Po o e Aʻoaʻo i le Auala na Aʻoaʻo ai Iesu?

“Ona matuā taufaiofo ai lea o le motu o tagata i lana aʻoaʻoga; auā ua ia aʻoaʻo ia te i latou e pei o se ua i ai le pule, a e le pei o le au tusiupu.”—MATAIO 7:28, 29.

1. O ai na mulimuli atu i a Iesu a o ia aʻoaʻo atu i Kalilaia, ma o le ā le tali atu i ai a Iesu?

SO O se mea lava sa feafioai ai Iesu, na lolofi atu foi i ai le motu o tagata i a te ia. “Ua faataamilo Iesu i Kalilaia uma, ua ia aʻoaʻo i o latou sunako, ua ia talaʻi atu foi le tala lelei o le malo, ma faamalolo e ia o maʻi uma ma maʻi tiga uma o le nuu.” A o salalau atu le tala e uiga i ana galuega na fai, “ona mulimuli atu lea ia te ia o le motu o tagata e toatele mai Kalilaia, ma Tekapoli, ma Ierusalema, ma Iutaia, ma ona tala atu o Ioritana.” (Mataio 4:23, 25) Ina ua silasila atu i a i latou, “ona mutimuti vale ai lea o lona alofa ia te i latou, ona ua lailoa i latou ma tuulafoaiina, e pei o mamoe e leai so latou leoleo.” A o ia aʻoaʻo atu, sa lagona e tagata le mutimutivale ma le mafana o lona alofa sa iai mo i latou; sa faapei o se suauu e faamālūina ai ō latou manuʻa, ma atili ai ona latou mafana atu i a te ia.—Mataio 9:35, 36.

2. E faaopoopo atu i vavega a Iesu, o le ā na mafua ai le lolofi ane o le motu o tagata?

² Maeu le faavavega o faamalologa faaletino na faia e Iesu—le faamamāina o lepela, faamalolo i ē tutuli, faapupula i ē tauaso, faasavavali ē pipili, le toe faatuina mai o ē na oti! E mautinoa lava, o nei faataitaiga mataina o le gaoioiga o le mana o Ieova e ala i a Iesu, ua matuā faatoateleina ai le motu o tagata! Ae e lē na o vavega na ala ai ona latou lolofi ane; sa toatele foi le motu o tagata na gasolo ane ona o faamalologa faaleagaga lea na maua a o aʻoaʻo atu Iesu. Mo se faaaoaoga, seʻi mātau foi la latou tali ane ina ua uma ona faalogologo atu i lana Lauga taʻutaʻua i luga o le Mauga: “Ua faaiu e Iesu o nei upu, ona matuā taufaiofo ai lea o le motu o tagata i lana aʻoaʻoga; auā ua ia aʻoaʻo ia te i latou e pei o se ua i ai le pule, a e le pei o le au tusiupu.” (Mataio 7:28, 29) Sa sii mai e ā latou tusiupu uputuu tuugutu mai tusiupu anamua e fai ma pule i a latou aʻoaʻoga. Ae na faaaogā e Iesu le pule mai le Atua ina ua ia aʻoaʻo atu i a i latou: “O mea ou te tautala atu ai, faapei ona fetalai mai ai le Tamā ia te au, e faapea ona ou tautala atu ai.”—Ioane 12:50.

Sa Pāʻia Loto i Ana Aʻoaʻoga

3. Sa faapefea ona eseese le avatuina o le feau a Iesu, ma le avatuina o feau a le au tusiupu ma Faresaio?

³ O le eseesega i aʻoaʻoga a Iesu ma aʻoaʻoga a le au tusiupu ma Faresaio e lē na o mataupu na latou aʻoaʻo atu—o upu moni a le Atua ia e matuā vala lava ma uputuu tuugutu mai tagata sa fai ma avega mamafa—ae e eseese foi i le auala na aʻoaʻo atu ai. Sa fiasili ma sauā le au tusiupu ma Faresaio, i le mananao tele ma le faamaualuluga i tofiga ma le soona faia ma le lē alofa o le motu o tagata e pei o ni ē “ua fetuuina.” Peitai, o Iesu sa agamalu, e loto maulalo, e agalelei, e alofa mutimutivale, ma e masani foi ona lolo atu lona finagalo, ma matuā lagona le ootia mo i latou. Sa aʻoaʻo atu e Iesu e lē gata i upu saʻo, ae o upu foi e puna mai i lona loto ma matagofie i le faalogo, lea na pāʻia tonu ai lava loto o lana au faalogologo. O lana feau o le olioli na mafana atu ai tagata i a te ia, ma mafua ai ona latou naunau ia vave oo atu i le malumalu ina ia faalogologo i a te ia, ma māfua ai foi ona latou pipii atu pea i a te ia ma fiafia e faalogologo atu i a te ia. Sa matuā faatoateleina tagata na gasolo mai e faalogologo i a te ia ma latou alalaga mai: “Ua leai lava se tagata e tautala pei o lena tagata.”—Ioane 7:46-49; Mareko 12:37; Luka 4:22; 19:48; 21:38.

4. O le ā se mea i le talaʻiga a Iesu sa sili ona tosina atu i ai tagata e toatele?

⁴ E mautinoa lava, o se tasi o mafuaaga na matuā tosina atu ai tagata i ana aʻoaʻoga, o lona faaaogaina lea o tala faatusa. Sa tutusa mea na silasila i ai Iesu ma mea foi sa vāai i ai isi, peitai, sa ia mafaufauina mea i se tulaga sa leʻi mafaufauina lava e i latou. O lautalotalo o loo ola aʻe i le fanua, o manu felelei o loo fai o latou faamoega, o tagata o loo lūlūina le saito, o leoleo mamoe ua toe maua mai ā latou tamai mamoe na taase, o fafine o loo fonofonoina ofu tuai, o tamaiti o loo taaalo i nofoaga lautele, o faifaiva o loo toso ā latou upega—o mea taatele ua masani ona vaaia e tagata uma—ae sa leʻi fiu ai le silasila a Iesu. So o se mea lava sa ia silasila atu i ai, e mafai lava ona ia vaaia ai se mea na te ono faaaogā e faia ai se tala faatusa i le Atua ma Lona Malo, po o le fai ai foi o se manatu autū e uiga i le sosaiete a tagata o loo latou iai faatasi.

5. O le ā na faavae aʻe ai tala faatusa a Iesu, ma aisea na uigā ai ana faataoto?

⁵ Sa faavae aʻe tala faatusa a Iesu i mea masani e vaaia e tagata i le tele o taimi, ma pe a ia faafesootaia atu upu moni i nei mea masani, e vave lava ona puʻe ma matuā goto ifo ai i mafaufau o i latou o loo faalogologo. O na upu moni ua lē na ona lagonaina; ua manino foi i le mafaufau ma faigofie ai ona toe manatuaina mulimuli ane. Sa mataulia faataoto a Iesu i le faigofie, sa lē soona faatumuina i ni mea e lē manaomia e ono faalavelave ma faanenefuina ai lo latou malamalama i le upu moni. Mo se faataitaiga, seʻi manatu i le faataoto i se tuaoi lelei mai Samaria. Ua matuā manino ai lava lou iloa po o le ā moni le tuaoi e lelei. (Luka 10:29-37) Sa iai foi le faataoto i atalii e toalua—o le tasi na faapea mai o le a galue i le togavine ae na ia leʻi faia, o le isi na fai mai e lē alu, ae na mulimuli ane alu. E vave ai lava ona e iloa le uiga o le usiusitai moni—le faia lea o se galuega ua tofia atu. (Mataio 21:28-31) E leai se tasi e fia moe pe tafao solo lona mafaufau a o aʻoaʻo atu ma le tiotio Iesu. Sa matuā faatumulia ō latou mafaufau i le faalogologo ma le malamalama i mea na taʻu atu.

Sa Lolo atu Iesu i Mea pe a Talafeagai ma le Alofa

6. O lē fea taimi patino e sili ai ona aogā le fetuutuunai, po o le lolo atu?

⁶ E tele taimi pe a tautala le Tusi Paia i le fetuutuunai, e faaalia ai i le faamatalaga i le pito i lalo e faapea, e faauiga i le lolo atu. E lolo atu le atamai mai le Atua, pe a iai ni mafuaaga tatau o vaivaiga. E iai taimi e tatau ai ona tatou fetuutuunai, po o le lolo atu. E ao i le au toeaina ona nofosauni e lolo atu pe afai ua talafeagai ona faaalia le alofa, ma e lolo atu foi pe afai ua faaalia le salamō. (1 Timoteo 3:3; Iakopo 3:17) Sa faia e Iesu ni faaaoaoga ofoofogia o le lolo atu, i le faia o ni faatagaga mai tulafono faalauaitele pe afai e manaomia ai le alofa mutimutivale.

7. O ā nisi o faaaoaoga o le lolo atu o Iesu?

⁷ Na fetalai Iesu i se isi taimi: “Ai se faafiti foi ia te au i luma o tagata, ou te faafitia foi o ia i luma o loʻu Tamā o i le lagi.” Peitai na te leʻi faafitia Peteru, e ui lava sa faafitia faatolu o ia e Peteru. Sa matuā silasila totoʻa foi Iesu i mafuaaga o vaivaiga. (Mataio 10:33; Luka 22:54-62) Sa iai foi mafuaaga iloga na solia ai e se fafine sa lē mamā i le puna toto, le Tulafono faa-Mose, e ala i le alu atu i le mea o loo tumutumu ai tagata. Sa leʻi tausalaina foi o ia e Iesu. Sa malamalama Iesu i le naunautaiga sa i le fafine mo le fia mālōlō. (Mareko 1:40-42; 5:25-34; tagaʻi foi i le Luka 5:12, 13.) Sa fetalai atu Iesu i ona aposetolo ina ia aua neʻi o latou taʻua o ia o le Mesia, peitai sa leʻi tausisi ai pea o ia i lena tulafono, ina ua ia faailoa atu o ia o le Mesia i le fafine Samaria i le vaieli. (Mataio 16:20; Ioane 4:25, 26) I nei la mea uma, o le alofa, le alofa mutimutivale, ma le alofa mafana, sa talafeagai ai lenei lolo atu.—Iakopo 2:13.

8. O ā taimi sa faapio ai e le au tusiupu ma Faresaio tulafono, ae o ā taimi sa latou lē faia ai faapea?

⁸ Sa eseese lena mai le au tusiupu ma Faresaio loto maaa. Pe afai o ni mataupu e patino i a i latou, ona latou solia lea o ā latou uputuu o le Sapati, ina ia ave ā latou povi e faafeinu. Pe afai foi na paʻū so latou atalii po o sa latou povi i se vaieli, sa latou solia le Sapati ina ia toe aumai ai i luga. Ae mo tagata lautele, sa matuā augapiu ma so latou lolo atu i ai! Sa latou “le mafafai ina faagaoioi ai [mea e manaomia e le tulafono] i so latou tamatamai lima.” (Mataio 23:4; Luka 14:5) Sa sili atu ona tāua i a Iesu tagata, na i lo le tele o tulafono; ae i Faresaio, sa sili atu ona tāua i a i latou tulafono na i lo o tagata.

Ua Avea ma “Atalii o le Tulafono”

9, 10. Ina ua toe foi atu i Ierusalema, o fea na maua i ai e mātua o Iesu o ia, ma o le ā sa tāua ai le tuufesili a Iesu?

⁹ Ua taʻua ma le faanoanoa e nisi e faapea, e na o le tasi lava se mea na tupu i le vaitaimi o le tamaitiiti o Iesu o loo tusia mai. Peitai e toatele ua latou lē iloa le tāua tele o lena mea na tupu. Ua taʻua mai i a i tatou i le Luka 2:46, 47 e faapea: “Ua mavae aso e tolu, ona la maua ai lea o ia i le malumalu o nofo i totonu o le au aʻoaʻo, o loo faalogologo ia te i latou, ma tuufesili ia te i latou. Ua matuā ofo uma lava e na faalogo ia te ia i lona poto ma ana upu e tali.” Ua aumaia e le Theological Dictionary of the New Testament a Kittel manatu e faapea, e tusa ai o lenei mea, e lē o faauiga le upu Eleni mo le “tuufesili” i le na o se uiga fia iloa o le tamaitiiti. E mafai ona faasino le upu i fesili sa faaaogā i sailiiliga faafaamasinoga, ni suesuega, o le tuʻi i fesili, e faasino atu foi i “fesili fiailoa ma le faatogafiti a le au Faresaio ma Satukaio,” e pei o fesili o loo taʻua i le Mareko 10:2 ma le 12:18-23.

¹⁰ Ua fai mai atili le lomifefiloi lava lea: “I [le] mātau atu i lenei faaaogaina, e ono fesiligia ai pe . . . ua lē o faaalia tele mai e le [Luka] 2:46, le fesili fia iloa a le tamaitiiti, ae o Lana finau manumalo atu. E talafeagai lelei le [fuaiupu] 47 ma le manatu lona lua lena na taʻua, o Lana finau manumalo atu.”a Ua taʻua i le faaliliuga o le fuaiupu e 47 a Rotherham e faapea, o se fetaliaiga uigaese: “O i latou uma na faalogologo i a te ia sa matuā faagaeeina i latou, ona o lona malamalamaga ma ana tali.” Ua faapea mai le Word Pictures in the New Testament a Robertson, o lo latou taufaiofo o lona uiga “na latou maofa e pei ua tau feosofi i fafo ō latou mata.”

11. O ā lagona o Maria ma Iosefa i le mea na la vaaia ma faalogo i ai, ma o le ā le manatu ua faatu mai e se tasi o lomifefiloi faalelotu?

¹¹ Ina ua taunuu mātua o Iesu i le malumalu, ‘sa ofo i laua.’ (Luka 2:48) Ua faapea mai Robertson, o le upu Eleni i lenei faamatalaga e uiga faapea “ua taia, ua matuā faateia i se ta.” Ua toe faapea mai o ia, “sa matuā taia” Iosefa ma Maria i le mea na la vaaia ma faalogo i ai. I se tasi itu, ua leva lava ona avea Iesu ma faiaoga mataina. Ma e tusa ai o lenei mea na tupu i le malumalu, ua taʻua ai i le tusi a Kittel e faapea, “na amata lava e Iesu lona teteeina o taʻitaʻi lotu mai lava i Lona taimi a o tamaitiiti, lea na oo ai lava ina lolo atu i ai ē na tetee i a te Ia.”

12. O le ā na iloga ai isi fetaliaiga mulimuli ane a Iesu ma taʻitaʻi lotu?

¹² Ma sa latou lolo atu lava! I tausaga mulimuli ane, o fesili na sa faatoilaloina ai e Iesu le au Faresaio seia oo lava ina “talu lea aso e le toe faamalosi ona fesili mai se tasi ia te ia i se mea.” (Mataio 22:41-46) Sa faapena foi le lē magagana o le au Satukaio i le mataupu o le toetu, ma sa “le toe faamalosi i latou ona fesili mai ia te ia se mea e tasi.” (Luka 20:27-40) E leʻi taulau foi le au tusiupu. Ina ua uma se fetaliaiga a Iesu ma se tasi o i latou, “ua le toe faamalosi se tasi e fesili ia te ia.”—Mareko 12:28-34.

13. O le ā na tāua ai le mea lea na tupu i le malumalu, i le soifuaga o Iesu, ma na taʻu mai ai, o le ā na ia iloa atili?

¹³ Aisea ua filifilia mai ai mo le toe talanoaina, lenei mea patino na tupu i a Iesu, ma le au aʻoaʻo i le malumalu a o tamaitiiti? O se suiga tāua lena i le soifuaga o Iesu. Ina ua 12 ona tausaga, na avea ai o ia ma “atalii o le tulafono” e pei ona taʻua ai e Iutaia, i le avea ma ana matafaioi le tausisia o ona aiaiga uma. Ina ua faitio Maria i a Iesu ona o mafatiaga o le mafaufau na ia faapogaia i a i laua ma Iosefa, na faaalia atu i le tali a lana tama e faapea, sa ia (o Iesu) iloa le tulaga faavavega o lona fanau mai ma lona lumanai i le avea ma Mesia. O le mea lenei ua taʻu mai i le auala tuusao na ia taʻua ai, o le Atua o lona Tamā: “Se a ea le mea na oulua saili mai ai ia te au? Lua te le iloa ea e tatau ona ou i le fale o loʻu Tamā?” I le mātau atu, o uluai upu lava nei na saunoa i ai Iesu ua tusia i le Tusi Paia, ma e faaalia mai ai lona iloaina o le fuafuaga a Ieova mo le auina mai o ia i le lalolagi. Ua avea ai la lenei mea na tupu o se tasi o mea e sili ona tāua.—Luka 2:48, 49.

E Alofa Iesu ma Malamalama i Uiga o Tamaiti

14. O ā manatu lelei ua mafai e le tala i le mea na tupu i a Iesu a o talavou i le malumalu, ona faanofouta i ai talavou?

¹⁴ E tatau ona sili atu le fiafia o talavou i lenei tala. Ua faaalia ai le auala sa matuā tinoū ai Iesu i le aʻoaʻoina o ia a o tuputupu aʻe o se tagata matua. Sa matuā faateia le au aʻoaʻo i le malumalu, ona o le atamai o lenei “atalii o le tulafono” e na o le 12 ona tausaga. Ae o lea sa la galulue pea ma Iosefa i le la galuega faakamuta, ma “anaana o ia ia” Iosefa ma Maria, ma atili ai lava ona “alofagia o ia e le Atua atoa ma tagata.”—Luka 2:51, 52.

15. Sa faapefea ona lagolagoina e Iesu talavou i lana faiva faalelalolagi, ma o le ā le uiga o lenei mea mo talavou i aso nei?

¹⁵ Sa lagolagoina tele e Iesu tagata talavou a o iai i lana faiva faalelalolagi: “Ua iloa atu e le au ositaulaga sili ma le au tusiupu o vavega ua faia e ia, o tama foi ua alalaga i le malumalu, ua faapea ane, ‘Osana i le alo o Tavita’; ona matuā tiga ai lea o i latou, ona faapea mai ai lea o i latou ia te ia, ‘Ua e lagona ea a latou upu?’ Ona fetalai atu ai lea o Iesu ia te i latou, ‘Ioe; tou te lei faitaulia lava ea, Ua e saunia le viiga mai gutu o tama meamea ma tama fesusui?’” (Mataio 21:15, 16; Salamo 8:2) Ua faapena foi ona ia lagolagoina i aso nei le faitau selau afe o talavou, o ē o loo tausia pea lo latou faamaoni ma vivii atu pea, o nisi ua oo lava ina māumau ai ō latou ola!

16. (a) O le ā le lesona na aʻoaʻo atu e Iesu i ona aposetolo e ala i lona faatuina o se tamaitiiti i ō latou luma? (e) O le ā le taimi sa sili ona faigata i le soifuaga o Iesu, a o lea sa ia faaavanoaina ai pea se taimi mo tamaiti?

¹⁶ Ina ua fefinauai le au aposetolo po o ai so latou e sili, na fetalai atu Iesu i le toʻa 12: “‘Afai e fia muamua se tasi, e avea o ia ma mulimuli i tagata uma, ma auauna a tagata uma.’ Ona tago lea o ia i le tamaitiiti, ua faatu ia te ia i o latou luma; ua na siitia o ia i ona lima, ona fetalai atu lea ia te i latou, ‘Ai sē talia se tamaitiiti faapenei i loʻu nei igoa, ua talia e ia o aʻu; ai se talia aʻu, e le o aʻu ua ia talia, a o ia na auina mai aʻu.’” (Mareko 9:35-37) E lē gata i lea, i lana toe malaga mulimuli atu i Ierusalema, ina ia fesagai ma tiga matuitui ma le oti, sa ia faaavanoa ai se taimi mo tamaiti: “‘Ina tuu mai ia o tamaiti e o mai ia te au; aua le vavao ia te i latou; auā e faapei o i latou nei o e o i le malo o le Atua.’ Ona siitia lea e ia o i latou i ona lima, ua faaee foi ona aao i luga ia te i latou, ma faamanuia ia te i latou.”—Mareko 10:13-16.

17. Aisea na faafaigofie ai i a Iesu ona talanoa atu i tamaiti, ma o le ā e ao i tamaiti ona manatua e faatatau i a te ia?

¹⁷ E silafia e Iesu lagona o se tamaitiiti o loo ola faatasi ma tagata matutua. Sa ia mau faatasi ma tagata matutua, na latou galulue faatasi, na ia gauai atu foi i ai, ma sa ia lagona le mafana, o faalogona saogalemu ona o lo latou alofagia o ia. Tamaiti e, o Iesu lava foi lenei o loo avea ma ā outou uo; na maliu o ia mo outou, ma o le a outou ola e faavavau pe afai tou te usiusitai i ana poloaiga.—Ioane 15:13, 14.

18. O le ā le manatu e sili ona faafouina ai e ao ona tatou manatua pea, ae maise lava i taimi o mafatiaga po o popolega?

¹⁸ O le faia o mea ua poloaiina mai e Iesu, e lē faigata tele e pei ona foliga mai ai. Talavou e, o loo faatalitali ma le naunau o ia e lagolago atu i a te outou ma so o se isi lava, e pei ona tatou faitau ai i le Mataio 11:28-30: “Ia outou o mai ia te au, o outou uma o e tigaina ma mafatia i avega, o aʻu foi e malolo ai outou. Ia outou amoina laʻu amo [po o le, “Seʻi o ta amoina faatasi laʻu amo,” faaopoopoga i lalo i le NW], ma ia outou faaaʻoaʻo ia te au, auā o aʻu lē agamalu ma le loto maulalo; ona maua lea e outou o le malologa mo outou agaga. Auā e avegofie laʻu amo, o laʻu avega foi e māmā ia.” Seʻi vaai faalemafaufau, a o faagasolo lou olaga auauna i a Ieova, ae o loo mafuta atu Iesu i a te oe, o loo ia faafaigofie ma faamāmā mai le avega mo oe. O se matuā manatu e sili ona faafouina ai lea mo i tatou!

19. O ā fesili e faatatau i auala na aʻoaʻo atu ai Iesu e mafai ona tatou toe mafaufau i ai mai lea taimi i lea taimi?

¹⁹ Ina ua maeʻa ona toe autaluina ni nai auala sa aʻoaʻo atu ai Iesu, po ua tatou iloa ai ea po o tutusa la tatou aʻoaʻo ma lana aʻoaʻo? Pe a tatou vaai i a i latou o loo mamai faaletino po o matelaina faaleagaga, pe tatou te lagona ea le alofa ina ia faia se mea e mafai ona tatou fesoasoani atu ai i a i latou? Pe a tatou aʻoaʻoina isi, po o tatou aʻoaʻoina ea le Afioga a le Atua, po o pei i tatou o le au Faresaio, i lo tatou aʻoaʻo atu o ō tatou lava manatu? Po o tatou nofouta ea e mātau mea o loo tatou masani ai i aso taitasi e mafai ona faaaogā e faamanino, faaāta, faapupula atili, ma faalautele atu ai le malamalama o upu moni faaleagaga? Po o tatou alofia ea le taofiofi mamau i nisi o tulafono, talu ai i nisi o tulaga, ua talafeagai le faaaogā o le alofa ma le alofa mutimutivale, e ala i le lolo atu i le faatatauga o na tulafono? Ae faapefea i fanau? Po o tatou faaalia ea i a i latou le manatu mamafa alofa lava lea e tasi ma le agalelei na faaalia e Iesu? Po o e faalaeiauina lau fanau ina ia suesue e faapei o le suesue a Iesu a o tamaitiiti? Po o le a e gaoioi maumauai ea e pei ona sa faia e Iesu, ae ia nofo sauni foi e talia ma le mafana ē ua salamō, e pei ona ofaofatai e le matuamoa lana toloaʻi i lalo o ona apaau?—Mataio 23:37.

20. O le ā le manatu matagofie e mafai ona faamafanafanaina ai i tatou a o tatou auauna atu i lo tatou Atua?

²⁰ Pe afai tatou te tauivi ina ia faia le mea e silisili ona lelei ina ia aʻoaʻo atu i le auala na aʻoaʻo ai Iesu, e mautinoa la o le a ia faatagaina i tatou ‘ina ia tatou amoina faatasi ma ia lana amo.’—Mataio 11:28-30.

[Faaopoopoga i lalo]

Pe E te Manatua?

◻ Aisea na lolofi atu ai le motu o tagata i a Iesu?

◻ Aisea na lolo atu ai Iesu i nisi taimi i nisi o tulafono?

◻ O le ā e mafai ona tatou aʻoaʻoina mai i le tuufesili atu o Iesu i aʻoaʻo i le malumalu?

◻ O ā lesona e mafai ona tatou aʻoaʻoina mai le faiā a Iesu ma tamaiti?