Lomiga Faale-Tusi Paia I LE INITANETI
Lomiga Faale-Tusi Paia
I LE INITANETI
Faa-Samoa
ā
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • ʻ
  • TUSI PAIA
  • LOMIGA
  • SAUNIGA
  • w88 8/1 itu. 30-31
  • Tupe Anamua e Molimau i Upu Moni Faavaloaga

Leai se vitiō o maua i lenei vaega.

Faamalie atu na iai se faalētonu i le kopiina o le vitiō.

  • Tupe Anamua e Molimau i Upu Moni Faavaloaga
  • Le Olomatamata Faasilasilaina o le Malo o Ieova—1988
  • Mataupu e Taitutusa
  • Faatuatua i Valoaga a le Tusi Paia e Faasaoina Ai
    Le Olomatamata Faasilasilaina le Malo o Ieova—2007
  • O se Faamaoniga ua Leva Ona Iai i le Saʻo Aʻiaʻi o Valoaga
    Le Olomatamata Faasilasilaina le Malo o Ieova (Lomiga mo le Lautele)—2018
  • Olaga i Taimi o le Tusi Paia Tupe
    Le Olomatamata Faasilasilaina le Malo o Ieova—2011
  • Na Faasaoina Ona o le Utagiaina o Lapata‘iga
    Ia Faaauau Ona Mataala!
Faitau Atili
Le Olomatamata Faasilasilaina o le Malo o Ieova—1988
w88 8/1 itu. 30-31

Tupe Anamua e Molimau i Upu Moni Faavaloaga

O tupe na e tagitagi i lau taga po o lau ato tupe atonu o latou tauaveina se feau itiiti na i lo ona mafai ona e faatauina mai ai o sina mea itiiti. A e peitai, e i ai ni tupe faapitoa e sili atu ona mamafa le feau o loo latou tauaveina

E leʻi pine lava a o lei oo i lona maliu, na valoia ai e Iesu faapea e i ai se faaumatiaga matautia o le ā oo mai i luga o le Ierusalema, le laumua o le nuu lē faamaoni o Isaraelu. (Mataio 23:37-24:2) Na fetalai Iesu: “A iloa e outou ua siosiomia Ierusalema i ʻau o le taua, ia outou iloa i lea aso ua latalata lona faatafunaina. O lea aso, o e ua i Iutaia ia latou sosola i mauga. . . . Aua o ona aso ia e faasalaina ai, ina ia taunuu ai i mea uma ua tusia.”​—Luka 21:20-22.

O le taimi lena o i ai Iutaia i lalo o le puleaga sauā a Roma malosi. Sa faapefea la ona moni le valoaga a Iesu? Ioe, na fouvale Iutaia i le 66 T.A. Na taitaʻiina atu e Cestius Gallus vaegaau malolosi a Roma faasaga ia i latou ma na oo ai lava i na siomia Ierusalema, e pei lava ona sa valoia e Iesu. Mulimuli ane, ma le leai o se mafuaaga tatau, na faafuasei ai lava ona toe tuumuli ʻau a Roma. Na olioli ai le vaega tetee i se manumalo na foliga mai o le a aumaia le saolotoga mulimuli ane. Na oo lava ina latou faia ni tupe e faamanatu ai, e pei ona e vaaia i inei. (Numera 1, 2)

A e peitai, a leʻi faaseseina ai soʻo o Keriso. I le utagiaina o lana lapataiga ina ia latou sosola i mauga, na latou lafoia ai o latou fale i Iutaia. Na latou sosola atu ma sopoia le isi itu o le Vaitafe o le Ioritana, ma agai atu i le itu i matū e nonofo i Pela. A e pe sa tatau ea lena mea, talu ai na mavae ni nai tausaga o saoloto pea tagata Iutaia ia sa i ai i Ierusalema? E ui lava sa ia ai pea tupe a nei tagtaa Iutaia, ae na leʻi umi lava ae lē toe maua loa ni meaʻai e faatau mai ai. A i se ā?

Tagai foi i le tupe o loo ile ata lna 3 ma le 4. O loo vaai ai e ao o e taʻiataʻi ʻau a Roma o Vasepasana, o lē na tofia e sui ia Cestius a Gallus. E tusa ai me Encyclopædia Britannica, sa tata uia Vasepasana “ona tauina le taua i Iutaia, lea sa faamataʻuina ai fevevesiaiga lautele agaʻi atu i le itu i Sasae, na iʻu ai i le salalau atu o manatu ma talitonuga il e lautele o na vaega o le lalolagi faapea, e ma iia Iutaia tupu o le lalolagi i le lumanai. Ia Vasepasana, o lē sa i ai sona sootaga faataulaitu na talitonu, o ia lava o le a faataunuuina lenei valoaga.” Ua matauina mai e manino ese tusi tala o tala faasolopito o Josephus ‘iuga o taua. Ina ua mavae le avea o Vasepasana ma epeperoa i le 69 T.A. ona faaauau ai lea e lona atalii o Tito le taua, na oo ai lava ina siomia Ierusalema. Na puea e le oge ma le mataʻu tagata o ē na taofia ai i totonu. Ina ua paū le aai, na solofa i lalo o na pa ma na faaumatia lona malumalu.

O le ā le tau faaletagata ia i latou o ē na lē amanaia le lapataiga a Iesu? “O tane matelaina na puipuia lo latou olo ma le lototetele ma le ofo, ma le sili atu le selau afe o ō latou tagata na lē iloa ia lenei taumafaiga. Toeitiiti lava faapena foi le toatele o ē na o mai e molimauina le vaaiga tiga o le susunuina, le vetea, faapea ma le faaumatiaga atoatoa o lo latou malumalu paia, le ave faatagata o tauaina, o le toatele lava o i latou na ave faamalosia . . . e auauna o ni tagata e tau ma manu feai, pe avea foi o ni tagata ua tulia e manau ua matuā lē fesoasoania ai ia malae mataaga e faia ai ‘taaloga’ na faatulagaina e Tito o lē na manumalo”​—Coins of Bible Days

Ua faamatalaina e lenei tusi faapea i le 71 T.A. na savavali manumalo atu ai Vasepasana ma Tito i totonu o Roma ina ia faamanatuina lenei manumalo. Ae peitaʻi, “o mea e sili atu ona tuma una i lo o o ni savalaiga po o faigaʻai, o le anoanoai o tupe o le ‘manaumalo.’ O se tasi o le tupe auro lenei (Numera 5) na saunia e Vasepasana e faamanatu ai le manumalo o Roma ia Iutaia

E ui lava e toatele Siu na aami i le faamatalaga faavaloaga a Iesu e uiga i le iʻuga o le faiga o mea faa-Iutaia, a e moni lava ana upu, e pei ona molimauina e nei tupe. E i ai foi la se faataunuuga sili o le valoaga a Iesu i aso nei o loo faasino atu i se mala o loo faaloloʻi mai mo le faiga o mea o loo iai nei i le lalolagi aoao. E mo lou lava ola i lou aʻoaʻoina po o le ā lenei feau i aso nei, a e pe e mafai faapefea foi ona e alo ese mai le maua ai o oe i le mala ua lata tele mai.

[Pusa/Ata i le itulau 31]

1. I le Itu i luma: O le tupe tittit apamemea prutah (po o le perutah) na gaosia ina ua mavae le Uluai Fouvalega (66-70 T.A.) o loo faaalia ai se ipu uaina (se ipu e lua ona ʻau,) Ua faapea mia upu Eperu o loo tusia ia “Tausaga e lua” o lona uiga 67 T.A. o lona lua o tausaga o le pulega a Iuta e ona lava tagata

2. Le itu i tua: O le ata o le lau o le vine o loo tusi faataamilo ai upu “Saolotoga o Siona” po o le “Laveaaina o Siona”

3. I le tiu i luma: O le tupe apamemea na faia e Epeperoa Vasepasana e faamanatu ai le manumalo o Iutaia O faapuupuuga o ioga i le faa-Latina o loo faataamilo i lona ata o le IMP[erator] (Epemeroa) CAES[ar] VESPASIAN[us] AVG[ustus] P[ontfex] M[aximus] (faitaulaga sili) TR[ibunicia] P[otestate] (o lē o ona ia umia le uple i aiā tatau a tagata lautele) P[ater) P[atriae] (o le faatamā o le nuu o tamā) CO[n] S[u] lll (i lona faatolu lea ona avea o ia ma konesula) o loo faatausagaina ai le tupe i le 71 T.A.

4. I le itu i tua: I le agavale o le Emeperoa o Vasepasana fiafia (po o le Taʻitaʻi o Tito) i ofu tau o loo uuina se tao ma se pelu, o lo tu lona vae i luga o se pulou tau. E le itu taumatau o se teine Iutaia o loo nofo i luga o se talipupuni mafolafola i lalo o se laau pama; o loo oi ma tagi. O upu IVDAEA CAPTA o lona uiga “O se Iutaia S[entus] C[onsulto] “faatasi ai ma le ioega a le Senate”

5. I le Itu i tua: O se tupe auro a Vasepasana e faaalia ai le fetagisi o Iutaia.

[Ē Ana le Ata]

O le Nofoaga e teu ai Ata (Near Eastern History) Est.

    Lomiga Faa-Samoa (1971-2025)
    Log Out
    Log In
    • Faa-Samoa
    • Lafo Faamatalaga
    • Faapolokalame
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Aiāiga Faapitoa
    • Aiā Faaletulafono
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Lafo Faamatalaga