E TE SILAFIA?

Aiseā na taʻua ai Nineva anamua o le “aai o le faamasaatoto”?

O Nineva o le laumua o le Emepaea o Asuria. O se aai e iai maota tetelē e mananaia, o malumalu, auala lautetele, ma pā maualuluga. Na taʻua e le perofeta Eperu o Nauma lenei aai, o le “aai o le faamasaatoto.”​—Nauma 3:1.

Sa talafeagai lenā faamatalaga pe a fua i ata sa vaneina i le maota o Sanerivi, e faatatau i faiga sauā i Asuria. I se tasi o ata, o loo faaalia ai se faaoo sala o loo tosoina i fafo le laulaufaiva o se pagota a o tatao i lalo. Ua faaalia ai foʻi le faaaogā o ni lave e lave i laugutu po o isu o pagota ina ia toso ai i latou. Na faamalosia foʻi tagata maualuluga o isi malo sa ave faapagota, e ula i o latou ua ulu o o latou tupu ua tipiesea.

Na faamatalaina e Archibald Henry Sayce, o sē e suʻesuʻe i toega o mea i Asuria, sauāga na faia i tagata o se taulaga e faapea: “Sa tipi ese ulu o tagata ma faaputu e manatua ai lē na faatoʻilaloina lenā taulaga; susunuolaina tamaiti, pe e faasao foʻi mo nisi fuafuaga mataʻutia; faatautau tamāloloa i laau, sae o latou paʻu a o feola pea, vane i fafo mata, pe e tipi ese o latou lima, vae, taliga ma isu.”

Aiseā na fausia ai puipui e siʻo ai taualuga o fale o tagata Iutaia?

Na faatonu e le Atua tagata Iutaia e faapea: “Afai e te fausia se fale fou, ia e fausia foʻi ma se puipui e siʻo ai le taualuga, neʻi . . . paʻū ai se tasi mai i lou fale.” (Teuteronome 22:8) Na tatau ona latou usitaʻia lenei faatonuga, ona sa masani ona faaaogāina taualuga o o latou fale.

O le tele o fale i Isaraelu sa mafolafola le taualuga. O se nofoaga manaia e nofonofo ai, e mālū le ea, fai ai feʻau masani, pe e momoe ai i le tau māfanafana. (1 Samuelu 9:26) Sa ono faaaogā foʻi e se faifaatoʻaga e faamamago ai laau o lino, mati, vine, ​faapea saito a o leʻi ave i le mea e olo ai.​—Iosua 2:6.

Sa faaaogāina e isi le taualuga mo le tapuaʻiga moni, a o isi e mo tapuaʻiga i tupua. (Neemia 8:16-18; Ieremia 19:13) Sa alu le aposetolo o Peteru i le taualuga o le fale e tatalo ai. (Galuega 10:9-16) Sa manaia tele le nofonofo i le taualuga, pe afai e iai se vine po o ni lālā pama e paolo ai.

Na taʻua i le tusi The Land and the Book e faapea, “i totonu o le fanua o le aiga, e iai i autafa o fale” se fasitepu po o se apefaʻi e agaʻi atu ai i le taualuga. O lea, e mafai ona tuua le taualuga e aunoa ma le ui atu i totonu o le fale. Atonu la o le tulaga lea na uiga i ai le lapataʻiga a Iesu, e faatatau i le sosola ese mai i le aai pe a faaumatia e faapea: “O lē o loo i luga o le fale, ia aua neʻi alu ifo e aveese ni mea mai i lona fale.”​—Mataio 24:17.