Pe na E Iloa?
O le ā le telē o le aogā o tamaʻi tupe e lua a le fafine ua oti lana tane?
I le uluaʻi senituri T.A., o le aofaʻiga masani o le lafoga na totogi e Iutaia i le malumalu, e lua tarakama, lea e tutusa ma le totogi o le lua aso faigaluega. (Mataio 17:24) E ese mai i lenā, na taʻua e Iesu le faatauina o tamaʻi manulele e lua “i se tupe itiiti,” e tutusa ma le totogi o le 45 minute e faigaluega ai. O le mea moni, e maua manulele e lima pe a faaluaina lenā totogi, po o le totogi o le 90 minute e faigaluega ai.—Mataio 10:29; Luka 12:6.
O le foaʻi a le fafine mativa ua oti lana tane i le malumalu lea na iloa e Iesu, e matuā laʻitiiti ifo i le tau o manulele e lima. O nei tupe iti e lua po o kotane e lua, o ni tupe e fai mai i le apa memea lea na faaaogā e Isaraelu i le vaitaimi o Iesu, ma e laʻitiiti so la aogā. E tutusa na tupe iti e lua ma le 1⁄64 o le totogi o le aso faigaluega e tasi, po o le itiiti ifo i le totogi o le 12 minute e faigaluega ai, pe afai e faigaluega mo le 12 itula i le aso.
Na sili atu ona tāua iā Iesu Keriso le foaʻi a le fafine ua oti lana tane, nai lo foaʻi a i latou na lafo atu nisi mea “mai a latou tupe e tele.” Aiseā? Na taʻua i le tala, ua iai i le fafine “tupe itiiti se lua,” atonu la e ao ona ia foaʻi le tasi ae tuu le tasi tupe mo ia. Ae peitaʻi, na ia lafo uma “tupe ua iā te ia e ola ai.”—Mareko 12:41-44; Luka 21:2-4.
O anafea na avea ai Saulo ma Paulo?
Na fanau mai le aposetolo o Paulo o se tagata Eperu, ma o se tagatānuu o Roma. (Galuega 22:27, 28; Filipi 3:5) O lona uiga, mai lava i lona laʻitiiti sa iloa o ia i le igoa Eperu o Saulo, ma le igoa Roma o Paulo. O nisi tagata o le aiga o Paulo e iai o latou igoa Roma ma igoa Eleni. (Roma 16:7, 21) E lē gata i lea, o se mea e masani ai le iai o ni igoa se lua o tagata Iutaia i lenā vaitaimi, aemaise lava i latou e lē o nonofo i Isaraelu.—Galuega 12:12; 13:1.
E sili atu i le sefulu tausaga talu ona avea o ia ma Kerisiano, na tele ina iloa lenei aposetolo i lona igoa Eperu, o Saulo. (Galuega 13:1, 2) Ae peitaʻi, ina ua faia lana malaga faamisionare muamua i le pe ā ma le 47/48 T.A., atonu na ia manaʻo e faaaogā lona igoa Roma o Paulo. Na tofia o ia e folafola le tala lelei i tagata e lē o ni Iutaia, ma atonu la na ia faapea, e lelei pe a faaaogā lona igoa Roma, e taliaina ai e i latou. (Galuega 9:15; 13:9; Kalatia 2:7, 8) Atonu foʻi na ia manaʻo e taʻu lona igoa Roma ona o le faaleoga Eleni o lona igoa Eperu, o Saulo, e tai tutusa ma le faaleoga o le upu Eleni lea e iai sona uiga leaga. Po o le ā lava le māfuaaga na suia ai, ae na faaalia e Paulo lona lotomalie e ‘avea o ia ma mea uma i tagata o ituaiga uma, ina ia faaolaina nisi i ana taumafaiga.’—1 Korinito 9:22.
[Ata i le itulau 12]
O le telē lea o le kotane