Mulimuli I Faaaoaoga a Oʻu Mātua
E PEI ONA FAAMATALAINA E HILDA PADGETT
“Ua tuuina atu loʻu ola i le auaunaga a Lē Silisili ona Maualuga, ma e lē mafai ona ou auauna i ni matai se toalua,” ua faapena le faitauina o le lipoti a se nusipepa. O na upu mai i saʻu faamatalaga tusitusia i faauluuluga o le Matagaluega o Leipa ma Auaunaga Faalemalo a Peretania i le 1941, na taʻu atu ai mafuaaga ou te lē taliaina ai la latou faatonuga ina ia ou galue i le falemaʻi, i le taimi o le Taua Lona Lua a le Lalolagi. E lei leva mulimuli ane, ae molia ma faasala ai loa aʻu i le tolu masina i le falepuipui.
O LE ā na māfua ai ona ou oo i lea tulaga? E leai, e lē ona o ni uiga tetee faatalavou po o se amioga fouvale. Nai lo lena, o mafuaaga, e amata mai i tuā i le taimi a o oʻu laitiiti.
Le Maelega o Tamā mo le Malo
Na ou fanau ia Iuni 5, 1914, i Horsforth e latalata i Leeds, i le itu i mātū o Egelani. O oʻu mātua o Atkinson ma Pattie Padgett, sa avea ma faiaʻoga Aso Sa ma o nisi o le aufaipese a le Lotu Primitive Methodist lea sa ta okeni ai Tamā. A o oʻu pepe, sa avea lo matou aiga o se aiga fiafia seʻi vaganā ai se mea e tasi. Na faapopoleina Tamā i tulaga o le lalolagi. E ʻinoʻino o ia i taua ma faiga sauā, ma e talitonu i le faatonuga a le Tusi Paia: “Aua e te fasioti tagata.”—Esoto 20:13.
I le 1915, na uunaia ai tane talavou uma e le malo ina ia tauofo atu e auai i le vaegaau ma alofia ai le faamalosia e faia faapea. Ma le lē mautonu, na faatimu ai Tamā i le aso atoa e faatali le taimi e lesitala ai o ia o se fitafita. O le isi aso lava la na sosoo ai, na suia atoa ai lona olaga!
A o galue o se palama i se tasi o fale telē, na latou talanoa ai ma isi tamaloloa o la latou aufaigaluega e uiga i mea o loo tutupu i le lalolagi. Na tuu ane ia te ia e le faitogalaau se tamai sāvali, o le Gathering the Lord’s Jewels. Na aumaia e Tamā i le fale ma ia faitaua ma toe faitau i ai. Na fai mai o ia: “Afai o le upu moni lea, o isi la mea uma e sese.” O le isi aso na sosoo ai, na ia talosagaina ai nisi faamatalaga atili, ma e mo le tolu vaiaso i le po atoa seia oo i le vaveao o aso taitasi, na ia suesueina ai le Tusi Paia. Na ia iloa ua ia maua le upu moni! I le Aso Sa, Ianuari 2, 1916, o loo tusia ai i lana api faamaumau (diary) e faapea: “Sa ou alu ai i le taeao i le lotu, sa ou alu ai i le I.B.S.A. [International Bible Students Association, e pei ona sa iloa ai Molimau a Ieova i lena taimi i Egelani] i le po—suesueina ai le Eperu 6:9-20—o laʻu asiasiga muamua lea i uso.”
E lei leva ae tulai mai teteega. Sa manatu o matou tauaiga ma a matou uo o le lotu, o Tamā ua leaga le ulu. Ae ua uma ona faia lana filifiliga. Sa tāua tele i lona olaga ia sauniga ma suesuega, ma ia Mati na faailogaina ai lona tuuina atu ia Ieova i le papatisoga i le vai. Ina ua mavae ni nai vaiaso o alu toatasi Tamā i sauniga, na lē toe musu ai Tinā e alu. Na ia tuuina aʻu i laʻu tamai taavale pepe ma savali atu mo le lima maila i Leeds, taunuu tonu lava i le taimi na uma ai le sauniga. Seʻi manatu i le olioli o Tamā. Mai i le taimi lena, na autasia ai lava lo matou aiga i le auaunaga ia Ieova.
Na matuā faigata tele le tulaga o Tamā—o sē na tauofo atu i le vaegaau, ae na o ni nai vaiaso na va aʻi ae musu e fai gaoioiga o se fitafita ona o mataupu silisili faaletapuaiga. Ina ua valaauina, na musu o ia e taulimaina se fana, ma na molia ai o ia i faamasinoga muamua o faamasinoga e lima faafitafita ia Iulai 1916, ma faasalaina ai i le falepuipui i aso e 90. Ina ua mavae le tuliina o lona faasalaga muamua, na magalo ai Tamā i tua i le lua vaiaso, ae na sosoo mai ai le isi faamasinoga faafitafita ma faafalepuipui ai i le isi foi 90 aso. Sosoo atu ai i lona faafalepuipuiga lona lua, na siitia ai o ia i Nofoaga Faapitoa o Togafitiga Faafomaʻi a le Vaegaau, ma ia Fepuari 12, 1917, na auina atu ai o ia i se vaa e aveina ai fitafita i Rouen, i Falani. Ua taʻua i lana faamaumauga i lana api e faapea na tuputupu pea lona ʻinoʻino i aso taitasi i lona tulaga na iai i inā. Na ia faatoʻā iloa ane, o lea sa ia fusifusia manuʻa o fitafita ina ia mafai ai ona toe ō atu e tau.
Na ia toe musu foi e usiusitai. I le taimi la lea, na tuuina ai o ia mo le lima tausaga e le faamasinoga faafitafita, i le falepuipui a le vaegaau a Peretania i Rouen. Ina ua talosaga atu pea la Tamā e siitia o ia i le falepuipui o tagata lautele o se tasi e musu e auai i gaoioiga faafitafita ona o mataupu faaletapuaiga, ona faasala ai lea o ia mo le tolu masina e ʻai ai na o le falaoa ma le vai, sosoo ai ma le ʻai i meaʻai masani a pagota seia toe faaopoopo nisi pauna o lona mamafa; ona toe fai foi lea o le faasalaga tau meaʻai. Na lokaina ona lima i ona tua pe a oo i le ao ma pe a oo i le po ona lokaina lea o ona lima i luma ma i taimi o meaʻai. I lona olaga atoa na totoe, na mailaila ai ona tapulima i filifili uamea fufusi na loka ai ona lima ia na aati i le aano o ona lima, ma iu ai ina matuā papala leaga. Na loka foi ona vae i filifili uamea ia na nonoa aʻe agaʻi i lona puimanava.
Na faia e le pulega faavaegaau so o se mea e gata mai ai lo latou malosi ina ia aveesea ai lana faaiuga ua faia, ae sa lei faataulauina. Na aveesea mai ia te ia ana tusi ma lana Tusi Paia. Sa ia lei mauaina ni tusi mai lona aiga, ma e lei mafai foi ona auina atu ni ana tusi. Ina ua mavae le lua tausaga, na ia filifili ai e faailoa atu le moni o lona tetee i le faaogea e lē ʻai. Mo aso e fitu na ia tumau ai i lana faaiuga, o le lē ʻai lea pe inu, na iu i le aveina atu ai o ia i le falemaʻi a le falepuipui, ua matuā maʻi lava. Na taunuu le mea na ia manao ai e ui lava na toetoe a maliu ai. I tausaga mulimuli ane ai, na ia taʻua ai le sese o lana mea na fai o le tuuina o lona ola i se tulaga lamatia, ma e na te lē toe faia lava.
Na iu le taua ia Novema 1918 a o iai pea Tamā i le falepuipui i Rouen, ae i le amataga o le isi tausaga na sosoo ai, na siitia atu ai o ia i le falepuipui a tagata lautele i Egelani. Seʻi manatu i lona fiafia na iai i le mauaina uma o tusi a Tinā ma afifi na faaputuina, faatasi ma lana tusi tāua o le Tusi Paia ma isi tusi! Na aveina o ia i le falepuipui i Winchester, fetaui ai ma se uso talavou na tutusa lelei mea na tutupu ia te ia i le taimi o le taua, ma mea ia na tutupu ia Tamā. O lona igoa o Frank Platt, o lē na mulimuli ane auauna i le Peteli i Lonetona mo le tele o tausaga. Sa faia sa la tonu e fetaui i le aso e sosoo ai, ae teʻi ane ua aveina atu Frank i se isi nofoaga.
Ia Aperila 12, 1919, na maua ai e Tinā sa feau faauaealesi e faapea: “Aleluia! O lea ua ou alu atu i le fale—telefoni i le Peteli i Lonetona.” E maeu se taimi o le olioli tele i le mavae atu o le tolu tausaga o le tofotofoina, faafalepuipuiina, ma le nonofo valavala ai! O le manatu muamua lava o Tamā ia telefoni i le Peteli ma ia feiloai atu i uso Peteli i Lonetona. Na faafeiloaia ma le mafana o ia i le Peteli e i le 34 Craven Terrace. Ina ua uma ona taele ma sele lana ʻava ma ofu i se suti ma fai le pulou mai se uso, ona toe foi atu loa lea o Tamā i le aiga. Pe e mafai ona e vaai faalemafaufau i ai i la matou toe feiloaiga? O le taimi lea ua toeitiiti lima oʻu tausaga, ma sa ou lei manatuaina lava o ia.
O le sauniga muamua na auai ai Tamā ina ua toe faasaʻolotoina mai, o le Faamanatuga. A o aʻeaʻe atu i faasitepu o le maota, o le uso muamua lava na ia feiloai i ai o Frank Platt, lea na siitia atu i se falemaʻi a le vaegaau i Leeds. E maeu le olioli na la maua i le talanoa i mea na tutupu ia i laua! E mai lava i le taimi lena seia oo ina faasaʻolotoina mai le falemaʻi, sa pei ai lava lo matou aiga o le isi aiga moni o Frank.
Auaunaga Faamaoni a Tinā
O taimi uma lava ia na leai ai Tamā mai le aiga, na tatā ai e Tinā lavalava o tagata ina ia maua mai se tupe e faaopoopo i sina seleni na maua mai i le malo. Na agalelei tele uso ia i maʻua. O le tele lava o nisi vaiaso e tuuina ai e se tasi o toeaina ia Tinā se tamai teutusi e iai i totonu se meaalofa, e lē taʻua po o ai e aumai ai. Sa masani ona fai mai Tinā, o le alofa o le auuso na atili lalata ai o ia ia Ieova ma fesoasoani ia te ia e onosai ai i na taimi o tofotofoga. Na auai ma le faamaoni o ia i sauniga a le faapotopotoga i taimi uma na leai ai Tamā. O se tofotofoga sili ia te ia, mo le sili atu i le tausaga, o lona matuā lē iloaina lava lea po o ola mai pea Tamā po ua oti. O se tasi o avega faaopoopo, i le 1918, na ma mamaʻi uma ai ma Tinā i le fulū Sepania. Na maliliu le toatele o tagata na iai i lo matou vaipanoa. O tuaoi na ō e fesoasoani i isi tuaoi, na maua ai i le faamaʻi ma maliliu ai. O le mea moni o le tau leai o ni meaʻai i lena taimi na faaopoopo i le vaivai o tino o tagata i le teteeina o le faamaʻi.
Ua faamaonia le matuā moni o upu a le aposetolo o Peteru i lo matou aiga: “Pe a tigaina outou i nai aso, . . . e faatumauina, e faamalosia foi outou [e le Atua].” (1 Peteru 5:10) O tulaga faigata na oo i oʻu mātua, na totōina ai ia i laua se faatuatua lē maluelue ia Ieova, o se matuā mautinoa e na te tausi maia i tatou ma e leai se mea e mafai ona faateʻaeseina i tatou mai le alofa o le Atua. Na faamanuiaina faapitoa lava aʻu i le mauaina o lea tausiga lelei e atiina aʻe ai i le faatuatua.—Roma 8:38, 39; 1 Peteru 5:7.
Auaunaga a o Talavou
Ina ua tatalaina mai Tamā, na avea ai le auaunaga o le Malo ma mea pito i tāua o o matou olaga. Ou te lē manatuaina se aso na misia ai se sauniga, seʻi vaganā ai le maʻi. E lei leva ona toe foi mai Tamā i le aiga, ae faatau atu loa lana mea puʻeata ma le taulima auro a Tinā ina ia maua mai ai se tupe e auai atu ai i se tauaofiaga. E ui lava ina sa lē mafai ona matou tafafao i le lē lava o tupe, ae sa lē taitai ona matou misia ia faatasiga, e aofia ai ma tauaofiaga na faia i Lonetona.
O tausaga muamua e lua po o le tolu ina ua uma le taua sa avea o ni taimi e faafouina ai. Na matuā faaaogā atoatoa e Tamā ma Tinā avanoa uma na maua e fesanisaniai ai ma auaufaatasi ai faaleuso. Ou te manatuaina lo matou asiasi atu i isi uso ma tuafāfine, ma ona ou te laitiiti, ou te nofo ai i lalo ma tusitusi mea, ae talanoa ai lava mo se taimi umi le au matutua i malamalamaga fou o le upu moni. O le talatalanoa faatasi, fai o usugā pese a o ta le okeni, ma olioli i faatasitasiga fiafia faaleuso, na matuā faafiafiaina ai i latou ma faafouina ai.
Na matuā maumauai tele oʻu mātua i le toleniina o aʻu. I le aʻoga, sa ese ai lava aʻu, e ui e na o le lima oʻu tausaga ae sa ou aveina i le aʻoga laʻu “Feagaiga Fou” o le Tusi Paia e faitau a o faia mataupu faalelotu a le vasega. I se tasi taimi, na faatū ai aʻu i luma o le aʻoga o se “tagata tetee ona o talitonuga faalelotu” auā sa lei faia saʻu vaega i faamanatuga o le Aso o e Faamanatu ai Fitafita o le Taua.a Ou te lē faanoanoa lava i le auala na tausiaina aʻe ai aʻu. O le mea moni, sa o se puipuiga ma faafaigofie ai ona tumau ai i le ‘ala va apiapi.’ Po o fea lava na ō i ai oʻu mātua, i sauniga po o le auaunaga i le fanua, sa ou iai i inā.—Mataio 7:13, 14.
E faapitoa lava ona lē galo ia te au le taeao o le Aso Sa lea na muamua ou talaʻi ai na o aʻu. Sa na o le 12 oʻu tausaga. I le taimi lea o loʻu tuputupu aʻe talavou, ou te manatua ai se tasi taeao o le Aso Sa na ou fai atu ai o aʻu e nofo i le fale. Sa leai ma se tasi na fai mai se tala ia te au pe faamalosia aʻu ou te alu ou te talaʻi, ma sa ou nofo lava la i le togalaau ma suesue laʻu Tusi Paia ma le matuā lē fiafia lava. Ina ua mavae se vaiaso se tasi pe lua o oʻu faia lava faapea, na ou fai loa ia Tamā: “O lea ua ou mafaufau tatou te ō i le taeao nei!” E mai lava i le taimi lena, na ou lē toe tepa ai i tua.
E maeu se tausaga ina a matagofie na iai le 1931! Sa lē gata na mauaina ai le igoa fou o Molimau a Ieova, ae sa faatofuina ai aʻu i se tauaofiaga a le atunuu atoa i le nofoaga tele i Lonetona o Alexandra Palace. E lē galo ia te au lena aso. Na matou ofuina ai ni ofu talaloa uumi uli, ma o loʻu ofu sa susū, sa faaaogāina muamua e le isi sui papatiso!
O loʻu naunautaiga lava na iai a o oʻu laitiiti, o loʻu fia avea lea ma uluai paeonia, e pei ona sa taʻua ai tagata talaʻi faataimi atoa i lena taimi. A o oʻu tupu aʻe ma avea ma tagata matua, na ou lagona ai le manaomia ona ou faia nisi mea e sili atu i le auaunaga a Ieova. O lea ia Mati i le 1933, i le 18 o oʻu tausaga, na ou auai ai loa i le vaega o auauna galulue faataimi atoa.
O se fiafiaga faapitoa ia i matou o “Vaiaso o Paeonia” i nisi o aai tetele, o le taimi lea e oo atu ai i le sefulu lua ia auauna faataimi atoa e potopoto faatasi mai, nonofo i aiga o uso i ia aai, ma galulue faatasi ai. Na matou tuuina tamai tusi i taʻitaʻi lotu ma isi tagata iloga. Sa manaomia le lototele e faalatalata atu ai ia i latou. E tele lava ina teteeina i matou, ma o le toatele o i matou e fetoʻai lava ma tagata e na ona toe ato mai o le faitotoa. Sa lei faapopoleina ai i matou i lena mea, auā e matou te matuā fiafia lava ma olioli e taʻuleagaina ona o le suafa o Keriso.—Mataio 5:11, 12.
I Leeds, na auauai ai ona matou faaaogaina se tamai taavale pepe, o se uila vilivae e tolu paʻu, ma le pasika a Tamā e iai ma le mea e ave ai uta e pipii atu i ai, e ave ai laau e ta ai lauga ma masini e faalelei ai leo. E toalua ni uso na ō atu i le auala ma le masini, ona tātā lea o se musika e faauaʻi mai ai tagata ma ō mai ai i o latou faitotoa, ona sosoo atu loa lea ma se lauga e lima minute ua puʻeina sa faia e le uso o Rutherford. Sa uma lena ona latou see atu lea i le isi magaala, a o matou mulimuli atu matou le au talaʻi ma ofoina tusi faale-Tusi Paia i tagata.
E mo le tele o tausaga, na matou ō ai i afiafi o Aso Sa uma pe a uma le sauniga, i le Town Hall Square e tu i le fetaulaigā ala, lea sa iai se tulimanu e lauga ai se Failauga, ma matou aufaatasi ai i le faalogologo i se tasi o lauga a le uso o Rutherford e itula le umi, ma tufatufa atu tusi ma talanoa i so o se tasi na faaalia le naunau. Na iloa uma matou e tagata i inā. E oo lava i leoleo sa faaaloalo mai ia i matou. I se tasi afiafi, na matou potopoto ai foi e pei ona masani ai, ae o matou faalogoina loa leo o tinipalau ma se faili o latalata mai. E lei leva, ae taunuu mai loa i le auala se solo o se savali a le au Fasi (Fascists) pe tusa e toaselau. Na latou savavali faataamilo mai i o matou tua ma tutulalai ai loa, ae sa i luga pea a latou fuʻa. Na taofia le paʻo o le faili, ma leai ma se paʻo pe pisa ae maōna aʻe loa le leo o le uso o Rutherford e faapea: “Ia faalo pea i latou i a latou fuʻa ma faalo ma faasilisilia tagata pe a latou mananao ai. O tatou e na o Ieova lo tatou Atua e tatau ona faalo ma ifo i ai!” Na matou popole po o le ā le mea o le a tupu! E leai se mea na tupu, seʻi vagana ai le mauaina e tagata o se molimau lelei, ma na faafilemuina ai loa e leoleo i latou ina ia mafai ai ona matou lagonaina atu le iuga o le lauga lautele.
I le taimi lea, ua mafai ona matou faaaogaina le laau puʻe leo e fesoasoani ai e avatu se molimau uiga ese. I faitotoa o aiga, e matou te pupula atu ai pea ma le faaeteete i le lipine o loo ta, ina ia uunaia ai tagata e faalogologo i minute uma e lima i le lauga faale-Tusi Paia o tāina. Sa masani ona faaulufale i matou e tagata i o latou fale, ma fiafia matou te toe foi atu ma ta nisi lauga se tele.
O se tausaga pisi tele ma faigata le tausaga e 1939, faatasi ai ma le oo mai o teteega ma faiga sauā. A o lumanai se tasi o a matou tauaofiaga, na osofaia ai uso i le auala e tagata faatupu faalavelave. O lea a o faia le fonotaga, na faia ai se tonu mo se vaega faapitoa o ni uso e ō i taavale e talaʻi i vaimea o loo tutupu ai faalavelave, a o tuafāfine ma isi uso e ō atu i nofoaga sa saogalemu. I le galulue ma le matou vaega i se tasi o magaala, sa ou alu ai i se ala e asi fale e i tua ma le auala. A o oʻu i se fale, sa ou faalogoina ni avauga ua amata ona fai aʻe—sa lagonaina taufonoga ma tauvalaauga solo i luga o le auala. Sa faaauau pea laʻu talanoa i le tagata o le aiga, ma faaumiumi ai lava le talanoaga seia oo ina ou lē toe faalogoina se leo. Ona ou savali atu loa lea i le ala lea agaʻi atu i le auala ma maua atu ai isi uso ma tuafāfine ua matuā popole vale lava ina ua latou lē mauaina aʻu! Ae mulimuli ane i le aso lava lena, na taumafai ai le au faatupu faalavelave e faalavelavea la matou sauniga, ae na aveesea e le auuso.
Oo mai le Taua Lona Lua a le Lalolagi
I le taimi lea, na faamalosia ai le auai i vaegaau o le taua, ma na toatele uso talavou na faafalepuipuiina mo le 3 i le 12 masina. Na mauaina ai e Tamā se faaeaga faaopoopo o se tagata e asiasia le falepuipui. O Aso Sa uma lava, na te faia ai le Suesuega o Le Olomatamata i le falepuipui i lo matou aai. O afiafi o Aso Lulu, na te asia ai uso o i o latou potu. Ona ua oo i ai i faigata faaumiumi i le falepuipui i taimi o le taua muamua a le lalolagi, na fiafia faapitoa ai o ia e auauna mo i latou ia ua oo i ai tofotofoga tutusa foi ia na oo ia te ia. Na ia faia lenei mea mo le 20 tausaga, seia oo lava i lona maliu i le 1959.
E oo mai i le 1941, ua matou masani ma mea tiga ma faiga tetee na faaali mai e le toatele o tagata i lo matou tulaga solitu. Sa lē faigofie le tu ai i le auala ma mekasini ma faafesagai ma lenei tulaga. I le taimi lava e tasi, na matou olioli ai e fesoasoani i le au sulufai na nonofo ai i se fale i lo matou vaifanua. O tagata Latvia, Polani, Estonia, ma Siamani—maeu se olioli i le vaaia o o latou mata o naunau mai ina ua latou vāai i Le Olomatamata po o le Consolation (lea ua taʻua nei o le Awake!) i la latou lava gagana!
Ona oo lea i loʻu faamasinoga ona o loʻu solitu i le taimi o le Taua Lona Lua a le Lalolagi. Na ou lagona le matuā faigata o le falepuipui ina ua lokaina aʻu i loʻu sela mo le 19 itula mai le 24 itula i aso taitasi. O aso muamua e tolu na sili atu ona faigata ona sa na o aʻu. I le aso lona fa, na feʻauina ai aʻu i le ofisa o le kovana lea na ou maua atu ai isi teine e toalua o tutū mai ai. Na musumusu mai le isi teine ia te au: “O le ā le mea ua e falepuipui ai?” Na ou fai atu: “E te teʻi nei pe a e iloa.” Na musumusu mai i se leo fefe: “Pe o oe o se JW (Molimau a Ieova)?” Na faalogo mai le isi teine i lana fesili ma fesili mai ia i maʻua: “O oulua o ni JW (Molimau a Ieova)?” ma fusi loa e le tasi le isi o i matou uma e toatolu. Ua lē o toe tuua taitoatasi nei i matou!
Auaunaga Fiafia Faataimi Atoa
Ina ua toe tatala mai aʻu mai le falepuipui, sa faaauau ai pea laʻu auaunaga faataimi atoa, ma sa ma galulue ma se teine talavou e 16 tausaga na faatoʻā uma mai lana aʻoga. Na siitia i maʻua i Ilkley, o se taulaga matagofie e tupito lava o Yorkshire Dales. E mo le ono masina atoatoa, na matou taumafai malosi ai e saili se nofoaga talafeagai mo a matou sauniga. Mulimuli ane loa, na matou faaaogaina ai se tamai fale taavale totogi, lea na matou suia e avea o se Maota o le Malo. Na fesoasoani mai Tamā ia i matou, ma aumai molī ma mea e faamafanafana ai le fale. Na ia teuteuina foi le fale mo i matou. E mo le tele o tausaga na lagolagoina ai i matou e le faapotopotoga na lata mai, i le tofiaina mai o uso i vaiaso taitasi e faia lauga lautele. I le faamanuia mai a Ieova, na manuia ai a matou taumafaiga ma ua tupu, ma oo atu ai lava ina faavaeina se faapotopotoga.
Ia Ianuari 1959, na faafuasei ai ona maʻi Tamā. Sa manaomia ai aʻu i le aiga, ma na maliu o ia ia Aperila. O tausaga na mulimuli ane ai sa faigata tele. Na faalētonu le soifua mālōlōina o Tinā faapena ai ma lona mafaufau, ma sa avea o se tauiviga tele mo aʻu. Ae na ou faaauau pea i le fesoasoani a le agaga o Ieova, ma sa mafai ai ona ou tausia o ia seia oo lava i lona maliu i le 1963.
Ua tele lava faamanuiaga mai ia Ieova na ou maua i le tele o tausaga. E tele tele e lē mafai ona taʻua uma. Ua ou vaaia la matou faapotopotoga ua tupu ma faafā ona vaeluaina, ma auina atu ai tagata talaʻi ma paeonia, o nisi o ni misionare i atunuu e mamao lava e pei o Polivia, Laos ma Uganda. O le faaipoipo ma faia se aiga sa ou lei oo i ai. Sa ou lei faanoanoa ai; sa ou pisi tele. E ui lava ina leai ni ou lava tauaiga totino, ua toatele laʻu fanau ma fanau a aʻu fanau i le Alii, e oo atu lava i le sautuaselau.—Mareko 10:29, 30.
E masani ona ou valaauliaina paeonia talavou ma isi talavou i loʻu fale matou te fiafia faatasi i aufaatasiga faa-Kerisiano. E matou te sauniuni faatasi mo le Suesuega o Le Olomatamata. E matou te fetufaai foi i mea na tutupu ia i matou ma usuusu pese o le Malo, e pei lava ona sa masani ona faia e oʻu mātua. O le siomiaina e talavou fiafia, ou te maua ai se vaaiga faatalavou ma le fiafia. E leai se isi olaga sili atu ona lelei mo aʻu nai lo le auaunaga faapaeonia. Ou te faafetai tele ia Ieova i loʻu mauaina o le faaeaga o le mulimuli i faaaoaoga a oʻu mātua. O laʻu tatalo ia ou mafaia ona faaauau pea ona auauna ia Ieova e oo lava i le faavavau.
[Faaopoopoga i lalo]
a O le faamanatuina o le iuga o faigā taua i le 1918 ma mulimuli ane ai i le 1945.
[Ata i le itulau 23]
O Hilda Padgett ma ona mātua o Atkinson and Pattie
[Ata i le itulau 23]
O le sāvali na faaosofia ai le naunau o Tamā i le upu moni