Mataupu 26
Taaloalo i Totogasā—E Mafai Faapefea Ona Ou Teena le Uunaʻiga?
“O SE masaniga e matuā malosi tele,” o le tala lea a se tama talavou o lē sa tauivi ma le taaloalo i totogasā mo le 15 tausaga. “E mafai ona avea o se masaniga e pei foʻi lava o masaniga ia e mafai ona mauaina mai i so o se vailaau faasāina po o le ava malosi.”
Peitaʻi, sa leʻi faatagaina e le aposetolo o Paulo ona faanaunauga e fai ma pule sauā. Na i lo lea, sa ia tusi mai: “A ou te faatoilaloina loʻu nei tino [tuʻinanauga faaletino], ma aʻu fai ai ma pologa.” (1 Korinito 9:27) Sa pule Paulo ia te ia lava! O se taumafaiga foʻi faapena o le a mafai ai e so o se tasi ona saʻoloto mai le taaloalo i totogasā.
“Ia Sauniunia Lou Mafaufau mo Gaoioiga”
O le toʻatele e taaloalo i totogasā ina ia faateʻa ese atu ai omiga ma popolega. Ae peitaʻi, o le taaloalo i totogasā, o se amioga faatamaitiiti lea e tali atu ai i faafitauli. (Faatusatusa i le 1 Korinito 13:11.) E sili atu ona lelei le faaaogā o le “mafaufau” ma taulima le faafitauli. (Faataoto 1:4) Pe a foliga mai ua lofia i faafitauli ma faanoanoaga, ona ‘tuuina atu loa lea ia te ia [le Atua] o mea uma tou te popole ai.’—1 Peteru 5:6, 7.
E faapefea pe afai ua faafuaseʻi ona e vaaia po o le faalogo i se mea e faagaeeina ai faaleituaiga? Ua fautua mai le Tusi Paia: “Ia sauniunia lou mafaufau mo gaoioiga; ia pulea totino.” (1 Peteru 1:13, New International Version) Ia malosi lou mafaufau ma teena mafaufauga lē mamā. O le a lē pine ae toe mou atu le faagaeega.
E ui i lea, e matuā faigatā lava ona teena mafaufauga leaga aemaise pe afai ua tuua na o se tasi i le po. Ua fautua mai se tamaʻitaʻi talavou: “O le mea sili e fai o le matuā alu ese ma le moega ma faapisi i se galuega, atonu ia faia sina taumafataga māmā, ina ia liliu atu ai lou mafaufau i isi mea.” Ioe, ia faamalosia oe e ‘manatunatu i mea uma ua moni, o mea uma ua taʻuleleia, o mea uma ua tonu, o mea uma ua mamā, o mea uma ua matagofie, ma mea uma ua logoleleia.’—Filipi 4:8.
Pe a faafaigatā ona e moe, taumafai e faataʻitaʻi i le tupu faamaoni o Tavita, o lē na tusi mai: “A ou manatua oe [le Atua] i loʻu moega, ou te mafaufau ia te oe i leoleoga i itu po.” (Salamo 63:6) O le faamalosia o lou mafaufau e manatunatu i le Atua ma ona uiga e masani lava ona taofia ai tuʻinanauga. E aogā foʻi pe afai e faaauau pea ona e mafaufau pe faapefea le silasila a le Atua i lenei amioga lē mamā.—Salamo 97:10.
Ia Faia Gaoioiga e Puipuia Ai
Sa tusia e se tagata atamai na faagaeeina: “O le ua faautauta, na te iloa atu le leaga, ma lafi ai; a o e ua faigofie, e o atu pea i latou, ona faasalaina ai lea.” (Faataoto 22:3) E mafai ona faaalia lou faautauta e ala i le manatunatu muamua. Mo se faataʻitaʻiga, pe afai ua e iloa o le auai i nisi o gaoioiga, le laʻeiina o ofu fufusi, po o le taumafaina o ni ituaiga o meaʻai ua māfua ai ona faagaeeina oe faaleituaiga, e sili la pe a matuā teena na mea. Mo se faataʻitaʻiga, o le ava malosi e mafai ona faaitiitia ai lagona taofiofi, ma faafaigatā ai le pulea e le tagata o ia lava. E lē gata i lea, ia ʻalofia e pei ona ʻaloese mai se mala, so o se mataupu, polokalame i televise, po o ata tifaga e faaosofia ai tuʻinanauga. Sa tatalo le faisalamo: “Ia e liliueseina oʻu mata neʻi ou vaai i mea le aoga.”—Salamo 119:37.
O gaoioiga e puipuia ai e mafai foʻi ona faia mo taimi patino na ua e ono lamatia ai. Atonu e iloa e se tamaʻitaʻi talavou, e sili atu ona malolosi ona faanaunauga faaleituaiga i ni taimi patino o le masina. Atonu o se tasi o loo tigā tau faalogona po o le mafatia foʻi. Ua lapataʻi mai le Faataoto 24:10: “Afai e te faavaivai i le aso vale, ua itiiti lava lou malosi.” O lea ia ʻalofia le tuua na o oe mo se taimi umi. Faatulaga ni gaoioiga ati aʻe na o le alu uma ai lou mafaufau i le fuafuaina o ni auala e fesagaʻia ai na gaoioiga, ma itiiti ai se avanoa e tosina atu ai i mafaufauga lē mamā.
Se Tauiviga Faaleagaga
O se tama e 27 ona tausaga o lē sa tauivi ma lenei masani talu mai le 11 o ona tausaga, na iʻu lava ina manumalo mai ai. Sa ia faamatala mai: “O se mataupu e aafia ai lou faasagatau atu i ai. Ou te faitauina le Tusi Paia, a itiiti mai o le lua mataupu i aso taʻitasi e aunoa ma le misia.” Sa ia faia lenei mea e lē aunoa, mo le sili atu i le tolu tausaga. Na fautua mai foʻi se isi Kerisiano: “A o e leʻi alu e moe, ia faitau se mea e fesootaʻi atu i mea faaleagaga. E tāua tele ona avea mea faaleagaga ma manatunatuga mulimuli o le aso. O le tatalo i lena lava taimi e mafai foʻi ona matuā fesoasoani mai.”
O le iai o “mea e tele e faia i le galuega a le Alii,” e pei o le aʻoaʻoina o isi i le Tusi Paia, e mafai foʻi ona fesoasoani. (1 Korinito 15:58, NW ) O se tasi tamaʻitaʻi sa ia manumalo mai le taaloalo i totogasā na faapea mai: “O se tasi o mea ua matuā fesoasoani ia te aʻu i le taimi nei e ʻalofia ai lenei amioga, o le avea lea ma se tagata talaʻi faataimi atoa, ua uaʻi uma atu ai loʻu mafaufau ma loʻu malosi e fesoasoani i isi ia maua se faiā talileleia ma le Atua.”
E ala i le tatalo mai le loto, e mafai foʻi ona e faatoga atu ai i le Atua mo le “matuā tele o le mana.” (2 Korinito 4:7) “Ia outou momoli atu o outou loto i luma [o le Atua].” (Salamo 62:8) Ua faapea mai se tasi tamaʻitaʻi talavou: “O le tatalo o se ʻolo lea e maua vave mai ai le malosi. O le tatalo i le taimi e oso mai ai le tuʻinanau, e aogā moni lava.” E lē gata i lea, i le ala aʻe ma le faagasologa o le aso atoa, ia faailoa atu au faaiʻuga i le Atua ma tatalo faatauanau mo le faamalosiau a lona agaga paia.—Luka 11:13.
Fesoasoani Mai Isi
Afai ua lē taulau au taumafaiga totino, talanoa atu i se tasi e mafai ona fesoasoani atu e pei o se matua, po o se toeaina Kerisiano. O tamaʻitaʻi talavou e mafai ona maua le fesoasoani i le talanoa atu i se fafine Kerisiano taʻumatuaina. (Tito 2:3-5) O se tama talavou o lē sa oo atu i le tulaga o le leai o se faamoemoe na faapea mai: “I se tasi afiafi sa ma talanoa na o i maʻua ma loʻu tamā e faatatau i ai.” Sa ia faailoa mai: “Sa matuā faigatā ona ou taʻu atu ia te ia. Sa ou tagi a o oʻu taʻuina atu ia te ia, sa matuaʻi oʻu mā lava. Peitaʻi o le a lē mafai ona galo ia te aʻu lana tala na fai mai. Faatasi ai ma se ʻataʻata faamautinoa mai i ona foliga, sa ia faapea mai: ‘Ua avea oe ma mea ou te mitamita tele ai.’ Sa ia iloa le faigatā tele o lea tulaga. E leai se upu e sili atu ona faagaeeina ai loʻu loto ma laʻu faaiʻuga.
“Sa faaali mai loa e loʻu tamā ia te aʻu ni mau e fesoasoani ia te aʻu faapea ou te leʻi matuā ʻleaga tele,’” sa faaauau pea le talavou, “ma sa aumai foʻi ma isi mau ina ia mautinoa ai ua ou malamalama i le matuiā o loʻu ala sesē. Sa ia faapea mai ia ‘tausia ia mamā la ta faatulagaga’ seʻia oo i se isi taimi, ona ta toe talanoaina ai lea. Sa ia faapea mai ia te aʻu e aua neʻi faavaivaia aʻu pe a teʻi ua ou toe faia, tau lava o le faaumiumi atu teisi o se vaitaimi mai le isi taimi na faia ai.” Ina ua foʻia atoatoa le faafitauli, sa faaopoopo mai le taulealea talavou: “O le iai o se isi e tufa atu i ai loʻu faafitauli ma fesoasoani mai ia te aʻu sa avea ma fesoasoani tele.”
Taulimaina o le Toe Faia
Ina ua uma ona galue mamafa i le foʻiaina o le faafitauli, sa toe paʻū atu se talavou i lona toe faia. Na ia taʻutino mai: “Sa pei ua taia aʻu e se mea mamafa. Sa ou lagona le lē toe aogā. Sa ou toe manatunatu faapea: ‘Ua ou matuā leaga lava. Ua lē o toe maua le finagalo malie o Ieova, o lea aiseā ou te saga faatigāina ai pea aʻu?’” Peitaʻi, o le toe faia, e lē faapea ai ua e faiaʻina i le taua. Sa taʻua e se teine e sefuluiva ona tausaga faapea: “Muamua lava, sa tupu e toetoe lava o po uma, peitaʻi ane sa amata ona ou faalagolago atu atili ia Ieova, ma faatasi ai ma le fesoasoani a lona agaga atonu pe na o le faaono ai nei ona ou lē taulau i le tausaga. E leaga lava oʻu faalogona pe a uma, ae o taimi taʻitasi ou te lē taulau ai ou te sauni ai, o le isi taimi e toe faaosoosoina ai aʻu, o le a sili atu loa loʻu malosi e teena ai.” O lea o loo faifai mālie lava ona ia manumalo i lana taua.
Pe afai o le a toe tupu, iloilo po o le ā na taʻitaʻiina atu ai i le faia. Ua faapea mai se talavou: “Sa ou toe tilofaʻia po o ā mea sa ou faitauina pe mafaufau i ai. E toetoe lava o taimi uma ou te iloaina ai le māfuaaga o loʻu lē taulau. I lena auala e mafai ai ona ou taofia le faia o lena mea ma faasaʻoina.”
O Taui o le Taua Lelei
Sa taʻua e se talavou o lē na manumalo i le taua o le taaloalo i totogasā: “Talu ona foʻiaina le faafitauli, ua mafai ona ou tausia se lotofuatiaifo mamā i luma o Ieova, ma o se mea ou te matuā faapelepele i ai e lē mafai ona faafesuiaʻia ma se isi mea!”
Ioe, o se lotofuatiaifo lelei, se lagona ua faaleleia ona ua taulau, le faamalosia atili mo amioga mamā, ma se faiā vavalalata ma le Atua, o taui uma na o se taua lelei e tetee atu ai i le taaloalo i totogasā. Sa taʻua e se tasi tamaʻitaʻi o lē na iʻu ina manumalo mai le taaloalo i totogasā: “Talitonu mai, o le manumalo i lenei masaniga o se mea ua matuā alu aogā i ai taumafaiga.”
Fesili mo Talanoaga
◻ Aiseā e mataʻutia ai le manatunatu pea i mea e faagaeeina ai faaleituaiga? O le ā e mafai ona faia e se talavou ina ia liliu atu ai lona mafaufau i se isi mea?
◻ O ā ni puipuiga e ao i se talavou ona faia e faaitiitia ai le faaosoosoga o le uaʻi atu i le taaloalo i totogasā?
◻ Aiseā e fesoasoani ai se taua faaleagaga?
◻ O le ā le matafaioi a le tatalo e faia i le foʻiaina o lenei masaniga?
◻ Aiseā e fesoasoani ai le talanoa atu i se tasi pe afai e iai se faafitauli i lenei tulaga?
[Pusa/Ata i le itulau 208]
O Tusiata Lē Mamā Faaleituaiga—Ua Avea ma Masaniga ma e Mataʻutia!
“O tusiata lē mamā faaleituaiga ua iai i so o se mea: e te savali atu i le alatele—o iinā o loo faaalia ai i le lautele i nofoaga e faatau ai nusipepa,” o le faamatalaga lena a Roni e 19 ona tausaga. “O nisi o a matou faiaʻoga latou te aumaia i le aʻoga, e faitau i a latou laulau a o faatali mo le isi vasega.” Ioe, e toʻatele tagata e eseese lo latou matutua, talaaga, ma tulaga tau aʻoaʻoga o ni tagata e naunau i le faitauina o tusiata lē mamā. Sa taʻua e se talavou e igoa ia Mareko faapea: “Pe a ou faitau i mekasini ma vaai i ata o teine e toeitiiti lava a telenonoa e matuā faagaeeina ai lava aʻu! . . . Ou te tulimataʻia lomiga fou o nei mekasini talu ai o le toe faitauina o mekasini tuai e lē aumaia ai ia te aʻu le uunaʻiga tutusa lea ou te fiafia ai. Ua avea ma masaniga.” Ae po o se masaniga lelei ea?
O tusiata lē mamā faaleituaiga o loo iai se feʻau e faagaee ai: ‘O faiga faaleituaiga e patino lava mo na o le faamalieina ai o le tagata lava ia.’ O le tele lava ua faatumulia i toso teine ma faiga sauā faaleituaiga. O le toʻatele o i latou o loo matamata i ai ua latou iloa faapea o “faiga māmā” (soft-core) ua lē o toe faagaeeina ai ma ua latou saʻili atu ai i ata po o tifaga ia e sili atu ona inosia! E pei ona taʻua e Ernest van den Haag, o se polofesa fesoasoani i le Iunivesite o Niu Ioka e faapea: “O tusiata lē mamā faaleituaiga ua faaosoosoina ai i tatou e faaaogā isi tagata e avea o ni tino e fai i ai faiga faataugā mo le faafiafiaina o o tatou lava faalogona ma fiafiaga.”
O ata ma tusi lē mamā faaleituaiga ua aumaia ai se vaaiga lē saʻo, ua pei ai o se atua faiga faaleituaiga ma e masani ona taʻitaʻiina atu ai i faafitauli faalefaaipoipoga. Ua faamatala mai faapea e se avā talavou: “O le faitauina o tusi lē mamā faaleituaiga na faapogaia ai ona ma mananaʻo ma laʻu tane e faatino faiga matagā e lē masani ai o loo faaata mai i le tusi. O lenei mea ua taʻitaʻia atu ai i le lē faamalieina pea ma faanoanoaga i faiga faaleituaiga.” Sa faia se suʻesuʻega i le 1981 i le faitau selau o fafine, e tusa ai ma āuga o tusi lē mamā i faiga faaleituaiga i a latou faiā ma tane o loo latou faitauina foʻi na tusi. E toetoe o le ʻafa na lipotia mai faapea sa māfua ai faafitauli faigatā. Sa faaleagaina moni ai nisi o faaipoipoga po o faamau. Na faapea mai ma le faanoanoa se tasi avā: “Ou te manatu o manaʻoga ma faanaunauga o [laʻu tane] mo le faamalieina i feusuaʻiga ia e faaali mai i tusiata lē mamā faaleituaiga ua ou lagonaina ai loʻu lē toe aogā . . . O oʻu moomooga i le Atua ia avea aʻu o se fafine e faamalieina o ia, ae ua sili ia te ia na ata lē mamā o loo faaalia i laupepa, ma o ona manaʻoga ua faaleagaina ai se vaega o loʻu ola. . . . O tusiata lē mamā faaleituaiga e . . . lē o se alofa moni . . . E matagā, e sauā ma faaleagaina ai.”
Ae peitaʻi, o le mea e sili ona manatu mamafa i ai talavou Kerisiano, o le mea moni faapea, o tusiata lē mamā faaleituaiga e matuā lē fesoasoani lava i taumafaiga a se tasi ina ia tausia le mamā i le silafaga a le Atua. (2 Korinito 6:17–7:1) Ua faaalia i le Tusi Paia faapea “ona o le maaa o [o] latou loto” ua oo atu ai nisi i aso anamua ina “latou le lagona se mea” ma “ua tuuina atu i latou e i latou i le matāitu, e fai mea leaga uma lava ma le tuʻinanau i ai.” (Efeso 4:18, 19) Pe te manaʻo ea e oo i na mea leaga? Manatua, e ui lava e lē o faalausosoo ona matamata i tusiata lē mamā faaleituaiga ae mafai ona iai ni āuga o le lē toe galue o le lotofuatiaifo o se tasi. Ua taʻitaʻiina atu ai nisi Kerisiano talavou i le taaloalo i totogasā, ma le isi mea e sili atu ona leaga, o le faia ai o feusuaʻiga lē mamā faaleituaiga. O le mea la e sili ona atamai e fai, o le taumafai malosi e ʻalofia tusiata lē mamā faaleituaiga.
“O le tele o taimi e tau atu ai pea laʻu vaai i tusiata lē mamā faaleituaiga,” o le faamatalaga lea a le talavou o Tariu. “E faigatā lava la ona ʻalo ese ai oʻu mata pe afai o lea ua tau atu i ai laʻu vaai; peitaʻi ou te lē toe tepa faalua atu i ai.” Ioe, ia teena le vaai atu i le mea o loo faaali faalauaʻitele ai, ma ia aua neʻi faatagaina au uō i lau vasega e uunaʻia oe e vaavaai i ai. Sa manatu Kerena e 18 ona tausaga faapea: “Ona o se tagata lē lelei atoatoa ua faigatā ai loʻu taumafai e tuu tasi loʻu mafaufau i mea e mamā ma taʻuleleia. Pe o le a lē atili ai ea la ona faigatā le faia o lena mea pe afai ou te faitauina ma le loto i ai tusiata lē mamā faaleituaiga?”
[Ata i le itulau 206]
“O le tatalo o se ʻolo lea e maua vave mai ai le malosi. O le tatalo i le taimi e oso mai ai le tuʻinanau, e aogā moni lava”