Le Tāua o le Faitau mo Fanau—Vaega 2: Masini po o se Tusi?

Pe e fiafia lau tama e faitau mai i se tusi pe e faitau mai i se masini faaonapōnei?

E toʻatele talavou e faitau mai i se masini faaonapōnei. Na tusi Dr. Jean M. Twenge,a “Talu ai ua masani lenei tupulaga i le oomi o le link po o le vave ona alu i le isi itulau, e lē umi la ona latou uaʻi atu pe a faitau mai i se tusi ua lolomiina.”

E iai itu e lelei ai le faitau mai i se masini faaonapōnei. Ua faapea mai John e 20 tausaga, “I le taimi a o oʻu aʻoga, sa faaaogā e le aʻoga tusi e maua i luga o masini faaonapōnei. Na fesoasoani iā te aʻu le vaega lea e suʻe ai se upu, ina ia vave ai ona ou maua ni faamatalaga o loo manaʻomia.”

E tele mea e faigofie ona fai e tagata e faitau mai i masini faaonapōnei. O se faataʻitaʻiga, e na o le kiliki po o le oomi, ae e mafai ai e se tagata ona suʻe le uiga o se upu, faalogologo i se mataupu ua uma ona puʻeina, matamata i se vitiō e fesootaʻi i le mataupu o loo faitau ai, pe maua foʻi isi faamatalaga faaopoopo. Ae po o lona uiga la, ua leai ai se tāua o le faitau i se tusi ua uma ona lolomiina?

E iai isi e fiafia atu e faitau mai i se tusi ua lolomiina, pe a faia a latou saʻiliʻiliga loloto. O ā ni māfuaaga?

• Uaʻi atu. Na taʻua e le talavou o Nathan, “Pe a ou faitau mai i se masini faaonapōnei, e iai mea e faafuaseʻi ona oso aʻe i luga e faalavelavea ai aʻu mai i se mea o loo faitau.”

  E tai faapena foʻi se luʻi na fesagaʻia e Karen e 20 ona tausaga. Ua ia faapea mai: “Pe a ou faitau mai i se telefoni po o se tablet, e faigofie ona faalavelavea aʻu i isi polokalame (app) pe faaosoosoina foʻi e taalo i se taaloga.”

  Mataupu silisili o le Tusi Paia: “Ia outou faaaogā tatau le taimi.”—Kolose 4:5.

  Ia mafaufau i ai: Pe e mafai e lau tama ona ʻalofia mea e faalavelavea ai, a o faitau pe fai ana saʻiliʻiliga e faaaogā ai se masini faaonapōnei? Afai e leai, e faapefea ona e fesoasoani i lau tama ina ia uaʻi atu i mea o loo faitau ai?

  Fesoasoani: Ia fesoasoani i lau tama e malamalama, pe afai e faalavelavea o ia i isi mea i luga o lana masini faaonapōnei, o le a atili ai ona tuai ona uma ana meaaʻoga, ma laʻitiiti ai le taimi e fai ai isi mea e manaʻo ai.

• Malamalama. Ua taʻua i le tusi Be the Parent, Please: “Ua iloa mai i le tele o suʻesuʻega, e lē tutusa le malamalama o tagata pe a faitau mai i se masini faaonapōnei, ma pe a faitau mai i se tusi ua uma ona lomia.”

  O se tasi o māfuaaga, ona o tagata e faitau mai i masini faaonapōnei, e tele ina faatopelau la latou faitau nai lo o le mafaufau lelei i mea o loo faitau ai. Ua faapea mai le tusitala o Nicholas Carr, “Pe a tatou faitau i le Initaneti, e tatou te mananaʻo e maua le tele o faamatalaga i le vave e mafai ai.”b

  O nisi taimi, e iai itu lelei o le vave o le faitau. Ae o le faafitauli, e pei ona taʻua e Nicholas, “o le a pei ai o le auala masani lava lea e faitau ai.” O le iʻuga, o le a avea ai ma masaniga a lau tama le faatopelau o le faitau, e aunoa ma le malamalama i mea o loo faitau ai.

  Mataupu silisili o le Tusi Paia: “I mea uma lava e te maua, ia maua mai ai le malamalama.”—Faataoto 4:7.

  Ia mafaufau i ai: E faapefea ona e fesoasoani i lau tama ina ia saʻiliʻili atili i se mataupu, e tusa pe e faitau mai i se masini faaonapōnei po o se tusi ua lomia?

  Fesoasoani: Ia paleni. E iai itu e lelei uma ai le faitau mai i se masini faaonapōnei, pe faitau mai i se tusi ua lomia. O le mea moni, e iai vaega o masini faaonapōnei e faafaigofie ai ona malamalama i mea o loo faitau ai. O lea, ia magafagafa pe a talanoa ma lau fanau i itu e lelei ai, ma itu e lē lelei ai le faitau mai i se masini faaonapōnei, ma le faitau mai i tusi ua lomia. Ia manatua foʻi, e eseese uma tamaiti.

• Manatuaina o mea. E ese mai i le faitau i se tusi ua lomia, ua faapea mai Ferris Jabr, i se mataupu o loo lomia i le Scientific American, o le faitau mai i se masini faaonapōnei, “e sili atu ona lē lavā ai le mafaufau . . . ma faafaigatā ai ona manatua mea o loo faitauina.”

  O se faataʻitaʻiga, pe a faitau se tusi ua lomia, e mafai ona fesoasoani iā te oe e manatua se manatu, ona o loo e manatua le itulau sa e vaai ai i lenā manatu. O le iʻuga, o le a faigofie ai ona e manatua le itulau e toe suʻe i ai lenā manatu i se isi taimi.

  Ua iloa foʻi e tagata suʻesuʻe, o i latou e faitau i tusi ua lomia, e sili atu ona latou manatuaina mea o loo latou faitauina. E latou te manatuaina faamatalaga, ona e foliga mai o loo latou malamalama lelei i ai.

  Mataupu silisili o le Tusi Paia: “Ia e taofimau i le atamai aogā ma le mafaufau lelei.”—Faataoto 3:21.

  Ia mafaufau i ai: Po o faigatā i lau tama ona malamalama pe manatua mea o loo ia faitau pe suʻesuʻe i ai? Afai o lea, e faapefea ona e fesoasoani iā te ia ina ia faaleleia ana masaniga i le auala e suʻesuʻe ai? Pe e ono fesoasoani iā te ia le faaaogā o tusi ua uma ona lomia?

  Fesoasoani: Ia mafaufau po o le ā le vave o loo puʻe ai e lau tama mea o loo ia aʻoaʻoina, nai lo o le tuu i le tamaitiiti e filifili po o le ā le auala e fiafia e faaaogā. E masani ona faasesēina isi i le manatu e faapea, e sili atu ona tele mea e latou te aʻoaʻoina pe a faitau mai i se masini faaonapōnei.