Lomiga Faale-Tusi Paia I LE INITANETI
Lomiga Faale-Tusi Paia
I LE INITANETI
Faa-Samoa
ā
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • ʻ
  • TUSI PAIA
  • LOMIGA
  • SAUNIGA
  • nwt Mareko 1:1-16:8
  • Mareko

Leai se vitiō o maua i lenei vaega.

Faamalie atu na iai se faalētonu i le kopiina o le vitiō.

  • Mareko
  • O le Tusi Paia—O le Faaliliuga a le Lalolagi Fou
O le Tusi Paia—O le Faaliliuga a le Lalolagi Fou
Mareko

FAAMAUMAUGA A MAREKO

1 O le amataga lenei o le tala lelei iā Iesu Keriso, le Alo o le Atua: 2 E pei ona tusia e le perofeta o Isaia: “(Faauta! Ou te auina atu laʻu avefeʻau i ou luma,* o lē na te saunia le ala mo oe.)+ 3 O loo alaga se tasi i le toafa:* ‘Ia outou saunia le ala o Ieova!* Ia faasaʻosaʻo ala i ona luma.’”+ 4 Ua alu atu Ioane le Papatiso i le toafa, ma talaʻi atu ai le papatisoga, o le faailoga lea o le salamō mo le faamagaloina o agasala.+ 5 Ona ō mai ai lea iā te ia o tagata uma mai Iutaia ma Ierusalema, ma ua ia papatisoina* i latou i le vaitafe o Ioritana, ma ua latou taʻutino ane a latou agasala.+ 6 O ofu o Ioane o le fulufulu kamela ma le fusipaʻu i lona sulugātiti,+ ma o ana meaʻai o sē akerise ma le meli vao.+ 7 Ua talaʻi atu o ia e faapea: “O loo mulimuli mai se tasi, e sili atu lona malosi i lo o aʻu, ma e lē aogā ona ou punou ifo e tatala nonoa o ona seevae.+ 8 Na ou papatisoina outou i le vai, ae o ia e papatisoina outou i le agaga paia.”+

9 A o faagasolo ia aso, ua alu atu foʻi Iesu mai Nasareta o Kalilaia ma papatisoina ai e Ioane i le vaitafe o Ioritana.+ 10 Ina ua maliu aʻe loa o ia mai i le vai, ona ia vaaia ai lea o le lagi ua avanoa, ma ua alu ifo i ona luga le agaga paia e pei o se lupe.+ 11 Ona oo mai lea o le siʻufofoga mai i le lagi ua faapea mai: “O loʻu Atalii pele oe; ua malie loʻu loto iā te oe.”+

12 Ona taʻitaʻi atu loa lea o ia e le agaga i le toafa. 13 Ua nofo ai pea o ia i le toafa mo aso e 40, ma ua faaosoosoina ai o ia e Satani.+ E iai foʻi manufeʻai i inā, ae ua auauna atu agelu iā te ia.+

14 Ina ua lafo Ioane i le falepuipui, ona alu atu lea o Iesu i Kalilaia+ e talaʻi atu le tala lelei e uiga i le Atua+ 15 ma faapea atu: “Ua taunuu le taimi ua atofaina, ma ua latalata mai le Malo o le Atua. O lea, ia salamō+ ma ia faatuatua i le tala lelei.”

16 A o savali i tafatafa ane o le sami* o Kalilaia, ua ia silafia ai Simona ma Aneterea+ lona uso, o loo lafo a la upega i le sami,+ auā o i laʻua o ni tagata faifaiva.+ 17 Ona fetalai atu lea o Iesu iā i laʻua: “Inā mulimuli mai ia iā te aʻu, ou te faia oulua ma faifaiva i tagata.”+ 18 Ona la tuua loa lea o a la upega, ae mulimuli atu iā te ia.+ 19 Ua maliu teisi atu o ia, ma silafia ai Iakopo le atalii o Sepetaio ma lona uso o Ioane, o i luga o le vaa o loo fono masaesae o upega,+ 20 ma ua ia valaau atu loa iā i laʻua. Ona la tuua loa lea o lo laʻua tamā o Sepetaio i le vaa ma le ʻaufaigaluega, ae mulimuli atu iā te ia. 21 Ona latou ō atu lea i Kapanaumi.

Ina ua oo i le Sapati, ona ulufale atu lea o ia i le sunako ma amata ona aʻoaʻo atu.+ 22 Ua matuā ofo i latou i lana aʻoaʻo atu, auā ua ia aʻoaʻoina i latou e pei o sē ua iai le pule ae e lē pei o le ʻautusiupu.+ 23 Ua iai foʻi i le taimi lenā i lo latou sunako, se tagata ua pulea e se agaga leaga ma ua alaga atu: 24 “Iesu e, le Nasareta! Aiseā ua e faalavelave mai ai iā i matou?+ Po ua e sau ea e faaumatia i matou? Ua ou iloa o oe o Lē e Paia na auina mai e le Atua!”+ 25 Ona vavao atu lea o Iesu iā te ia e faapea: “Ia e filemu, ma ia e alu i fafo mai iā te ia!” 26 Ua ma‘ilili le tagata ona o le agaga leaga, ua eʻē leotele foʻi, ona alu ese ai lea o le agaga mai iā te ia. 27 Ona maofa ai lea o tagata uma, ma ua fesili le tasi i le isi e faapea: “O le ā ea lenei mea? O se aʻoaʻoga fou! Ua iā te ia le pule e faatonu ai e oo lava i agaga leaga, ma ua latou usiusitaʻi iā te ia.” 28 Ua vave ona salalau atu le tala e uiga iā te ia i vaipanoa uma o Kalilaia.

29 Ona latou ulufafo lea mai i le sunako, ma latou ō atu i le fale o Simona ma Aneterea, faatasi ma Iakopo ma Ioane.+ 30 Ae o loo taoto le tinā o le avā a Simona+ ona ua fiva o ia, ma ua latou faailoa atu loa o ia iā Iesu. 31 Ua sōsō atu Iesu, ua tago atu i lona lima ma faanofo o ia i luga. Ona teʻa ai lea o lona fiva, ma amata loa ona ia auauna atu iā i latou.

32 Ua oo i le afiafi, ina ua goto le lā, ona aumai ai lea e tagata iā te ia o i latou uma o ē e mamaʻi, ma ē ua uluitinoina e temoni;+ 33 ua potopoto ane foʻi tagata uma o le aai i le faitotoʻa. 34 Ona ia faamālōlōina ai lea o le toʻatele o i latou ua maua i maʻi eseese,+ ua ia tutuli foʻi le tele o temoni, ma ia vavao temoni mai i le tautatala, auā ua latou iloa o ia o le Keriso.

35 Ua aulia le taeaopō a o pogisa pea, ona tulaʻi lea o ia, ua alu i fafo, ma alu atu i se nofoaga e tuufua ma tatalo ai.+ 36 Peitaʻi, ua saʻili o ia e Simona ma i latou ua faatasi ma ia 37 ma ua latou maua o ia. Ua latou faapea mai: “O loo saʻili tagata uma iā te oe.” 38 Ae ua fetalai atu o ia iā i latou: “Seʻi tatou ō atu i se isi nofoaga, i aai o loo latalata mai, ina ia ou talaʻi atu ai foʻi, auā o le mea lea na ou sau ai.”+ 39 Ona alu atu lea o ia i Kalilaia uma ma talaʻi atu ai i o latou sunako, ma tutuli i temoni.+

40 Ona sau ai lea iā te ia o le tagata lepela, ua tootuli ma ʻaiʻoi mai e faapea: “A e finagalo i ai, e mafai lava ona e faamamā iā te aʻu.”+ 41 Ona mutimutivale lea o lona alofa, ua faaloaloa atu lona aao ma paʻi atu iā te ia, ua fetalai atu: “Ou te loto i ai! Inā mamā ia oe.”+ 42 Ona teʻa ai loa lea o lona lepela, ma ua mamā o ia. 43 Ona ia matuā faatonu atu lea iā te ia, ma tuu atu loa o ia e alu, 44 ma faapea atu: “Ia aua lava neʻi e taʻu atu i se tasi. Ae ia e alu ma faailoa atu oe i le ositaulaga, ma avatu le taulaga mo lou faamamāina e pei ona faatonuina e Mose,+ e fai ma molimau iā i latou.”+ 45 Peitaʻi, ua alu lenei tagata ma taʻutaʻu atu ma faasalalau atu tala o le mea na tupu. O lea, ua lē mafai ai ona toe faaali atu Iesu i se aai, ae ua nofo o ia i nofoaga tuufua i tua o le aai. Ae ua faaauau pea ona ō atu tagata iā te ia mai i itu uma.+

2 Ina ua mavae ni nai aso, ona toe alu atu lea o ia i Kapanaumi, ma ua salalau atu le tala ua iai o ia i le fale.+ 2 Ona lolofi mai lea o le toʻatele o tagata, ma ua lē ofi ai le potu, ua leai se avanoa e oo lava i le faitotoʻa, ona ia aʻoaʻo atu lea o le upu.+ 3 Ona aumaia lea e tagata iā te ia o se tamāloa ua pē le tino, o loo sii mai e ni tamāloloa+ se toʻafā. 4 Ae ona o le tumu o tagata, ua lē mafai ai ona latou oo mai iā Iesu. O lea, ua latou aveese ai le taualuga o le mea ua iai Iesu, ona faapū lea o le fa‘alo, ma ua latou tuutuu ifo ai i lalo le moega o loo taoto ai le tamāloa e pē le tino. 5 Ua silafia e Iesu lo latou faatuatua,+ ona fetalai atu lea o ia i le tagata maʻi: “Loʻu atalii e, ua faamagaloina au agasala.”+ 6 O loo nonofo ai foʻi i inā nisi o le ʻautusiupu, ma ua manatunatu ifo i o latou loto:+ 7 “Aiseā ua tautala ai faapea lenei tagata? Ua fai upuleaga o ia. O ai ea e mafai ona faamagaloina agasala, seʻi vaganā ai le Atua lava ia?”+ 8 Ae ua silafia e Iesu i lona lava finagalo o latou manatunatuga ma ua fetalai atu: “Aiseā ua outou manatunatu ai i nei mea i o outou loto?+ 9 Auā o lē fea e sili ona faigofie, o le fai atu i le tagata maʻi, ‘Ua faamagaloina au agasala,’ po o le fai atu, ‘Ia tū i luga ma ave lou moega ma savali’? 10 Ae ina ia outou iloa ua iai i le Atalii o le tagata+ le pule i le lalolagi e faamagalo ai agasala​—”+ ona ia fetalai atu lea i le tagata maʻi: 11 “Ou te fai atu iā te oe, Inā tulaʻi ia ma ave lou moega, ma e alu i lou aiga.” 12 Ona tū lea o ia i luga, ua ave lona moega ma savali ane loa i luma o i latou uma. O lea, ua taufaiofo ai i latou uma ma faamamaluina ai le Atua e faapea: “Tatou te leʻi vaaia lava se mea faapenei.”+

13 Ua toe alu atu o ia e lata ane i le sami, ma ua lolofi atu pea le toʻatele o tagata, ma ua ia aʻoaʻo atu iā i latou. 14 A o alu ane o ia, ua ia silafia ai Levi le atalii o Alefaio o loo nofo i le ofisa aolafoga, ona ia faapea atu lea iā te ia: “Ia e mulimuli mai iā te aʻu.” Ona tū ai lea o ia i luga ma mulimuli iā te ia.+ 15 Mulimuli ane, a o taumafa Iesu* i le fale, e toʻatele le ʻauaolafoga ma tagata agasala ua aai* faatasi ma ia ma ona soo, auā o le toʻatele o i latou ua mulimuli atu iā te ia.+ 16 Ae ina ua vāai atu le ʻautusiupu a le ʻau Faresaio ua aai faatasi Iesu ma tagata agasala ma le ʻauaolafoga, ona latou faapea atu lea i ona soo: “Pe e aai faatasi ea o ia ma le ʻauaolafoga ma ē agasala?” 17 Ina ua faafofoga Iesu i lenei mea, ona ia fetalai atu lea: “E lē manaʻomia e tagata malolosi se fomaʻi, ae na o ē mamaʻi. Ua ou sau e valaau i ē agasala ae lē o ē amiotonu.”+

18 E masani ona anapopogi soo o Ioane ma le ʻau Faresaio. Ona latou ō mai lea ma fesili mai iā te ia: “Aiseā e anapopogi ai soo o Ioane ma soo o le ʻau Faresaio, ae lē anapopogi ou soo?”+ 19 Ona fetalai atu lea o Iesu iā i latou: “E leai se māfuaaga e anapopogi ai uō a le alii faaipoipo+ a o faatasi o ia ma i latou, a ea? E lē mafai ona anapopogi i latou a o faatasi ma le alii faaipoipo. 20 Ae e oo mai aso e aveesea ai le alii faaipoipo mai iā i latou,+ ona latou anapopogi ai lea i lenā aso. 21 E leai se tasi e na te fonoina se ofu tele tuai i se fasi ʻie fou. Auā a faia faapea, o le a atili masae ai le ofu tele tuai pe a mimigi le fasi ‘ie fou.+ 22 E lē utuina foʻi e se tagata le uaina fou i fagupaʻu tuai, auā pe a faia faapea, ona pāpā ai lea o fagupaʻu ma masaa ai le uaina, ma lē toe aogā ai fagupaʻu. Ae e masani ona utu e tagata le uaina fou i fagupaʻu fou.”

23 A o ui atu o ia i le togāsaito i le Sapati, ua savavali atu ona soo ma tau mai fuifui saito.+ 24 Ona fai mai lea o le ʻau Faresaio iā te ia: “Vaai! Aiseā ua latou faia ai le mea e sā i le Sapati?” 25 Ua ia fetalai atu iā i latou: “E tou te leʻi faitau ea i le mea na faia e Tavita ma tagata na iā te ia, ina ua fia aai, ae e leai ni a latou meaʻai?+ 26 I le tala iā Aviata+ le faitaulaga sili, pe e leʻi ulu atu ea Tavita i le fale o le Atua, ma ʻai i falaoa e laulauina i luma o le Atua, o se mea e sā i le tulafono ona ʻai ai se tagata vaganā ai ositaulaga,+ ma na ia avatu foʻi i ē na faatasi ma ia?” 27 Ona ia fetalai atu lea iā i latou: “Ua faia le Sapati mo le tagata,+ ae e leʻi faia le tagata mo le Sapati. 28 O lea, o le Atalii o le tagata, o ia foʻi o le Alii o le Sapati.”+

3 Ua toe ulufale atu o ia i se tasi o sunako, ma ua iai i inā se tagata ua pē lona lima.+ 2 O lea, ua tulimataʻi ai o ia e le ʻau Faresaio pe na te faamālōlōina lea tagata i le Sapati, ina ia latou molia ai o ia. 3 Ua fetalai atu o ia i le tagata ua pē lona lima: “Tū ia i luga ma sau i le ogatotonu.” 4 Ona ia fetalai atu lea iā i latou: “Pe e faataga ea ona fai se mea lelei po o se mea leaga i le Sapati, pe e faaola se tagata pe e fasiotia?”+ Ae ua lē tali mai i latou. 5 Ua silasila solo o ia ma le toʻasā iā i latou ona ua tigā tele lona finagalo i lo latou lotomaaa,+ ona ia fetalai atu lea i le tamāloa: “Ia faaloaloa mai lou lima.” Ona ia faaloaloa atu lea o lona lima ma ua toe lelei ai. 6 Ona ō loa lea o le ʻau Faresaio, ua taupulepule ma ē e ʻau ma Herota,+ ina ia maua se mea e fasioti ai Iesu.

7 Ae ua tuumuli Iesu ma ona soo agaʻi i le sami, ma ua mulimuli atu iā te ia tagata e toʻatele+ mai i Kalilaia ma Iutaia. 8 E oo lava i le toʻatele o tagata mai i Ierusalema, o Itumaia, o ē e i le isi itu o Ioritana, ma itu uma o Turo ma Saitonu, ua latou ō mai iā te ia ona ua faalogo i le tele o mea ua ia faia. 9 Ua ia faatonu atu foʻi i ona soo ina ia sauniuni pea se tamaʻi vaa e na te faaaogāina, ina neʻi lolofi mai le motu o tagata iā te ia. 10 Talu ai ua ia faamālōlōina le toʻatele o tagata, o le mea lea ua lolofi mai ai i latou uma ua mamaʻi tigāina ina ia papaʻi mai iā te ia.+ 11 E oo lava i agaga leaga,+ o so o se mea lava e latou te vāai ai iā te ia, e latou te faapaʻuʻū faō i ona luma ma alalaga mai: “O oe lava o le Alo o le Atua.”+ 12 Ae ua ia matuā faatonuina pea i latou ia aua neʻi faailoa atu o ia i nisi.+

13 Ua alu aʻe o ia i le mauga, ma valaau atu iā i latou ua ia finagalo i ai,+ ona latou ō atu ai lea iā te ia.+ 14 Ona ia filifilia* lea o tane e toʻa 12, o ē ua ia taʻua foʻi o aposetolo. O i latou nei o le a faatasi ma ia, ma o le a ia aauina atu i latou e talaʻi 15 ma tuu atu iā i latou le pule e tutuli ai temoni.+

16 O tane e toʻa 12+ ua ia filifilia,* o Simona o lē ua ia faaigoa foʻi iā Peteru,+ 17 o Iakopo le atalii o Sepetaio ma Ioane le uso o Iakopo (o ē ua ia faaigoa foʻi iā Poaneki, o lona uiga o “Atalii o le Faititili”),+ 18 o Aneterea, o Filipo, o Patolomaio, o Mataio, o Toma, o Iakopo le atalii o Alefaio, o Tataio, o Simona le Kanana,* 19 ma Iuta le Sekara lea na faalataina mulimuli ane Iesu.

Ona alu atu lea o ia i se fale, 20 ma ua toe potopoto mai foʻi le toʻatele o tagata, ua lē mafai ai ona latou aai. 21 Ua faalogo lona aiga i le mea ua tupu, ona ō mai lea e mananaʻo e puʻe iā te ia, auā ua latou faapea ane: “Ua faalētonu lona mafaufau.”+ 22 Ua faapea ane foʻi tusiupu ua ō mai mai Ierusalema: “Ua iā te ia Pelesepulo* le pule o temoni, ma ua mafai ai ona ia tutuli temoni.”+ 23 Ua ia valaau atu iā i latou ia ō mai iā te ia, ona ia fetalai atu lea i talafaatusa e faapea: “E faapefea iā Satani ona tuliese Satani? 24 Auā afai e fevaevaeaʻi se malo, e lē mafai ona tumau o lenā malo.+ 25 Afai e fevaevaeaʻi se aiga, e lē mafai ona tumau lenā aiga. 26 Afai foʻi e tetee Satani iā te ia lava ma fevaevaeaʻi ai, e lē mafai ona tumau o ia, ma o lona iʻuga lenā. 27 O le mea moni, e leai se tasi e mafai ona alu atu i le fale o se tagata malosi ma gaoia ana meatotino. Seʻiloga e fusifusia muamua le tagata malosi, ona faatoʻā mafai ai lea ona ave ana mea uma mai i lona fale. 28 E moni ou te fai atu iā te outou, e faamagaloina lava agasala uma a le fanau a tagata, e tusa lava po o ā agasala ma upuleaga na latou faia. 29 A o se tasi e fai upuleaga i le agaga paia, e lē faamagaloina lava o ia e faavavau,+ ae e nofosala o ia e faavavau i lenā agasala.”+ 30 Ua ia fai atu lenei tala, auā na latou faapea mai: “Ua iā te ia le agaga leaga.”+

31 Ua ō mai lona tinā ma ona uso+ ma ua tutū mai i fafo, ona latou auina atu lea o se tasi e fai atu iā te ia e sau.+ 32 Peitaʻi, o loo siʻomia o ia e le motu o tagata. O lea, ua latou faapea ane ai iā te ia: “Vaai! O lou tinā ma ou uso la e i fafo, o loo mananaʻo mai iā te oe.”+ 33 Ae ua tali atu o ia: “O ai ea loʻu tinā, ma o ai foʻi oʻu uso?” 34 Ua vaavaai solo o ia iā i latou o loo siʻomia o ia ma faapea atu: “Vaai, o loʻu tinā ma oʻu uso ia!+ 35 O lē e faia le finagalo o le Atua, o ia lenā o loʻu uso, o loʻu tuafafine, ma o loʻu tinā.”+

4 Ua toe amata ona ia aʻoaʻo atu i tafatafa ane o le sami, ma ua potopoto mai iā te ia se motu o tagata e toʻatele lava. Ona ia alu aʻe lea i le vaa i luga o le sami ma nofo ai i lalo, ae ua iai tagata uma i le matafaga.+ 2 Ua amata ona ia aʻoaʻo atu i latou i le tele o mea e ala i talafaatusa+ ma faapea atu:+ 3 “Ia faafofoga mai. Faauta! Na alu atu se tagata lūlū fatu ina ia lūlū ni fatu;+ 4 ma a o ia lūlū, na paʻuʻū ai nisi fatu i tafatafa o le auala, ona ō mai lea o manufelelei ma ʻai. 5 Na paʻuʻū nisi fatu i le mea papa e laʻitiiti le eleele, ona tutupu vave ai lea, auā e lē lava le eleele.+ 6 Ina ua oso aʻe le lā, ua velasia ma magumagu ai ona e leʻi mauaa. 7 Ae ua paʻuʻū isi fatu i le vao tuitui, ma ina ua tutupu aʻe le vao tuitui, ona fetina‘iina ai lea ma lē fua mai ai.+ 8 Ae na paʻuʻū isi i le eleele lelei, ma ina ua tutupu aʻe ma faateleina, ona fua mai ai lea e taʻi 30 le tasi, e taʻi 60 le isi, ae taʻi 100 le isi.”+ 9 Ona ia toe fetalai atu lea: “O lē ua iai taliga, inā faalogo ia o ia.”+

10 Ae ina ua na o ia, ona fesili ane lea o ē ua faatasi ma ia ma le toʻa 12 e uiga i talafaatusa.+ 11 Ua tali atu o ia iā i latou: “Ua tuuina atu iā te outou le mea lilo paia+ o le Malo o le Atua, a o ē o i fafo e faailoa atu mea uma iā i latou i talafaatusa,+ 12 ina ia vaavaai ae e lē iloa lava mea o loo latou vāai i ai, e faalogo foʻi ae e lē malamalama lava i mea o loo latou faalogo i ai, pe liliu mai foʻi ma faamagaloina ai i latou.”+ 13 Ua fetalai atili atu o ia iā i latou: “Afai tou te lē malamalama i lenei talafaatusa, e faapefea la ona outou malamalama i isi foʻi talafaatusa uma?

14 “O lē e lūlū fatu ua ia lūlūina le upu.+ 15 O fatu na lūlūina i tafatafa o le auala ua pei o tagata ua lūlūina i ai le upu; ae ina ua latou faalogo i ai, ona sau ai lea o Satani+ ma aveese le upu na lūlūina iā i latou.+ 16 E faapena foʻi fatu ua lūlūina i le mea papa, o i latou ia ina ua faalogo i le upu, ona latou talia loa lea ma le olioli.+ 17 Peitaʻi, e leʻi mauaa le upu iā i latou, ae ua faaauau mo na o sina taimi ma ina ua oo mai puapuaga ma sauāga ona o le upu, ona tautevateva ai lea o i latou. 18 A o isi fatu na lūlūina i le vao tuitui. O i latou ia ua faalogo i le upu,+ 19 ae ona o popolega+ o lenei faiga o mea* ma le malosi taufaasesē o le ʻoa,+ ma le tuʻinanau+ atu i isi mea uma, ua oo atu i totonu o le loto ma fetina‘iina ai le upu ma ua lē fua mai ai. 20 A o fatu na lūlūina i le eleele lelei, o i latou ia ua faalogo i le upu ma talia ma le fiafia, ma fua mai ai e taʻi 30 le tasi, e taʻi 60 le isi, ma e taʻi 100 le isi.”+

21 Ua ia fetalai atili atu iā i latou: “Pe e aumai ea le molī ma tuu i lalo o se ato,* po o lalo o se moega? Pe e lē aumai ea ma tuu i luga o se tuugāmolī?+ 22 Auā e leai se mea lilo e lē faailoaina, e leai foʻi se mea e matuā natia e lē faaalia i luma o tagata.+ 23 O lē ua iai taliga, inā faalogo mai ia o ia.”+

24 Ua ia toe fetalai atu iā i latou: “Ia outou utagia mea ua outou faalogo i ai.+ O mea tou te fuaina atu, e toe fuaina mai iā te outou, ma e faaopoopoina ai isi mea iā te outou. 25 Auā o sē ua iai mea, e foaʻiina atu nisi mea iā te ia,+ a o sē ua leai se mea, e aveesea le mea ua iā te ia.”+

26 Ua ia toe fetalai atu: “Ua pei le Malo o le Atua o le tagata na alu ma lūlū fatu i luga o le palapala. 27 Na moe o ia i le pō ma ina ua ala aʻe i le ao, ua tātupu ma ola le fatu, ae e na te leʻi iloa pe na faapefea ona tupu. 28 Ua tupu fua le fatu mai i le palapala ma ua faasolosolo mālie ona fua mai. Ua muamua ona tupu aʻe, ona fuga mai lea, ma mulimuli ane ua iai saito matua. 29 O le taimi lava na matua ai le fua, ona tuu atu ai lea o lana selesaito, auā ua oo mai le taimi o le seleselega.”

30 Ua ia toe fetalai atu: “O le ā se mea e tatou te faatusaina i ai le Malo o le Atua, po o le ā foʻi se talafaatusa e tatou te faamatalaina ai? 31 E pei le Malo o le fatu o le sinapi, o se fatu e sili ona itiiti i lo o fatu uma i le laueleele i le taimi na lūlūina ai i le palapala.+ 32 Ae ina ua lūlūina, ua tupu aʻe e sili atu i lo o isi fualaau faisua, ma ua tutupu foʻi ona lālā tetele, ua momoe ai manufelelei o le lagi i lona paolo.”

33 Ua ia fetalai atu le upu iā i latou i le tele o talafaatusa+ faapena, e fua i le mea e mafai ona latou malamalama i ai. 34 O le mea moni, e fetalai atu o ia iā i latou i taimi uma i talafaatusa, ae ua ia faamatala atu mea uma i ona soo+ ina ua na o i latou.

35 Ua oo i le afiafipō o lenā lava aso, ona ia fetalai atu lea iā i latou: “Seʻi o tatou ō atu i le isi itu.”+ 36 Ina ua uma ona faataape le motu o tagata, ona latou ō faatasi lea ma ia i le vaa, ma e iai foʻi isi vaa ua latou ō faatasi.+ 37 Ona agi malosi mai lea o le matagi ma ua fafati mai pea galu i le vaa, ma toetoe lava a goto ai.+ 38 Peitaʻi, o loo tofā o ia i se aluga i le taumuli o le vaa. Ona latou fafagu lea iā te ia ma faapea mai: “Le Aʻoaʻo e, e te lē manatu mai ea auā o le a matou feoti?” 39 Ona tū lea o ia i luga, ma vavao i le matagi ma fetalai atu i le sami: “Ia fifilemu, ma ia malū!”+ Ona toʻa ai lea o le matagi ma ua toʻafilemu ai. 40 Ona ia fetalai atu lea iā i latou: “Aiseā ua outou soona fefefe* ai? Pe e tou te lē faatuatua ea?” 41 Ona latou matuā matataʻu ai lea ma fai ane le tasi i le isi: “O ai ea lenei tagata ua usiusitaʻi ai le matagi ma le sami iā te ia?”+

5 Ua latou ō atu i le isi itu o le sami i le vaipanoa o Kerekese.+ 2 Ua alu ese Iesu mai le vaa, ona sau ai loa lea iā te ia o se tamāloa mai le fanuatanu, o lē ua pulea e agaga leaga. 3 Ua nofo o ia i tuugamau, ma e oo ane i le taimi lenā, e leai ma se tagata ua mafai ona saisaia o ia, e oo lava i le saisaia i se filifili. 4 Sa masani ona saisai ona lima i filifili ma faamau ona vae, ae sa ia motusia filifili ma talepe mea e faamau ai vae, e leai foʻi se tagata malosi ua mafai ona puʻe iā te ia. 5 Ua alaga pea o ia i pō ma ao i tuugamau ma mauga, ma selei iā te ia i maa. 6 Peitaʻi, ina ua ia iloa mamao mai Iesu, ona tamoʻe mai lea ma ifo iā te ia.+ 7 Ua alaga mai o ia ma le leotele e faapea: “O oe na le Alo o le Atua Silisili Ese, aiseā ua e faalavelave mai ai iā te aʻu? Ia e tautō mai i le Atua e te lē faapuapuagatiaina aʻu.”+ 8 Auā na fetalai atu Iesu i le agaga leaga: “Ia e alu i fafo mai i le tamāloa, o oe lenā le agaga leaga.”+ 9 Ae ua fesili atu Iesu: “O ai lou igoa?” Ua tali mai o ia: “O loʻu igoa o Lekeono,* auā e toʻatele i matou.” 10 Ua ia ʻaiʻoi mai pea iā Iesu e aua neʻi auina ese atu agaga mai i le atunuu.+

11 O le taimi lea o loo aai se lafu puaa+ tele i le mauga.+ 12 O lea, ua ʻaiʻoi mai ai agaga leaga iā te ia: “Ia e aauina atu i matou i puaa, ina ia matou uluitino i ai.” 13 Ua ia tuu atu i latou e ō. Ona ō mai ai lea o agaga leaga i fafo ma ō atu i le lafu puaa, ma ua taufetuli atu le lafu puaa ma feosofi i le tofē i le sami, pe tusa ma le 2,000 o puaa, ma ua malelemo ai i le sami. 14 Ae ua sosola ē na tausia le lafu, ma faamatala atu mea uma i le aai ma le nuu atoa, ona ō mai ai lea o tagata e vāai i le mea na tupu.+ 15 Ua latou ō mai iā Iesu, ma iloa atu ai le tamāloa sa uluitinoina e temoni, o lē sa iai le lekeono, o loo nofo ma ua fai ona ofu ma ua toe lelei lona mafaufau, ona latou matataʻu ai lea. 16 Ua faamatala atu foʻi iā i latou le mea na tupu i le tamāloa na uluitino e temoni ma le lafu puaa, e i latou na vāai i le mea na tupu. 17 Ona latou ʻaiʻoi mai lea iā Iesu ina ia alu ese atu mai i lo latou vaipanoa.+

18 A o alu aʻe o ia i luga o le vaa, ua ʻaiʻoi mai le tamāloa na uluitino e temoni, pe mafai ona la ō faatasi.+ 19 Peitaʻi, ua ia vavao iā te ia ma fetalai atu: “Ia e alu i le fale i lou aiga, ma faamatala atu iā i latou mea uma ua faia e Ieova* mo oe, ma lona alofa mutimutivale iā te oe.” 20 Ona alu lea o le tamāloa ma faailoa atu i Tekapoli* mea uma na faia e Iesu iā te ia, ma ua maofa ai tagata uma.

21 Ina ua toe foʻi mai Iesu i le vaa i le isi itu o le sami, ona potopoto mai ai lea o le motu o tagata e toʻatele, a o iai o ia e lata ane i le sami.+ 22 Ua sau se tasi o pule o le sunako e igoa iā Iairo, ma ina ua vaai mai iā te ia, ona ia faapaʻū ai lea i ona vae.+ 23 Ua ʻaiʻoi mai pea o ia iā Iesu e faapea: “Ua matuā maʻi tigāina loʻu afafine. Faamolemole, ia e maliu atu ma tuu ou aao i ona luga,+ ina ia toe malosi ma ola ai o ia.” 24 Ona ō ai lea o ia ma Iesu, ma ua mulimuli mai le motu o tagata e toʻatele ma latou tautūlei mai agaʻi iā te ia.

25 E iai le fafine ua 12 tausaga+ talu ona maʻi i le punatoto,+ 26 ma e tele mea ua tigāina ai o ia ona o le toʻatele o fomaʻi, ua uma ai ana tupe ae e leʻi malosi ai, ma ua atili ai ona tigāina o ia. 27 Ua ia faalogo i mea sa faia e Iesu, ona sau ai lea o ia i tua o Iesu faatasi ma le motu o tagata, ma ua paʻi mai i lona ofu tele,+ 28 auā ua faapea ifo pea le fafine: “Ia tau lava ina oʻu paʻi atu i le pito o lona ofu tele, ona ou malosi ai lea.”+ 29 Ona uma ai lea o lona punatoto, ma ua ia lagona i lona tino ua teʻa ese atu lona maʻi sa tigāina ai.

30 O le taimi lava lenā na lagona ai e Iesu ua alu ese le mana+ mai iā te ia, ona faliu atu lea o ia ma faapea atu i le motu o tagata: “O ai na paʻi mai i loʻu ofu?”+ 31 Ae ua fai mai ona soo iā te ia: “Ua e silasila atu i le tautūlei mai o le motu o tagata iā te oe, e faapefea la ona e fesili mai, ‘O ai na paʻi mai iā te aʻu?’” 32 Peitaʻi, ua silasila solo o ia po o ai na paʻi mai iā te ia. 33 Ua fefe ma tetemū le fafine i le mea ua tupu, ona sau lea ma faapaʻū i ona luma, ma faamatala mai le mea atoa na tupu. 34 Ua ia fetalai atu iā te ia: “Loʻu afafine e, ua e malosi ona o lou faatuatua. Alu ia ma le filemu,+ ma ia e mālōlō mai i lou maʻi tigā.”+

35 A o fetalai atu o ia, ae ua ō mai ni tamāloloa mai le aiga o le pule o le sunako ma faapea mai: “Ua oti lou afafine! Aiseā e toe faalavelave ai i le Aʻoaʻo?”+ 36 Peitaʻi, ua faafofoga atu Iesu i le tala, ma ua fetalai atu i le pule o le sunako: “Aua e te fefe, ae ia faatuatua.”+ 37 Ona ia vavao ai lea o tagata e aua le mulimuli atu iā te ia seʻi vaganā ai Peteru, Iakopo ma Ioane le uso o Iakopo.+

38 Ua latou taunuu i le fale o le pule o le sunako, ona ia silafia ai lea o le pisapisaō o tagata o loo lauē ma tagitu‘i leotetele.+ 39 Ina ua ulufale o ia, ona ia faapea atu lea iā i latou: “Aiseā ua outou lauē ma tagitu‘i ai? E leʻi oti le teineitiiti, ae o loo moe o ia.”+ 40 Ona latou toē faaʻamuʻamu lea iā te ia. Ina ua uma ona ia faapea atu ia ō uma i fafo, ona ia ave lea o le tamā ma le tinā o le teine ma ē ua faatasi ma ia, ua latou ō atu i le potu o loo iai le teineitiiti. 41 Ua ia tago atu i le lima o le teineitiiti, ma fetalai atu: “Talita kumi,” o lona uiga pe a faaliliuina: “Le tamaʻitaʻi e, ou te fai atu iā te oe, inā tū ia i luga!”+ 42 Ona tulaʻi loa lea o le teineitiiti ma amata ona savali. (E 12 ona tausaga.) Ona matuā olioli ai lea o ona mātua. 43 Peitaʻi, ua ia toe faatonuina pea i latou,* ina ia aua neʻi iloa e se tasi lea mea,+ ma ua ia faapea atu e avatu se meaʻai mo le teineitiiti.

6 Ua tuua e ia o lea mea, ona latou ō faatasi lea ma ona soo i lona nuu.+ 2 Ua oo i le Sapati, ona ia aʻoaʻo atu lea i le sunako, ma ua taufaiofo ai le toʻatele o ē ua faalogologo iā te ia, ma faapea ane: “O fea na maua mai ai e lenei tagata nei mea?+ Aiseā foʻi ua tuuina atu ai lenei atamai iā te ia, ma ua faia ai e ona lima ia galuega mamana?+ 3 Pe e lē o ia ea o le kamuta,+ o le tama a Maria+ ma o le uso o Iakopo,+ Iosefa, Iuta, ma Simona?+ Pe e tatou te lē o faatasi ea foʻi ma ona tuafāfine?” Ona amata lea ona latou tausuai ona o ia. 4 Ae ua fetalai atu Iesu iā i latou: “E lē mamalu se perofeta i lona lava nuu ma lona lava aiga.”+ 5 O lea, e na te leʻi faia ai ni galuega mamana i inā, ae e na o le faaee o ona aao i ni nai tagata mamaʻi ma faamālōlō iā i latou. 6 Ua ofo o ia ona o lo latou lē faatuatua. Ona malaga faataamilo lea o ia mai i lea nuu i lea nuu, ma aʻoaʻo atu.+

7 Ua ia valaau atu i le toʻa 12 ma amata ona aauina atu i latou taʻitoʻalua,+ ma tuu atu iā i latou le pule i agaga leaga.+ 8 Ua ia faatonuina foʻi i latou ina ia aua neʻi avea ni mea i le malaga, ae e tau lava o se tootoo. Aua neʻi aveina ni falaoa, se taga meaʻai, po o ni tupe* i a latou ato tupe,+ 9 ae ia fai seevae ma aua neʻi ofuina ni ofu se lua.* 10 Ua ia fetalai atu foʻi iā i latou: “O so o se mea e tou te ulu atu ai i se fale, ia nonofo ai seʻia oo ina outou ō ese mai lea nuu.+ 11 Pe afai tou te ō atu i se nuu ae e lē talia outou ma lē fia faalogo foʻi iā te outou, pe a outou ō ese ia tūtū atu i ai le eleele mai i o outou vae, e fai ma molimau iā i latou.”+ 12 Ona latou ō lea ma talaʻi atu i tagata e ao ona salamō,+ 13 ma ua latou tutuli foʻi le tele o temoni+ ma uu tagata mamaʻi i le suāuu, ma faamālōlō i latou.

14 Ua faalogo i ai le tupu o Herota, auā ua lauiloa le suafa o Iesu, ma ua faapea mai tagata: “Ua toe faatūina Ioane le Papatiso mai i le oti, ma o le mea lea ua mafai ai ona ia faatinoina galuega mamana.”+ 15 Ae ua faapea mai isi tagata: “O ia o Elia.” Ae ua fai ane foʻi isi: “O ia o se perofeta, e pei o se tasi o le ʻauperofeta mai anamua.”+ 16 Ae ina ua faalogo i ai Herota, ona ia faapea atu lea: “Ua toe faatūina mai Ioane lea na ou vavaeeseina lona ulu.” 17 Auā na faatonuina e Herota le puʻeina o Ioane ma saisai o ia i le falepuipui ona o Herotia le avā a Filipo lona uso, auā na ia faaipoipo atu iā te ia.+ 18 Auā na fai atu Ioane iā Herota: “E sā i le tulafono ona lua nonofo ma le avā a lou uso.”+ 19 O le mea lea ua ita ai pea Herotia iā te ia, ma manaʻo e fasioti o ia ae e leʻi mafai. 20 Auā sa mataʻu Herota iā Ioane, na ia iloa o ia o se tagata amiotonu ma paia,+ ma na ia puipuia o ia. Ina ua faalogo Herota iā te ia, na lē iloa e Herota le mea o le a fai, ae na fiafia pea e faalogo iā te ia.

21 Ae na maua e Herotia se avanoa lelei, ina ua oo i le aso na faia ai e Herota se faigaʻai o lona aso fanau,+ lea na valaaulia ai alii aloaʻia ma taʻitaʻiʻau, ma tane e sili ona maualuluga o Kalilaia.+ 22 Ona sau ai lea o le tama teine a Herotia e siva ma sa fiafia ai Herota ma i latou na aai* ma ia. Ua fai atu le tupu i le teine: “Taʻu mai iā te aʻu so o se mea e te manaʻo ai ona ou avatu ai lea iā te oe.” 23 Ua ia tautō atu foʻi iā te ia: “O so o se mea lava e te fai mai ai, o le a ou avatu iā te oe, e oo lava i le vaeluaina o loʻu malo.” 24 Ona alu atu lea o ia ma fesili i lona tinā: “O le ā se mea ou te talosaga atu ai?” Na tali mai o ia: “O le ulu o Ioane le Papatiso.” 25 Ona alu atu faavave lea o le teine i le tupu, ma talosaga atu: “Ou te manaʻo e te aumai nei lava iā te aʻu le ulu o Ioane le Papatiso i se ipu.”+ 26 E ui ina matuā tigā ai le loto o le tupu, ae ona o lona manatu i ana tautoga ma ana mālō,* na ia lē teena ai le talosaga a le teine. 27 Ona auina atu loa lea e le tupu o se tasi o ana leoleo, ma faatonuina o ia e aumai le ulu o Ioane. Ua alu atu o ia ma vavaeese le ulu o Ioane i le falepuipui, 28 ma aumai lona ulu i se ipu, ua avatu i le teine, ona avatu lea e le teine i lona tinā. 29 Ina ua faalogo i ai ona soo, ona latou ō atu lea ma ave lona tino ma tuu i le tuugamau.

30 Ua potopoto mai soo o Iesu iā te ia, ma faamatala mai mea uma na latou faia ma aʻoaʻo atu.+ 31 Ua ia fetalai atu iā i latou: “Seʻi o tatou ō na o i tatou i se mea tuufua ma fai ai sina mālōlōga.”+ Auā e toʻatele ē na ō mai pea iā te ia, ua leai ai se taimi e mālōlō pe aai ai. 32 Ona latou tuumuli atu lea i le vaa i se mea tuufua ina ia iai na o i latou.+ 33 Ae ua vāai atu tagata ua ō i latou, ma ua iloa foʻi e le toʻatele, ona taufetuli atu lea o i latou mai i aai uma ma muamua atu iā i latou. 34 Ina ua alu ese o ia mai le vaa, ona ia silafia lea o le motu o tagata e toʻatele, ona tigā alofa ai lea o ia iā i latou,+ auā ua pei i latou o mamoe e leai se leoleo mamoe.+ Ona ia aʻoaʻo atu lea iā i latou i le tele o mea.+

35 Ua leva le aso, ona ō mai ai lea o ona soo ma fai mai iā te ia: “O le nofoaga tuufua lenei ma ua leva foʻi le aso.+ 36 Ia tuu atu i latou e ō, ina ia latou ō atu i laufanua o iai faatoʻaga ma nuu latalata mai e faatau mai ni a latou meaʻai.”+ 37 Ua ia tali atu iā i latou: “Ia outou avatu ni meaʻai ma i latou.” Ona latou fai mai lea iā te ia: “Pe e te finagalo e matou te ō e faatau mai ni falaoa e tusa ma le 200 tenari* ma avatu iā i latou e aai ai?”+ 38 Ua ia fetalai atu iā i latou: “E fia ni falaoa o iā te outou? Ia ō e vaai!” Ua uma ona latou vāai i ai, ona latou faapea ane lea: “E lima falaoa ma iʻa e lua.”+ 39 Ona ia faatonuina lea o tagata uma ina ia taooto i vaega i le mutia.+ 40 Ona latou taooto lea i vaega e taʻi 100 ma le taʻi 50. 41 Ona tago lea o ia i falaoa e lima ma iʻa e lua, ua tepa aʻe i le lagi ma faafetai,+ ona ia vaevae lea o falaoa ma tufatufa atu i le ʻausoo, ina ia latou avatu i luma o tagata, ua ia vaevae foʻi i iʻa e lua mo i latou uma. 42 Ona latou aai ai lea ma ua maoona, 43 ua faaputu foʻi i mea ua totoe, ua tutumu ai ato e 12 ae e leʻi aofia ai iʻa.+ 44 E 5,000 tane na aai i falaoa.

45 Ona ia fai atu loa lea i ona soo e ō atu i le vaa, ma muamua atu iā te ia i le isi itu agaʻi i Petesaita, ae ua ia tuuina atu le motu o tagata e ō.+ 46 Ua uma ona ia faatofā atu iā i latou, ona alu atu ai lea o ia i le mauga e tatalo ai.+ 47 Ua oo i le afiafipō, ua iai le vaa i le ogatotonu o le sami, ae ua na o ia o loo i uta.+ 48 Ua silasila atu o ia iā i latou ua alogatā le vaa, auā ua agi malosi mai le matagi. Ona alu atu lea o ia iā i latou i le leoleoga lona fā o le pō,* ua savali i luga o le sami; ae e foliga mai o le a sopoloa o ia. 49 Ae ina ua latou iloa atu o ia ua savali i luga o le sami, ona latou manatu lea: “E uigaese lenei mea!” Ona latou alalaga ai lea. 50 Ua latou vāai uma atu iā te ia, ona latou matataʻu ai lea. Ae ua fetalai atu loa o ia iā i latou: “O aʻu lenei, ia outou lototetele ma aua tou te fefefe.”+ 51 Ona alu aʻe lea o ia i luga o le vaa iā i latou, ona toʻa ai lea o le matagi. Ua matuā ofo i latou i lenei mea, 52 auā e leʻi manino iā i latou le uiga o falaoa, talu ai e leʻi malamalama lava o latou loto.

53 Ua latou agaʻi atu i le isi itu ma ō atu i laufanua o Kenesareta ma taula ai le vaa.+ 54 A o latou ō ese mai i le vaa, ona iloa ai lea o ia e tagata. 55 Ua latou taufetuli faataamilo atu i lenā vaipanoa atoa, ma avatu tagata mamaʻi i moega i le mea ua latou faalogo o loo iai o ia. 56 O so o se nuu po o se aai po o se nuu maotua e alu atu i ai o ia, e latou te avatu tagata ua mamaʻi i maketi. Ua latou augani atu iā te ia ina ia tau lava ina latou papaʻi atu i le pito o lona ofu tele;+ ona toe malolosi ai lea o i latou uma na papaʻi atu i ai.

7 Ona faapotopoto mai lea iā Iesu o le ʻau Faresaio ma nisi o le ʻautusiupu na ō mai mai i Ierusalema.+ 2 Ua latou vāai i nisi o ona soo ua aai ma lima eleelea, o lona uiga e leʻi fafanoina.* 3 (Auā ua taofimau le ʻau Faresaio ma tagata Iutaia uma i tū masani a tagata anamua, e lē mafai ona aai seʻiloga ua fafano o latou lima e oo i o latou tulilima, 4 ma pe a foʻi mai i le maketi, e latou te lē aai seʻiloga ua faamamāina i latou lava. E tele foʻi nisi tū masani ua latou taofimau i ai, e pei o le faatofuina o ipu tī, sioki, ma ipu ʻapamemea i le vai.)+ 5 Ona fesili mai ai lea o le ʻau Faresaio ma le ʻautusiupu iā te ia: “Aiseā ua lē faia ai e ou soo e tusa ma tū masani a tagata mai anamua, ae ua aai ma lima eleelea?”+ 6 Ua ia faapea atu iā i latou: “O outou o tagata faafiaamiotonu, ua moni ai le valoaga a Isaia e pei ona tusia e faapea, ‘Ua faamamaluina aʻu e nei tagata i o latou laugutu, ae ua mamao ese lava o latou loto mai iā te aʻu.+ 7 E leai se aogā e latou te tapuaʻi mai ai iā te aʻu, auā ua faavae a latou aʻoaʻoga i poloa‘iga a tagata.’+ 8 Ua outou lafoaʻia poloaʻiga a le Atua, ae taofimau i tū masani a tagata.”+

9 Ua ia fetalai atili atu iā i latou: “Ua outou popoto i le teena o poloaʻiga a le Atua, ina ia tausisi ai i a outou tū masani.+ 10 Auā ua faapea mai Mose, ‘Ia e āva i lou tamā ma lou tinā,’+ ma ‘O lē e fai upuleaga i lona tamā ma lona tinā e fasiotia lava o ia.’+ 11 Ae ua outou fai mai, ‘O so o se tasi e faapea atu i lona tamā po o lona tinā: “O mea uma ua iā te aʻu na ono aogā iā te oe, o le kopano lea (o lona uiga, o se meaalofa ua tuuina atu i le Atua),”’ 12 ua outou taofia ai o ia mai le faia o se mea e tasi mo lona tamā po o lona tinā.+ 13 O lea, ua outou faalēaogā ai le afioga a le Atua i a outou tū masani na tuufaasolo mai.+ Ua outou faia foʻi le tele o isi mea faapena.”+ 14 Ona ia toe valaau atu lea i le motu o tagata ma fetalai atu: “Inā faalogo mai ia outou uma, ma ia malamalama i lona uiga.+ 15 E leai se mea o loo i fafo o le tagata e alu ane i totonu iā te ia, e mafai ona faaleagaina ai o ia; a o mea e sau mai i totonu o le tagata, o mea na e faaleagaina ai o ia.”+ 16 *——

17 Ua tuua e ia le motu o tagata ae ulufale atu i se fale, ona fesili mai lea o ona soo iā te ia e uiga i le talafaatusa.+ 18 Ae ua ia fetalai atu iā i latou: “Po ua outou lē malamalama foʻi e pei o i latou? Pe e tou te lē iloa ea, e leai se mea mai i fafo e alu atu i totonu o se tagata e mafai ona faaleagaina ai o ia, 19 auā e lē alu atu i lona loto, ae e ui atu i le manava ma toe alu atu i fafo?” O lea, ua ia taʻua ai meaʻai uma e mamā. 20 Ua ia toe fetalai atu: “O le mea e sau mai i totonu o le tagata, o le mea lea e faaleagaina ai le tagata.+ 21 Auā e sau mai i le loto o le tagata+ mafaufauga leaga: o amioga lē mamā taufeusuaʻiga,* o le gaoi, o le fasioti tagata, 22 o le mulilua, o le manaʻo tele, o le amioleaga, o le faaʻoleʻole, o amioga faauamaaa,* o le matauʻa, o le upuleaga, o le faamaualuga ma le lē fetuutuunaʻi. 23 O nei mea leaga uma e sau mai i le loto ma e faaleagaina ai le tagata.”

24 Ua alu ese o ia mai lea mea, ae agaʻi atu i le vaipanoa o Turo ma Saitonu.+ Ona ulufale atu lea o ia i se fale ae e leʻi manaʻo e iloa mai o ia e se tasi. Peitaʻi, e leʻi lilo o ia i le vaaiga a tagata. 25 Ina ua faalogo loa se fafine o lē o loo maʻi lana tama teine i se agaga leaga e uiga iā te ia, ona sau lea o ia ma faapaʻū faō i ona vae.+ 26 O le Eleni le fafine, ae e nofo* i Suria Foinie; ma ua ʻaiʻoi mai pea o ia iā Iesu ina ia tuliese le temoni mai lana tama teine. 27 Ae ua ia fetalai atu iā te ia: “Seʻi maoona muamua tamaiti, auā e lē tatau ona lafo falaoa a tamaiti i tamaʻi taʻifau.”+ 28 Peitaʻi, ua tali mai le fafine iā te ia: “E saʻo lava oe lau susuga e, a o le mea moni, e ʻai e tamaʻi taʻifau o loo i lalo o le laulau fasi falaoa a tamaiti.” 29 O lea, ua ia fetalai atu ai iā te ia: “Ona o le upu ua e fai mai ai, inā alu ia, ua alu ese le temoni mai i lau tama teine.”+ 30 Ona alu ai lea o ia i lona aiga, ma iloa ai le teineitiiti o loo taoto mai i le moega, ua alu ese le temoni.+

31 Ua toe foʻi mai Iesu mai i le vaipanoa o Turo, ma ua ui atu i Saitonu e oo i le sami* o Kalilaia, ma agaʻi atu ai i le ogatotonu o le vaipanoa o Tekapoli.*+ 32 Ona latou aumai lea iā te ia o se tamāloa tutuli ma e tau lē mafai ona tautala,+ ua latou augani mai ina ia faaee lona aao iā te ia. 33 Ona ia aveese lea o le tamāloa mai le motu o tagata ua na o i laʻua, ua tuu atu ona tamatamaʻilima i taliga o le tamāloa, ua feanu, ona ia paʻi atu lea i lona laulaufaiva.+ 34 Ua ia tepa aʻe i le lagi, ua mapuea ma fetalai atu iā te ia: “Efata,” o lona uiga, “Ia matala.” 35 Ona matala loa lea o ona taliga,+ ma ua matala foʻi lana tautala. Ona tautala ai loa lea o ia e pei o isi. 36 Ua ia faatonuina i latou e aua neʻi taʻuina atu i se tasi.+ E ui na ia matuā faatonuina i latou, ae ua atili ai ona latou faailoa atu.+ 37 Ua matuā maofa i latou+ ma faapea atu: “Ua lelei mea uma ua ia faia. Ona o ia, ua mafai ai ona faalogo ē na tutuli, ma tautatala ē e leʻi mafai ona tautatala.”+

8 I na aso, ua toe iai foʻi se motu o tagata e toʻatele, ma e leai ni a latou meaʻai. Ona valaau atu lea o ia i le ʻausoo ma fetalai atu iā i latou: 2 “Ua ou alofa tele i le motu o tagata,+ ona ua tolu aso talu ona latou faatasi ma aʻu, ae e leai ni a latou meaʻai.+ 3 Afai ou te tuuina atu i latou e ō i o latou aiga ae e leʻi aai,* o le a matapogia i latou i le auala. E mamao foʻi mea e ō mai ai nisi o i latou.” 4 Ae ua fai mai le ʻausoo iā te ia: “O fea o le a maua ai e se tagata ni falaoa e maoona ai nei tagata i lenei nofoaga tuufua?” 5 Ua fesili atu o ia iā i latou: “E fia ni falaoa o iā te outou?” Ua latou tali mai: “E fitu.”+ 6 Ona ia faatonuina lea o le motu o tagata e taooto i lalo, ona tago ai lea o ia i falaoa e fitu, ua fai le faafetai ona ia vaevae lea ma tuu atu i le ʻausoo, ona tufatufa atu lea e le ʻausoo i le motu o tagata.+ 7 Ua iai foʻi ni nai tamaʻi iʻa iā i latou, ua ia fai le faafetai ma fai atu iā i latou e tufatufa atu. 8 Ua aai i latou ma ua maoona, ona latou faaputu lea o meaʻai ua totoe, ma ua tutumu ai ato tetele e fitu.+ 9 E tusa ma le 4,000 tane na iai. Ona ia tuuina atu lea o i latou e ō.

10 Ona ō aʻe loa lea o ia ma ona soo i le vaa, ma ō atu i le vaipanoa o Tamanuta.+ 11 Ae ua ō mai le ʻau Faresaio ma finau mai iā te ia, ma ua latou tauanau o ia e faailoa mai se faailoga mai i le lagi ina ia tofotofo ai o ia.+ 12 O lea, ua matuā ōi ai lona finagalo ma faapea atu: “Aiseā e saʻili mai ai lenei tupulaga i se faailoga?+ E moni ou te fai atu, e leai se faailoga e avatua i lenei tupulaga.”+ 13 Ona ia tuua ai lea o i latou ma toe alu atu i le vaa ma agaʻi atu i le isi itu.

14 Ae e leai ni mea ua iā i latou i le vaa, seʻi vaganā ai le falaoa e tasi, auā ua galo ona latou aveina ni falaoa.+ 15 Ua ia lapataʻia tuusaʻo i latou e faapea: “Ia outou mataala ma faaeteete i le mea faafefete a le ʻau Faresaio ma le mea faafefete a Herota.”+ 16 O lea, ua latou fefinauaʻi ai ona ua leai ni a latou falaoa. 17 Ua ia silafia le mea ua tupu, ona fetalai atu lea iā i latou: “Aiseā ua outou fefinauaʻi ai ona o le leai o ni falaoa? Pe e tou te lē iloa ea le uiga o lenei mea? Pe e leʻi malamalama lava o outou loto? 18 ‘E fai o outou mata ae tou te lē vāai ea; e fai o outou taliga, ae e tou te lē lagona ea?’ Tou te lē manatua ea, 19 ina ua ou vaevaeina falaoa e lima+ i tane e toʻa 5,000, e fia ni ato na tutumu i mea na totoe?” Ua latou fai ane iā te ia: “E 12.”+ 20 “Ina ua ou vaevaeina falaoa e fitu mo tane e toʻa 4,000, e fia ni ato tetele na tutumu i mea na totoe?” Ua latou tali mai iā te ia: “E fitu.”+ 21 Ona ia fetalai atu lea iā i latou: “Pe e tou te lē o malamalama lava la i le uiga o nei mea?”

22 Ua oo i latou i Petesaita, ona aumai ai lea e tagata iā Iesu o se tamāloa tauaso, ma ua ʻaiʻoi mai iā Iesu ina ia paʻi atu iā te ia.+ 23 Ua ia tago atu i le lima o le tamāloa tauaso ma ave i tua o le aai, ona feanu lea i ona mata,+ ma faaee ona aao iā te ia ma fesili atu: “Po ua e iloa atu se mea?” 24 Ua tepa aʻe le tamāloa ma faapea mai: “Ua ou iloa atu tagata o loo feoaʻi, ae ua pei i latou o ni laau.” 25 Ua toe faaee atu ona aao i mata o le tamāloa, ona manino ai lea ma ua toe lelei lana vaai, ma ua iloa atu mea uma. 26 Ona ia tuuina atu lea o le tamāloa e alu i lona aiga, ma faapea atu: “Aua e te ui atu i le aai.”

27 Ua ō atu Iesu ma ona soo i aai o Kaisareia Filipo, ma a o ō atu i latou, ona ia fesili atu lea i ona soo: “O le ā se tala a tagata, o ai aʻu?”+ 28 Ua latou faapea mai: “O Ioane le Papatiso,+ a o isi o Elia,+ ae ua faapea mai isi, o se tasi o le ʻauperofeta.” 29 Ae ua ia fesili atu iā i latou: “A o outou, o le ā sa outou tala, o ai aʻu?” Ona tali mai lea o Peteru iā te ia: “O oe o le Keriso.”+ 30 O lea ua ia matuā faatonuina ai i latou, ina ia aua neʻi taʻu atu i se tasi e uiga iā te ia.+ 31 Ua ia aʻoaʻo foʻi i latou e faapea, e tatau ona oo puapuaga e tele i le Atalii o le tagata, ma e teena o ia e toeaina, o le ʻaufaitaulaga sili, ma le ʻautusiupu. E fasiotia o ia+ ma toe faatūina i le aso lona tolu.+ 32 O le mea moni, ua fetalai saʻo atu o ia i nei upu. Ona taʻitaʻi ese lea o ia e Peteru ma vavao iā te ia.+ 33 Ae ua faliu atu o ia ma silasila atu i ona soo ma ia vavao atu iā Peteru e faapea: “Satani e, inā alu ese ia oe! auā e lē o manatu o le Atua ua e manatu ai, a o manatu o tagata.”+

34 Ua ia valaau atu i le motu o tagata e ō mai iā te ia ma ona soo, ona ia fetalai atu lea iā i latou: “A fia mulimuli mai se tasi iā te aʻu, ia faafitia e ia o ia lava ma amo le laau e faapuapuagatia ai* o ia, ma mulimuli mai pea iā te aʻu.+ 35 Auā o lē e fia faasaoina lona ola, e maʻimau ia, a o lē e faamaʻimau lona ola ona o aʻu ma le tala lelei, e faasaoina lea.+ 36 Auā o le ā le aogā i le tagata, pe afai na te maua le lalolagi uma ae maʻimau ai lona ola?+ 37 O le ā foʻi se mea e avatu e se tagata e sui aʻi lona ola?+ 38 Auā o lē e mā iā te aʻu ma aʻu upu i lenei tupulaga mulilulua* ma le agasala, e mā foʻi le Atalii o le tagata iā te ia,+ pe a afio mai o ia i le mamalu o lona Tamā faatasi ma le ʻauagelu paia.”+

9 Ua ia toe fetalai atu iā i latou: “E moni ou te fai atu iā te outou, e iai nisi o loo tutū mai i inei e lē oo i ai le oti, seʻiloga ua latou vāai muamua ua pule le Malo o le Atua.”+ 2 Ua mavae aso e ono, ona ave lea e Iesu o Peteru, Iakopo, ma Ioane, ma ō atu i se mauga maualuga na o i latou. Ona liua lea o ia i o latou luma,+ 3 ma ua matuā paʻepaʻemā lona ofu tele, ua sili atu ona paʻepaʻe nai lo o ni ofu ua tāina e se tagata i le lalolagi. 4 Ua faaali mai foʻi Mose ma Elia iā i latou, ma o loo talanoa ma Iesu. 5 Ona fai mai lea o Peteru iā Iesu: “Le Aʻoaʻo e,* ua lelei ona ua matou iai i inei. O lea, seʻi o matou faatūina ni faleʻie se tolu, o le tasi mo oe, o le tasi mo Mose, ma le isi mo Elia.” 6 Ae o le mea moni, ua lē iloa e Peteru se tala a fai atu, auā ua latou matuā fefefe lava. 7 Ona oo mai lea o le ao, ua ufitia ai i latou, ma ua faapea mai se siʻufofoga+ mai le ao: “O loʻu Atalii pele lenā;+ ia faalogo iā te ia.”+ 8 Peitaʻi, ua latou tetepa aʻe ma iloa ai, ua leai se isi ae e na o Iesu o loo latou faatasi.

9 A o latou ō ifo mai le mauga, ua ia matuā faatonuina i latou e aua neʻi taʻuina atu i se tasi mea na latou vaaia,+ seʻiloga ua toe faatūina le Atalii o le tagata mai le oti.+ 10 Ua latou taofimau i lea upu i o latou loto,* ae ua latou fetalanoaaʻi po o le ā le uiga o lenei toetū mai i le oti. 11 Ua latou fesili mai iā te ia: “Aiseā ua fai mai ai le ʻautusiupu e tatau ona sau muamua Elia?”+ 12 Ua ia faapea atu iā i latou: “E sau muamua lava Elia e toe faafoʻisia mea uma;+ ae aiseā la ua tusia ai e faatatau i le Atalii o le tagata e faapea, e tatau ona tigāina o ia i puapuaga e tele+ ma o le a inosia o ia?+ 13 Ae ou te fai atu iā te outou, ua uma ona sau Elia,+ ma na latou faia iā te ia mea uma na latou loto i ai, e pei ona tusia e uiga iā te ia.”+

14 Ina ua latou ō atu i isi o le ʻausoo, na latou mātauina ai se motu o tagata e toʻatele o loo siʻomia ai le ʻausoo, ma o loo fefinauaʻi le ʻautusiupu ma i latou.+ 15 Ae ina ua iloa mai o ia e le motu o tagata, ona latou taufaiofo ai lea, ma tamomoʻe mai e faafeiloaʻi iā te ia. 16 Ae ua fesili atu o ia iā i latou: “O le ā le mea ua outou fefinauaʻi ai?” 17 Ona tali mai lea o se tasi mai le motu o tagata e faapea: “Le Aʻoaʻo e, ua ou aumaia loʻu atalii ona o loo iā te ia se agaga leaga, lea ua māfua ai ona gūgū.*+ 18 O so o se mea lava e puʻea ai o ia e le agaga leaga, e na te lafo o ia i le eleele, e fauā ma ū ona nifo, ma mou atu lona malosi. Ona ou fai atu lea i ou soo ina ia tuliese o ia, ae e latou te leʻi mafaia.” 19 Ua tali atu o ia iā i latou: “Le tupulaga lē faatuatua e,+ o le ā le umi ou te feagai ai pea ma outou? O le ā le umi ou te faapalepale ai iā te outou? Ia aumai o ia iā te aʻu.”+ 20 Ona latou aumai lea o ia iā te ia. Ae ina ua vaai mai le agaga iā te ia, ona lilivau lea o le tama ona o le agaga, ua paʻū i lalo ma taavale solo ma ua fauā lona gutu. 21 Ua fesili atu Iesu i lona tamā: “O le ā le umi talu ona tupu lenei mea iā te ia?” Ua tali mai o ia: “Na amata mai lava a o laʻitiiti, 22 ma e masani ona lafo o ia e le agaga i le afi ma le vai ina ia faaumatia ai o ia. Ae afai e te mafaia ona faia o se mea, ia e alofa ma fesoasoani mai iā i matou.” 23 Ua fetalai atu Iesu iā te ia: “Aiseā ua e fai mai ai, ‘Afai e te mafaia’? E mafai ona faia mea uma pe a faatuatua se tasi.”+ 24 Ona alaga mai lea o le tamā o le tama e faapea: “Ua ou faatuatua! Ia e fesoasoani mai ina ia malosi loʻu faatuatua!”+

25 Ua silafia e Iesu ua taufetuli mai le motu o tagata iā i latou, ona ia vavao lea o le agaga leaga, ua faapea atu: “O oe lenā le agaga ua māfua ai ona gūgū ma tutuli le tama, ou te fai atu iā te oe ia e alu i fafo, ma aua neʻi e toe ulu iā te ia!”+ 26 Ua alaga leotele le agaga ma ua lilivau le tama, ona alu ai lea i fafo ae ua peiseaʻī ua oti le tama, ma ua faapea mai le toʻatele o tagata: “Ua oti o ia!” 27 Ae ua tago atu Iesu i lona lima ma faatū o ia i luga, ona tulaʻi ai lea o ia. 28 Ua ulufale o ia i le fale, ua na o i latou, ona fesili mai lea o ona soo iā te ia: “Aiseā na lē mafai ai ona matou tulia le agaga?”+ 29 Ua fetalai atu o ia iā i latou: “E na o le tatalo e mafai ona tuliese ai lea ituaiga o agaga.”

30 Ona tuumuli lea o i latou mai lea mea, ae ō atu i Kalilaia, ma e leʻi manaʻo e iloa e se tasi le mea o loo iai o ia. 31 Auā ua ia aʻoaʻo ona soo ma fetalai atu iā i latou: “O le a faalataina ma tuuina atu le Atalii o le tagata i lima o tagata, e latou te fasiotia o ia,+ ma e ui ina oti o ia, ae e toe faatūina i le aso lona tolu.”+ 32 Peitaʻi, e leʻi malamalama i latou i ana fetalaiga, ma ua fefefe e fesili mai iā te ia.

33 Ua latou ō atu i Kapanaumi. A o iai o ia i le fale, ona ia fesili atu lea iā i latou: “O le ā le mea na outou fefinauaʻi ai i le auala?”+ 34 Ae e leʻi tali mai se isi, auā na latou fefinauaʻi i luga o le auala po o ai o i latou e sili. 35 Ua nofo o ia i lalo, ona ia valaau atu lea i le toʻa 12 ma faapea atu: “Afai e fia muamua se tasi, e tatau ona avea o ia ma lē e mulimuli ma auauna i tagata uma.”+ 36 Ona ia aumaia lea o se tamaitiiti ma faatū i o latou luma, ua ia fusi iā te ia ma faapea atu: 37 “O sē e na te talia se tamaitiiti+ faapenei ona o loʻu igoa, ua ia taliaina foʻi aʻu; ma o sē e na te talia aʻu, e lē gata ua ia taliaina aʻu, a o Lē foʻi ua auina mai aʻu.”+

38 Ua fai mai Ioane iā te ia: “Le Aʻoaʻo e, na matou vāai i se tagata o loo tutuliina temoni i lou suafa, ma na matou taumafai e taofi o ia, auā e lē o faatasi o ia ma i tatou.”+ 39 Ae ua fetalai atu Iesu: “Aua tou te taofia o ia, auā e leai se tasi e faia se galuega mamana i loʻu igoa, e vave ona faia ni upu leaga e faatatau iā te aʻu. 40 Auā o sē e lē tetee mai iā i tatou, ua ʻau ma i tatou.+ 41 O so o se tasi e na te avatu se ipu vai tou te inu ai ona o outou o soo o Keriso,+ e moni ou te fai atu iā te outou, e maua lava lona taui.+ 42 A o se tagata e na te faatausuai i se tasi o i latou nei e faatauvaa ua faatuatua, e lelei pe a nonoa i lona ua se maa e olo ai saito e toso e asini, ma lafo o ia i le sami.+

43 “Afai e te tausuai ona o lou lima, ia tipi ese auā e sili ona lelei o lou maua o le ola a o e lima mutu, nai lo le lafoina o oe ma ou lima e lua i Kena,* i le afi e lē mafai ona tineia.+ 44* —— 45 Ae afai e te tausuai ona o lou vae, ia tipi ese auā e sili ona lelei o lou maua o le ola a o e pipili, nai lo le lafoina o oe ma ou vae e lua i Kena.*+ 46* —— 47 Afai foʻi e te tausuai ona o lou mata, ia lafoaʻi+ auā e sili ona lelei o lou ulu atu i le Malo o le Atua ma lou mata e tasi, nai lo le lafoina o oe ma ou mata e lua i Kena,*+ 48 o le mea e lē mamate ai ilo ma e lē tineia foʻi le afi.+

49 “Auā e tatau ona faamasima tagata uma i le afi.+ 50 E lelei le masima, ae afai e magalo, o le ā se mea e mafai ona toe faamāi ai?+ Ia iā te outou le masima,+ ma ia faatupu le filemu i le vā o le tasi ma le isi.”+

10 Ua tulaʻi o ia ma ua oo atu i tuaoi o Iutaia i le isi itu o Ioritana. Ua toe mulimuli mai foʻi iā te ia le motu o tagata, ona ia toe aʻoaʻo atu lea iā i latou+ e pei o lana masani. 2 Ua ō ane foʻi le ʻau Faresaio ina ia tofotofo iā te ia, ma fesiligia o ia pe e taga i le tulafono ona faateʻa* e se tamāloa lana avā.+ 3 Ua ia tali atu iā i latou: “O le ā le mea na poloaʻi atu ai Mose iā te outou?” 4 Ona latou faapea mai lea: “Na faataga e Mose ona tusia se tusi e faamaonia ai ua tatala le faaipoipoga ma faateʻa i le avā.”+ 5 Ae ua fetalai atu Iesu iā i latou: “Ona o lo outou lotomaaa,+ na ia tusia ai lenei poloaʻiga.+ 6 Peitaʻi, talu mai le amataga o le foafoaga, ‘Na ia faia i laʻua o le tane ma le fafine.+ 7 O le māfuaaga lea e tuua ai e le tane lona tamā ma lona tinā,+ 8 ona avea ai lea o i laʻua ma tino e tasi,’+ ua lē toe toʻalua ai i laʻua, ae ua avea ma tino e tasi. 9 O ē ua faatasia e le Atua, aua neʻi tuueseeseina e se tagata.”+ 10 A o iai i latou i le fale, ona fesili mai lea o le ʻausoo iā te ia e faatatau i lenei mea. 11 Ua ia fetalai atu iā i latou: “O sē e faateʻa i lana avā ma toe faaipoipo i se isi fafine, ua mulilua o ia,+ ma ua agasala ai i le fafine muamua. 12 Pe afai foʻi e toe faaipoipo le fafine i se tasi ina ua uma ona faateʻa i lana tane, ua mulilua foʻi lenā fafine.”+

13 Ua aumaia e tagata o tamaiti iā te ia, ina ia paʻi ane o ia iā i latou, ae ua vavao i latou e le ʻausoo.+ 14 Ua silafia e Iesu lenei mea, ona lē fiafia ai lea ma fetalai atu iā i latou: “Tuu ai pea tamaiti e ō mai iā te aʻu, ae aua le taofia i latou, auā ua fai le Malo o le Atua ma tofi o ē e pei o nei tamaiti.+ 15 E moni ou te fai atu iā te outou, o sē na te lē taliaina le Malo o le Atua e pei o se tamaitiiti, e lē ulu atu lava i ai o ia.”+ 16 Ona ia fusi lea i tamaiti, ua faamanuia iā i latou ma faaee ona aao iā i latou.+

17 A o alu ese atu o ia, ua tamoʻe mai se tamāloa ma tootuli i ona luma, ma fesili mai iā te ia: “Le Aʻoaʻo lelei e, o ā ni mea e tatau ona ou faia ina ia ou maua ai le ola e faavavau?”+ 18 Ua fetalai atu Iesu iā te ia: “Aiseā ua e taʻua ai aʻu e lelei? E leai se tasi e lelei ua na o le toʻatasi, o le Atua lea.+ 19 Ua e iloa poloaʻiga: ‘Aua le fasioti tagata,+ aua le mulilua,+ aua le gaoi,+ aua le molimau pepelo,+ aua le taufaasesē,+ ma ia e āva i lou tamā ma lou tinā.’”+ 20 Ua fai mai le tamāloa iā te ia: “Le Aʻoaʻo e, ua ou tausia na mea uma talu mai loʻu talavou.” 21 Ua silasila atu Iesu ma ua alofa iā te ia, ua fetalai atu: “E tasi lava le mea lenā e te lē o faia: Ia e alu e faatau atu au meafaitino ma foaʻi atu i tagata matitiva, ona e maua ai lea o ʻoa i le lagi, ona e sau ai lea ma mulimuli mai iā te aʻu.”+ 22 Ae ua faanoanoa o ia ona o ia upu, ona alu ese ai lea o ia, ua tigā lona loto, auā e tele lava ana meafaitino.+

23 Ona silasila solo lea o Iesu, ua fetalai atu i ona soo: “E matuā faigatā lava mo ē e tele tupe ona ulu atu i le Malo o le Atua!”+ 24 Ae ua faateʻia ona soo i ana fetalaiga. Ona toe fai atu lea o Iesu iā i latou: “Le fanau e, e matuā faigatā lava ona ulu atu i le Malo o le Atua! 25 E sili ona faigofie ona sao o se kamela i le pū o le nila, nai lo o le sao atu o se tagata mauʻoa i le Malo o le Atua.”+ 26 Ua atili ai ona faateʻia i latou ma faapea mai iā te ia:* “Pe e iai la se isi e mafai ona faaolaina?”+ 27 Ua silasila totoʻa atu Iesu iā i latou ma faapea atu: “E lē mafaia e tagata lenei mea, ae e mafaia e le Atua, auā e mafaia e le Atua mea uma lava.”+ 28 Ona tali mai lea o Peteru iā te ia: “Faauta! Ua matou tuua mea uma ae mulimuli atu iā te oe.”+ 29 Ua fetalai atu Iesu: “E moni ou te fai atu iā te outou, o so o se tasi e na te tuua se fale, po o uso, o tuafāfine, o le tinā, o le tamā, o fanau, po o fanua, ona o aʻu ma le tala lelei,+ 30 e maua e ia e taʻi 100 i le taimi nei, o fale, o uso, o tuafāfine, o tinā, o fanau, ma fanua, faatasi ai ma sauāga,+ ma le ola e faavavau i le lumanaʻi. 31 Ae o le toʻatele o ē e muamua e avea ma ē e mulimuli, ma o ē e mulimuli e avea ma ē e muamua.”+

32 Ua latou agaʻi aʻe i le ala i Ierusalema, ma o loo muamua atu Iesu i o latou luma, ona taufaiofo ai lea o i latou, ae ua fefefe ē o loo mulimuli mai. Ona ia toe ave lea o le toʻa 12 ma faamatala atu iā i latou mea o le a oo iā te ia:+ 33 “Faauta! O le a tatou ō aʻe i Ierusalema, ma e tuuina atu ai le Atalii o le tagata i le ʻaufaitaulaga sili ma le ʻautusiupu. O le a latou faasalaina o ia i le oti, tuuina atu o ia i tagata o nuu ese, 34 o le a latou tauemu ma tuufeanu iā te ia, ma sasa tigāina ma fasiotia o ia, ae o le a toe faatūina o ia i le aso lona tolu.”+

35 Ua faalatalata mai iā te ia Iakopo ma Ioane, o atalii o Sepetaio,+ ma faapea mai: “Le Aʻoaʻo e, ma te mananaʻo ia e faia mea uma ma te talosaga atu ai iā te oe.”+ 36 Ua ia fetalai atu iā i laʻua: “O le ā se mea lua te mananaʻo ou te faia mo oulua?” 37 Ua la fai mai iā te ia: “Ia e tuu mai iā i maʻua e nofo le tasi i lou itu taumatau, a o le isi i lou itu tauagavale i lou mamalu.”+ 38 Ae ua fetalai atu Iesu iā i laʻua: “Lua te lē iloa le mea ua oulua talosaga mai ai. Pe e mafai ea ona oulua inu i le ipu o loo ou inu ai, pe papatisoina foʻi oulua i le papatisoga ua papatisoina ai aʻu?”+ 39 Ua la fai mai iā te ia: “E ma te mafaia.” Ona fetalai atu lea o Iesu iā i laʻua: “Lua te inu i le ipu o loo ou inu ai, lua te papatiso foʻi i le papatisoga ua papatisoina ai aʻu.+ 40 Ae ou te lē pule po o ai e nofo i loʻu itu taumatau ma loʻu itu tauagavale, ae e maua lenā tulaga e i latou ua saunia i ai.”

41 Ua faalogo le isi toʻasefulu i lenei mea, ona feita ai lea o i latou iā Iakopo ma Ioane.+ 42 Ae ua valaau atu Iesu iā i latou e ō mai iā te ia ma faapea atu: “Ua outou iloa o ē ua taʻua o taʻitaʻi o malo e pulepuletutū i tagata, ma e pule foʻi o ē ua sili i tagata.+ 43 Ae e lē tatau ona faapena outou; o sē e fiasili iā te outou e tatau ona avea o ia ma a outou auauna,+ 44 ma o sē e fia muamua iā te outou, e tatau ona avea ma pologa a tagata uma. 45 Auā e leʻi sau le Atalii o le tagata ina ia auauna mai tagata iā te ia, ae ia auauna atu,+ ma foaʻi atu lona ola e fai ma togiola e sui aʻi tagata e toʻatele.”+

46 Ua taunuu i latou i Ieriko. Ae ina ua tuua e ia ma ona soo ma le motu o tagata e toʻatele Ieriko, ua iai se tagata ʻaisi e tauaso o Patimaio lona igoa (o le atalii o Timaio), o loo nofo i tafatafa o le auala.+ 47 Ina ua faalogo o ia ua maliu ane Iesu le Nasareta, ona ia alaga lea ma faapea mai: “Iesu e, le Alo o Tavita,+ ia e alofa mutimutivale mai iā te aʻu!”+ 48 Ona matuā fai atu lea o le toʻatele o tagata iā te ia e soia le pisa, ae ua atili ai ona ia alaga: “Le Alo e, o Tavita, ia e alofa mutimutivale mai iā te aʻu!” 49 Ona tū lea o Iesu ma fetalai atu: “Ia valaau iā te ia e sau.” Ona latou valaau atu lea i le tagata tauaso: “Ia tū i luga ma ia lototele! O loo valaau mai o ia e te alu atu.” 50 Ua oso o ia i luga, ua tiaʻi lona ofu tele ma sau iā Iesu. 51 Ua fetalai atu Iesu iā te ia: “O le ā se mea e te manaʻo ou te faia mo oe?” Ua fai mai le tagata tauaso: “Le Aʻoaʻo e,* ia e toe faapupula oʻu mata.” 52 Ua fetalai atu Iesu iā te ia: “Inā alu ia, ua e malosi ona o lou faatuatua.”+ Ona pupula loa lea o ona mata,+ ma ua mulimuli atu iā te ia i le auala.

11 A o latalata atu i latou i Ierusalema, i Petefake ma Petania+ i le mauga o Olive, ona aauina atu lea e Iesu o ona soo e toʻalua+ 2 ma faapea atu: “Ia oulua ō i le nuu lea o loo vaai atu i ai, ma pe a lua taunuu loa i ai, o le a oulua maua ai se tamaʻi asini o loo nonoa, e leʻi tiʻetiʻe ai lava se tagata. Ia tatala ma aumai. 3 Afai e fai mai se tasi iā te oulua, ‘Aiseā ua oulua faia ai lenei mea?’ ia fai atu i ai, ‘E manaʻo i ai le Alii, ona toe vave faafoʻi mai lea i inei.’” 4 Ona la ō atu lea ma ua maua le tamaʻi asini o loo nonoa i le faitotoʻa i fafo i se tasi o auala, ona la tatalaina mai lea.+ 5 Ae ua fai mai nisi o ē ua tutū ai i inā iā i laʻua: “Aiseā ua oulua tatala ai le tamaʻi asini?” 6 Ua la tali atu iā i latou e pei ona fetalai atu ai Iesu, ma ua latou tuu i laʻua e ō.

7 Ona la aumaia lea o le tamaʻi asini+ iā Iesu, ua fofola ai i luga o latou ofu tele, ma ua tiʻetiʻe ai o ia.+ 8 Ua fofola foʻi e le toʻatele o latou ofu tele i le ala, a o isi ua latou tā mai lālā o laau mai le vao.+ 9 Ua alalaga pea foʻi i latou o ē ua muamua atu iā te ia ma ē o loo mulimuli mai e faapea: “Matou te tatalo ia faaolaina o ia!+ E manuia lē e maliu mai i le suafa o Ieova!*+ 10 E manuia le Malo o loo fotua‘i mai o lo matou tamā o Tavita!+ Matou te tatalo i lē e afio i mea maualuluga, ina ia faaola iā te ia!” 11 Ua ulu atu o ia i le malumalu i Ierusalema, ua silasila solo i mea uma, ae ona ua leva le aso, ua ō atu ai o ia ma le toʻa 12 i Petania.+

12 I le aso na sosoo ai, a o latou tuua Petania, na fia taumafa ai o ia.+ 13 Ua ia silafia mamao atu le laau o le mati ua iai ona lau, ma ua alu atu i ai ina ia vaai pe e iai ni ona fua. Ae e leʻi maua e ia se fua ua na o lau, auā e lē o le taimi lea o le fuata. 14 Ona ia faapea atu lea i le mati: “Aua neʻi toe ʻaina e se tasi ni ou fua e oo i le faavavau,”+ a o loo faalogologo ane ona soo.

15 Ua taunuu i latou i Ierusalema. Ona ulufale atu lea o ia i le malumalu ma tutuli i fafo ē ua faia fefaatauaʻiga i le malumalu, ma fuli laulau a tagata suitupe ma nofoa o le ʻaufaatau lupe.+ 16 Ua ia faasāina foʻi se tasi e ui atu i le malumalu ma se avega. 17 Ua aʻoaʻo atu o ia ma faapea atu: “Pe e lē o tusia ea, ‘E taʻua loʻu fale o le fale tatalo mo nuu uma’?+ A o lenei ua outou faia ma ana o ē e faomea.”+ 18 Ua faalogo le ʻaufaitaulaga sili ma le ʻautusiupu i lenei mea, ona latou suʻe ai lea o se auala e fasiotia ai o ia,+ auā ua matataʻu i latou iā te ia, ona ua taufaiofo le motu o tagata i lana aʻoaʻo atu.+

19 Ina ua leva le aso, ona latou tuua ai lea o le aai. 20 Ua ui ane i latou i le taeaopō, ona latou iloa atu ai lea o le laau o le mati, ua mamae e oo lava i ona aa.+ 21 Ua manatua e Peteru, ona faapea mai lea iā te ia: “Le Aʻoaʻo e,* silasila foʻi! ua mamae le mati lea na e fetuuina.”+ 22 Ona tali atu lea o Iesu iā i latou: “Ia faatuatua i le Atua. 23 E moni ou te fai atu iā te outou, o se tasi e fai atu i lenei mauga, ‘Ia siitia ma lafo i le sami,’ ma e lē masalosalo lona loto, ae e faatuatua o le a taunuu mea ua ia fai atu ai, o le a faapea lava ona taunuu.+ 24 O le mea lea ou te fai atu ai iā te outou, o mea uma lava tou te talosaga atu ai i le tatalo, ia outou faatuatua e pei lava ua outou mauaina, ma o le a outou mauaina lava.+ 25 Pe a outou tutū foʻi e tatalo, ia outou faamagalo atu i so o se mea ua outou tigā ai i se tasi, ina ia faamagaloina foʻi a outou agasala e lo outou Tamā o i le lagi.”+ 26 *——

27 Ua toe foʻi mai i latou i Ierusalema. A o savali atu o ia i le malumalu, ona ō mai ai lea o le ʻaufaitaulaga sili, o le ʻautusiupu ma le ʻautoeaina iā te ia 28 ma faapea mai: “O le pule a ai ua e faia ai nei mea? O ai foʻi na tuuina atu le pule iā te oe e faia ai nei mea?”+ 29 Ua faapea atu Iesu iā i latou: “E iai foʻi le mea lea ou te fia fesili atu ai iā te outou. Afai tou te taʻu mai iā te aʻu le tali, ona ou taʻuina atu foʻi lea po o le pule a ai ua ou faia ai nei mea. 30 Pe e mai i le lagi ea pe e mai i tagata* le papatisoga a Ioane?+ Ia tali mai iā te aʻu.”+ 31 Ae ua latou talatalanoa ma faapea ane: “Afai tatou te fai atu, ‘E mai i le lagi,’ ona ia faapea mai lea, ‘Aiseā la ua outou lē talitonu ai iā te ia?’ 32 Ae e lē mafai foʻi ona tatou faapea atu, ‘E mai i tagata.’” Auā ua matataʻu i latou i le motu o tagata, ona na latou manatu o Ioane o se perofeta.+ 33 O lea ua latou tali mai ai iā Iesu: “Matou te lē iloa.” Ona fetalai atu lea o Iesu iā i latou: “Ou te lē taʻuina atu foʻi la iā te outou, po o le pule a ai ua ou faia ai nei mea.”

12 Ua amata foʻi ona ia fetalai atu iā i latou i talafaatusa: “Sa totō e se tagata lona togāvine+ ma siʻo ai i le pā, ma eli le mea e tali ai le suāvine ma faatū se ʻolo;+ ona ia lisiina atu lea i ē galulue vine ae malaga i nuu mamao.+ 2 Ua oo i le taimi o le seleselega, ona ia auina atu lea o se pologa i ē e galulue vine, ina ia maua mai ai ni fua mai iā i latou. 3 Peitaʻi, na latou puʻe ma fasi iā te ia, ma tuliese o ia e aunoa ma se mea. 4 Na ia toe auina atu le isi pologa iā i latou, ae na latou tā i lona ulu ma agaleagaina o ia.+ 5 Ona ia toe auina atu foʻi lea o le tasi, ma na latou fasiotia o ia; e toʻatele foʻi isi na ia aauina atu, ae na latou sasa i nisi, a o isi na latou fasiotia. 6 E toʻatasi na totoe iā te ia, o lona atalii pele lea.+ Na ia auina atu o ia iā i latou ma faapea ane, ‘E latou te āva i loʻu atalii.’ 7 Ae na faapea ifo ē e galulue vine iā i latou lava, ‘O le suli lenei,+ seʻi tatou ō e fasioti o ia, ma fai mo i tatou le tofi.’ 8 O lea, na latou puʻe ai iā te ia ma fasiotia o ia ma lafo i tua o le togāvine.+ 9 O le ā le mea o le a faia e lē e ana le togāvine? O le a sau o ia ma fasiotia ē e galulue vine, ma lisi atu le togāvine i isi.+ 10 Pe e tou te leʻi faitau ea i lenei mau, ‘O le maa lea na tuulafoaʻiina e tufuga, ua avea ma maa tulimanu sili.+ 11 E mai iā Ieova* lenei mea, ma e ofoofogia i la tatou vaai’?”+

12 O lea, ua latou mananaʻo ai e puʻe iā te ia, ae ua fefefe i latou i le motu o tagata, auā ua latou iloa ua ia faatatau atu le talafaatusa iā i latou. Ona latou tuua lea o ia ae ō ese.+

13 Ona latou aauina mai lea o nisi o le ʻau Faresaio ma ē ua ʻau ma Herota, ina ia maua se mea e maileia ai o ia i ana upu.+ 14 Ua latou taunuu, ma faapea mai iā te ia: “Le Aʻoaʻo e, matou te iloa o oe o se tagata faamaoni ma e te lē faailogaina foʻi tagata, auā e te lē silasila i foliga i fafo o tagata, ae e te aʻoaʻoina le ala o le Atua e tusa ma le upu moni. Pe e taga i le tulafono* ona totogi e tagata uma lafoga iā Kaisara pe leai? 15 Pe e tatau ona matou totogiina lafoga pe leai?” Ua silafia e ia lo latou faafiaamiotonu, ona ia fetalai atu lea: “Aiseā ua outou tofotofo mai ai iā te aʻu? Aumai se tenari* seʻi oʻu vaai i ai.” 16 Ona latou aumai lea o se tenari, ma ua ia fetalai atu iā i latou: “O ai e ona le ata ma le igoa lea?” Ua latou tali mai iā te ia: “O Kaisara.” 17 Ona fetalai atu lea o Iesu: “Ia totogi atu mea a Kaisara iā Kaisara,+ a o mea a le Atua ia avatu i le Atua.”+ Ona latou maofa ai lea iā te ia.

18 Ua ō mai le ʻau Satukaio, o ē e faapea mai e leai se toetū+ ma fesili mai iā te ia:+ 19 “Le Aʻoaʻo e, na tusi mai Mose iā i tatou, afai e oti se tagata ae tuua lana avā e leai se fanau, e ao ona faaipoipo atu lona uso i lana avā ina ia maua ai se fanau mo lona uso.+ 20 Sa iai le ʻauso e toʻafitu, na faaipoipo lē e muamua ma ina ua oti o ia, e leai sana fanau. 21 Ona faaipoipo lea o le uso lona lua i le fafine, ae na oti foʻi o ia e leai sana fanau, o le mea foʻi lenā na tupu i le uso lona tolu. 22 E leʻi iai foʻi ni fanau a i latou uma e toʻafitu. Mulimuli ane ua oti foʻi le fafine. 23 I le toetū, o ai o i latou nei o le a fai ma ia le avā? Auā na faaipoipo uma le toʻafitu iā te ia.” 24 Ona faapea atu lea o Iesu iā i latou: “Pe e lē o le mea ea lenā ua outou sesē ai, auā ua outou lē iloa Tusitusiga Paia po o le mana o le Atua?+ 25 Auā e lē faaipoipo tane, faapena foʻi ma fafine i le toetū, ae e pei i latou o agelu i le lagi.+ 26 Ae e tusa ai ma le toetutū mai o ē ua oti, pe tou te leʻi faitau ea i le tusi a Mose i le tala e uiga i le laau tuitui, ma le fetalaiga a le Atua iā te ia e faapea, ‘O aʻu o le Atua o Aperaamo, le Atua o Isaako, ma le Atua o Iakopo’?+ 27 O ia o le Atua o ē e ola, ae lē o ē ua oti. Ua outou matuā sesē lava.”+

28 Ua sau le tasi o le ʻautusiupu ma faalogo i la latou fefinauaʻiga, ua ia iloa le matuā lelei o lana tali atu iā i latou, ona ia fesili mai lea iā te ia: “O lē fea poloaʻiga e sili i poloaʻiga uma?”+ 29 Ua tali atu Iesu: “O le poloaʻiga sili lenei, ‘Ia faalogo mai Isaraelu e, o Ieova* lo tatou Atua, o Ieova* e toʻatasi lava ia, 30 ma ia e alofa atu iā Ieova* lou Atua ma lou lotoatoa, ma lou ola atoa, ma lou mafaufau atoa, ma lou malosi atoa.’+ 31 O le lona lua lenei, ‘Ia e alofa atu i lou tuaoi e pei o oe lava iā te oe.’+ E leai lava se isi poloaʻiga e sili atu i lo o ia poloaʻiga.” 32 Ua fai mai le tusiupu iā te ia: “Le Aʻoaʻo e, ua tonu au fetalaiga ma ua ōgatusa ma le upu moni, ‘E toʻatasi lava Ia, ma e leai lava se isi e na o ia’;+ 33 ma o lenei alofa o se tasi ma le lotoatoa, le mafaufau atoa, le malosi atoa, ma le alofa atu i lou tuaoi e pei o oe lava iā te oe, e sili mamao atu nai lo o taulaga mū uma atoa ma taulaga.”+ 34 Ua silafia e Iesu ua ia tali mai ma le atamai, ona ia fetalai atu lea iā te ia: “E te lē o mamao mai i le Malo o le Atua.” Ae e leai se tasi ua lototele e toe fesili mai iā te ia.+

35 Peitaʻi, a o aʻoaʻo atu Iesu i le malumalu, ua ia fetalai atu e faapea: “E faapefea ona fai mai le ʻautusiupu o Keriso o le atalii lea o Tavita?+ 36 E ala i le agaga paia,+ na faapea mai ai Tavita, ‘Ua fetalai ane Ieova* i loʻu Alii: “Ia e nofo i loʻu itu taumatau seʻia ou faia ou fili ma mea e tū ai ou vae.”’+ 37 Ua taʻua o ia e Tavita o le Alii, e faapefea la ona avea o ia ma ona atalii?”+

Ua faalogologo atu ma le fiafia le motu o tagata e toʻatele iā te ia. 38 A o aʻoaʻo atu o ia, ua ia fetalai atu: “Ia outou faaeteete i le ʻautusiupu o ē e mananaʻo e feoaʻi solo ma o latou ofu talaloa, ma mananaʻo i faafeiloa‘iga aloaʻia i nofoaga faitele*+ 39 ma nofoa pito i luma i sunako, ma nofoaga sili i faigaʻai.+ 40 O i latou ia ua faoa fale o fafine ua oti a latou tane, ma faauumi a latou tatalo faalialiavale.* E sili atu ona ogaoga* lo latou faasalaga.”

41 Ua nofo o ia i lalo, ma silasila atu i mea e teu ai tupe,+ ua ia silafia ai le motu o tagata ua ō atu, ma lafo a latou tupe i mea e teu ai tupe. E toʻatele foʻi tagata mauʻoa ua lafo i ai le tele o tupe.+ 42 Ua alu ane se fafine mativa ua oti lana tane, ma lafo i ai ni tupe iti se lua.*+ 43 Ua ia valaau atu i ona soo e ō mai iā te ia, ma ua fetalai atu iā i latou: “E moni ou te fai atu iā te outou, e sili atu mea ua lafo e lenei fafine mativa ua oti lana tane, nai lo o i latou uma ua lafo a latou tupe i mea e teu ai tupe.+ 44 Auā o i latou uma, ua lafo atu nisi o mea mai i a latou tupe e tele, a o le fafine mativa, ua ia lafo tupe uma ua iā te ia e ola ai.”+

13 A o alu ese o ia mai i le malumalu, ua fai mai se tasi o ona soo iā te ia: “Le Aʻoaʻo e, silasila foʻi, maʻeu le matagofie o nei maa ma nei fale!”+ 2 Ae ua tali atu Iesu iā te ia: “Po ua e vaai atu ea i nei fale tetele? E lē toe tiʻetiʻe le isi maa i luga o le isi maa, ae e soloia i lalo.”+

3 A o nofo o ia i le mauga o Olive, ma o loo iloa atu le malumalu, ona fesili mai lea iā te ia o Peteru, Iakopo, Ioane ma Aneterea a o iai na o i latou: 4 “Ia e fetalai mai iā i matou, o afea e oo mai ai ia mea, ma o le ā foʻi le faailoga o le taufaaiʻuiʻuga o nei mea uma?”+ 5 Ona faapea atu lea o Iesu iā i latou: “Ia faaeteete neʻi faasesēina outou e se tasi.+ 6 E toʻatele o le a ō mai i loʻu igoa ma faapea ane, ‘O aʻu o ia,’ ma faasesēina ai le toʻatele. 7 E lē gata i lea, pe a outou faalogo i taua ma tala o taua, aua neʻi outou atuatuvale ai, auā e ao ona taunuu o nei mea uma a o leʻi oo mai le iʻuga.+

8 “Auā o le a siitaua atu isi atunuu i isi atunuu, ma isi malo i isi malo,+ o le a iai foʻi mafui‘e i lea mea ma lea mea, ma o le a iai foʻi oge.+ O le amataga ia o le tigā o puapuaga.+

9 “A o outou, ia outou nofosauni, auā o le a tuuina atu outou i faamasinoga maulalo,+ o le a sasaina outou i sunako,+ ma o le a tuuina atu outou i luma o kovana ma tupu ona o aʻu, e fai ma molimau iā i latou.+ 10 E ao foʻi ona muaʻi talaʻiina atu le tala lelei i atunuu uma lava.+ 11 Ae afai latou te tuuina atu outou i faamasinoga, aua neʻi outou popole i upu e tou te tautatala atu ai; ae ia outou tautatala atu i upu e tuuina atu i lenā taimi, auā e lē o outou o loo tautatala atu a o le agaga paia.+ 12 E lē gata i lea, o le a tuuina atu e le uso lona uso ia fasiotia, e tuuina atu foʻi e le tamā se tasi o lana fanau ia fasiotia, e tetee atu foʻi le fanau i mātua ma tuuina atu mātua ina ia fasiotia.+ 13 O le a inosia foʻi outou e tagata uma ona o loʻu igoa.+ A o lē e tumau seʻia oo i le iʻuga,+ e faaolaina o ia.+

14 “Peitaʻi, pe a outou vaaia le mea e inosia e faatafuna aʻi+ ua tū i le mea e lē tatau ona tū ai (o lē faitau, ia iā te ia le faautaga loloto), o ē o i Iutaia, inā sosola atu ia i mauga.+ 15 O lē o loo i luga o le fale, ia aua neʻi alu ifo i lalo, pe alu atu i totonu e aveese ni mea mai lona fale; 16 ma o lē o loo i le fanua, aua neʻi toe foʻi e aumai lona ofu tele. 17 Oi talofa i fafine totō ma ē failele i na aso!+ 18 Ia faaauau ona outou tatalo ina neʻi tupu lenā mea i le tau mālūlū; 19 auā o le a avea na aso ma aso o le puapuaga,+ e leai sona tusa talu le amataga o foafoaga na foafoaina e le Atua seʻia oo mai i lea taimi, ma o le a lē toe tupu foʻi se mea faapea.+ 20 O le mea moni, a lē faapuupuuina e Ieova* ia aso, e leai se tagata e faaolaina. Ae o le a faapuupuuina ia aso ona o ē ua ia filifilia.+

21 “A fai ane se tasi iā te outou i na aso, ‘Vaai! Ua i inei le Keriso,’ pe ‘Vaai! Ua i inā,’ aua tou te talitonu i ai.+ 22 Auā o le a tulaʻi mai Keriso pepelo ma perofeta pepelo,+ latou te faia foʻi faailoga ma mea ofoofogia ina ia faasesē ai ē ua filifilia pe afai e mafai. 23 O le mea lea ia outou mataala ai,+ auā ua uma ona ou taʻu atu nei mea uma iā te outou.

24 “I ia aso, pe a mavae lea puapuaga, ona pogisa lea o le lā, o le a lē toe susulu le masina,+ 25 o le a paʻuʻū foʻi fetu mai i le lagi, ma o le a lūlūina mea malolosi i le lagi. 26 Ona latou vaaia lea o le Atalii o le tagata+ ua sau i ao ma le mana tele ma le mamalu.+ 27 Ona ia aauina atu lea o agelu ma aoaoina ē ua filifilia mai i matāmatagi e fā, e mai i le tuluʻiga o le lalolagi e oo atu i le tuluʻiga o le lagi.+

28 “Ia iloa lenei mea mai i le faataʻitaʻiga i le laau o le mati: Pe a faatoʻā tutupu ona lālā fou ma oso mai ai foʻi ma ona lau, ona outou iloa ai lea ua latalata le tau māfanafana.+ 29 E faapea foʻi outou, pe a outou vāai ua tutupu nei mea, ia outou iloa ua latalata mai o ia, ua i faitotoʻa lava.+ 30 E moni ou te fai atu iā te outou, e lē mavae atu lenei tupulaga seʻia taunuu nei mea uma.+ 31 E mavae atu le lagi ma le lalolagi,+ ae e lē mavae lava aʻu upu.+

32 “A o lea aso ma lea itula e lē iloa e se tasi, e oo lava i agelu i le lagi po o le Atalii, ae ua na o le Tamā lava.+ 33 Ia vaavaai pea, ia mataala pea,+ auā tou te lē iloa le taimi atofaina.+ 34 Ua tai pei o se tagata na alu malaga i nuu mamao ua tuua lona fale, ma tuu atu le pule i ana pologa,+ e tofu i latou ma galuega, ma faatonuina le leoleo faitotoʻa e faaauau ona mataala.+ 35 O le mea lea, ia faaauau ai ona outou mataala, auā tou te lē iloa pe e sau afea le matai o le aiga,+ po o le afiafipō, po o le vaeluapō, po o le vivini o toa po o le taeaopō,+ 36 ina neʻi taunuu faafuaseʻi mai o ia ma maua mai outou o loo momoe.+ 37 A o aʻu upu ou te fai atu ai iā te outou, ou te fai atu ai foʻi i tagata uma: Ia faaauau ona mataala.”+

14 Ua toe lua aso+ oo i le Paseka+ ma le Tausamiga o Falaoa e Lē Faafefeteina.+ Ae ua saʻili le ʻaufaitaulaga sili ma le ʻautusiupu i se auala e fai ai se togafiti e puʻe ai o ia ma fasiotia;+ 2 auā ua latou faapea atu: “Aua le faia i le tausamiga ina neʻi vevesi tagata.”

3 A o iai o ia i Petania ma o loo taumafa* i le fale o Simona le lepela, ona sau ai lea o se fafine ma se fagu alapasa ua iai le suāuu manogi o le nato māoʻi, e sili ona taugatā. Ua ia tata‘e le fagu suāuu ma liligi i lona ao.+ 4 Ona o lenei mea, ua lē fiafia ai nisi o i latou ma faapea atu le tasi i le isi: “Aiseā ua maʻimau ai lenei suāuu manogi? 5 Auā e mafai ona faatau atu lenei suāuu manogi, pe tusa ma le 300 tenari,* ma foaʻi atu i ē matitiva!” Ona latou matuā ʻinoʻino ai lea i le fafine.* 6 Ae ua faapea atu Iesu: “Tuu ai pea o ia. Aiseā e tou te faalavelave ai i le fafine? O loo ia faia se gaoioiga lelei iā te aʻu.+ 7 Auā tou te faatasi pea ma tagata matitiva,+ ma o so o se taimi e tou te mananaʻo ai e faia se mea lelei mo i latou, e mafai lava ona outou faia, ae tou te lē faatasi pea ma aʻu.+ 8 Ua ia faia le mea na te mafaia, ua ia uu loʻu tino i le suāuu manogi, e fai ma faata‘imuaga o loʻu tanuga.+ 9 E moni ou te fai atu iā te outou, po o fea lava i le lalolagi e talaʻiina ai lenei tala lelei,+ e taʻua ai foʻi ma le mea na faia e lenei fafine, e manatua ai o ia.”+

10 Ona alu atu ai lea o Iuta le Sekara, o se tasi o le toʻa 12 i le ʻaufaitaulaga sili, ina ia faalataina Iesu iā i latou.+ 11 Ina ua latou faalogo atu i lea upu, ona latou olioli ai lea ma folafola atu e avatu iā te ia tupe siliva.+ Ona amata ai lea ona ia saʻili se avanoa e faalataina ai o ia.

12 I le aso muamua o le Tausamiga o Falaoa e Lē Faafefeteina,+ lea e masani ona latou fasi ai se manu mo le Paseka,+ ua faapea mai ona soo iā te ia: “O fea e te finagalo e matou te saunia, e te taumafa ai le Paseka?”+ 13 Ona ia aauina atu ai lea o ona soo e toʻalua ma fetalai atu iā i laʻua: “Ia oulua ō atu i le aai, ma o le a outou fetaui ai ma se tamāloa o loo ave se faguvai. Ia mulimuli atu iā te ia,+ 14 ma o le fale e ulu atu i ai o ia, ia fai atu i le matai o le aiga, ‘Ua fai mai le Aʻoaʻo: “O fea le potu e tali ai mālō ua saunia mo aʻu ou te ʻai ai le Paseka ma oʻu soo?”’ 15 Ona ia faasino atu lea iā te oulua le potu tele i luga, ua uma ona teu lelei. Ia oulua saunia mea uma i inā mo i tatou.” 16 Ua ō atu nei soo, ua taunuu i le aai ma maua mea uma e pei ona ia fetalai atu ai iā i laʻua, ma ua la saunia ai mea mo le Paseka.

17 Ua oo i le afiafipō, ona ō atu ai lea o ia ma le toʻa 12.+ 18 A o taooto i latou ma aai, ua fetalai atu Iesu: “E moni ou te fai atu iā te outou, e iai se tasi o outou o loo ʻai faatasi ma aʻu, e na te faalataina aʻu.”+ 19 Ua latou faanoanoa i lenei mea, ma ua taʻitasi ma fesili mai iā te ia: “O aʻu ea?” 20 Ua ia faapea atu iā i latou: “O se tasi o le toʻa 12 o lē e loiloi faatasi a ma falaoa i le ipu.+ 21 Auā e pei ona tusia e faatatau iā te ia, e alu lava le Atalii o le tagata, a o lē na te faalataina le Atalii o le tagata,+ oi talofa iā te ia! Sa sili ai pe ana lē fanau mai o ia.”+

22 A o latou aai, ona tago lea o ia i le areto, ua faia le faafetai, ona ia vaevae lea ma avatu iā i latou ma faapea atu: “Ia outou aai. Auā o le faatusa lenei o loʻu tino.”+ 23 Ua ia tago foʻi i le ipu, ua faia le faafetai, ona avatu lea iā i latou ma ua latou feinu ai.+ 24 Ua ia fetalai atu iā i latou: “O le faatusa lenei o loʻu ‘toto+ o le feagaiga,’+ o le a faamaligiina mo tagata e toʻatele.+ 25 E moni ou te fai atu iā te outou, ou te lē toe inu i lenei uaina, seʻia oo i le aso ou te inu faatasi ai ma outou i le uaina fou i le Malo o le Atua.” 26 Mulimuli ane, ina ua uma ona usu o viiga,* ona latou ō atu lea i le mauga o Olive.+

27 Ua fetalai atu Iesu iā i latou: “O le a outou tuulafoaʻia aʻu,* auā ua tusia: ‘Ou te taia le leoleo mamoe,+ ona taapeape ai lea o mamoe.’+ 28 Peitaʻi, pe a mavae loʻu toetū, ona ou muamua atu lea iā te outou i Kalilaia.”+ 29 Ae ua tali mai Peteru iā te ia: “E tusa lava pe e tuulafoaʻia oe e i latou uma, ae ou te lē tuulafoaʻia lava oe!”*+ 30 Ona fetalai atu lea o Iesu iā te ia: “E moni, ou te fai atu iā te oe, i le asō, i le pō lava lenei a o leʻi vivini faalua le toa, ae ua faatolu ona e faafiti iā te aʻu.”+ 31 Ae ua fai mai pea o ia: “E tusa lava po ou te oti faatasi ma oe, ou te lē faafitia lava oe.” Ua fai mai foʻi faapena i latou uma.+

32 Ona latou ō atu lea i le mea ua taʻua o Ketesemane, ma ua ia faapea atu i ona soo: “Ia nonofo atu i inei, ae seʻi oʻu alu ou te tatalo.”+ 33 Ua ia ave Peteru, Iakopo, ma Ioane,+ ua amata ona matuā mafatia* o ia ma ua matuā atuatuvale lava. 34 Ona ia fetalai atu lea iā i latou: “Ua ou matuā tigā lava+ e oo i le oti. Ia outou nonofo i inei ma ia faaauau ona mataala.”+ 35 Ua maliu teisi atu o ia i luma, ua faapaʻū faō i le eleele ma tatalo, ina ia mavae ese atu lenei itula mai iā te ia pe afai e mafai. 36 Ona ia faapea atu lea: “Ava,* loʻu Tamā e,+ e te mafaia mea uma, ia aveese lenei ipu mai iā te aʻu. Peitaʻi, e lē o loʻu loto, a o lou finagalo.”+ 37 Ua sau o ia ma maua i latou ua momoe, ona ia fetalai atu lea iā Peteru: “Simona, ua e moe? Pe e lē mafai ea ona faaauau ona e mataala i se itula se tasi?+ 38 Ia faaauau ona mataala ma tatalo e lē aunoa, ina ia aua neʻi outou lolo atu i faaosoosoga.+ Ua naunau* i ai le loto, ae ua vaivai le tino.”+ 39 Ona toe alu ese lea o ia ma tatalo atu i upu lava na.+ 40 Ua toe alu ane o ia ma maua i latou ua momoe auā ua vaivai, ma ua latou lē iloa se tali e fai mai iā te ia. 41 Ua foʻi faatolu mai o ia ma faapea atu iā i latou: “Aiseā ua outou momoe ai ma mālōlō i lenei taimi? Ua lava lea! Ua oo mai le itula!+ Faauta! O lea ua faalataina le Atalii o le tagata ma tuuina atu i tagata agasala. 42 Inā tutū ia i luga ma tatou ō. Faauta! Ua latalata mai lē na te faalataina aʻu.”+

43 A o fetalai o ia, ae sau loa Iuta, o se tasi o le toʻa 12, faatasi ma le motu o tagata ma a latou pelu ma pouvai, o ē na auina mai e le ʻaufaitaulaga sili, o le ʻautusiupu ma toeaina.+ 44 Ua uma ona tuuina e lē na te faalataina o ia le faailoga ua uma ona fuafuaina iā i latou e faapea: “O lē ou te sogi i ai, o ia lenā; ia outou puʻe iā te ia ma taʻitaʻi ese atu e leoleo.” 45 Ona savali saʻo mai lea o ia iā Iesu ma faapea mai: “Le Aʻoaʻo e!”* ma sogi lemū mai iā te ia. 46 Ona latou fetagofi atu lea ma puʻe iā te ia. 47 Peitaʻi, o se tasi o ē o loo tutū latalata ane, ua seʻi e ia lana pelu, ma tā ai le pologa a le ositaulaga sili, ma tipiesea ai lona taliga.+ 48 Ona fetalai atu lea o Iesu iā i latou: “Po ua outou ō mai ea ma a outou pelu ma pouvai e puʻe iā te aʻu, e pei o se tagata faomea?+ 49 O aso taʻitasi na ou faatasi ai ma outou i le malumalu ma aʻoaʻo atu,+ ae tou te leʻi puʻeina aʻu. Ae ua oo nei mea uma ina ia taunuu ai mea ua tusia i Tusitusiga Paia.”+

50 Ona tuulafoaʻia lea o ia e ona soo uma ae sosola.+ 51 Ae e iai se tauleʻaleʻa o loo pulupulu lona tino i se ʻie lino lelei, ua mulimuli latalata atu iā te ia, ma ua latou taumafai e puʻe o ia, 52 ae ua tiaʻi e ia lona ofu lino, ona sola ai lea o ia ua lē lavalavā.*

53 Ua latou taʻitaʻiina atu Iesu i le ositaulaga sili,+ ua potopoto uma atu foʻi le ʻaufaitaulaga sili, o le ʻautoeaina ma le ʻautusiupu.+ 54 Ae ua mulimuli mamao mai Peteru iā te ia, ua oo i le lotoā o le fale o le ositaulaga sili; ua nofo o ia faatasi ma auauna o le fale e faamāfanafana i luma o le afi.+ 55 Ua saʻilia e le ʻaufaitaulaga sili ma alii uma o le Faamasinoga Sili, ni molimau e faasaga iā Iesu ina ia faasalaina ai o ia i le oti, ae e leʻi maua lava.+ 56 O le mea moni, e toʻatele ua fai atu ni molimau pepelo e uiga iā te ia,+ ae e leʻi tutusa a latou molimau. 57 Ua tutulaʻi mai foʻi nisi ma fai ni molimau pepelo e uiga iā te ia e faapea: 58 “Na matou faalogo o faapea mai o ia, ‘Ou te talaina i lalo lenei malumalu na faia e lima, ma ou te toe fausia i aso e tolu se isi malumalu e lē faia e lima.’”+ 59 Ae e leʻi tutusa lava a latou molimau i nei mea.

60 Mulimuli ane, ona tulaʻi lea o le ositaulaga sili ma fesili mai iā Iesu: “E te lē tali mai ea? O le ā lenei mea ua molia ai oe e nei tagata?”+ 61 Ae ua filemu pea o ia ma ua lē tali atu lava.+ Ona toe fesili mai lea o le ositaulaga sili iā te ia: “Po o oe ea o le Keriso, le Alo o Lē e Viia?” 62 Ona fetalai atu lea o Iesu: “O lea lava; ma o le a outou vāai i le Atalii o le tagata+ o loo nofo i le itu taumatau+ o Lē e Malosi,* ma e sau foʻi o ia i ao o le lagi.”+ 63 Ona saeia lea e le ositaulaga sili o ona ofu ma faapea mai: “O le ā le aogā o nisi molimau iā i tatou?+ 64 O lenā ua outou faafofoga i lona upuleaga i le Atua. O le ā sa outou faaiʻuga?”* Ua manatu i latou uma, ua tatau ona oti o ia.+ 65 Ona tuufeanu lea o nisi iā te ia+ ma ufiufi i ona fofoga ma tatuʻi iā te ia ma faapea mai: “Ia e vavalo mai!” Ua tapō foʻi ona fofoga e auauna o le faamasinoga, ona latou ave ai lea o ia.+

66 O le taimi lea o loo iai Peteru i lalo i le lotoā, ona sau ai lea o se auauna teine a le ositaulaga sili,+ 67 ma ua iloa atu Peteru o faamāfanafana i le afi, ona ia tilotilo saʻo atu lea iā te ia ma faapea atu: “O oe foʻi le isi na faatasi ma Iesu le Nasareta.” 68 Ae ua ia faafiti ma faapea mai: “Ou te lē iloa o ia, ma ou te lē iloa foʻi le mea o e fai mai ai.” Ona alu lea o ia i fafo i le faapaologa o le lotoā. 69 Ua toe vaaia foʻi e le auauna teine o ia i lea mea, ona toe faapea atu lea i ē ua tutū ai: “O se tasi lenei o i latou.” 70 Ua toe faafiti foʻi o ia. E leʻi leva lava, ae toe faapea atu i latou o loo tutū ai i inā iā Peteru: “E moni, o oe o se tasi o i latou, auā o oe o se Kalilaia.” 71 Ona ia tautō lea ma fai atu ma le maumauaʻi: “Ou te lē iloa lava lenei tagata o loo outou fai mai ai!” 72 Ona vivini faalua loa lea o le toa,+ ma ua manatua ai loa e Peteru fetalaiga a Iesu iā te ia: “A o leʻi vivini faalua le toa, ae ua faatolu ona e faafiti iā te aʻu.”+ Ona tagi masūsū ai lea o ia.

15 Ua oo i le tafa o ata, ona fono loa lea o le ʻaufaitaulaga sili, le ʻautoeaina, ma le ʻautusiupu, o i latou ia o alii uma o le Faamasinoga Sili, ua latou saisai iā Iesu ma taʻitaʻiina atu o ia ma tuuina atu iā Pilato.+ 2 Ona fesili mai lea o Pilato iā te ia: “Po o oe ea o le Tupu o tagata Iutaia?”+ Ua tali atu Iesu: “O lenā tonu lava ua e fai mai ai.”+ 3 Ae ua tuuaʻia o ia e le ʻaufaitaulaga sili i le tele o mea. 4 Ona toe fesili mai lea o Pilato iā te ia: “Aiseā ua e lē tali mai ai?+ Seʻi vaai i le tele o mea ua latou tuuaʻia ai oe.”+ 5 Ae e leʻi toe tali atu lava Iesu, ma ua ofo ai Pilato.+

6 O le mea moni, i tausamiga taʻitasi o le Paseka, e masani ona ia faasaʻolotoina ai se pagota e latou te talosaga atu ai.+ 7 O le taimi lea, o loo faafalepuipui ai se tasi e igoa iā Parapa faatasi ma ni tagata fouvale, o ē na fasiotia ni tagata i la latou fouvalega. 8 Ona ō mai lea o le motu o tagata ma talosaga mai e tusa ma le mea e masani ona faia e Pilato mo i latou. 9 Ua tali atu Pilato iā i latou: “Pe tou te mananaʻo ou te faasaʻolotoina le Tupu o tagata Iutaia?”+ 10 Auā ua iloa e Pilato, o le matauʻa o le ʻaufaitaulaga sili ua latou tuuina atu ai o ia.+ 11 Ae ua faaoso e le ʻaufaitaulaga sili le motu o tagata e talosaga mai iā te ia, ina ia faasaʻoloto Parapa ae lē o Iesu.+ 12 Ua toe tali atu Pilato iā i latou e faapea: “O le ā la se mea ou te faia i lē ua outou taʻua o le Tupu o tagata Iutaia?”+ 13 Ae ua latou toe alalaga mai: “Ia tutuʻi o ia i luga o le laau!”+ 14 Ua toe faapea atu Pilato iā i latou: “Aiseā? O le ā se mea leaga ua ia faia?” Ae ua atili ai ona latou alalaga mai: “Ia tutuʻi o ia i luga o le laau!”+ 15 Ona o le manaʻo o Pilato e faamalie le motu o tagata, ua ia faasaʻolotoina ai Parapa. Ina ua uma ona ia faatonuina e sasa Iesu,+ ona ia tuu atu lea o ia ina ia tutuʻi i luga o le laau.+

16 Ona ave lea o ia e fitafita i le lotoā, i le maota o le kovana, ma ua latou faapotopoto le ʻaufitafita uma.+ 17 Ua latou faaofu iā te ia i le ofu violē, ma ua latou fili foʻi le pale tuitui ma tuu i lona ao. 18 Ua faapea mai foʻi iā te ia: “Talofa* le Tupu o tagata Iutaia!”+ 19 Ua latou tā foʻi lona ao i le ū ma tuufeanu iā te ia, ua latou tootutuli ma ifo mai iā te ia. 20 Ina ua uma ona latou tauemu iā te ia, ona latou tatala ese lea o le ofu violē ae faaofu o ia i lona ofu tele. Ona latou taʻitaʻi atu lea o ia ina ia tutuʻi i luga o le laau.+ 21 Ua latou faatonuina foʻi se tagata na ui ane, o Simona mai Kurene, e sau mai i nuu i tua, o le tamā o Alesana ma Rufo, ina ia amoina le laau e faapuapuagatia ai*+ Iesu.

22 Ona latou aumaia lea o ia i le nofoaga e taʻua o Kolokota, o lona uiga pe a faaliliuina, o le fanua ua taʻua o le “Ulupoo.”+ 23 Ona latou avane lea iā te ia o le uaina ua fefiloi faatasi ma le muro ina ia inu ai o ia,+ ae e na te leʻi inuina. 24 Ua latou tutuʻia o ia i luga o le laau, ma tufatufa ona ofu tele e ala i le faia o le vili,* ina ia iloa ai po o ai o le a mauaina.+ 25 Ua oo i le itula e tolu* ona latou tutuʻia lea o ia i luga o le laau. 26 Ua tusia foʻi le mea na tuuaʻia ai o ia e faapea: “O le Tupu o tagata Iutaia.”+ 27 Ua tutuʻi foʻi i ona autafa ni tagata faomea se toʻalua, o le tasi i lona itu taumatau ma le isi i lona itu tauagavale.+ 28* —— 29 Ua tauemu iā te ia tagata ua ui ane ma lūlū o latou ulu+ ma faapea mai: “Uē! O oe na o lē sa faapea mai e mafai ona e tala i lalo le malumalu ma toe faia i aso e tolu,+ 30 ia e faaola iā te oe e ala i lou alu ifo i lalo mai i le laau e faapuapuagatia ai!”* 31 Ua faapena foʻi ona tauemu le ʻaufaitaulaga sili, ma le ʻautusiupu ma faapea ane le tasi i le isi: “Sa ia faaolaina isi; ae ua lē mafai ona ia faaola iā te ia lava!+ 32 Seʻi alu ifo nei loa le Keriso le Tupu o Isaraelu i lalo mai le laau e faapuapuagatia ai,* ina ia tatou vāai i ai ma talitonu ai.”+ Ua faapena foʻi ona faifai iā te ia o ē na tutuʻi i laau i ona autafa.+

33 Ua amata ona pogisa le nuu atoa i le itula e ono* seʻia oo i le itula e iva.*+ 34 I le itula e iva, ua alaga leotele ai Iesu e faapea: “Eli, Eli, lama sapatani?” o lona uiga pe a faaliliuina: “Loʻu Atua e, loʻu Atua e, aiseā ua e tuulafoaʻia ai aʻu?”+ 35 Ina ua faalogo mai isi tagata o loo tutū latalata ane, ona latou faapea lea: “Seʻi vaai! O loo valaau atu o ia iā Elia.” 36 Ona tamoʻe atu lea o le tasi tagata, ma fufui le omomi i le uaina oona, ua tuu i le pito o le ū ma avatu e inu ai o ia+ ma faapea atu: “Tuu ai pea o ia! Seʻi o tatou vāai pe sau Elia e ave ifo o ia i lalo.” 37 Ae ua alaga leotele Iesu, ona maliu ai lea o ia.*+ 38 Ona saeluaina ai lea o le ʻie puipui o le malumalu+ e mai lava i luga e oo i lalo.+ 39 Ua iloa e le taʻitaʻiʻau o loo tū latalata ane mea ua tutupu i le taimi o lona maliu, ona ia faapea ane lea: “E moni, o le Alo lava lenei o le Atua.”+

40 O loo iai foʻi ni fafine o loo vaavaai mamao mai, e aofia ai Maria le Makatala, Maria le tinā o Iakopo le Itiiti ma Iose, ma Salome,+ 41 o ē na masani ona faatasi ma ia ma auauna iā te ia+ a o iai i Kalilaia, faapea le toʻatele o isi fafine na ō mai faatasi ma ia i Ierusalema.

42 Ua oo i le afiafi, ma ona o le aso o le Sauniuniga, o lona uiga o le aso a o leʻi oo i le Sapati, 43 ua sau ai Iosefa le Arimataia, o se sui aloaʻia o le Fono, o lē ua faatalitali foʻi i le Malo o le Atua. Ua lototele o ia e alu atu iā Pilato ma talosaga atu mo le tino o Iesu.+ 44 Peitaʻi ua fia iloa e Pilato po ua maliu Iesu, ona ia aami lea i le taʻitaʻiʻau ma fesili atu po ua maliu o ia. 45 O lea, ina ua faamautinoa mai e le taʻitaʻiʻau ua maliu o ia, ona ia faataga lea o Iosefa e ave lona tino. 46 Ua faatau mai foʻi e Iosefa se ʻie lino lelei, ma ua ave ifo i lalo le tino o Iesu ma tāʻai ai, ma tuu le tino i totonu o le tuugamau+ lea na vaneina i le papa; ua ia fuli atu foʻi se maa i le gutu o le tuugamau.+ 47 Ae ua vaavaai atu pea Maria le Makatala ma Maria le tinā o Iose i le mea ua tuu ai o ia.+

16 Ua mavae le Sapati,+ ona faatau mai lea e Maria le Makatala, o Maria+ le tinā o Iakopo, ma Salome, ni mea manogi e uu ai le tino o Iesu.+ 2 Ua latou ō mai i le tuugamau i le vaveao o le uluaʻi aso o le vaiaso, ina ua oso aʻe le lā.+ 3 Ua faapea atu le tasi i le isi: “O ai e na te fuliesea le maa mai i le gutu o le tuugamau?” 4 Ae ina ua latou vāai atu, ona iloa ai lea ua uma ona fuliese le maa, e ui lava o se maa telē.+ 5 Ua latou ulu atu i le tuugamau ma iloa ai se tauleʻaleʻa o loo nofo i le itu taumatau, o loo ofu i se ofu talaloa paʻepaʻe, ma ua taufaiofo ai i latou. 6 Ua ia faapea atu iā i latou: “Aua tou te ofo.+ O loo outou saʻilia Iesu le Nasareta lea na tutuʻi i luga o le laau. E lē o i inei o ia auā ua toe faatūina.+ Vaai i le mea na latou tuuina ai o ia.+ 7 Ia ō ma taʻu atu i ona soo ma Peteru e faapea, ‘Ua muamua atu o ia iā te outou i Kalilaia.+ O le a outou vāai iā te ia i inā, e pei ona ia fetalai atu ai iā te outou.’”+ 8 Ina ua latou ō mai i fafo mai i le tuugamau, ona latou sosola loa lea auā ua gatete ma ofo tele. Latou te leʻi taʻuina atu foʻi i se tasi nei mea ona o lo latou matataʻu.*+

Ele., “i luma o ou foliga.”

Tagaʻi i le Uiga o Upu.

Tagaʻi i le Faa. A5.

Po o le “faatofu; lolō.”

O lenei sami, o se vaituloto telē. O nisi taimi e taʻua o le vai o Kalilaia.

Po o le “taoto Iesu e taumafa.”

Po o le “taooto e aai.”

Po o le “tofia.”

Po o le “tofia.”

Po o “le tagata maelega.”

O se taʻu e faasino atu iā Satani.

Tagaʻi i le Uiga o Upu.

Po o le “ato e fua ai mea.”

Po o le “lotovaivai.”

O le “lekeono,” o le vaega autū lea o le ʻautau a Roma i aso anamua. O loo faaaogāina i inei e faasino atu i se aofaʻiga e matuā toʻatele.

Tagaʻi i le Faa. A5.

Po o le “Vaipanoa o Aai e Sefulu.”

Po o le “ua ia matuā faatonuina i latou.”

Ele., “tupe ʻapamemea.”

Po o “se isi ofu.”

Po o le “taooto e aai.”

Po o “i latou na taooto e aai.”

Tagaʻi i le Faa. E14.

E faasino atu i le pe ā o le 3 i le vaveao, seʻia oo i le oso aʻe o le lā, i le pe ā o le 6 i le taeao.

Sa masani ona fafano e le ʻau Faresaio ma isi tagata Iutaia o latou lima, e tusa ma a latou tū masani.

Tagaʻi i le Faa. A3.

O le upu Eleni, o le por·nei′a. Tagaʻi i le Uiga o Upu.

Po o “amioga leaga e aunoa ma le māsiasi.” O le upu Eleni, o le a·selʹgei·a. Tagaʻi i le Uiga o Upu.

Po o le “na fanau.”

O lenei sami, o se vaituloto telē. O nisi taimi e taʻua o le vai o Kalilaia.

Po o le “Vaipanoa o Aai e Sefulu.”

Po o le “ae o loo anapopogi.”

Tagaʻi i le Uiga o Upu.

Po o le “lē faamaoni.”

Po o le “Rapi e.” Tagaʻi i le Uiga o Upu.

Pe atonu “E latou te leʻi taʻuina atu lenei mea i se tasi.”

Ele., “se agaga e gūgū.”

Tagaʻi i le Uiga o Upu.

Tagaʻi i le Faa. A3.

Tagaʻi i le Uiga o Upu.

Tagaʻi i le Faa. A3.

Tagaʻi i le Uiga o Upu.

O le upu Eleni, e faasino atu i le tatala faaletulafono o le faaipoipoga.

Pe atonu “ua faapea atu le tasi i le isi.”

Ele., “Raponi e.”

Tagaʻi i le Faa. A5.

Po o le “Rapi e.” Tagaʻi i le Uiga o Upu.

Tagaʻi i le Faa. A3.

Po o le “tupuga mai i tagata.”

Tagaʻi i le Faa. A5.

Po o le “Pe e saʻo.”

Tagaʻi i le Faa. E14.

Tagaʻi i le Faa. A5.

Tagaʻi i le Faa. A5.

Tagaʻi i le Faa. A5.

Tagaʻi i le Faa. A5.

Po o “maketi.”

Po o le “faatagāfai.”

Po o le “mamafa.”

Ele., “ni kotane se lua, o le kuatarana lea.” Tagaʻi i le Faa. E14.

Tagaʻi i le Faa. A5.

Po o le “taoto e taumafa.”

Tagaʻi i le Faa. E14.

Po o le “Ona latou otegia ai lea o le fafine.”

Po o “salamo.”

Ele., “O le a outou tausuai ona o aʻu.”

Ele., “E tusa lava pe tausuai i latou uma, ae e lē taitai ona ou tausuai.”

Po o le “fememeaʻi.”

O se upu Eperu po o se upu Arama o lona uiga “Le Tamā e!”

Po o le “malie.”

Po o le “Rapi e.” Tagaʻi i le Uiga o Upu.

Po o “ua na o ni nai ofu ua ofu ai.”

Ele., “o le mana.”

Po o le “O le ā so outou finagalo?”

Po o le “Ia soifua.”

Tagaʻi i le Uiga o Upu.

Tagaʻi i le Uiga o Upu.

E faasino atu i le pe ā o le 9 i le taeao.

Tagaʻi i le Faa. A3.

Tagaʻi i le Uiga o Upu.

Tagaʻi i le Uiga o Upu.

E faasino atu i le pe ā o le 12 i le aoauli.

E faasino atu i le pe ā o le 3 i le afiafi.

Po o le “ona tō ai lea o lana mānava.”

E tusa ai ma uluaʻi manusikulipi maufaatuatuaina, e faaiʻu le Evagelia a Mareko i upu o loo i le fuai. 8. Tagaʻi i le Faa. A3.

    Lomiga Faa-Samoa (1971-2026)
    Log Out
    Log In
    • Faa-Samoa
    • Lafo Faamatalaga
    • Faapolokalame
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Aiāiga Faapitoa
    • Aiā Faaletulafono
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Lafo Faamatalaga