ʻPe e Mafai Ona E ʻAlu Atu i Maketonia?’
1. O le ā le māfuaaga na ō atu ai Paulo ma ana aumea i Maketonia?
1 I le tusa ma le 49 T.A., na tuua ai e le aposetolo o Paulo Anetioka i Suria mo lana malaga faamisionare lona lua. O lona sini, ia asiasi atu i Efeso ma isi aai i Asia Itiiti. Peitaʻi, na ia maua se valaaulia e ala mai i le agaga paia, ina ʻia alu atu i Maketonia.’ Na talia ma le fiafia e ia ma ana aumea le valaaulia, ma na faaeaina i latou ia faatū le uluaʻi faapotopotoga i lenā vaipanoa. (Galu. 16:9, 10; 17:1, 2, 4) I aso nei, o loo iai i nisi vaipanoa o le lalolagi se manaʻoga tele mo se ʻaufaigaluega mo le seleselega. (Mata. 9:37, 38) Pe e mafai ona e fesoasoani atu?
2. Aiseā e lē o mafaufau ai isi tagata e siitia atu i se isi atunuu?
2 Atonu o loo iā te oe le agaga faamisionare sa iā Paulo, ae e te lē o mafaufau e siitia atu i se isi atunuu. O se faaaʻoaʻoga, atonu ua lē mafai ona e auai i le aʻoga i Kiliata ona o lou matua, pe ona o oe o se tuafafine nofofua, pe e iai foʻi se fanau lāiti. Atonu foʻi ua e lē manatu e siitia atu i se isi vaipanoa, ona o le lē mautinoa pe e mafai ona e aʻoaʻoina se isi gagana. Pe atonu foʻi ua e manatu e nofo i lou atunuu ona o tulaga tau tupe, ma o le māfuaaga lenā ua e lē fia siitia ai. Peitaʻi, ina ua māeʻa lau iloiloga e ala i le tatalo, atonu o le a e iloa ai e lē avea na mea ma māfuaaga e taofia ai oe mai i le siitia atu i se isi vaipanoa o loo iai le manaʻoga.
3. Aiseā e lē manaʻomia ai se toleniga faamisionare, ina ia mafai ai ona talaʻi i se isi atunuu?
3 Pe e Manaʻomia se Toleniga Faamisionare? O le ā na mafai ai ona taulau Paulo ma ana aumea? Na latou faalagolago iā Ieova mo lona agaga paia. (2 Kori. 3:1-5) O lea la, e tusa lava pe e te lē mauaina se toleniga faapitoa, ae e mafai lava ona e talaʻi i se isi atunuu. Ia manatua foʻi, o loo e mauaina pea toleniga e ala mai i le Aʻoga o le Faiva Faatiokarate, ma le Sauniga o le Auaunaga. Ae pe afai o iai sou sini ia auai i Kiliata, po o se isi aʻoga faapena, o lou siitia atu la i se isi atunuu o le a e tofo ai pe faapeʻī le auaunaga faamisionare, ma e maua ai se tomai tāua e mafai ona e faaaogāina pe a manaʻomia oe i nisi toleniga faaopoopo.
4. Aiseā e lē tatau ai ona manatu māmā ē ua loa le soifua, e talaʻi i se isi atunuu?
4 Ē ua Loa le Soifua: O ē ua loa le soifua ma matutua faaleagaga, ma o loo lelei foʻi le soifua mālōlōina, e mafai ona avea ma fesoasoani aogā i atunuu o loo iai le manaʻoga. Po ua e litaea mai i lau galuega totogi? O nisi o ē o loo maua se penisione talafeagai, e mafai ona ola lelei i se atunuu tauatiaʻe, lea e matuā paʻū maulalo ai le totogi e aofia ai ma le tau o togafitiga faafomaʻi, e ese mai i lo latou atunuu moni.
5. Faamatala mai se mea na tupu i se uso ua litaea, o lē na siitia atu i se isi atunuu.
5 O se uso ua litaea mai i lana galuega, e sau i se atunuu e tautatala i le faa-Peretania, o se toeaina ma o se paeonia, na siitia atu i se vaipanoa e lauiloa i turisi i Saute i Sasaʻe o Asia, ina ia fesoasoani i se vaega o tagata talaʻi e toʻa iva e tautatala i le faa-Peretania. E talaʻi atu lenei vaega i le 30,000 o tagata asiasi mai i isi atunuu o loo nonofo i lenā vaipanoa. E leʼi atoa le lua tausaga ua 50 tagata auai i sauniga. Na tusi mai le uso: “O le siitia mai i lenei vaipanoa ua ou tofo ai i le tele o faamanuiaga matagofie ma ua ou olioli ai!”
6. Faamatala mai se mea na tupu i se tuafafine nofofua, o lē na siitia atu i se atunuu o loo tele ai le manaʻoga.
6 Tuafāfine Nofofua: Ua faaaogā e Ieova tuafāfine i se auala uiga ese, ina ia faalauiloa atu le tala lelei i atunuu o loo tele ai le manaʻoga. (Sala. 68:11) O se tasi o tuafafine talavou nofofua, na iai sona sini ina ia faalautele lana faiva i se isi atunuu, ae na popole ona mātua i lona saogalemu. O lea na ia filifili ai se atunuu e lelei le pulega o lona malo ma tamaoaiga, ona ia tusi atu lea i le ofisa o le lālā, ma na ia maua mai ai faamatalaga tāua ma le aogā. I le ono tausaga na nofo ai i lenā atunuu, sa olioli o ia i le tele o faamanuiaga. Na ia faapea mai: “E itiiti ni avanoa ou te maua ai ni suʻesuʻega faale-Tusi Paia i loʻu atunuu. Peitaʻi, o le talaʻi i nofoaga o loo tele ai le manaʻoga, ua mafai ai ona ou faia le tele o suʻesuʻega ma faaleleia ai loʻu tomai i le aʻoaʻo atu.”
7. Faamatala mai se mea na tupu i se aiga na siitia atu i se isi atunuu.
7 Aiga: Pe afai e iai sau fanau, pe taofia ai oe mai i le siitia atu i se atunuu e faalautele ai le tala lelei? Na filifili se tasi aiga e iai se fanau e toʻalua, e valu tausaga ma le sefulu tausaga le matutua, e faataʻitaʻi lenei mea. Na tusi mai le tinā: “Ua ma fiafia lava ua mafai ona ma tausia aʻe la ma fanau i inei, auā o loo faatasitasi ai i laʻua ma paeonia faapito ma misionare. Ua faatamaoaigaina o matou olaga, ona o le auauna i se nofoaga o loo tele ai le manaʻoga.”
8. Pe e mafai ona auauna i se isi atunuu e aunoa ma le aʻoaʻoina o se isi gagana? Faamatala.
8 Faafitauli i le Gagana: Po o le manatu i le aʻoaʻoina o se isi gagana, e taofia ai oe mai i le siitia atu i se isi atunuu? Atonu o lau gagana o loo faaaogā i isi atunuu o loo iai le manaʻoga mo nisi tagata talaʻi o le Malo. Na siitia atu se ulugalii e tautatala i le gagana faa-Peretania, i se atunuu e tautatala i le faa-Sipaniolo, lea e toʻatele tagata e aumau ai, e tautatala i le faa-Peretania. Ina ua maua se faamatalaga mai i le ofisa lālā e faatatau i le manaʻoga mo le tele o faapotopotoga faa-Peretania, na la filifili ai le tasi ma e faalua ona la asiasi i ai. Na la toe foʻi i lo la atunuu, faaitiitia tupe faaalu i le masina, ma teu tupe mo se tausaga. Ina ua la sauni e siitia, na fesoasoani atu uso i lenā oganuu iā i laʻua, ina ia maua se fale talafeagai e nonofo ai.
9, 10. O le ā na manatu i ai i latou na siitia mai i o latou atunuu, ma aiseā?
9 Tagata Faimalaga: Pe na e malaga ese mai i lou lava atunuu, ae e te leʻi mauaina le upu moni? Atonu e iai se manaʻoga tele mo le galuega o le seleselega i lou lava atunuu. Pe e mafai ona e toe foʻi e fesoasoani i le galuega i inā? E faigofie mo oe ona maua se galuega ma se fale e nofo ai, nai lo o se tagata e sau mai i se isi atunuu. Atonu ua e iloa le gagana. E lē gata i lea, atonu e sili atu ona naunau tagata e faalogologo i le feʻau o le Malo o e faailoa atu, nai i lo o se isi tagata ese.
10 O se tasi o tamāloa sulufaʻi na siitia mai i Alapania i Italia, na maua se galuega lelei, ma lafo atu tupe i lona aiga i Alapania. Ina ua sau i le upu moni, na amata loa ona ia aʻoaʻoina le gagana Alapania i se vaega o paeonia faapito i Italia, o ē na siitia atu i inā ina ia auauna i le nofoaga o loo tele ai le manaʻoga. Na tusi mai le uso: “Na latou malaga atu i le oganuu sa ou iai. E latou te leʻi iloaina le gagana, ae na fiafia e malaga atu. Na ou manatu ifo, O laʻu gagana ma laʻu aganuu e faa-Alapania. Ae o ā aʻu mea ia e fai nei i Italia?” Na filifili le uso e toe foʻi atu i Alapania, e fesoasoani i le faalauiloaina o le tala lelei. Na ia faapea mai: “Pe na ou salamō i le tuua o laʻu galuega ma aʻu tupe i Italia? E leai! Na ou maua se galuega moni lava e faasaoina ai ola i Alapania. Na ou manatu, o le galuega e sili ona tāua ma aumaia ai le olioli tumau, o le auauna iā Ieova i mea uma ua iā te oe!”
11, 12. O le ā e tatau ona fai e i latou o loo fuafua e malaga atu i se isi atunuu?
11 Le Auala e Fai ai: A o leʻi alu atu i Maketonia, na fuafua ai Paulo ma ana aumea e malaga agaʻi i sisifo, ae na “faasāina i latou e le agaga paia,” ma latou toe agaʻi ai i mātū. (Galu. 16:6) Ina ua latou tau lata atu i Pitunia, na taofia i latou e Iesu. (Galu. 16:7) O loo faaauau pea ona vaavaaia e Ieova faatasi ai ma le lagolagosua a Iesu, le galuega talaʻi. (Mata. 28:20) O lea la, pe afai o e manatu e malaga atu i se isi atunuu, ia saʻili le fesoasoani a Ieova e ala i le tatalo mo lana taʻitaʻiga.—Luka 14:28-30; Iako. 1:5; tagaʻi i le pusa “Le Auala e Iloa ai po o le Atunuu o Loo E Manatu i ai e Iai se Manaʻoga.”
12 Ia fesili atu mo ni faamatalaga saʻo mai i le ʻautoeaina ma isi Kerisiano taʻumatuaina. (Faata. 11:14; 15:22) Ia faitau i a tatou lomiga e faatatau i le auaunaga i se isi atunuu, ma ia faia foʻi se saʻiliʻiliga i so o se atunuu o loo e manatu i ai. Pe e mafai ona e asiasi atu i le atunuu o loo e naunau e malaga atu i ai, atonu mo le sili atu i ni nai aso? Pe afai ua e mautinoa e te malaga atu i se isi atunuu, e mafai ona e tusi atu i le ofisa o le lālā o lenā atunuu mo nisi faamatalaga, e faaaogā ai le tuatusi i le Tusi Tausaga o loo iai nei. Peitaʻi, nai lo o le lafo saʻo atu o le tusi i le ofisa o le lālā, ia tuu atu i toeaina o lau faapotopotoga mo nisi manatu faaopoopo, a o leʻi auina atu.—Tagaʻi i le tusi Ua Faamaopoopo Ina ia Faia le Finagalo o Ieova, i le itulau e 111-112.
13. E faapefea ona fesoasoani atu le ofisa lālā iā te oe, ae o le ā lau matafaioi e fai?
13 O le a tuuina mai e le ofisa o le lālā faamatalaga aogā iā te oe e uiga i le atunuu, ina ia fesoasoani i lau faaiʻuga, ae e lē aumaia ai se tusi e lagolagosua pe e maua ai se pemita po o se visa, po o se pepa faamaonia faaletulafono, pe e saʻili foʻi se fale mo oe. O nei mataupu e fitoitonu iā te oe lava, lea e manaʻomia ai ona e suʻesuʻe lelei i ai a o leʻi malaga atu. E lē gata i lea, ua iā te oe foʻi le matafaioi o le faafesootaʻi o amepasa po o konesula, ina ia maua faamatalaga e manaʻomia mo le mauaina o se visa ma se pemita faigaluega. E tatau iā i latou o le a malaga atu, ona mafai ona latou tausia o latou manaʻoga taʻitoʻatasi ma tuutuuga faaletulafono.—Kala. 6:5.
14. O ā faaeteetega e ao ona iai pe a asiasi pe malaga atu i se atunuu e faatapulaa ai le galuega?
14 Atunuu o Loo Faatapulaa ai le Galuega: I nisi atunuu, e ao i uso ma tuafafine ona matuā faautauta i la latou tapuaʻiga. (Mata. 10:16) O tagata talaʻi e asiasi pe malaga atu i inā, atonu e latou te faia se gaoioiga e soona tosina mai ai tagata i la tatou galuega, ma tuu ai le ʻauuso i se tulaga lamatia. Pe afai o e manatu e malaga atu i lenā ituaiga o atunuu, faamolemole ia tusi atu i le ofisa o le lālā e ala atu i le tino o le ʻautoeaina a o leʻi malaga atu.
15. E faapefea iā i latou e lē mafai ona malaga atu i se isi atunuu, ona faalautele la latou faiva i lo latou lava atunuu?
15 Pe Afai e lē Mafai Ona Siitia Atu: Pe afai e lē mafai ona e siitia atu i se isi atunuu, ona o lou tulaga ia aua le lotovaivai ai. Atonu ua ʻfaaavanoa mai iā te oe se isi faitotoʻa lautele.’ (1 Kori. 16:8, 9) Atonu e iloa e lau ovasia matagaluega se vaipanoa e mafai ona e galue ai, nai lo o le malaga atu i se isi atunuu. Atonu foʻi e mafai ona e fesoasoani i se faapotopotoga, po o se vaega e tautala i se isi gagana. Pe atonu foʻi e mafai ona faalautele lau faiva i lau lava faapotopotoga. Po o le ā lava lou tulaga o iai, ae o le mea e sili ona tāua, o le faia o lau tapuaʻiga ma lou loto atoa.—Kolo. 3:23.
16. O le ā so tatou manatu iā i latou o fuafua e malaga atu i se isi atunuu?
16 Pe e te silafia se Kerisiano taʻumatuaina faaleagaga, na iai le sini o le auauna i se isi atunuu? Ia avatu iā te ia le lagolagosua ma faalaeiauga! Na tuua e Paulo Anetioka i Suria, o le aai lona tolu e pito i telē o le Emepaea o Roma (vaganā ai Roma ma Alesania). Ona o le telē o le oganuu, atonu sa manaʻomia ai e le faapotopotoga o Anetioka le fesoasoani a Paulo, ma e matuā misia lava o ia pe a alu ese. Peitaʻi, e lē o faailoa mai i le Tusi Paia na lotovaivai le ʻauuso ina ua tuua e Paulo le aai. E foliga mai, nai lo o le mafaufau ifo mo na o i latou lava, na latou manatua “o le fanua o le lalolagi lea.”—Mata. 13:38.
17. O ā māfuaaga e te manatu ai e ʻalu i Maketonia’?
17 Na matuā faatamaoaigaina Paulo ma ana aumea, ona o lo latou taliaina o le valaaulia e ō atu i Maketonia. A o iai i latou le aai o Filipi i Maketonia, na latou feiloaʻi ai ma Litia, ma na “tatalaina e Ieova lona loto e talia mea ua fai atu ai Paulo.” (Galu. 16:14) Seʻi manatu i le olioli o Paulo ma ana aumea misionare, ina ua papatisoina Litia ma lona aiga atoa! I le tele o atunuu, o loo iai tagata lotofaamaoni e pei o Litia, o ē e leʻi faalogo lava i le feʻau o le Malo. Pe a e ʻalu i Maketonia,’ o le a e tofo ai i le olioli o le mauaina ma fesoasoani iā i latou.