Le Fiafiaga—E Matuā Faigata Ona Maua
O LE ita, popole, ma le loto mafatia, o se mataupu autū ua leva ona faia i ai suesuega faasaienisi. Ae peitai, i tausaga na seʻi mavae atu, na taulai atu ai suesuega a saienitisi popoto i se uiga faaletagata e ati ae ai ma e moomia—o le fiafia.
O le ā atonu e mafai ona sili atu ona faafiafiaina ai tagata? Po o le a fiafia tagata pe afai e talavou, mauoloa, sili atu ona soifua maloloina, uumī, pe paeee? O le ā le ki i le fiafiaga moni? O le toatele o tagata, ua latou iloa le faigata ona taliina po o le lē mafai lava ona taliina o lena fesili. I le vaai atu i le taatele o le lē taulau ona maua o le fiafia, atonu o le a sili atu ona faigofie i isi ona tali mai i le mea e lē o se ki i le fiafiaga.
Ua leva lava ona faailoa mai e tagata suesue popoto tau i le mafaufau se filosofia e faaautū i manaoga ma faanaunauga o se tasi e faapea, o le ki lea i le fiafiaga. Na latou faalaeiauina tagata e lē o maua le fiafia ina ia taulai patino atu i le faamalieina o o latou lava manaoga. O fuaiupu faaoso naunau e pei o le “aua e te matamuli,” “ia e iloa oe lava,” ma le “ia iloa ou uiga moni,” o loo faaaogaina i togafitiga o le faaletonu o le mafaufau ma faalogona ootia. Peitai, i le taimi nei, ua ioeina e nisi o tagata popoto o ē na latou faailoa mai lena manatu e faapea, o lena manatu e lē maua ai le fiafiaga tumau. E lē mafaafitia le mea moni e faapea, o le manatu faapito o le tagata ia te ia lava, o le a aumaia ai le tiga ma le lē fiafia. O le manatu faapito e lē o le ki lea i le fiafia.
Le Ki i le Lē Fiafia
O i latou o saili ina ia maua le fiafia i le naunau atu i faafiafiaga, e sese le mea o saili atu i ai. Seʻi manatu i le faaaoaoga a le tupu poto o Solomona o Isaraelu anamua. I le tusi o Failauga i le Tusi Paia, o loo ia faamatala mai ai e faapea: “Na ou le taofia foi loʻu loto i se mea e tasi e fiafia ai; auā na olioli loʻu loto i aʻu galuega uma; na fai foi lea maʻu mea i aʻu galuega uma.” (Failauga 2:10) Na fausia e Solomona fale mo ia, totō tovine, ma faia faatoaga, o togalaau, ma vailepa mo ia lava. (Failauga 2:4-6) Na ia fesili i se tasi taimi e faapea: ‘O ai se na te mafaia ona ʻai ma inu e sili atu ia te au?’ (Failauga 2:25) Sa faafiafiaina o ia e tagata pepese sili ona lelei ma le au fai musika, na olioli foi o ia i aufaatasiga ma fafine e sili ona lalelei o le nuu.—Failauga 2:8.
O le manatu autū, sa lei faatalatu Solomona pe a oo i le faia o faafiafiaga. O le ā se faaiuga na ia faia ina ua uma ona ia tofo i se olaga sili ona fiafia? Na faapea mai o ia: “Ona ou vaai lea i galuega uma na faia e oʻu lima, ma le galuega na ou tiga ai i fai; faauta foi, o mea faatauvaa uma lava ia, ma le ʻai i le matagi, ua leai lava se mea aoga i lalo o le la.”—Failauga 2:11.
O mea na iloa e le tupu poto o loo tumau pea ona saʻo e oo mai i le asō. Seʻi fai ma faataitaiga se atunuu mauoa e pei o le Iunaite Setete. I le faagasologa o le 30 tausaga ua mavae, sa faaluaina ai e tagata Amerika le tele o a latou meafaitino, e pei o taavale ma televise. Peitai e tusa ai ma le lipoti a tagata popoto i suesuega tau i le mafaufau, ua faamatalaina ai le lē mauaina e tagata Amerika o le fiafiaga e sili atu. E tusa ai ma le faamatalaga a se tasi mekasini e faapea, “i le faagasologa o lena lava vaitaimi, na oso maualuga ai le aofaiga o tagata ua maua i mafatiaga o le mafaufau. Na faatoluina ai le aofai o talavou na pule i o latou ola. Na faaluaina ai le aofai o faaipoipoga na tatalaina.” Na faia ai foi talu ai nei e tagata suesue ni faaiuga faapena ina ua uma ona suesueina le fesootaiga i le va o tupe ma le fiafia o tagata o ni atunuu eseese e 50. I se faaupuga faigofie, e lē mafai ona e faatauina mai le fiafia.
I se faaeseesega, o le naunau i le sailia o le oa e mafai ona faapea atu ma le saʻo, o le ki lea i le lē fiafia. Na lapatai mai le aposetolo o Paulo: “A o e manao i le fia mauoa, e maua i latou i le faaosoosoga, ma le mailei, ma tuʻinanau e tele e valea ai ma leaga ai, o mea ia e goto ai tagata i le fanoga ma le malaia. Auā o le manao i tupe, o le pogai lea o mea leaga uma lava; ua mananao tele i ai nisi, ona sese ai lava lea o i latou i le faatuatua, ua tuʻia ai ua ati i latou e i latou i puapuaga e tele.”—1 Timoteo 6:9, 10.
E lē mafai e oa, le soifua maloloina, le talavou, le lalelei, le malosi, po o nisi lava mea o na mea ona faamautinoa mai ai le mauaina o le fiafiaga e faavavau. Aisea e leai ai? Auā e lē o ia i tatou le mana e taofia ai le tutupu o mea leaga. Sa matauina ma le saʻo e le tupu o Solomona e faapea: “Auā foi e le iloa e le tagata lona tausaga; e pei ona maua o iʻa i le upega e leaga ai, e pei ona maua foi o manu felelei i le mailei; e faapea foi ona maileia o tagata i le tausaga leaga, pe a oo faafuasei mai ai ia te i latou.”—Failauga 9:12.
Se Sini e Faigata Ona Maua
E leai lava se suesuega faasaienisi e mafai ona mauaina se auala po o se faavae mo le fiafia. Na taʻua foi e Solomona e faapea: “Ua ou toe iloa foi i lalo o le la, ua le sini i le tausinioga e ua tele vavave, ua le malo i le taua e ua malosi, ua le i ai foi i e ua popoto le mea e ʻai, ua le i ai i e ua faautauta le oloa tele, ua le i ai foi i e ua atamamai le alofaina mai; a o le tausaga ma le mea e tupu ai e oo ia te i latou uma.”—Failauga 9:11.
O le toatele o ē e ioe i upu o i luga, ua latou faapea mai, o le faatalitalia o se olaga e fiafia moni, e lē o se mea moni. Na taʻua e se tasi faiaʻoga lauiloa e faapea, “o le mauaina o le fiafia, ua na o se mafaufauga.” Ua talitonu nisi, o le ki i le fiafiaga o se mealilo uigaese, e faapea, o le tomai e talatalaina ai le mealilo, ua maua e na o ni nai tagata toaitiiti ua foaiina atu i ai lea meaalofa faapitoa o le faamatalaina o mealilo.
I la latou sailiga mo le fiafiaga, o loo faaauau pea ona faataitaia e tagata ituaiga o olaga eseese. E ui lava ina lē taulau ē na muamua atu ia te i latou, ae e toatele lava tagata i aso nei o loo saili pea i oa, le pule, le ola maloloina, po o faafiafiaga e faapea o se vaifofo mo lo latou lē fiafia. O loo faaauau pea le sailiiliga auā i loto o tagata, e toatele lava o loo talitonu e faapea, o le fiafiaga tumau e lē na o se mafaufauga. E ia i latou le faamoemoe e faapea, o le fiafiaga e lē o se miti e faigata ona maua. Atonu la e te fesili mai, ‘E mafai faapefea ona ou maua lea fiafia?’