Kiristaanu Heeshshonna Soqqanshote Xiinxallote Maxaafichora Qummi Assinoonni Borro—Arfaasa 2019
ARFAASA 6-12
MAGANU QAALI GIDDO NOO JIRO | KALAQAMA 1-2
“Yihowa Uullate Aana Heeshsho Noore Kalaqino”
(Kalaqama 1:3, 4, 6, 9, 11)
it-1 527-528
Kalaqama
Maganu Umi Barra “Xawaabba ikko” yii woyite xawaabbu buicho uullate heeꞌneenna leeltannokkiha ikkirono caange gomicho tayisse uullara iillitukki digattino. Jee Waatisi yinannihu tirote looso loosanno manchi Kalaqama 1:3 noo hedo “sunu sununni xawaabba ikki” yee tirasi kuni coyi sunu sununni ikkinota leellishshanno. (E Distiniktivi Tiraansileeshiini ovi Jenesisi) Maganu xawaabbanna tunsicho bade, xawaabba ‘Barraho’ tunsicho kayinni ‘Hashshaho’ yiino. Tini, baatto doyichosera diiddo gaꞌnitanni arrishshote qooxeessira doyitanni nootanna konninni kainohunni soojjaatinna galchimi waatira xawaabbunna tunsichu fulannota leellishshanno.—Ka 1:3, 4.
Maganu Layinki Barra “iimi waa uullahuwiinni” bade xafare kalaqino. Gamu wayi uullate aana gatino; rooriidihu kayinni uullatenni kae ale hige haꞌranno gede assinoonni; konni garinni lamunku wayi mereero xafare kalaqantino. Maganu xafare “gordo” woy iima yiino; ikkollana hatto yiinohu uullate ledo heewisiiseetilla; korkaatuno xafarete aleenni noo wayi beeddahe woy wole gordu kifile diwinota dikulloonni.—Ka 1:6-8; XAFARE yaannoha lai.
Sayikki Barra, Maganu maalaletenni uullate aana noo wayi mitto darga gamba yaanno gedenna moola base reqecci yite leeltanno gede assino; Maganu hattenne base “Baatto” yiino. Isi suutu soorronni woy hedeweelcho ikkikkinni heeshsho afiꞌrinokkirira heeshsho oye hayisso, akaakiltenna laalo laaltanno haqqe kalaqinohuno hakko barraati. Tini sasenti qara qara gaamo “sirchi sirchinsa” garinni sirate dandoo afidhinoreeti.—Ka 1:9-13.
(Kalaqama 1:14, 20, 24, 27)
it-1 528 guf. 5-8
Kalaqama
Haaro Alame Tirora, Kalaqama 1:16 “kalaqa” yitanno tiro afiꞌrinoha bara yaanno qaale dihoroonsiꞌnoonni. Hatteentenni kowiicho horoonsiꞌnoonnihu “loosa” yitanno tiro afiꞌrinoho Asahi yaanno qaaleeti. Arrishsho, aganunna beeddahe Kalaqama 1:1te kulloonni “gordi” wido ikkitino daafira, kuri coyibba kalaqantinohu Shoolki Barra ikkikkinni hakkuyira seeda yannara albaanniiti. Maganu Shoolki Barra kuri coyibba ‘loosinohu’ uullanna uullate aleenni noo xafare kaaꞌlitanno gedeeti. Maganu ‘Baattote xawaabba uyitanno gede caabbiyye gordoho wori’ yitanno yaatto, kuri kalaqami xafarete noohu gede uullate aana heeꞌneno laꞌꞌa dandiinannita leellishshanno. Qoleno, “kuri caabbiyye barruwa, wogganna diro baddanno malaatta” ikkitanno; konnira yannate gedensaanni mannu oosora babbaxxino garinni malaate ikkitanno.—Ka 1:14.
Umihu mannuwiinni baxxinohu heeshsho afiꞌrino kalaqami uullate aana kalaqaminohu Ontikki Barraati. Maganu suutu soorronni mittu kalaqami woleho soorramanno gede diassino; hatteentenni isi wolqasinni lowoha heeshsho afiꞌrino kalaqama mitte hige kalaqino. Qullaawu Maxaafi “Kunni garinni Maganu lowiddaanna baaru moyichubba, wolootano wayi giddo heedhannorenna milli yitannore addi addi kalaqama hattono addi addi dani cea kalaqi” yaanno. Maganu kalaqinori hagiirsiisinosi daafira kalaqamasi, ‘batidhe’ yee maassiꞌrino; qoleno konni babbaxxino kalaqamira Maganu “sirchi sirchinsa” garinni sirate dandoo uyinonsa daafira batiꞌra dandiitanno.—Ka 1:20-23.
Leekki Barra, “Maganu addi addi moyicho, addi addi saada, baattote aana godowunni hadhanno kalaqama danu danunkunni kalaqi.” Wolu kalaqamisinte gede, kurino dancha ikkinota laino.—Ka 1:24, 25.
Maganu Leekki Barri jeefora saadate aliidiha sokkaasinete kayinni woriidiha mitto baxxino kalaqama kalaqino. Kuni kalaqami Maganu daninni kalaqamino manchooti. Kalaqama 1:27 “[Maganu] labbaahanna meyata asse kalaqinonsa” yite haransite kultannoha ikkirono, Kalaqama 2:7-9 noo xagge Yihowa manna bushshunni kalaqinotanna sanote widoonni foole ufuufinota, hakkiinni manchu heeshsho noo lubbo ikkinota kultanno; konni kalaqamira sagalenna gannate ikkitino qae qixxeessinoonnisi. Maganu Addaami kalaqate uullate aana noo coye horoonsiꞌrino, meyata kalaqate kayinni Addaamiha midaadu miqicho horoonsiꞌrino. (Ka 2:18-25) Heewani kalaqantuta Addaami woꞌma mancho ikkino.—Ka 5:1, 2.
Qullaawa Borro Giddo Noota Muxxe Jiro Hasiꞌra
(Kalaqama 1:1)
Sayinse Heeshshokki Ledo Afidhino Xaado
Uullanna kalqete alame heedhino diro
Sayinsete fullahaano uullate mite 4 biliyoone diro ikkinotanna kalqete alamera kayinni 13 woy 14 biliyoone diro ikkannota coyidhanno. Qullaawu Maxaafi kalqete alame kalaqantino barra bade dikulanno. Qoleno uulla boode kume diro calla heedhinota kulannowi dino. Qullaawu Maxaafihu umi qummeeshshi, “Umo Maganu iimanna uulla kalaqi” yaanno. (Kalaqama 1:1) Tini xaphi yitino hedo, sayinsete fullahaano gara ikkitinota sayinsete higge horoonsidhe kalqete alame diro shallagganno gede assitanno.
(Kalaqama 1:26)
it-2 52
Yesuusi Kiristoosi
Maganu gede kalaqaancho diꞌꞌikkino. Beettu Annisi ledo kalaqate looso loosasi Maganu gede kalaqaanchoho yineemmo gede diassitannonke. Kalaqote loosi loosaminohu Maganu wolqanni yaano qullaawu ayyaaninniiti. (Ka 1:2; Fa 33:6) Qoleno, Yihowa heeshsho baalante Buicho ikkino daafira, illete leellannorino ikko leellannokkiri heeshsho afiꞌrinohu isiwiinniiti. (Fa 36:9) Konnira Beettu Yihowa gede kalaqaancho ikkikkinni, Kalaqaanchu Yihowa kalaqate horoonsiꞌrino soqqamaanchooti woy doogooti. Yesuusi umisi Yihowa Kalaqaancho ikkinota coyiꞌrino; Qullaawa Borrono tenne hedo ledo sumuu yitanno.—Mt 19:4-6; KALAQAMA yaannoha lai.
Qullaawu Maxaafi Niwaawe
(Kalaqama 1:1-19)
w08 2/1 5
Kalaqammoommohu Hiittoonniiti?
Soqqamaasinete Looso 17:24, 25. “Alamenna giddose noore baala kalaqino Magani, gordunna baattote Mootichaati. Isi mannu minino mine diheeꞌranno. Heeshshonna foole, qoleno wolere manna baalaho aannohu iso ikkinohura, mittoreno diqarramanno. Mannu kaaꞌlono dihasiꞌranno.”
Yohaannisi Ajuuja 4:11. “Mootichankenna Maganonke! Baalanka kalaqoottona, kalaqamanno gede assoottohunna, heeshsho oottohu ateetina, atera ayirrinyu, guweenyunna wolqa ikkitohe!”
Qullaawu Maxaafi Qolanno Dawaro Surrete Salaame Afiꞌneemmo Gede Kaaꞌlitannonkehu Hiittoonniiti?
‘Mittu mittunku mini manni suꞌma afiꞌrannohu’ Maganuwiinni ikkinota afanke, wolootaho dancha lao heedhannonke gede assitannonke. (Efesooni Sokka 3:15) Qoleno tenne afanke ninkeneetirano ikko iillannonke qarrira quwa saꞌinokki lao heedhannonke gede kaaꞌlitannonke. Hattono konni woroonni qummi assinoonniri tuncu yaannonke woyite quwa saꞌne yaandeemmokki gede kaaꞌlitannonke.
Shota ikkinokki doorsha doodhineemmo woyite, ise iseneewa sumuu yitannokkiti mannu ooso hedo yaachishshankera diwodhineemmo. Hatteentenni Qullaawu Maxaafi aanno amaale addaxxineemmo. Mayira? Korkaatuno, “Qullaawa Borro baala Maganunnihu Qullaawu Ayyaani kulanna borreessinoonnite. Tini borro halaale rosiisate, sodhinore seejjate, soꞌro hoolatenna halaalaancho heeshshora ikkanno biddishsha aate kaaꞌlitanno. Qolteno, Maganu manchi guuta ikkanno gedenna dancha coye assate qixxaawinoha ikkanno gede kaaꞌlitanno.”—2 Ximootewoosi 3:16, 17.
Qullaawu Maxaafi amaale harunsate, sharramanna ninkeneeto qeeꞌla hasiissannonketi egennantinote. Isinni, mito woyite Qullaawu Maxaafi aannonke amaale, ninke hasatto ledo sumuu yitannokkita ikkitara dandiitanno. (Kalaqama 8:21) Ikkollana, iima heeꞌrannohu baxillaanchu Anninke kalaqinonketa ammanneemmoha ikkiro, ninkera malinore afinohu isooti yine heda diqarrissannonke. (Isayaasi 55:9) Qullaawu Maxaafi togo yaanno: “Woꞌmu wodanikkinni Kaaliiqa [“Yihowa,” NW] addaxxi ikkinnina, umikki egennora irkidhooti. Assattorira baalaho Magano albaanni qoꞌli; isino halaalaancho doogo kulannohe.” (Lawishsha 3:5, 6) Tenne amaale harunsineemmoha ikkiro, shota ikkinokki coyi tuncu yaannonke woyite quwa saꞌne diyaandeemmo.
Miincanninke woyite, kuni coyi iillinonkehu ninke gaꞌre woy budi wolu mannihuwiinni ajinoha ikkinohuraati yine diyaandeemmo. Hatteentenni ninkeneetira ayirrinyu heeꞌrannonke gede assiꞌrate sharrammeemmo. Mayira? Korkaatuno Anninke Yihowa, ‘mallaadannokkitanna’ ‘aye gosano ikkiro waajjannosihanna dancha loosannoha baxannota’ anfoommo.—Soqqamaasinete Looso 10:34, 35.
Qoleno iillitannonke miico, wolootaho gara ikkitinokki lao heedhannonke gede diassitannonke. Maganu “mitto mancho kalaqe sirchosi halashshe, gobba baala woꞌmanno gede” assinota anfoommo daafira, ninke sirchi wolunniha rooreho yine hendeemmo gede assannonkeri dino.—Soqqamaasinete Looso 17:26.
Addanko, Yihowa kalaqama ikkinoommotanna isi ninke daafira hedannota afanke harshammi yineemmo gede kaaꞌlitannonke. Ikkollana, giddoyidi keere afiꞌra hasiꞌnummoro assa hasiissannonkehu wolu coyino no.
ARFAASA 13-19
MAGANU QAALI GIDDO NOO JIRO | KALAQAMA 3-5
“Umi Kaphi Abbinota Lowo Gawajjo”
(Kalaqama 3:1-5)
Yihowa Hedinori Woꞌmanno!
9 Sheexaanu Daawuloosi, hamashshu widoonni Heewani Annise Yihowara hajajantannokki gede asse dogino. (Kalaqama 3:1-5 nabbawi; Aju. 12:9) Sheexaanu, Maganu mannu ooso ‘Edeni Gannatete noo haqqe baalate laalo’ ittara fajjinokkitera coyiꞌramino. Sheexaanu togo yaasi, ‘Hasidhinannire baala ita didandiitinanni yaate?’ yiinohu gedeeti. Isi hakkiinni aanche, “Reya nafa direyitinanni” yee ille usure kaphino. Hakkuyi gedensaanni Heewani Maganoho hajajama dihasiissannoe yite heddanno gede assate woꞌnaalino; togo yiino: “Maganu hoolinoꞌnehu, hatte haqqicho guma ittini barranni illeꞌne faꞌnantannota” afinohuraati. Sheexaanu, Yihowa insa hatte haqqicho laalo ittannokki gede hajajinohu egennaamma ikkitannota giwe ikkinohu gede asse coyiꞌrino. Hakkiinni saeno Sheexaanu, Maganu “gede danchanna busha baddine affinannire ikkitinanni” yee haafu hexxo uyinonsa.
(Kalaqama 3:6)
w00 11/15 25-26
Umi Minaanninna Minaamawiinni Maa Ronseemmo?
Heewani cubbo loossinohu doorsha hooggeetini? Deeꞌni! Hanni ati ise ikkoottoro maa assattoro hedi. Hamashshu Heewanira kulinoseri Maganunna Addaami kultinoserinni woꞌmunni woꞌma baxxinoreeti. Mittu afoottokki manchi, baxattohanna ammanatto manchi suꞌma huniro mayi macciishshamannohe? Heewani woleteemmero macciishshitinore feexidhe giwa hasiissannose. Qoleno Maganu keeraanchimmanna minaannise coyiꞌrinore hettisate hamashshu mayi silxaane afiꞌrino? Heewani umimmate silxaane ayirrisse aye coye assitara albaanni amaaꞌla hasiissannose. Ninkeno Maganu fajjo ledo sumuu yaannokkire kullinkero, hatto assa hasiissannonke. Heewani kayinni danchanna busha iseneetira umise afiꞌra hasidhino daafira, Sheexaanu kulinosere ammantino. Ise hakko coye roore giddisiissanni dirrisiissuta hasattose roore lexxitino. Ise busha yorto wodanisenni fushshite hooꞌla woy tenne hajo minaannisera hasaapha agurte wodanisenni hiincase lowo soꞌro loossanno gede assitinose.—1 Qorontoosi 11:3; Yaiqoobi 1:14, 15.
Addaami Minaamasi Kultinosire Ammanino
Heewani, Addaami isente gede cubbo loosanno gede assite soꞌrisiissinosi. Addaami shiimurinni dogaminohu mayiraati? (Kalaqama 3:6, 17) Addaami ayera ammanamannoro afa qarra ikkitinosi. Muxxe minaamasino ikko wole baalanka coye uyinosi kalaqaanchira hajajamanno ikka? Woy maa assa hasiissannosiro afate Maganu biddishsha aannosi gede xaꞌmirannonso? Minaamasi macciishshe cubbo loosanno? Addaami, minaamasi hoolloonni laalo itturo afiꞌrate halchtinore horo afidhannokkita afino. Soqqamaasinchu Phaawuloosi qullaawu ayyaaninni togo yee borreessino: “Dogantinotinna Maganu hajajo diigginotino meyate; dogaminohu Addaami diꞌꞌikkino.” (1 Ximootewoosi 2:14) Konnira Addaami afanni heeꞌre Yihowa hajajo diiga doodhino. Isi minaamaꞌyawiinni baxxammora dandeemmo yee lowo geeshsha waajjino daafira, Maganoho kalaqamino coye biddi assate noosi dandoo ammana qarra ikkitinosi.
(Kalaqama 3:15-19)
w12 9/1 4 guf. 2
Maganu Meentu Daafira Hedanno?
Maganu meento ruminoni?
Dirumino. Maganu ‘Daawuloosi yinanniha biꞌre albi hamashsho’ rumino ikkinnina meento dirumino. (Yohaannisi Ajuuja 12:9; Kalaqama 3:14) Maganu, Addaami minaamasi ‘gashshannota’ coyiꞌri woyite, labballu meento gadachitanno gede fajjanni nooha diꞌꞌikkino. (Kalaqama 3:16) Hatteentenni umi minaanninna minaama loosino cubbi abbanno gawajjo masaalanni no.
w04 1/1 29 guf. 2
Kalaqamu Maxaafita Qara Qara Hedo—Gafa 1
3:17—Baatto rumantinohu hiittoonniiti? Rumo keeshshitinohu mageeshshi yannaati? Baatto rumamase, hakkuyi gedensaanni loosiꞌrate injiitannokkita ikkitannota leellishshanno. Baatto rumantuhu gedensaanni, utunna kokkoꞌlu muꞌra hanafino; tini Addaami sirchira lowo qarra ikkitinonsa daafira Nohi anni Laamehi “Maganu rumino baatto aana daafuru loosinkenni” yee coyiꞌrino. (Kalaqama 5:29) Baote Wayi gedensaanni Yihowa Nohinna oososi maassiꞌrino, hattono uullate aana mannu woꞌmara hasiꞌrannota kulinonsa. (Kalaqama 9:1) Konnira Maganu baatto rumino rumo tirinoha lawanno.—Kalaqama 13:10.
it-2 186
Game
Game mitte mancho iltanno woyite macciishshantannose xissooti. Umi mancho Heewani cubbo loossuhu gedensaanni, Maganu kuni assootise iltanno woyite qarra abbannoseta kulinose. Ise Maganoho hajajantinoha ikkoommero, atootesi hooggannokki daafira mitiimma nookkiha hagiidhitanni calla ila dandiitanno; korkaatuno Yihowa “maasso jiro abbitanno; aanahono mitiimma dileddanno.” (La 10:22) Ikkollana xa mannu ooso bisi xaphoomunni guutu garinni loosannokki daafira, ooso ila xisso abbitanno. Konnira Maganu togo yiino (duucha woyite Maganu ikkanno gede fajjino coye isi assinohu gede asse coyiꞌrino): “Godowatta yannara, qarrakki lowo geeshsha batiseemmo; qarrunni ilatta.”—Ka 3:16.
Qullaawa Borro Giddo Noota Muxxe Jiro Hasiꞌra
(Kalaqama 4:23, 24)
it-2 192 guf. 5
Laamehi
Laamehi meentisira geewino geewo, (Ka 4:23, 24) hatte yannara finqille batidhinota leellishshanno. Isi togo yiino: “Aadanna Tsiila! Hanni macciishsheꞌꞌe; mittu manchi madiisseennae, shiimu beetti ganeennae shoommo; Qaaeeli shaannohura lamala ero rabba iillitannosi yiniro, ane Laamehi shaannohura kayinni lamalayina lamala ero rabba iillitannosi.” (Ka 4:23, 24) Laamehi lubbo shiinohu Qaaeeli gede afanni heeꞌre ikkinokkita kule isonooto gargadhanni nooha ikkara dandaanno. Laamehi, manchu gane madiissinosi daafira umosi gargadhanni shiinota coyiꞌrino. Konni daafira isi tenne geewo geewinohu, reyino manchi mundeera rabbisiꞌra hasiꞌrannohu gawajjannosikki gede huucciꞌrateeti.
(Kalaqama 4:26)
it-1 338 guf. 2
Magano Xona
Baote Wayira albaanni Heenoosi waro mannu Maganu ‘suꞌma woshsha’ hanafinohu danchatenninna ayirrinyunni diꞌꞌikkino; korkaatuno hakkuyira albaanni Abeeli Maganu suꞌma woshshanni keeshshinoti egennantinote. (Ka 4:26; Ib 11:4) Mitu egennaammi, Maganu ‘suꞌma woshsha’ yiniti, manna woy kaphu maganna Yihowa suꞌminni woshshine suꞌmasi doogimale horoonsiꞌrate yite ammantanno; hatto ikkiro, tini Magano xonate.—HEENOOSI yaannoha lai.
Qullaawu Maxaafi Niwaawe
(Kalaqama 4:17–5:8)
ARFAASA 20-26
MAGANU QAALI GIDDO NOO JIRO | KALAQAMA 6-8
“Nohi Maganu Hajajinore Assino”
(Kalaqama 6:9, 13)
Ammanatenninna Hajajamatenni Nohi, Daanieelinna Iyyoobi Lawishsha Harunse
4 Nohira iillinosi qarra: Nohi awuri Heenooki yannara mannu Magano waajjannokkiha ikkino. Kuni manni Yihowa ‘aana nafa sao coyiꞌrino.’ (Yih. 14, 15) Yannate kiiro finqille lexxitanni hadhino. Isinni Nohi diro baatto “barshu [woy, cubbu] woꞌminota” ikkitino. Busha sokkaasine mannu biso uddidhe seenne adhite finqila ooso iltino. (Kal. 6:2-4, 11, 12) Nohi kayinni kuri manniwiinni baxxinoho. Isi Yihowa “albaanni ayirrinye [afiꞌrino]. . . . Nohi keeraanchoho; bunshe assannokkihonna Maganu ledo qaafanno manchooti.”—Kal. 6:8, 9.
(Kalaqama 6:14-16)
w13 4/1 14 guf. 1
Nohi “Maganu Ledo Qaafanno Manchooti”
Markaawe seekkate loosi 40 kayise 50 diri geeshsha gudikki digatino. Markaawe seekkate, haqqe kara, tenne haqqe gurre minnanniwa massa, haqqe dara, yabbanna xaadisa hasiissanno. Markaawe sase fooqenna batinye kifilla noosete; hattono midaadoho duucha furchuwa afidhinote. Markaawete guunxo mule maskoote heedhukki digattino; qoleno wayi dirranno gede amoora kinfi yinanni qorqorro garinni seekkinoonni.—Kalaqama 6:14-16.
(Kalaqama 6:22)
w11 9/15 18 guf. 13
Cincitine Dodde
13 Kuri Yihowa soqqamaasine jeefote geeshsha doddanno gede kaaꞌlinonsari maati? Hanni Phaawuloosi Nohi daafira borreessinore laꞌno. (Ibiraawoota 11:7 nabbawi.) Nohi hakkuyira albaanni ‘baattote aana heeꞌrannoha lubbo afiꞌrino kalaqama duuchanka hunanno’ waa lae diegennino. (Kal. 6:17) Baote Wayi hakkuyira albaanni horo dirre diegennino. Ikkollana Nohi togoo coyi horonta diꞌꞌikkanno yee dihedino. Mayira? Korkaatuno Yihowa coyiꞌrinore baala wonshannota addaxxino. Nohi Yihowa assi yiinosiri lowo geeshsha qarrisannoreeti yee dihedino. Hatteentenni isi “Maganu hajajinosire baala” assino. (Kal. 6:22) Nohi markaawe seekka, saada gamba assa, mannunna saada ittanno sagale markaawe eessa, qorowishshu sokka duduwa, hattono maatesi ayyaanaamitte agara hasiissinosi; tenne baala hendeemmo woyite ‘Maganu yiinosire baala assa’ shota ikkitinokkiti egennantinote. Ikkirono, Nohi ammana noosita leellishasinna cincasi, isino ikko maatesi heeshsho gattanno gedenna lowo atoote afidhanno gede assitino.
Qullaawa Borro Giddo Noota Muxxe Jiro Hasiꞌra
(Kalaqama 7:2)
w04 1/1 29 guf. 7
Kalaqamu Maxaafita Qara Qara Hedo—Gafa 1
7:2, NW—Xalalanna battaabbino saada mereero noo badooshshira kaimu maati? Xalalanna battaabbino saada yine bandoonnihu Maganoho kakkalo assine shiqishate daafiraati ikkinnina intanninna intannikki saada badate diꞌꞌikkino. Baote Wayira albaanni mannu maala diꞌꞌitanno. Saada sagallimmate horoonsiꞌra lainohunni xalalanna battaawinoha yine bandoonnihu Maganu Muse Seera uyi gedensaanniiti; qoleno, Muse Seera agadha agurrita tenne hajajono ayirrisa agurroonni. (Soqqamaasinete Looso 10:9-16; Efesooni Sokka 2:15) Nohi, Yihowa magansiꞌrate kakkalo assine shiqinshanni saada bade afikki digatino. Isi maarkaawetenni fulanni heeꞌre, “Kaaliiqira kakkallanni darga seekki; maala intanni saadanna [“xalala saadanna,” NW] maala intanni cea baalante giddonni danu danunkunni mitto mitto haaꞌre, shilqote kakkalo asse shiqishi.”—Kalaqama 8:20.
(Kalaqama 7:11)
w04 1/1 30 guf. 1
Kalaqamu Maxaafita Qara Qara Hedo—Gafa 1
7:11—Uulla woꞌmate bao abbino wayi mamiinni dayinoho? Kalaqote layinki “barra” uullate gaangaawira noo xafare kalaqantu yannara, xafarete ‘aleenninna woroonni’ wayi no. (Kalaqama 1:6, 7) Xafarete “woroonni” noo wayi, wonanni uullate aana nooho. Xafarete “aleenni” noo wayi kayinni, uullate aleenni rarraꞌe noote quficho amaddino ayyareeti; tenne ayyare “lowo buꞌa” yinoonni. Nohi waro dirrinohu konne waati.
Qullaawu Maxaafi Niwaawe
(Kalaqama 6:1-16)
ARFAASA 27–AMMAJJE 2
MAGANU QAALI GIDDO NOO JIRO | KALAQAMA 9-11
“Umo Baattote Heeꞌranno Manni Baalunku Coyiꞌrannohu Qaalu Mitto Callaho”
(Kalaqama 11:1-4)
it-1 239
Bayira Baabiloone
Hundi Baabiloone Hiittoote? Senaoori xawira noohu Baabiloonete katami xintaminohu Baabeeli gimbe minate woꞌnaalli yannaraati. (Ka 11:2-9) Mannu tenne gimbenna katama minate kainohu qaru korkaati, Maganu suꞌma gotti gotti assate ikkikkinni, baatto baalate aana ‘suꞌminsa woshshamanno’ gedeeti. Hundi Baabiloonete kinnate duuno giddo calla ikkikkinni Mesophoxaamiyaho babbaxxitino basera umme fushshinoonniti ziguraati yinanni gimbuwa, albi gimbe akeeki woy orte ikkitutano ikkituro tini gimbe ammaꞌnote ledo xaadooshshe afidhinota leellishshanno. Maganu konne magansiꞌrate mine minnannita hoolasi, kuni mini kaphu magansiꞌra ledo xaadooshshe afiꞌrinota leellishshanno. Baabeeli yaannohu Ibiraawootu Afii suꞌmi “Gurchaawa” yitanno tiro afiꞌrino; Sumeeriyu Afiinninna (Kadingiira yinanni) Akaadi Afiinni (Baabiilu yinanni) konni katamira fushshinoonni suꞌmi “Maganu Xullicho” yitanno tiro afiꞌrino. Tini leellishshanno garinni, gatinohu katamu manni katamu suꞌmi dancha tiro afiꞌrinoha lawisate yee suꞌma soorrino; ikkollana, haaru woy albiha riqiwino suꞌmi katamu ammaꞌnote ledo xaadooshshe afiꞌrinoha ikkinota leellishanno.
it-2 202 guf. 2
Qaale
Kalaqamu maxaafira noo xagge kultanno garinni, Baote Wayi gedensaanni heeꞌrino manni giddo gamu mitteenni buusame Maganu Nohiranna oososira kulinonsari ledo sumuu yaannokkire assate seedhino. (Ka 9:1) Insa babbaxxino qooxeessira billaallite ‘baatto woꞌma’ agurte, mannu ooso Mesophoxaamiyaho noohu Senaoori xawira calla heedhara hasidhino. Insa hakkiicho magansiꞌrate kaaꞌlitanno gimbe miꞌnite, hatte base ammaꞌnote mereersha assiꞌra hasidhukki digattino.—Ka 11:2-4.
(Kalaqama 11:6-8)
it-2 202 guf. 3
Qaale
Woꞌmanka Dandaanno Magani hasaabbannoha gutu qaale burduuqe, booꞌnate assootinsa shuffanno gede assino. Insa mimmitu ledo sumuu yaa hoogansa, mitteenni loossannokki gedenna uulla woꞌmate aana billaallitanno gede assitinonsa. Qoleno coyidhanno qaali burduuqamasi, albillitte Magano hettisse isi fajjo ledo sumuu yaannokkire assate woꞌnaaltanno woyite qinaannonsakki gede assitanno; korkaatuno mittu coyiꞌrannore wolu huwata hoogiro, mannu ooso seedhitino seera umo fushshate dandoo heedhannonsakki gede assitanno; qoleno mittu gari afoo coyiꞌranno manni Maganuwiinni ikkikkinni uminsa woꞌnaalshinni afidhino egenno gamba assite loosu aana hosiissannokki gede assitanno. (Ros 7:29 nna Mar 32:5 ledo heewisiisi.) Hakko daafira qaalu burduuqama, mannu mereero lowo babbadooshshe kalaqqinoha ikkirono, tini seedhinoonnihu gawajjanno seeri gafa ganannokki gede assitino daafira, mannu ooso baasa kaaꞌlitino. (Ka 11:5-9; Is 8:9, 10 ledo heewisiisi.) Maganu Baabeeli manni assinore sammi yee agurinoha ikkoommero mageeshshi qarri kalaqamara dandaannoro huwatate, mannu ooso afidhino egenno garimale horoonsiꞌransa yannankera mageeshshi qarra kalaqqinoro heda dandiineemmo.
(Kalaqama 11:9)
it-2 472
Gosa
Mannu ooso addi addi afoo coyiꞌra hanaffu kawa, mitto mittonka afoo coyiꞌranno manni uminsa ammaꞌno, bude, hayyonna rosicho harunsa hanafino. (Le 18:3) Kuni Maganuwiinni xeertiꞌrino manni, kaphu maganna seekkiꞌre maattotenni kalanqoonni maganna magansiꞌra hanafino.—Mar 12:30; 2Mo 17:29, 33.
Qullaawa Borro Giddo Noota Muxxe Jiro Hasiꞌra
(Kalaqama 9:20-22, 24, 25)
it-1 1023 guf. 4
Kaami
Konne coye assinohu Kanaani ikkirono, annisi Kaami iso hayi yiikki agurinoha ikkara dandaanno. Woy Nohi, Kaami wodanira nooti busha hedo Kanaani sirchira saꞌannota qullaawu ayyaaninni masaalanni nooha ikkara dandaanno; tini hedo beettisi Kanaani aana hakkawotenni leella hanaffe no. Seemi sircho ikkitinori Israeelete daga Kanaani daga qeeltu yannara tini rumo mito geeshsha amaddinonsa. Baotenni gatino manni (Lawishshaho Gebaooni manni [Iyyaasu 9]) Israeelete borojje ikkino. Lowo xibbi diri gedensaanni Kaami beetti Kanaani sircho, Yaafeeti sircho ikkitinori Meedo-Faarsi, Giriikennihunna Roomunnihu wolqaataamu gashshooti kade gashsha hanafi yannara Nohi rumino rumo ledde amaddinonsa.
(Kalaqama 10:9, 10)
it-2 503
Naamiruudi
Naamiruudi gashshooti Senaaoori noore umire sase katamma yaano Baabeeli, Erekinna Akaadi yinanni katamma amadanno. (Ka 10:10) Konnira Baabeeli gimbe mina hananfoonnihu isi hajajonni ikkikki digatino. Tini hedo hundihu Ayihudete mannira noonsa lao ledo sumuu yitanno; xaggete borreessaanchi Joosefesi togo yee borreessino: “[Naamiruudi] sunu sununni gashshootesi haxawarra assino; mannu Magano waajjannokki gede assate kaaꞌlitannoti qara doogo isi silxaanera calla maahoyye yee galanno gede assate yee ammanano. Isi, Maganu wirro Baote Waa abbannoha ikkiro rabbisiꞌreemmosi yaanni boolaqiꞌranno; qoleno wayi iillannokkita seeda gimbe mine akaakkasi baora rabbisiꞌrannota coyiꞌranno. Mannuno Maganoho maahoyye yee gala borojjimate gede asse laꞌꞌe, [Naamiruudi] amaale hagiirrunni macciishshino; konnira gimbe mina hanafino . . . Gimbeno hendoonnihuni aleenni lexxitanni hadhino.”—Juwishi Antiikuwitiisi I, 114, 115 (iv, 2, 3).
Qullaawu Maxaafi Niwaawe
(Kalaqama 10:6-32)