Tesio—Le Failautusi Faamaoni a Paulo

SA FESAGAI Tesio ma se luʻi. Sa manao le aposetolo o Paulo e faaaogā o ia e fai ma ana failautusi a o ia tusia se tusi umi lava mo uso Kerisiano i Roma. Sa ono avea lenei mea ma galuega fita.

Aisea na faigata ai ona avea se tasi ma failautusi i le uluai senituri T.A.? Sa faapefea ona faia sea galuega? O ā mea na faaaogā i tusitusiga i lena taimi?

Failautusi i Aso Anamua

I le sosaiete i Eleni ma Roma anamua, sa iai ni ituaiga failautusi eseese. O nisi tane sa galulue o ni failautusi a le malo—avea ma tagata ofisa o le malo o ē sa galulue i ofisa o alii minisita. Sa iai foi failautusi mo le lautele sa ofoina atu la latou tautua i tagatanuu i nofoaga faitele. O failautusi totino (e masani o ni pologa) sa faafaigaluegaina e ē maumea. Ae na iai foi ni uo sa naunau fiafia e tusia tusi mo isi. E tusa ai ma le tagata aʻoga atamai o E. Randolph Richards, o tomai o nei failautusi lē aloaia “e ono amata mai lava i sina tomai laitiiti i le gagana ma le tulaga tau tusitusi seia oo atu ina matuā maualuga le tulaga e faia ai se tusi i se auala vave, saʻo, ma le matagofie.”

O ai e ono faaaogaina failautusi? Muamua lava, o i latou o ē lē iloa faitau ma tusitusi. O le tele o feagaiga ma tusi faapisinisi anamua na faia i ni tusitusiga lea e faamautinoa atu ai e le failautusi lona tusiaina o lea tusi ona o le lē mafai ona faia e le tagata lea na ia tuuatua le galuega ia te ia. O le mafuaaga lona lua mo le faafaigaluegaina o se failautusi ua iloa mai i se tusi anamua mai Thebes, i Aikupito. Na tusia mo se Asklepiades faapitoa, sa faaiu mai e faapea: “O Eumelus, le atalii o Herma, sa tusitusi mo ia . . . auā sa gese tele lana tusitusi.”

Peitai, o le lē iloa faitau ma tusitusi e foliga mai e lē o le pogai autū lea e faaaogaina ai se failautusi. E tusa ai ma se tasi na te faamatalaina le Tusi Paia o John L. McKenzie, “atonu e lē o se faanaunauga ina ia manino lelei, ae o se naunau ina ia manaia, po o le mamā” sa faapea ai ona uunaia tagata e faaaogā se failautusi. E oo lava i ē popoto, sa augatata e tusitusi, ae maise lava pe a aofia ai tusitusiga uumi ma le fenuminumiai. Ua faapea mai se tagata atamai o J. A. Eschlimann, o so o se tasi sa mafai ona faia faapea “sa fiafia lava e alofia lea galuega, ae tuu atu e faia e pologa, o tusiupu atamamai.” E lē gata i lea, e faigofie ona malamalama i le mafuaaga sa lē naunau ai tagata e tusi a latou lava tusi pe a manatunatu i mea na faaaogaina ma tulaga e faia ai galuega.

O mea sa masani ona faaaogā mo tusitusiga i le uluai senituri T.A., o le kome. O paʻu manifinifi e sae mai le tino o lenei laau e ala i le tosiina i le umi o le ogatotonu o le ogalaau. O paʻu manifinifi ia na faamafolafolaina. O le isi paʻu sa faalava i luga o le paʻu muamua. O nei paʻu e lua sa matuā oomi ma faapipii faatasi ma maua mai ai se “pepa.”

E lē faigofie ona tusi i luga o lenei mea. Sa talatala ma alavalavā. E tusa ai ma le tagata atamai o Angelo Penna, “o moiaa malūlū o le kome sa mafai ona sosolo ai le vaitusi, ae maise lava i le va o laina ninii ia sa iai pea i le va o paʻu manifinifi.” Atonu e galue saofai le failautusi i luga o le palapala ma uu limatasi le laupepa i luga o se laupapa. Afai e lē lava lona poto masani po o mea foi sa faaaogā e lē matuā lelei, o lana peniutu e fai i fulumanu, po o le peni e fai i le u, e ono mau i le kome, e ono masae ai le pepa, pe e ono lē mafai ai foi ona faitauina lea tusitusiga.

O le vaitusi sa fai mai i le lama ma le apulupulu sa palu faatasi. Sa faatau atu i ni poloka, sa tatau ona palu i le vai ia mataa i totonu o se mea e tuu ai le vaitusi a o lei faaaogaina e tusitusi ai. O isi mea faigaluega sa tatau ona iai i se failautusi e pei o Tesio o se naifi e fisi faamaai ai le peni e fai i le u ma se omomi susū e tapē ai ana mea sese. O mataitusi uma sa tatau ona lolomiina ma le faaeteete. O lea la o tusitusiga sa faifai mālie lava ma sa iai foi nai faigata.

‘O Aʻu, o Tesio, ua Ou Alofa Atu ia te Outou’

Sa aofia ai i alofaaga i le faaiuga o le tusi i tagata i Roma ia alofaaga o le failautusi a Paulo, o lē na tusi atu: “O aʻu nei o Tesio, o le ua tusi lenei tusi, ua ou alofa atu ia te outou i la le Alii.” (Roma 16:22) E na o le pau lava lea o le tusitusiga a Paulo ua faamaoti mai ai se faamaumauga i se tasi o ana failautusi.

E itiiti lava so tatou iloa ia Tesio. Mai i ona alofaaga “i la le Alii,” e mafai ai ona tatou faapea atu sa avea o ia ma se Kerisiano faamaoni. Atonu sa avea o ia ma se sui o le faapotopotoga i Korinito ma atonu sa ia silafia le toatele o Kerisiano i Roma. Ua manatu le tagata aʻoga atamai o le Tusi Paia o Giuseppe Barbaglio e faapea o Tesio sa avea a lē o se pologa, pe o se tagata ua faasaoloto. Aisea? Muamua lava, ona o “tusiupu sa masani ona iai i le vaega lea; ae talu ai o lona igoa faa-Latina . . . sa matuā taatele lava i igoa o pologa ma tagata ua faasaoloto.” “O lea la” ua faapea mai ai Barbaglio, “sa lei avea o ia o se tusitala poto sa ‘nofonofo,’ ae sa avea o ia ma se aumea faigaluega o lē na fesoasoani ia Paulo i lea auala ina ia tuufaatasia ana tusitusiga pito uumi ma sili ona loloto: o se auaunaga tautele, sa mafai ai e Paulo ona faasaoina mai le taimi ma le malosi.”

O lenei galuega a Tesio e mautinoa lava le tautele. Na faia foi e Paruka lea lava galuega mo Ieremia, e oo foi ia Siluano na ia faia faapea mo Peteru. (Ieremia 36:4; 1 Peteru 5:12) Maeu se faaeaga na iai i na aumea faigaluega!

Le Tusi Atu i Tagata Roma

O le tusi na tusia i tagata Roma sa tusia a o avea Paulo ma mālō a Kaio, atonu i Korinito. O le taimi lena pe tusa o le 56 T.A., i le faagasologa o le malaga lona tolu faamisionare a le aposetolo. (Roma 16:23) E ui lava ina tatou iloa ma le mautinoa faapea sa faaaogā e Paulo Tesio e avea ma ana failautusi e tusia lenei tusi, ae e tatou te lē o matuā iloa lelei le auala na ia faaaogaina ai o ia. Po o le ā lava la le auala na faaaogaina, ae sa lē faigofie le auala sa faagaoioia ai le galuega. Ae i lenei mea ua mafai ai ona tatou mautinoa: E pei lava o isi vaega o le Tusi Paia, o le tusi a Paulo i tagata i Roma e “mai le Agaga o le Atua.”—2 Timoteo 3:16, 17.

Ina ua maeʻa lenei tusi, na tusia ai e Tesio ma Paulo ia le faitau afe o upu, e faaaogā ai le tele o laupepa e fai mai le paʻu o le kome. Ina ua maeʻa ona faapipii faatasi, ona faia aʻe ai lea e nei laupepa se tusi taai, atonu e tusa ma le 10 i le 15 futu (3-4 mita) le umi. Sa taai ma faamau ma le faaeteete le tusi. Ona foliga mai lea ua maufaatuatuaina e Paulo ia Fipe e tuu atu i ai, o se tuafafine mai Kenikerea, o lē sa sauni e faimalaga atu i se faigamalaga i Roma.—Roma 16:1, 2.

Talu mai le uluai senituri, sa matuā suia ai auala sa faaaogā e fai ai mea e tusitusi ai. Ae i le gasologa o senituri, o le tusi i Kerisiano i Roma sa faasaoina mai e le Atua. Maeu lo tatou faagaeetia mo lenei vaega o le Afioga a Ieova, sa tusia e ala i le fesoasoani a le failautusi faamaoni ma le galue mamafa a Paulo o Tesio!