Ati Tenne Afootto?

Arkiyolojete xiinxallo Baabiloonaawichu Belshaatsaarira noosi silxaane daafira maa kultanno?

LOWO diro Qullaawa Maxaafa bushiishshannori Daanieeli maxaafira kulloonnihu Moote Belshaatsaari addinta heeꞌrino mancho diꞌꞌikkino yitanni keeshshitino. (Dan. 5:1) Insa hatto yitannohu, konni albaanni Belshaatsaari addinta heeꞌrino mancho ikkinota leellishshannoti arkiyolojete taje nookki daafiraati. Ikkollana 1854nni hedonsa soorrannore anfoonni. Maa anfoonni?

Hakko diro, Biritaaniyu ambaasaaderichi Jooni Joorji Teyileri hundihu Uuri (xaa yannara Iraaqira wodiidoonni no) katami giddo noota kinnate duuno xiinxalla hanafino. Hakkiicho isi mitte jawa gimbe giddo haammata bushshunni loonsoonni uduunni bacce afino. Tonne sentimeetire ikkannohu konni mittu mittunku baccira aanaho borro borreessinoonni. Mittu baccichi aana, Baabiloonete moote Nabonidiisinna beettisi Belshaatsaari lowo diro heedhanno gede huuccinoonni huuccatto borreessinoonni. Tini, Qullaawa Maxaafa bushiishshannori nafa Belshaatsaari addinta heeꞌrino mancho ikkinota ammantanno gede assitinonsa.

Ikkollana Qullaawu Maxaafi Belshaatsaari addinta heeꞌrino mancho ikkinota calla ikkikkinni, Moote ikkinotano kulanno. Qullaawa Maxaafa baxxannokkiri alba tenneno huluullantanno. Lawishshaho 19^ki sanira heeꞌrinohu Wiiliyaami Tolbelti yinannihu Ingilizennihu sayinsete fullahaanchi togo yee borreessino: “Mite mite borreessaano Bilsarsuuri [Belshaatsaari] annisi Nabonidiisi ledo gashshinota coyidhanno. Ikkollana tenne leellishshannoti mitte taje nafa dino.”

Belshaatsaari anni Nabonidiisi mito woyite qaru kataminni wolewa haꞌre boode diro keeshshannota kultannota wolu bacci aana borreessinoonni borro anfi yannara, tini halaale ikkitinota buunxoonni. Ikkina isi nookki yannara aye gashshanno? Insayikiloopiidiya Biritaanika yinanni maxaafi togo yaanno: “Nabonidiisi wole gobba haꞌranno yannara, zuufaanesinna olantote giddo qara qara silxaane beettisira Belshaatsaarira aanno.” Hakko daafira, annisi wolewa haꞌranno woyite isi Baabiloonete moote ikke gashshanno yaa dandiinanni. Konnira, Aleni Milaardi yinannihu Arkiyolojete xiinxallaanchinna afuu fullahaanchi coyiꞌrino garinni, “Daanieeli maxaafi Belshaatsaari ‘Moote’ yaasi” garankolla.

Ikkollana, Maganu soqqamaasine Daanieeli maxaafi adddaxxinannihanna qullaawu ayyaaninni borreessinoonniha ikkinota ammantanno gede assannonsahu Qullaawa Maxaafa umosiiti.—2 Xim. 3:16.