E Tauia le Suʻesuʻe

PO UA e matamata ea i tagata a o latou iloiloina fualaau ʻaina? O le toʻatele e vaavaai i le lanu ma le lapoʻa e fuafua ai po ua pula. O nisi tagata e sogisogi i le fualaau ʻaina. O isi e fetagofi i ai, pe oo lava foʻi ina lomilomi. Ae o isi e fua le mamafa, e tofu le lima ma le fualaau ona fuafua lea po o lē fea e mamafa ona o le sua o loo iai. O le ā le mea o loo mafaufau i ai nei tagata? O loo latou iloiloina mea moni, fuafua eseesega, i le manatuaina o mea sa latou iloiloina i le taimi muamua, ma faatusatusa mea ia ua latou vaai i ai i le taimi nei, ma mea ua uma ona latou iloa. Latou te maua se taunuuga e faamalieina ai auā ua latou uaʻi atu ma le faaeteete i le mataupu.

E mautinoa lava, le sili atu o taui e maua i le suʻesuʻeina o le Afioga a le Atua. Pe a avea na suʻesuʻega ma vaega tāua i o tatou olaga, e oo ina malosi ai lo tatou faatuatua, e loloto ai lo tatou alofa, e sili atu ona fuatele mai ai la tatou faiva, ma o filifiliga tatou te faia e sili ona faamaonia atu ai le tofā mamao ma le atamai faale-Atua. E faatatau i na taui, ua faapea mai le Faataoto 3:15: “[O] au mea faafiafia uma lava e le tusa ma ia.” Po ua e mauaina na taui? E ono faalagolago i le auala e te suʻesuʻe ai.—Kolo. 1:9, 10.

O le ā le uiga o le suʻesuʻe? E sili atu na i lo o se faitau faataʻetaʻealuga. E aofia ai le faaaogāina o ou tomai faalemafaufau i se iloiloga totoʻa ua faalauteleina o se mataupu. E aofia ai le tilofaʻia o mea o loo e faitauina, le faatusatusa atu i mea ua uma ona e iloa, ma le mātauina o māfuaaga o faamatalaga o loo taʻua. A o e suʻesuʻe, manatunatu loloto i so o se manatu o taʻua atonu e fou iā te oe. Ia fuafua foʻi, pe faapefea ona sili atu ona lelei lou faatatauina o le fautuaga faale-Tusi Paia. I le avea ai o se tasi o Molimau a Ieova, o le a e manaʻo foʻi e manatunatu i avanoa e faaaogā ai le mataupu ina ia fesoasoani ai i isi. E manino lava la, o le suʻesuʻe e aofia ai le manatunatu loloto.

Ia Saʻo le Tulaga o le Mafaufau

Pe a sauniuni e suʻesuʻe, ia iai mea e pei o lau Tusi Paia, so o se lomiga lava o loo e fuafua e faaaogā, se penitala po o se peniutu, atonu ma se api e fai ai au faamaumauga. Peitaʻi pe e te sauniunia foʻi lou loto? O loo taʻu mai iā i tatou e le Tusi Paia e faapea sa “saunia e Esera lona loto e saili i le tulafono a Ieova ma fai ai, ma aʻoaʻo atu i Isaraelu i le tulafono, ma faamasinoga.” (Esera 7:10) O le ā e aofia ai i lenā sauniunia o le loto?

O le tatalo e mafai ai ona tatou aga atu i le suʻesuʻeina o le Afioga a le Atua ma le uiga e tatau ai. Tatou te mananaʻo i o tatou loto, o o tatou faalogona moni, ina ia tali lelei atu i faatonuga o loo aumai e Ieova iā i tatou. I le amataga o taimi uma e suʻesuʻe ai, ole atu iā Ieova mo le fesoasoani a lona agaga. (Luka 11:13) Talosaga iā Ieova e fesoasoani mai ia e malamalama i le uiga o mea o le a e suʻesuʻeina, le auala e fesootaʻi ai i ana fuafuaga, pe faapefea ona fesoasoani iā te oe ia iloa le lelei ma le leaga, e faapefea ona e faatatauina ana mataupu silisili i lou olaga, ma pe faapefea i le mataupu ona aafia ai lau faiā ma ia. (Faata. 9:10) A o e suʻesuʻe, ‘ia faaauau ona ole atu i le Atua’ mo le atamai. (Iako. 1:5, NW) Ia faamaoni ona e iloiloina lou lava tulaga e fua i mea ua e aʻoaʻoina a o e saʻilia le fesoasoani a Ieova i le aveesea o manatu sesē ma faanaunauga leaga. Ia lē aunoa ona “tali atu iā Ieova i viiga faafetai” ona o mea ua ia faailoa mai. (Sala. 147:7, NW) O le ituaiga faiga lenei o le suʻesuʻe faatasi ai ma le tatalo e taʻitaʻia atu ai i se faiā loloto ma Ieova, auā e mafai ai ona tatou tali atu iā te ia a o ia fetalai mai iā i tatou e ala mai i lana Afioga.—Sala. 145:18.

O le ituaiga tali atu lenā ua faaesea ai tagata o Ieova mai i isi tagata aʻoga. Iā i latou e lē tuutoina atu i le Atua, o se tulaga masani le masalosalo ma tetee mai i mea ua tusia. Ae e lē o lo tatou uiga lenā. Tatou te talitonu iā Ieova. (Faata. 3:5-7) Pe afai tatou te lē malamalama i se mea, tatou te lē manatu i ai ma le faamaualuga faapea atonu e sesē. A o tatou saʻiliʻili ma suʻesuʻe mo ni tali, tatou te faatali iā Ieova. (Mika 7:7) I le pei o Esera, o lo tatou sini o le faatino lea ma aʻoaʻo atu mea ua tatou aʻoaʻoina mai. O le ituaiga faanaunauga lenei o le loto e mafai ai ona tatou seleseleina taui faaʻoaina mai i a tatou suʻesuʻega.

Le Auala e Fai ai le Suʻesuʻega

Na i lo le na ona amata lava i le palakalafa muamua ona faasolo ai lava lea seʻia oo i le iʻuga, ia faaalu muamua se taimi e muaʻi tilofaʻia ai faamatalaga atoa, po o le mataupu i totonu o se faamatalaga. Ia amata i le iloiloina o faaupuga o le matua, o lona uiga o le matua o le mataupu lea o le a e suʻesuʻeina. Ona mātauina lea ma le faaeteete pe faapefea ona fesootaʻi tamaʻi ulutala i le matua. Iloilo so o se ata, ni siata, ni faasologa po o pusa o manatu autū e aʻoaʻo ai o loo iai i le mataupu. Fesili ifo iā te oe lava: ‘A fua i lenei muaʻi tilofaʻiga, o ā mea ou te faatalitalia o le a ou aʻoaʻoina ai? O le ā le auala o le a aogā ai iā te aʻu? O le faia faapea e faatonutonuina ai lau suʻesuʻega.

Ia maua mea moni. O mataupu mo suʻesuʻega o Le Olomatamata ma nisi tusi o loo aofia ai ma fesili e lomia mai. A o e faitauina palakalafa taʻitasi, e aogā le faailogaina o tali. E tusa lava foʻi pe leai ni fesili mo suʻesuʻega, e mafai lava ona e faailogaina manatu tāua e te manaʻo e manatua. Afai e fou se manatu iā te oe, faaalu ai sina taimi faaopoopo ina ia mautinoa ua e malamalama lelei i ai. Ia autilo mo ni faataʻitaʻiga po o ni manatu e feutagaʻi ai o le a aogā iā te oe i le faiva i le fanua pe atonu e ono faaaogā i se isi lauga e tofia mai iā te oe. Mafaufau i ni tagata patino o ē e ono faamalosia o latou faatuatua pe a e faamatalaina i ai mea o loo e suʻesuʻeina. Faailoga manatu e te manaʻo e faaaogā, ona toe autalu lea pe a māeʻa lau suʻesuʻega.

A o e iloiloina le mataupu, suʻe mau uma o loo faasino mai. Iloilo pe faapefea ona fesootaʻi atu mau taʻitasi i mea o loo taʻua i le palakalafa.

E te ono tau i ni manatu e te lē malamalama atoatoa i ai, pe e te manaʻo foʻi e matuā suʻesuʻe māeʻaeʻa. Na i lo le faalavelaveina ai o oe, faailoga ina ia toe iloilo atili i se taimi mulimuli ane. E masani lava ona faamaninoina manatu a o faagasolo lou suʻesuʻeina o le mataupu. Afai e leai, e mafai ona fai nisi au suʻesuʻega loloto. O ā ni mea e ono mātauina e fai i ai lea ituaiga o iloiloga? Atonu po o se mau o sii mai ae e te lē malamalama lelei i ai. Pe e te lē o malamalama lelei pe faapefea ona faatatauina lea mau i le mataupu o loo talanoaina. Atonu foʻi pe e te manatu ua e malamalama i se manatu o loo i le mataupu ae e te lē matuā iloa lelei ina ia mafai ai ona e faamatalaina i se isi. Na i lo le faapasi o nei manatu, atonu e atamai le fai i ai o se suʻesuʻega loloto pe a uma ona suʻesuʻeina lau mataupu lenā sa amata.

Ina ua tusia e le aposetolo o Paulo lana tusi lea sa auʻiliʻili ona tusi atu i Kerisiano Eperu, sa ia mapu mo sina taimi i le ogatotonu o lana tusi ae faapea atu: “O le aano lenei.” (Epe. 8:1) Pe o fai ma e faamanatu faapena iā te oe lava ia mai i lea taimi i lea taimi? Manatu i le māfuaaga na fai ai e Paulo. I mataupu o loo muamua atu o lana tusi faagaeeina, o loo ia faaalia ai e faapea ua uma ona ulu atu Keriso i le lagi i le avea ai ma Ositaulaga Sili a le Atua. (Epe. 4:14–5:10; 6:20) Peitaʻi, i le faamatilatilaina ma le faamamafaina o lenā mea tāua i le amataga o le mataupu 8, na saunia ai e Paulo mafaufau o lana ʻaufaitau ina ia manatunatu loloto i le auala e fesootaʻi mai ai i o latou olaga. Sa ia taʻua e faapea ua uma ona faailoa Keriso i luma o le Atua mo i latou ma tatala ai le ala e latou te ulu atu ai foʻi i lenā “mea paia” i le lagi. (Epe. 9:24; 10:19-22) O le mautinoa o lo latou faamoemoe o le a fesoasoani e uunaʻia ai i latou e faatatauina le isi fautuaga o loo iai i lenei tusi e faatatau i le faatuatua, le tumau, ma amioga faa-Kerisiano. I se tulaga talitutusa, pe a tatou suʻesuʻe, o le taulaʻi atu i manatu autū o le a fesoasoani iā i tatou e taulaʻi atu ai i le atiina aʻe o le matua ma o le a tāmau ai i o tatou mafaufau māfuaaga tatau e ao ai ona tatou gaoioi ia talafeagai ai.

Pe o le a uunaʻia ea oe e lau suʻesuʻega totino e fai se gaoioiga? O se fesili matuā tāua lenei. Pe a e aʻoaʻoina se mea, fesili ifo iā te oe lava: ‘E ao faapefea i lenei mea ona aafia ai oʻu uiga ma oʻu sini i le olaga? E faapefea ona ou faatatauina lenei faamatalaga i le foʻiaina o se faafitauli, le faia o se filifiliga, po o le ausiaina o se sini? E mafai faapefea ona ou faaaogāina faatasi ma loʻu aiga, i le faiva i le fanua, ma le faapotopotoga?’ Iloilo fesili nei faatasi ai ma le tatalo, e ala i le manatunatu i tulaga moni e ono mafai ona e faaaogā i ai lou poto.

Pe a uma ona e suʻesuʻeina se mataupu atoa pe na o se vaega foʻi, faaalu se taimi e autalu puupuu ai. Fai pe e te manatuaina manatu autū ma faamatalaga e lagolagoina ai. O lenei laasaga o le a fesoasoani iā te oe ia faamautū ai le mataupu mo le faaaogāina i le lumanaʻi.

O Mea e Suʻesuʻeina

I le avea o ni tagata o Ieova, e anoanoaʻi a tatou mea e suʻesuʻe. Peitaʻi o fea tatou te amata ai? I aso taʻitasi, o se mea lelei mo i tatou ona suʻesuʻe le mau ma le faaopoopoga i le Iloiloina o le Tusi Paia i Aso Taʻitasi. Tatou te auai i sauniga a le faapotopotoga i vaiaso taʻitasi, ma o suʻesuʻega e faia e sauniuni ai mo nei sauniga o le a fesoasoani iā i tatou ina ia tele ni aogā tatou te maua. E faaopoopo atu i lenei, o nisi ua faaaogā ma le atamai o latou taimi e suʻesuʻe ai nisi o a tatou lomiga faa-Kerisiano sa lomia muamua atu ae latou te leʻi ō mai i le upu moni. O nisi latou te filifilia se vaega o la latou faitauga Tusi Paia faalevaiaso ma fai ai ni suʻesuʻega loloto o na fuaiupu.

E faapefea pe afai ona o ou tulaga i au mea e fai ua lē maua ai se avanoa mo oe e suʻesuʻeina ai ma le faaeteete faamatalaga uma ia o le a talanoaina i sauniga faalevaiaso a le faapotopotoga? Ia ʻalofia mailei o le faatopelau ona tilofaʻia o le mataupu ia tau lava ina fai, ia po o le sili atu ona leaga, o le lē suʻesuʻea lea o se mea ona e faapea e lē mafai ona e faia. Na i lo lenā, faatulaga pe o le ā le tele e mafai ona e suʻesuʻeina, ona fai lea o lenā mea ia lelei. Ia fai i vaiaso taʻitasi. A o faagasolo taimi, taumafai malosi e faalautele atu ina ia aofia ai isi sauniga.

“Ati Aʻe Lou ʻAuaiga”

E amanaʻia e Ieova le tatau i ulu o aiga ona galulue mamafa mo le tausiga o o latou aiga. Fai mai le Faataoto 24:27: “Ia sauniuni i fafo lau galuega, ma ē teuteu ai i le vao.” Peitaʻi, e lē tatau ona lē amanaʻiaina manaʻoga faaleagaga o lou aiga. O le māfuaaga lea, o le faaauau mai o le mau e faapea: “Pe a uma, e tatau foʻi ona e ati aʻe lou ʻauaiga.” (NW) E faapefea i ulu o aiga ona fai o lenei mea? Fai mai le Faataoto 24:3: “Ua atiina ae [se aiga] i le poto, a e faamausaliina i le faautauta.”

E faapefea ona aogā le faautauta i lou ʻauaiga? O le faautauta o le tomai faalemafaufau lea e tagaʻi mamao ai i tala atu o mea o loo aliali mai. E mafai ona faapea atu o se suʻesuʻega faaleaiga e uigā e amata mai i le suʻesuʻega a lou lava aiga. O faapefea le agaʻigaʻi i luma faaleagaga o tagata o lou aiga? Faalogologo ma le faaeteete i taimi tou te talanoa faatasi ai ma i latou. Pe o iai se agaga faitio po o le ita? Po o avea saʻiliga matapeʻapeʻa i meafaitino ma mea e sili ona tāua iā i latou? A o outou iai ma lau fanau i le faiva i le fanua, pe o faigofie ona latou faailoa atu i latou i ē latou te tupulaga e faapea o i latou o ni Molimau a Ieova? Pe o latou fiafia i le polokalame a lo outou aiga o le faitauina o le Tusi Paia ma le faia o suʻesuʻega? Pe o latou avea moni ea ala o Ieova ma ala latou te ola ai? O le mataʻitūina ma le faaeteete o le a faaalia ai po o le ā e mafai ona e fai i le avea ai ma ulu o le aiga, ina ia faatulaga ma ati aʻe ai uiga faaleagaga i tagata taʻitasi o le aiga.

Ia siaki Le Olomatamata ma le Ala Mai! mo ni mataupu o loo talanoaina ai ni manaʻoga faapitoa. Ona muaʻi faailoa atu lea i le aiga le mea o le a suʻesuʻeina ina ia mafai ai ona latou manatunatu i le mataupu. Ia faatumauina se siʻomaga lelei i le taimi o le suʻesuʻega. Na i lo le otegia po o le faamaasiasi o so o se tagata o le aiga, ia faamamafa le aogā o le mataupu o loo talanoaina, i le faia o ni faatatauga patino i manaʻoga o lou aiga. Ia faaaofia tagata uma. Fesoasoani i tagata taʻitoʻatasi pe faapefea ona “sao” le Afioga a Ieova i le saunia o mea tonu e manaʻomia i le soifuaga.—Sala. 19:7.

Mauaina o Taui

O tagata e mataʻitūina mea ae aunoa ma se malamalamaga faaleagaga e mafai ona latou suʻesuʻeina le vateatea, o mea tutupu i le lalolagi, e oo lava iā i latou, ae e lē taulau ona latou malamalama i le uiga moni o mea o loo latou vaai i ai. I le isi itu, ona o le fesoasoani a le agaga o le Atua, e mafai e tagata o loo suʻesuʻeina e lē aunoa le Afioga a le Atua, ona latou silafiaina mai i nei mea galuega a le Atua, le faataunuuga o valoaga a le Tusi Paia, atoa ma le faagasologa o fuafuaga a le Atua mo le faamanuiaina o le fanau a tagata usiusitai.—Mare. 13:4-29; Roma 1:20; Faaa. 12:12.

Ona o le ofoofogia o lenei mea, e lē tatau ona faapogaia ai i tatou e faamaualuluga. Na i lo lenā, o le iloiloina i aso taʻitasi o le Afioga a le Atua e fesoasoani iā i tatou ia tumau ai i le lotomaulalo. (Teu. 17:18-20) E puipuia ai foʻi i tatou mai “le pepelo [faaʻoleʻole] o le agasala” auā pe a ola le Afioga a le Atua i o tatou loto, ona lē lava lea o le malosi o le agasala e faatoʻilaloina ai a tatou taumafaiga e tetee atu i ai. (Epe. 2:1; 3:13; Kolo. 3:5-10) O le faia faapea, o le a mafai ai ona tatou “savavali e tusa ma le Alii [Ieova], ina ia fiafia mai o ia ia te [i tatou] i mea uma, ma ia [tatou] fua mai galuega lelei uma lava.” (Kolo. 1:10) O le faia o lenei mea e māfua ai ona tatou suʻesuʻeina le Afioga a le Atua, ma o le taulau i le faia faapea o se matuā taui tele lava.