Pe a Avea le Lē Magagana ma Faamaoniga

I LE tusi, Betrayal—German Churches and the Holocaust, o loo faamatalaina moni ai ma le faamaoni le vaega na faia e lotu i le vaitaimi o le pulega faa-Nasi. Ua taʻutino mai e le tusi e faapea: “O le lagolagoina o le pulega sa o se mea na masani ai Kerisiano, ma sa lē taulau i le matuā toʻatele o tagata ona faailoa atu so o se teteega i sauāga na faia i tagata Siū. O le lē magagana faatatau i lea tulaga, sa avea o se mea iloga.”

O le ā na tosina atu ai i latou na taʻua o Kerisiano i faiga faa-Nasi? Ua faamatalaina i le tusi, e toʻatele na faasesēina i le manatu o Hitila e faapea, “e mo le lelei o tagata i Siamani e ao ona matuā faamaopoopoina ma pulea mea uma e tulafono.” Ua faapea mai le tusi: “Sa tetee o ia i ata matagā i tusi, faiga faatalitane, faapaʻū tama, le tauatane ma le tauafafine, ma ata ‘matuā leaga’ faaonaponei, ma sa ia tuuina atu ni pine ʻapamemea, pine siliva, ma pine auro i fafine o ē na maua ni fanau se toʻafā, toʻaono ma le toʻavalu, i lea faiga ua faalaeiauina ai i latou ina ia tumau pea i la latou tū masani o le tausia o le aiga. O le talafeagai o lenei tulafono ma amioga tatau faaleaganuu, faatasi ma le lotonuu faavaegaʻau na ofo atu e Hitila e tali atu ai i le faalumaina faaleatunuu o le Versailles Treaty, na avea ai faiga tautalatasi faa-Nasi o se manatu na fiafia i ai le toʻatele e oo lava i le toʻatele o Kerisiano i Siamani.”

E tasi lava le vaega na matuā ese mamao lava i latou. “O Molimau a Ieova,” ua mātauina e le tusi Betrayal e faapea, “sa mumusu e auai i faiga sauā pe faaaogāina foʻi ia malosiaga faavaegaʻau.” Ma le lē maʻalofia, o lenei mea na iʻu ai i se osofaʻiga ogoogo i lenei vaega toʻaitiiti ma o le toʻatele o ona sui na lafoina i nofoaga o faasalaga mamafa. Peitaʻi, o isi o ē na faapea mai o soo o Keriso sa leʻi faia lava se gaoioiga e tetee atu ai. Ua taʻua atili i le tusi e faapea: “O tagata Katoliko ma Porotesano i se tulaga lautele na latou faaalia le ita i Molimau a Ieova na i lo o le tigā alofa, ma na sili atu ona lagolagoina uiga sauā a Hitila na i lo uiga filemu a Molimau.” O le lē faaalia o so latou tetee e mautinoa lava na faaopoopo atu lea i faiga leaga na faia i Molimau i lalo o pulega faa-Nasi.

A o faaauau pea ona avea le aafia o lotu i faiga faapolotiki a Nasi ma puna o fefinauaʻiga aasa, ua taʻua e le Betrayal o Molimau a Ieova “o se vaega faalotu e mumusu e lagolagosua pe faifaimea faatasi ma pulega faa-Nasi.”