MATAUPU AUTŪ | AISEĀ E AO AI ONA FAAMAONI?

E Faapefea i le Lē Faamaoni Ona Aafia ai Oe?

“E iai lava tulaga faigatā e mafai ona foʻia i sina lē faamaoni.”—Samantha, Aferika i Saute.

Pe e te ioe i lenā manatu? I le pei o Samantha, o i tatou uma lava e feagai ma tulaga faigatā. O le auala e tatou te tali atu ai i tulaga e faaosoosoina ai ia lē faamaoni, o le a iloa ai po o le ā tonu le mea e tatou te faatāuaina. O se faataʻitaʻiga, afai e sili ona tāua iā i tatou le iai o se talaaga lelei, e tatou te ono manatu la i le lē faamaoni o se mea e talafeagai. Peitaʻi pe afai e iloa ane e isi le mea moni, o le a iʻu ai i ni iʻuga faanoanoa. Seʻi iloilo vala o loo mulimuli mai.

E LĒ TOE MAUFAATUATUAINA AI

E faavae aʻe ni faiā i le maufaatuatuaina. Pe a maufaatuatuaina e le tasi le isi, e lagona e i laʻua uma le saogalemu ma le malupuipuia. Peitaʻi e lē otometi ona atiaʻe le maufaatuatuaina. E faatoʻā mafai ona atiaʻe e tagata pe afai e faaalu se taimi e faatasitasi ai, talanoa i se auala faamaoni ma gaoioi i se auala lē manatu faapito. Peitaʻi e mafai ona faaleagaina le maufaatuatuaina i se gaoioiga lē faamaoni se tasi, ma pe afai e faaleagaina, e faigatā tele ona toe faaleleia.

Pe na faasesēina oe e se tasi na e manatu i ai o se uō lelei? Pe afai o lea, o ā ni ou faalogona? Atonu na e tigā ma manatu ua ʻolegia oe. E lē taumatea o faalogona masani na e tulaʻi mai. O lea la, o le lē faamaoni e faaleagaina ai ni faiā lelei.

E FAATUPUTELEINA AI LE LĒ FAAMAONI

I se suʻesuʻega na faia e Robert Innes, o se polofesa o le tamaoaiga mai i le Iunivesite o Kalifonia, na iloa ai “e pipisi le lē faamaoni.” O lea, e mafai ona faatusaina le lē faamaoni i se siama. O le tele lava e te lua faatasitasi ai ma se tagata taufaasesē, o le telē foʻi lenā o le lamatiaga o lou aafia i le lē faamaoni.

E faapefea ona e ʻalofia le aafia i le lē faamaoni? E mafai ona fesoasoani le Tusi Paia iā te oe. Faamolemole ia iloilo nisi o mataupu silisili o le Tusi Paia.

Vala o le Lē Faamaoni

Pepelo

LONA UIGA: O le fai atu o se faamatalaga sesē i sē e tatau ona iloaina faamatalaga moni. E aofia ai foʻi le faauigasesē po o le mimilo sesē o se faamatalaga saʻo, lē taʻuina o faamatalaga tāua, ma le soona faatelē o le mea moni ina ia faasesē ai se tasi.

LE MANATU O LE TUSI PAIA: “E inosia e Ieova le tagata fai mea piʻopiʻo, ae e mafuta vavalalata atu o Ia i ē ua amio saʻo.” (Faataoto 3:32) “O lenei, ona ua outou tuu ese le pepelo, ia taʻitasi outou ma tautala i le mea moni ma lona tuaoi.”—Efeso 4:25.

Tala taufaaleaga

LONA UIGA: O le faia o ni faamatalaga pepelo e faaleaga ai le talaaga o se tasi.

LE MANATU O LE TUSI PAIA: “O le tagata faufau leaga e na te faatupuina maseiga, ma le tagata e fai tala taufaaleaga e na te talepeina faauōga.” (Faataoto 16:28) “E mate le afi pe a leai ni fafie, ma e lē toe iai ni vevesi pe a leai se tagata faitala taufaaleaga.”—Faataoto 26:20.

Taufaavalea

LONA UIGA: O le uunaʻia lea o se tasi e faamatuu atu ana mea totino po o tupe, e aunoa ma lona iloaina o se faiga taufaasesē.

LE MANATU O LE TUSI PAIA: “Aua e te faapiʻopiʻo ona fai se totogi o sē na e faafaigaluegaina o lē e pagatia ma mativa.” (Teuteronome 24:14, 15) “O lē ua ave faagaoi mea a tagata lē taualoa, ua ia faalumaina Lē na faia o ia, a o lē e faaalia le agalelei i lē e mativa, ua ia faamamaluina o Ia.”—Faataoto 14:31.

Gaoi

LONA UIGA: O le aveina lea o se mea totino a se tasi e aunoa ma se faatagaga.

LE MANATU O LE TUSI PAIA: “O lē e gaoi, aua neʻi toe gaoi, a ia galue mamafa o ia, ma ia faia e ona lima galuega lelei, ina ia mafai ai ona ia avatu ni mea i se tagata mativa.” (Efeso 4:28) “Aua neʻi faasesēina outou. . . . O ē e gāoi, o ē e matapeʻapeʻa, o ē e onanā, o ē e fai upu masoā, ma ē e taufaavalea, e lē fai mo latou tofi le malo o le Atua.”—1 Korinito 6:9, 10.