antu ayimp, Yehova wamekesha kushinshaman kwend kudi atushalapol end, mulong avud pakach pau ayizengola djat ni ku rufu. Mu mutapu umwing ushinshamena, Yehova ukat kuyilam antu inay aom mu manangu mend. Usotining nakash kuyiman kand antu inay ashinshamena, ni Bibil ulejen patok anch rutong rend ridi ra kuyinkish difut kusutil ku kuyivumbul. (Job 14:14, 15) Yehova kakatap kuyivuramenang antwend ashinshamena mulong kadiap kand aom. Pakwez, “kudi ndiy awonsu adi aom.” (Luka 20:37, 38) Rutong rend ra kuyichirish ku mwom antu awonsu adia mu manangu mend udi uman ukash umekeshina kushinshaman kwend.
Bernard Luimes (udi kwiur) nenday Wolfgang Kusserow (udia pakach) ayijipa kudi in nazis
Moses Nyamussua amujipa kudi chisak cha antu achipolitik
Rukat Rakin Ra Yehova Raleta Dipandish
20. Ov, anany “ovilay riy,” ni mutapu ukatay Yehova kuyimekeshin kushinshaman kwend?
20 Mu rusangu ra muntu, Yehova wamekesha nakash kushinshaman kwend kudi antu ashinshamena. Chawiy lel, mu tunan twa mivu, Yehova “washimpisha muchim nakash mulong wa antu ovilay ujim adinga piswimp ni kusheshik.” Ov, mulong wak? Mulong “ndiy wasota kand kumekesh kuwap kwa uyaj wend kudi etu ovilay riy, yetu kamu arijekay kudiokal ku disambishil chakwel tutambul uyaj wend.” (Rom 9:22, 23) Antu inay “ovilay riy” adi antu atondau adia azizidilau nich spiritu utumbila chakwel akayikela pamwing ni Kristu mu Want wend. (Mateu 19:28) Mu kuyinkish njil wa kupand antu inay ovilay riy, Yehova umekeshin anch ushinshamen kudi Aburaham, kwashilayimu manswik mend anch: “Ku a majuku mey kwawiy kukez kuyukila michid yawonsu ya pansh mulong ey waziyil kal dizu diam.”—Disambishil 22:18.
Ngond amutazukin anch kaman ushinshamena, pakwez ching kusu yitangil yikweta mwom yawiy yikutwisha kumekesh chakin kamu kushinshaman kwa Yehova
21. (a) Ov, mutapu ik ukatay Yehova kumekesh kushinshaman kwend kudi “runtu ruvud” rikeza kusut ku “mar makash mapandakena”? (b) Ov, kushinshaman kwa Yehova kukubachin ey kusal ik?
21 Yehova umekeshin kand kushinshaman kwa chilik chimwing kudi “runtu ruvud” rikwet ruchingej ra kusut mu “mar makash mapandakena” ni kushakam mu paradis pa divu chikupu. (Kujingunik 7:9, 10, 14) Ap anch adi akad kuwanyin, Yehova uyinkishin mu mutapu ushinshamena ruchingej ra kushakam chikupu mu paradis pa divu. Ov, mutapu ik usadinay mwamu? Kusutik ku difut—kumekesh kumwing kujim nakash kwa kushinshaman kwa Yehova. (Yohan 3:16; Rom 5:8) Kushinshaman kwa Yehova kuyipwitining antu akweta impu ya kutentam. (Jeremiy 31:3) Ov, wiyova kwikal piswimp nakash ni Yehova mulong wa kushinshaman kumekeshinau ni kukezay kumekesh? Mulong tusotin kusej piswimp ni Nzamb, itiyijan rukat rend mu kwitekin mupak wa kumusadil mu mutapu ushinshamena.
a Chimeken anch, dizu diakarumunau anch “kushinshaman” mu 2 Samwel 22:26 mu ma Bibil makwau adikarumwin anch “kuwap” ap “rukat ra kashinsh.”
-
-
“Kwijik Rukat Rawonsu ra Kristu”Sejany Piswimp Kudi Yehova
-
-
SHAPITRE 29
“Kwijik Rukat Rawonsu ra Kristu”
1-3. (a) Ov, chom ik chamubachika Yesu chakwel asota kwikal mudi Tatukwend? (b) Ov, milad ik ya rukat ra Yesu tukeza kushinshikin?
OV, WAMENAP kal mwan mukemp usadina usu wa kwikal mudi tatukwend? Mwan winou ukutwish kwimburij mutapu wa kwend, wa kulond ni yisal ya tatukwend. Kupwa, ukushiken ku kwikal ni yany ya muspiritu ni ya mashakamin ya tatukwend. Mwaning, mutapu umukatinay ni kumusanger tatukwend chawiy chikutwisha kumubachik mwan chakwel ikala mudi tatukwend.
2 Ov, chidi nchik piur pa urund udia pakach pa Yesu ni Tatukwend wa mwiur? Yesu walonda dichuku dimwing anch: “Nimukatil Tatuku.” (Yohan 14:31) Kwikil ukutwisha kumukatish Yehova kumupandakenamu Mwanend, wadinga ni Tatuku kudiosh pasak kurutu kwa kutang yitangil yiney yawonsu. Rukat riner rawiy ramubachika Mwan chakwel asota kwikal mudi Tatukwend.—Yohan 14:9.
3 Mu mashapitre ma kwinsambishil madia mu buku winou, twisambina piur pa mutapu wimburijay Yesu dikand, kutentam, ni manangu ma Yehova mu mutapu umwing uwanyidina. Ov, mutapu ik wamekeshay Yesu rukat ra Tatukwend? Shinshikinany amboku piur pa milad yisatu ya rukat ra Yesu—muchim wa kwipan, ranaken rend, ni muchim wend wa kulikishin.
“Kwikil Muntu Ukweta Rukat Rujim Rupandaken Riner”
4. Ov, mutapu ik wapanay Yesu chilakej chiwamp nakash cha muchim wa kwipan?
4 Yesu wapana chilakej chimwing chijim nakash cha muchim wa kwipan wa rukat. Muchim wa kwipan urumburikin kutek maswir ma antu akwau kurutu kwa maswir metu. Ov, mutapu ik wamekeshay Yesu rukat riner? Amwinend warumburila anch: “Kwikil rukat rupandakena kujimb mudi muntu kufa mulong wa arund nend.” (Yohan 15:13) Yesu wapana kwa kwisotil mwom wend uwanyidina mulong wetwetu. Ndiy wasala chisal chimwing chijim nakash cha rukat kupandakanamu antu awonsu. Yesu wamekesha kand muchim wend wa kwipan wa rukat mu mitapu yivud.
5. Ov, mulong wak kudiokal mwiur kwading kwipan kwa rukat kwa Mwan kapokal wa Nzamb?
5 Padingay mwiur, Mwan kapokal wa Nzamb wading ni yisend yimwing yijim nakash. Wading mu urund umwing wa piswimp nakash ni Yehova ni yitangil yivud ya muspiritu. Chikalap nchik yisend yiney ya piur, Mwan winou mukatish “washa ndond yend ku rukat rend amwinend, watambul ndond ya ukashalapol. Wafanakana mudi antu.” (Filip 2:7) Ndiy weza kwa kwisotil chakwel ashakama pakach pa antu akayitil mu mangand ‘mayikedilau kudi Sakudimban.’ (1 Yohan 5:19) Ov, kwadingap kwipan kwa rukat kwa Mwan a Nzamb?
6, 7. (a) Mu mutapu ik wamekeshay Yesu muchim wa kupan wa rukat mu mudimu wend wa kulejan pa divu? (b) Ov, chilakej ik chimwing chikash cha muchim wa kwipan wa rukat chalejanau mu Yohan 19:25-27?
6 Mu mudimu wend wa kulejan pa divu, Yesu wamekesha mu mitapu kushalijan muchim wa kwipan wa rukat. Wading kamu ni muchim wa kupan. Yesu wakwachika nakash nich mudimu wend wa kulejan chawiy cha kanganay kwiswedish mudi mwadingau ni kuswedish antu avud. Chawiy chalonday anch: “Amiyeu akwet jindond jau ja kulal, niyau atujil akwet yinswal yau, pakwez Mwan a Muntu kakwetap pa kulal ap pa kwiswedishin.” (Mateu 8:20) Padingay mwin kusong mabay wija mudimu wend nawamp, Yesu wela kwitekin chisu chakwel atunga chikumbu chend chiwamp nakash ap kusal yitwamb yiwamp yelay kulandish mulong wa kwikal nich nfalang jivud. Pakwez kasadilap ukaliweny wend mulong wa kukimbijol yom ya kumujimbu.
7 Chilakej chimwing chikash cha muchim wa kwipan wa rukat wa Yesu achilejen mu Yohan 19:25-27. Tongin bil pinipa Yesu wading utongin nakash pa yom yivud urel kurutu kwa rufu rend. Padingay pa mutond wa mar, ndiy wading ni kutongin piur pa in kwilej end, mudimu wa kulejan, ni kushinshaman kwend ni mutapu ik kushinshaman kwinoku kukeza kwikal ni usu pa dijin dia Tatukwend. Chakin kamu, machuku ma kurutu ma antu awonsu mading mu makas mend! Chikwau kand, kurutu kwa kufa kwend, Yesu wamekesha anch wading ukat kumubangidin makwend, Mariy, wadinga mwadiamufu pa chisu chinicha. Yesu wamuleja kambuy Yohan anch amulama Mariy mudi makwend, ni pa chisu chinicha kambuy winou wamusenda Mariy kwol kwend. Yesu wabangina piur pa maswir ma muspiritu ni ma kumujimbu ma makwend. Chading chisal cha muchim wa kupan wa rukat mud ik!
“Ndiy Wayovila Riy”
8. Ov, chom ik chirumburikina dizu dia Grek disadidinau mu Bibil mulong wa kwisambin piur pa riy ra Yesu?
8 Yesu wading ni riy mudi mwadingay Tatukwend. Bibil ulejen anch Yesu wasala usu wa kuyikwash antu adinga mu mar mulong wasota nakash kusal mwamu. Mulong wa kwisambin piur pa riy ra Yesu, Bibil usadidil dizu dia Grek diakarumunau anch “wayovila riy.” Mwin kwilej umwing walonda anch: ‘Dizu dined disambidin . . . Chovil chimubachikina muntu mu mwikadil wend. Didi dizu dikash dia Grek dimekeshina kwikal ni riy.’ Shinshikinany bil mikadil yimwing yasala anch riy rimubachika Yesu kuyikwash antu.
9, 10. (a) Ov, chom ik chasala anch Yesu ni atwimbuy end akimba ndond ya kwiswedishin? (b) Ov, chom ik chasalay Yesu payikangeshau kwiswedish kudi chisak chijim ni mulong wak?
9 Chamubachika chakwel awanyisha maswir mau ma muspiritu. Yafundau mu Marko 6:30-34 yimekeshin chamubachika Yesu chakwel ayovila antu riy. Tongin bil yashikena. Atwimbuy asangara nakash, mulong apwisha kwendangan kwau mu mudimu wa kulejan. Achirika kudi Yesu ni asangera kulejan piur pa yom yawosu yamanau ni yateshau. Pakwez chisak chijim cha antu chakumangana kand, ni chasala anch Yesu ni atwimbuy end akanganya ap chisu cha kudia. Patalay nawamp, Yesu wamana anch atwimbuy end aziya nakash. Chawiy chayilejau anch: “El tuyany kwi ndond ya ayinetu chakwel tukiswedishaku.” Pandamau mu wat, auka kwiyand kwa Karung ka Galalia mulong wa kukimb ndond yakad masok. Pakwez chisak cha antu chayimana mutapu wayau. Antu akwau atesha kand anch ayakal. Awonsu aya mau ni ashika kumutambu ukwau kurutu kwa waat mwadinga Yesu ni atwimbuy end!
10 Ov, Yesu wova kuyip mulong ayikangesha kupim? Bwat! Ndiy wova ushon mu muchim wend pamanay anch chisak chinech cha tunan twa antu, chading chimuchingedin. Marko wafunda anch: “Wamana chisak chijim cha antu, ndiy wayovila riy mulong ading mudi amikoku akad kafung. Chad ndiy wasambisha kuyilej yom yivud.” Yesu wamana anch antu inay awonsu adinga nich kuswir kwa yom ya muspiritu. Ading mudi amikoku ayila oku ni oku, pakad kafung wa kuyitakel ap kuyilam. Yesu wading wij anch antu avud ayidiula kudi antakel a chirelijon, afanyidina kuyilam nawamp atufung. (Yohan 7:47-49) Payovila antu inay riy mu muchim wend, ndiy wasambisha kuyilej “yom ya Want wa Nzamb.” (Luka 9:11) Chimeken anch Yesu wayovila riy kurutu kwa kuman mutapu welau kwakul ku yom yelay kuyilej. Chawiy lel, chidi mulong wayovila riy chawiy chamubachika ku kuyilej, chidiap anch wayileja kupwa wayovil riy bwat.
“Watandjeka chikas, wamukwat”
11, 12. (a) Ov, mutapu ik ading ayimenau in musong wa mak pa chisu chafundau Bibil, pakwez chom ik chasalay Yesu pamusejinau kudi muntu umwing wadinga “muyej wa mak”? (b) Ov, mutapu ik wiyovay muyej wa mak pamukwatau kudi Yesu, ni uman ik wapanau kudi mwingang umwing umekeshina chinech?
11 Wapwisha mar ma antu. Pamanau anch Yesu wading kamu ni riy, antu a mayej kushalijan eza kudi ndiy. Chinech chamekana patok pamulondulau Yesu kudi chisak chimwing, muntu umwing wadinga “muyej wa mak” wamusejina Yesu piswimp. (Luka 5:12) Pa chirung chafundau Bibil, ayidiosha in musong wa mak ni kuyitek pol pa chibeng mulong wa kwipuk kuyitantanesh antu akwau. (Kuchind Michid 5:1-4) Kupwa, antakel a relijon ateka niyawiy malejan mau makash piur pa muntu ukweta musong wa mak ni yany yau yikash.a Pakwez, tal yalonday Yesu piur pa muntu ukweta musong wa mak: “Muyej a mak weza kudi Yesu, wamwasin manungun pansh, wamulembijek anch: “Anch ey ukatil, ukutwish kwingok.” Chad Yesu wamwovila riy nakash, watandjeka chikas, wamukwat, wamwel anch: “Nikatil kukok, chawiy katat yerik!” Pawiy kamu pinipa musong wa mak wamupwa.” (Marko 1:40-42) Yesu wading wij anch muntu winou wa musong wa mak kafanyinap kwikal pakach pau bwat. Pakwez, pa ndond pa kumwopat, wamwovila kamu riy ni wasala chom chimwing chelap kusalik, wamukwata!
12 Ov, mwin musong wa mak wamana nchik pamukwatau? Chilakej, shinshikin yom yimwing yashikena. Mwingang Paul Brand, wija kwok musong wa mak urumburil piur pa yom yimwing yashikena padingau ni kumwok mujej umwing mu Inde. Padingay ni kumwipul chakwel amuleja mutapu ik ukatay kwiyov, mwingang winou wamukwata pa makij ni wasambisha kumulej mwon ufanyidinay kusadil kusutil kudi muntu mukwau wading ukat kumurumburil mu ridim radingay ni kutesh mwin musong wa mak. Kukashimuk, mwin musong wa mak wasambisha kudil. Mwingang wamwipula anch: “Ov, kudi chom chiyimp chinalonda kal?” Mwin kurumburil mu rudim rukwau wamwipula nsand winou mu rudim rend kupwa wamwakula Mwingang anch: “Bwat. Ulondin anch udidin mulong watek kal chikas chey pa makij mend. Mulong pasutin kal mivu yivud, kwikil muntu ap umwing wamukwata.” Katat kudi mwin musong wa mak wakwatau kudi Yesu, chisal chinech chikala kand cha usey nakash, mulong ndiy wayerika ku musong wend wasala anch antu awonsu amuchina!
13, 14. (a) Ov, anany atanay Yesu pashikay piswimp ni ul wa Nain, ni chom ik chasala anch mwikadil winou wikala wa ushon kamu? (b) Ov, chom ik chasalay Yesu pamwovilay mwadiamufu wa Nain riy?
13 Wasala usu wa kudiosh ushon. Yesu wova kuyip nakash mulong wa mar ma antu akwau. Chilakej, tal yom yalejanau mu Luka 7:11-15. Yiney yasadika mu chikunku cha mivu yasadika mudimu wend. Piswimp ni ul umwing wa Nain wa mu Galalia, Yesu watanijana ni antu ading ayil mulong wa kujik. Yom yashikena yading ya ushon nakash. Mulong nsand wafa wading mwan ikundj umwing kusu, ni makwend wading mwadiamufu. Chimeken anch Mband winou wamana kand mar minam pafay nfumwend. Pinipa mwanend winou wading pamwing ap muntu umwing kusu umukwashina. Chamekana kand anch kwading antu avud ading akad kudil ni in kuwang miminy ya chidil. (Jeremiy 9:17, 18; Mateu 9:23) Pakwez, Yesu wamushinshikina ching kusu maku winou mutapu mwadingay ni ushon ni kuya piswimp ni ulal pading palelay mwanend ikundj.
14 Yesu “wamwovila riy” maku winou. Kupwa wamukasikesha anch: “Lik kudil.” Pakad kumutazuk, ndiy waseja piswimp ni wakwata ku chital. Chad ading achisendila ni antu awonsu imana. Kupwa Yesu walonda nich dizu dikash kurutu kwa chital chinech anch: “Murund nam! Nakulej anch, lank!” Ov, chom ik chashikena? “Mufu walanka, washakam, wasambish kulond” mudi muntu walanka mu tul tumwing tukash! Bibil ulejen kand mazu mamwing makash anch: “Chad Yesu wamupana kudi makwend.”
15. (a) Ov, rusangu ra Bibil piur pa riy ra Yesu rimekeshin chom ik pakach pa riy ni yisal? (b) Ov, mutapu ik tukutwisha kumwimburij Yesu pa chinech?
15 Ov, chom ik twilejina piur pa jinsangu jinej? Yisu yivud, riy ramekana kusutil ku yisal. Yesu kelap kusambish kuman antu akwau mu mar pakad kuyovil riy, ni kelap kuyovil riy pakad kusal chom ap chimwing. Ov, mutapu ik tukutwisha kulondul chilakej chend? Pitudia in Kristu, tufanyidin kulejan rusangu ruwamp ni kwikadish in kwilej. Cha kusambish, chidi mulong tumukatin Nzamb. Tufanyidin kuvurik anch, udi kand mudimu wa riy. Anch twayovil antu akwau riy mudi mwasalay Yesu, muchim wetu ukez kutubachik chakwel tusala usu wetu wawonsu mulong wa kuyilej rusangu ruwamp. (Mateu 22:37-39) Ov, chidi nchik piur pa kumekesh riy retu pantaliken ni ambay netu akaritiy amena mar ap adia mu chidil? Tukutwishap kuyok mu chilay ku mayej ma ku mujimbu ap kuyilangwish ku rufu. Pakwez, tukutwish kumekesh riy retu kusutil ku mazu mawamp ap ku yisal yiwamp.—Efes 4:32.
“Tatuku, yilikishina!”
16. Ov, chom ik chimekeshina anch Yesu wayilikishina antu akwau ap padingay ku mutond wa mar?
16 Yesu wilikeja nakash rukat ra Tatukwend mu mutapu ukwau wa usey nakash—ndiy wading “witenchikin mu kulikishilan.” (Kuseng 86:5) Yesu walikishina djat ni padingay pa mutond wa mar. Amujipa rufu rimwing ra usany nakash, mulong amupampa ku makas ni ku mend yend, ov, chom ik chalonday Yesu? Ov, wamuleja Yehova anch ayijipa antu inay amusala mwamu? Pakwez, ndiy walonda anch: “Tatuku, yilikishina! Mulong awiy kijap yom yisadilau.”—Luka 23:34.b
17-19. Ov, mu mutapu ik wamekeshay Yesu anch ndiy wamulikishina chakin kamu kambuy Pita pamulikay tupamp tusatu?
17 Mutapu wamulikishinau kambuy Pita kudi Yesu ukutwish kwikal kand chom chikwau cha usey nakash. Chimeken anch Yesu wamukata chakin kamu Pita. Uchuku wa nsudiel wa mwom wa Yesu pa divu pa Nisan 14, Pita wamuleja anch: “Nsalejam, am nitiy kal kuya ni yeyey mu rukan, nikufa kand ni yeyey!” Kupwa pasuta chisu chikemp, Pita watadika tupamp tusatu anch kamwijap Yesu! Bibil utulejin chashikena patadikay Pita tupamp tusatu anch: “Chad Nsalejetu Yesu wakarumuka, wamutal Pita neeng.” Povay kuyip nakash mulong wa kulim kwa chitil chend, Pita “wabudika, waya ni kushikok kudil.” Pafay Yesu pa dichuku dinidia, kambuy winou wiyipula chakin kamu anch, ‘Ov, Mwant wam wanlikishina kamu?’—Luka 22:33, 61, 62.
18 Pita kelap kuchingel chisu chilemp pakad kutambul chakul ku chipul chinech. Yesu wavumbuka pamanch pa Nisan 16, ni chimeken anch Yesu waya kumuman Pita pa dichuku dinidia. (Luka 24:34; 1 Korint 15:4-8) Ov, mulong wak Yesu wamuteka mwamu pa ndond ya kusambish kambuy walika nakash anch kamwijap? Yesu wasota pamwing ap kumukasikesh Pita wakarumuka anch Mwant wend wading umukatin ni umukwatin kand nich usey. Pakwez Yesu wasala kand yom yikwau yivud kupwa kwa kumukasikesh Pita.
19 Pasuta chisu, Yesu wamekana kudi in kwilej end ku Karung ka Galalia. Pa chisu chinicha, Yesu wamwipula Pita tupamp tusatu anch umukatin mulong (ndiy wamulika tupamp tusatu.) Kupwa kwa kumwakul kapamp ka kasatu, Pita wamwakula anch: “Nsalejam, en yen wijanya yom yawonsu. En wijany kal anch, am nikukatilany!” Chidi chakin, mulong Yesu ukweta ukaliweny wa kwijik yidia mu mudimu wa muntu wading wij nawamp anch Pita wading umukatin. Chikwau kand, Yesu wamwinkisha Pita chisu cha kumekesh anch umukatin chakin kamu mwant wend. Chikwau kand, Yesu wamwinkisha Pita mudimu wa ‘kuyilam amikoku’ end. (Yohan 21:15-17) Kupwa, Pita watambula mudimu wa kulejan. (Luka 5:10) Yesu wamekesha anch wading umuchingejin kamu mulong wamwinkisha kand yisend yikwau yijim—ya kuyilam antwend ela kwikal in kwilej a Kristu mu machuku ma kurutu. Pasuta chisu chikemp, Yesu wamwinkisha Pita mudimu umwing ukash mu mujikit wa kuyikadish in kwilej. (Midimu 2:1-41) Chinech chamusangaresha Pita mud ik pa kwijik anch Yesu wamulikishina ni wadandamena kumuchingejin kamu!
Ov, ‘Wij Rukat Rawonsu ra Kristu’?
20, 21. Ov, mutapu ik tukutwisha kushiken ku “kwijik rukat rawonsu ra Kristu”?
20 Chakin, Dizu dia Yehova disambidin mu mutapu umwing wa ufun nakash piur pa rukat ra Kristu. Ov, mutapu ik tukutwisha kwakul ku rukat riner ra Yesu? Bibil utukasikeshin anch tufanyidin “kwijik rukat rawonsu ra Kristu.” (Efes 3:19) Mudi mutwamena, yalejanau mu Rusangu Ruwamp ra mwom wa Yesu ni mudimu wend wa kulejan yitulejen yom yivud piur pa rukat ra Kristu. Chawiy lel, kushiken ku “kwijik rukat rawonsu ra Kristu” kwitin yom yivud nakash kupandakenamu kwilej yom yilejenay Bibil piur pendendiy.
21 Dizu dia Grek diakarumunau anch “kwijik” dirumburikin kwijik “mu yisal, ap kusutil ku yom yikata kushiken.” Anch twamekesh rukat mudi mwasalay Yesu—mu kwipan pakad choy mulong wa antu akwau, mu kuwanyish nich riy maswir mau, mu kuyilikishin nich muchim wetu wawonsu—chawiy lel tukutwish kwjik nawamp yovil ya Yesu. Mu mutapu winou, kusutil ku yikata kutushiken mu mwom tukez kushiken ku “kwijik rukat rawonsu ra Kristu.” Kangal twavuramenany anch twashiken ku kwikal mudi Kristu, tukez kwikal piswimp ni muntu wilikejay Yesu nakash, Nzamb wetu wa rukat, Yehova.
a Yijil ya antakel a relijon yalikisha kusej piswimp ni muntu ukweta musong wa mak mwishin mwa metre umwing ni asantimetre 80, ap ametre 45 anch kwading rinkind. Buku umwing watazukau anch Midrash Rabba wisambidin piur pa ntakel umwing wa relijon wading ujingamen chakwel kangal wamuman muntu ukweta musong wa mak ni piur pa mukwau wading ukat kuyidjibwil mayal chakwel aya kuns. In musong wa mak amana kamu mar mulong asambisha kuyopat, kuyisip, ni kuyikis.
b Chikunku cha kusambish cha Luka 23:34 achidiosha mu mikand yimwing ya pasak. Pakwez, mulong mazu minam mading kand mu mikand yikwau yafundau, amateka mu Traduction du monde nouveau ni mu ma Bibil makwau makarumunau. Yesu wisambina patok piur amasalay in Rom amupampa. Kadingap ij chadingau ni kusal, ap chadingay Yesu chakin kamu. Chawiy lel, antakel a relijon asala anch amujipa Yesu ading antu ayimp nakash, mulong asala yom yadingau yijau ni atakela kukwat mupak winou. Kudi antu avud pakach pau chading chikasiken kuyilikishin.—Yohan 11:45-53.
-
-
“Chifanyidin En Kwikal Nich Rukat”Sejany Piswimp Kudi Yehova
-
-
SHAPITRE 30
“Chifanyidin En Kwikal Nich Rukat”
1-3. Ov, chom ik chikeza kutushiken anch twalondul chilakej cha Yehova cha kumekesh rukat?
“CHIYUKISH cha mwin kupan chipandakenamu cha mwin kutambul.” (Midimu 20:35) Mazu minam ma Yesu mamekeshin uyakin umwing wa usey nakash: Rukat ra kad choy rikwet difut diend. Ap anch kudi yiyukish yivud mu kutambul rukat, kudi kand yiyukish yivud mu kupan, ap mu kumekesh rukat kudi antu akwau.
2 Kwikil muntu wija yom nawamp kumupandakenamu Tatukwetu wa mwiur. Mudi mutwamena mu mashapitre masutina ma chikunku chinech, Yehova udi chilakej chimwing chijim nakash cha rukat. Kwikil muntu wamekesha rukat nakash mwamu; ni kwikil muntu wamekesha rukat mu chisu chimwing chilemp nakash mudi ndiy. Chawiy chimutazukinau Yehova anch “Nzamb muwamp”—1 Timote 1:11.
3 Nzamb wetu wa rukat usotining anch tumwilikeja piur pa kumekesh rukat. Efes 5:1, 2 utulejin anch: “Mwilakejany Nzamb mulong en udiany anend akatilay. Chifanyidin en kwikal nich rukat.” Pitukata kwilikej chilakej cha Yehova cha kumekesh rukat, tumening musangar ujim nakash udiokila ku kupan. Tukweting kand musangar wa kwijik anch tumusangareshin Yehova, mulong Dizu diend ditukasikeshin anch “chifanyidin kukatijan muntu ni mukwau.” (Rom 13:8) Pakwez kudi kand mayingish makwau mamekeshina mulong wak tufanyidin “kwikal nich rukat.”
Ov, Mulong Wak Rukat Ridi ra Usey Nakash
4, 5. Ov, mulong wak chidi cha usey kumekesh rukat rakad choy kudi ambay netu akaritiy?
4 Ov, mulong wak chidi cha usey kumekesh rukat pantaliken ni ambay netu akaritiy? Chidi mulong, rukat ridi kurumburik kwa win Kristu wakin. Pakad rukat, tukutwishap kwikal mu urund wa piswimp ni ambay netu in Kristu, ni cha usey nakash, tukutwishap kwikal nich usey ku mes kwa Yehova. Shinshikinany bil mutapu ik ukasikeshinay Dizu dia Nzamb pa uyakin winou.
5 Uchuku wa nsudiel wa mwom wend pa divu, Yesu wayileja in kwilej end anch: “Katat nakulejany kal chijil chisu anch: “Katijanany muntu ni mukwau. Chifanyidin en kukatijanany muntu ni mukwau mudi am chinakukatanya en. Anch niyen wakatijanany mwamu, chawiy antu awonsu akez kwijik anch, en udiany in kwilejam.” (Yohan 13:34, 35) “Mudi am chinakukatanya en”—mwaning, atulejen kumekesh rukat ramekeshay Yesu. Mu Shapitre wa 29, twamana anch Yesu wapana chilakej chimwing chiwamp nakash mu kumekesh rukat rakad choy, mu kutek maswir ni yisakin ya antu akwau kurutu kwa yisakin yend. Rawiy rukat tufanyidina kumekesh, rakad chom, ni tufanyidin kurimekesh kand ap pol pa chikumangen cha win Kristu. Chikwau kand, rukat ra ukadivar ridi chijingidij chimekeshina anch tudi in kwilej akin a Kristu.
6, 7. (a) Ov, mutapu ik twija anch Dizu dia Yehova dikwatin nich usey nakash kumekesh rukat? (b) Mu mazu mafunday Paul mu 1 Korint 13:4-8 ov, washinshikina pa mulad wisu wa rukat?
6 Ov, chikwikal nchik anch twaburen ritiy? Kambuy Paul walonda anch: “Anch . . . kinikwetap rukat, am nidi mudi rupwambu rukweta masok, ap mudi rubemb rudjimina nakash.” (1 Korint 13:1) Rupwambu rudjimina nakash riletining masok nakash. Pakwez anch ridi rupwambu riletina masot, ma Bibil makwau misambidin piur pa “masok madjimina.” Yiney yidi yilakej yimwing yikash mud ik! Muntu wakad rukat udi mudi chisaj chisadina masot makash makat kuyopat antu pa ndond pa kuyisangaresh. Ov, mutapu ik muntu winou ukwikal mu urund wa piswimp ni antu akwau? Paul walonda kand anch: “Ap anch nikwet ritiy rujim ra kushemunin mikandu, pakwez anch kinikwetap rukat, nidi muntu wamwamu.” (1 Korint 13:2) Tongin bil pa chinech, chikalap nchik yisal yend, muntu wakad rukat udi kwend “muntu wamwamu”! Ov, chimekenap patok anch Dizu dia Yehova dimekeshin anch kumekesh rukat kudi kwa usey nakash?
7 Ov, mutapu ik tukutwisha kumekesh mwikadil winou mu mashakamin metu ni antu akwau? Chakwel tutana chakul ku chipul chinech, shinshikinany pa mazu mafunday Paul mu 1 Korint 13:4-8. Mu verse winou, Paul kashinshikinap ching kusu pa rukat ra Nzamb pantaliken ni yetwetu ap pa rukat retu kudi Nzamb. Pakwez, Paul wisambina piur pa mutapu tufanyidin kumekesh rukat kudi umwing ni mukwau. Ujimbwil yom yimwing yidia rukat, ap yakad kwikal rukat.
Chidia Rukat
8. Ov, mutapu ik kushimpish muchim kukwet usey mu mashakamin metu ni antu akwau?
8 “Rukat rikat kushimpish muchim.” Kushimpish muchim kurumburikin kand kulikishijan umwing ni mukwau. (Kolosay 3:13) Ov, tuswiridin kamu kushimpish muchim kwinoku? Chimeken anch antu akad kuwanyin asadina pamwing chisu ni chisu akutwish pamwing ap kwiyovish kuyip ap akadivar netu in Kristu akutwish kutwovish kuyip ni etu tukutwish kuyisadil chilik chimwing. Pakwez, kushimpish muchim kukutwish kutukwash kupwish milong yikemp mu mashakamin metu ni antu akwau pakad kuyipish chisambu mu chikumangen.
9. Ov, mu mitapu ik tukutwisha kumekesh kudimuk kudi antu akwau?
9 “Rukat . . . rudimukin kand.” Kudimuk kumekening mu yisal ni mu mazu mawamp. Rukat rikat kutubachik kuman mutapu wa kumekesh kudimuk kudi antu aswiridina ukwash. Chilakej, mbay netu mukaritiy unanapina ukutwish kwikal nich kuswir kwa kumwendin ni kumukasikesh mulong uburedin murund. Nambaz ulamina an amwinend ap ukweta ikundj wakad kwitiyij ukutwish kukwash nich kuswir kwa kutambul ukwash. Muntu uyedina ap ukweta yikokujol yikwau usotining kutesh mazu ma dikasikesh madiokila kudi murund ushinshamena. (Jinswir 12:25; 17:17) Anch twasal usu wa kumekesh kudimuk mu mitapu yiney, tukez kumekesh chakin kamu anch tukwet rukat.—2 Korint 8:8.
10. Ov, mutapu ik rukat ritukwashin kukasikesh ni kulond uyakin, ap anch chiswapelap kusal mwamu?
10 “Rukat . . . rikat kusanger mu uyakin.” Bibil mukwau ulejen anch: ‘Rukat . . . rikat kwitekang nich musangar ku uyakin.’ Rukat ritubachikining kukasikesh uyakin ni ‘kulond uyakin kudi muntu ni mukwau.’ (Zakariy 8:16) Chilakej, anch mukatish netu wasadil chitil chikash, rukat retu kudi Yehova—ni kudi mukayitil—rikez kutukwash kukasikesh yijil ya Nzamb pa ndond pa kupakish kuninet, kuyingish yisal yiyimp, ap kulejan yom ya makasu. Chawiy lel, chikutwish kukasikan kwitiyij uyakin. Pakwez, mulong wa uwamp wa mukatish netu, tukusot anch atambula ni itiyija kukand kwa rukat kudiokila kudi Nzamb. (Jinswir 3:11, 12) Rukat ra win Kristu, ritukasikeshin “kusal yom yiwamp.”—Hebereu 13:18.
11. Mulong rukat “kirukubangangakup milong,” ov, mwikadil ik tufanyidina kukudish pantaliken ni yilim ya ambay netu akaritiy?
11 “Rukat . . . kirukubangangakup milong.” Dizu dined dirumburikin anch ‘ribwikin yom yawonsu.’ Pita wa Kusambish 4:8 ulejen anch: “Rukat rikat kubwik miril ya tuyimp.” Mwaning, mwin Kristu ukweta rukat ukutwishap kumekesh kuburen kuwanyin ni yilim ya akadivar nend in Kristu. Yisu yivud, ulim ap uyimp wa ambay netu akaritiy anch ukepin kwau mulong wa kuburen kuwanyin chitwishikin kuubwik nich rukat.—Jinswir 10:12; 17:9.
Rukat ritubachikin ku kuyichingejin akadivar netu
12. Ov, mutapu ik wamekeshay kambuy Paul anch ‘wachingedina uwamp kudiay Filimon, ni dilejan ik tukweta kusutil ku chilakej chinech cha Paul?
12 “Rukat . . . rikat kutukasikesh yisu yawonsu kulam ritiy retu.” Bibil mukwau ulejen anch rukat ridi ‘kumuchingejin mukwau ni kuchingel anch asala uwamp.’ Tufanyidinap kuyitongin ambay netu akaritiy ching kusu uyimp, ap kwidjidjek piur pa yibachikin yau. Rukat rikez kutubachik ‘kuyichingejin [akadivar netu] ni kuchingel anch asala uwamp’.a Chilakej, tal yafunday Paul kudi Filimon. Paul wafunda mukand winou mulong wa kumukasikesh Filimon chakwel amwaka nawamp Onezim muswik wachirika kudi want wend ni wikala kand mwin Kristu. Pa ndond pa kumushindil Filimon, Paul ukat kumwilembil mulong wa rukat. Ni wamekesha ruchingej rend anch Filimon ukez kusal chom chiwamp, palondinay anch: “Nij nawamp, pinifundila mukand winou anch, ey ukwintesh mudi munikwitila. Chakin, nij anch, ey ukez kupandakeshamu kusal yom yinikwitila.” (Verse wa 21) Anch rukat ritubachikin kuyichingejin akadivar netu, akez kwikasikesh chakwel asala usu wau wawonsu.
13. Ov, mutapu ik tukutwisha kumekesh anch tuchingejining kuman uwamp kudi akadivar netu?
13 “Rukat . . . rikat kutukasikesh . . . ruchingej retu.” Ap anch rukat rikat kuchingejin, rikwetin kand ritiy. Rukat risadining anch tuchingejina uwamp kudi akadivar netu. Chilakej, anch mukadivar umwing “wawa mu yitil,” tukat kuchingejin anch ukez kwitiyij ku usu wawonsu tusadina chakwel akarumuka. (Galatia 6:1) Tukwet kand ruchingej anch antu awonsu aziyina mu ritiy akez kuyerik. Nich kushimpish muchim, tukez kusal usu wetu wawonsu chakwel ikala akash mu ritiy. (Rom 15:1; 1 Tesalonik 5:14) Ap anch mukatish netu wabwambuk, tukutwishap kushadish ruchingej anch ukez kukarumuk dichuku dimwing ni kumuchirikin kand Yehova, mudi mwan washadika wisambiday Yesu mu chilakej chend.—Luka 15:17, 18.
14. Ov, mutapu ik kujijaman kwetu kukutwish kwikal mu chak mu chikumangen, ni mutapu ik rukat rikutwisha kutukwash mu mikadil yiney?
14 “Rukat . . . [rikat] kushimpish muchim.” Kujijaman kutukwashining kwiman dang chikalap nchik yikokujol ap mar makutwisha kutushiken. Yikokujol yiney yidiokilingap ching kusu pol pa chikumangen bwat. Yisu yikwau, yidiokiling ap mukash mwa chikumangen. Mulong wa kuburen kuwanyin, akadivar netu akutwish kutunenganesh. Chikutwish kwikal ap mazu mayimp makutwisha kutunenganesh. (Jinswir 12:18) Ap mulong wakad kupwish nawamp kukwatijan nich chitongijok chetu. Chisal chiyimp cha mukadivar ulimishinau mu chikumangen chikutwish kutwovish ujim ni kwiyipul anch: ‘Ov, mutapu ik mwin Kristu ukutwish kusal mwamu?’ Anch milong yiney yashiken, ov, tukudiokal mu chikumangen ni kulik kudandamen kumusadil Yehova? Tukusalap mwamu anch tukwet rukat! Mwaning, rukat rikez kutukangesh kutubwik pa mes kudi yilim ya mukadivar ni kuburen kujingunin chom chiwamp ap chimwing mu muchim wend ap mu chikumangen chawonsu. Rukat rikez kutukwash kushal ashishamena kudi Nzamb ni kulamat ku chikumangen chikalap chikutwishay kulond ap kusal muntu mukwau wakad kuwanyin.—Kuseng 119:165.
Chakad Kwikal Rukat
15. Ov, mukau uyimp chom ik, ni mutapu ik rukat rikeza kutukwash chakwel twipuka kwikal nich chovil chinech chiyimp?
15 “Rukat kirikwetap mukau.” Mukau uyimp ukutwish kusal anch tusambisha kusot yikwetau antu akwau, yom yau, yisend yau ap ukaliweny wau. Mukau winou uding wa choy, chovil chiyimp chikutwisha kudiosh chisambu mu chikumangen. Ov, chom ik chikeza kutukwash kurish nich “mukau”? (Jakobu 4:5) Chidi rukat. Mwikadil winou wa usey nakash ukutwish kutukwash kusanger pamwing ni antu akweta yom yivud mu mwom kutupandakenamu etu. (Rom 12:15) Rukat rikez kutukwash kwipuk kujiman anch asambish kumushiman muntu mukwau mulong wa ukaliweny wend ap yisal yend yishimokishena nakash.
16. Anch tuyikatin chakin kamu akadivar netu, ov, mulong wak tufanyidin kwipuk kwibaz piur pa yom tusadina mu mudimu wa Yehova?
16 “Rukat kiribazilap ap kwishimek.” Rukat rikat kutukangesh kumekesh patok ukaliweny wetu ap midimu yetu yikash. Anch tuyikatin chakin kamu akadivar netu, ov, mutapu ik tukutwisha kumekesh chisu chawonsu kutwish kwetu mu mudimu wa kulejan ap mu yisend yetu mu chikumangen? Kwibaz kwinoku kukutwish kuyiziyish antu akwau ni kumekesh anch adi mwishin nakash. Rukat ritulikishin kwibaz piur pa yom yitukwashinay Nzamb mu mudimu wend. (1 Korint 3:5-9) Chikwau kand, rukat rikatap “kwishimek,” Testament Musu ni Kuseng ulejen anch “kirikwibazangip.” Rukat ritukangeshining kwitek ayinetu piur.—Rom 12:3.
17. Ov, rukat ritubachikin kwikal nich chitongijok ik pantaliken ni antu akwau, ni yaku ya mutapu ik tufanyidina kwipuk?
17 “Rukat kirukwetap dichim.” Muntu wakad dichim udi muntu ukweta chaku chiyimp ap yisal yiyimp nakash. Kusal mwamu kudi kuburen rukat, mulong kumekeshin kuburen kalimish pantaliken ni yovil ap ukash wa antu akwau. Chinyim ni chinech, rukat ridi uwamp utubachikina kuyilimish antu akwau. Rukat rimekeshining yisal yiwamp, yaku yimusangareshina Nzamb, ni kalimish pantaliken ni ambay netu in Kristu. Chawiy lel, rukat rikez kusal anch twipuka kwiyandjik mu “milong yiyimp”—ap yisal yawonsu yikutwisha kuyipwakal ap kuyovish akadivar netu in Kristu kuyip.—Efes 5:3, 4.
18. Ov, mulong wak muntu ukweta rukat kakatap kuyishindilang antu akwau chakwel asala yom mudi musotinay?
18 “Rukat kirukwetap . . . kwitong.” Bibil umwing ulejen pinap anch: “Rukat rikatap kuyishindilang antu akwau chakwel itiya chitongijok chend.” Muntu ukweta rukat kakatap kwitang anch asala yom yawonsu mudi musotinay bwat, ap kulond anch chitongijok chend chawiy kusu chidia chakin bwat. Kakatap kuyibachikang antu akwau, ap kusadil usu wend chakwel itiyija chitongijok chend. Kwitutul kwinoku kumekeshin chilik kanang cha kwibaz, chawiy chilejenay Bibil anch: “Kwibaz kukat kusambeliku chad lel kusheshik.” (Jinswir 16:18) Anch twayikat chakin kamu akadivar netu, tukez kulimish yitongijok yau, ni anch chitwishikin tukwitiy yitongijok yau. Muchim wa kwitiy ukwatijadin nich mazu mafunday Paul anch: “Kangal wasot kusu ching kuwap kwey amwiney, pakwez sot kuwap kwau akwen.”—1 Korint 10:24.
19. Ov, mutapu ik rukat rikutwisha kutukwash chakwel tusala uwamp ap anch antu akwau atusala uyimp?
19 “Rukat . . . kirukwovangap ujim swa . . . kirukumulaminangap muntu kuyip.” Muntu ukweta rukat kakatap kujimenang swa mulong wa yom yilondinau ap yisadinau antu akwau. Ap anch chitwishikin kujiman pamwing ap patusadinau uyimp, pakwez rukat rikat kutukangesh kushal chisu chilemp ni ujim winou. (Efes 4:26, 27) Tufanyidinap kudandamen kuchind mazu ni uyimp watusalau, chakwel tulika kuyivuramen, pakwez, rukat rikutubachuk ku kumwilikej Yehova. Mulong, mudi mutwamena mu Shapitre wa 26, ndiy ukat kulikishang anch chifanyidin kusal mwamu, ni ukat kuvuramen, mu mutapu wa kwel anch kakatap kudandamenang kutufish nich mulong wa yitil yetu anch twakarumuk. Ov, tukwetap musangar wa kwijik anch Nzamb wetu wa rukat kalaminingap mu muchim wend uyimp twasala?
20. Ov, chom ik tufanyidina kusal anch mbay netu mukaritiy wasal chitil ni yom yiyimp yamushiken?
20 “Rukat kirukusangerangap mu kuyip.” Bibil mukwau ulejen anch: “Rukat rikatap kusangerang mulong wa yitil ya antu akwau.” Ni mukwau kand anch: “Rukat kakatap kusangerang pasadilau antu akwau uyimp.” Mulong rukat rikatap kusangerang mulong wa kuburen kutentam, chawiy lel, tukutwishap kulikidil uyimp wa mutapu wawonsu. Ov, chom ik tukusala anch mbay netu mukaritiy wasal chitil ni yibudikin yiyimp yamushiken? Rukat rikutwishap kusal anch tusangera ni tulonda anch ‘Chiwamp chading chifanyidina kumushiken!’ (Jinswir 17:5) Pakwez, tufanyidin kusanger anch mukadivar wasala chitil kupwa wakarumuk ni wamuchirikin Nzamb.
“Mutapu wa Mwom Upandakenamu Mitapu Yawonsu Kuwap”
21-23. (a) Ov, chom ik chasotay Paul kulond palonday anch “[rukat] rushiching chikupu”? (b) Ov, chom ik chikezau kwisambidin mu shapitre wa nsudiel?
21 “Rukat rushiching chikupu.” Ov, chom ik chasotay Paul kulond kusutil ku mazu minam? Mu verse winou, ndiy wisambina piur pa yipan ya muspiritu yadinga pakach pa in Kristu a kusambish. Yipan yiney yamekesha anch dilau dia Nzamb diading pa chikumangen chisu. Chikwau kand, in Kristu awonsu kadingap ni usu wa kwok, kubwak, ap kulond jindim kushalijan. Pakwez, chinech chadingap cha usey; mulong yipan yiney ya kusal yilay yafanyina kupwa. Chaad, chom chimwing chafanyina kushalaku, chom chimwing chafanyinay mwin Kristu mwawonsu kukudish. Chading cha usey nakash kupandakenamu yipan yawonsu ya kusal chilay. Chawiy lel, Paul watazuka chom chinech anch “mutapu wa mwom upandakenamu mitapu yawonsu kuwap.” (1 Korint 12:31) Ov, “mutapu wa mwom upandakenamu mitapu yawonsu kuwap” wading ik? Wading rukat.
Antu a Yehova akat kuyimenang kusutil ku rukat rimekeshinau kudi umwing ni mukwau
22 Chikwau kand, rukat ra win Kristu risambinay Paul “rushiching chikupu,” ap rikezap kupwa dichuku ap dimwing. Nlel unou, chidi kand kusutil ku muchim winou wa kwipan kwawiy tukutwisha kuyijingunin in kwilej a Kristu akin. Ov, tumeningap uman wa rukat riner mu yikumangen ya in kumwifukwil Yehova adia mu mangand mawonsu? Rukat riner rikez kwikalaku chikupu, mulong Yehova ukat kuyishilamu atushalapol end ashinshamena mwom wa chikupu. (Kuseng 37:9-11, 29) Chawiy lel, salany usu wetu wawonsu chakwel ‘twikala nich rukat.’ Mu kusal mwamu, tukez kuman musangar udiokila ku kupan ni tukez kudandamen kwikal nich mwom—mwaning, tukez kudandamen kukat—chikupu ni chikupu, mu kumwilikej Nzamb wetu wa rukat, Yehova.
23 Mu shapitre winou upwishina chikunku cha rukat, twisambina piur pa mutapu tukutwisha kumekesh rukat kudi umwing ni mukwau. Pakwez, mulong wa mitapu yivud mutumena yiyukish kusutil ku rukat ra Yehova—ku uru wend, kutentam ni manangu mend—ov, chiwapidilap kwiyipul anch, ‘Ov, mutapu ik nikutwisha kumulej Yehova anch nimukatin chakin kamu?’ Chipul chinech akez kuchisambidin mu shapitre wa nsudiel.
-