Ia Avea i Tatou o ni Ē Faatuatua

“O i tatou . . . e faatuatua e ola ai le agaga.”—EPERU 10:39.

1. Aiseā e mafai ai ona faapea atu e tautele le faatuatua o auauna faamaoni taʻitasi a le Atua?

O LE isi taimi e te faatasi atu ai i le Maota o le Malo o loo faatumulia i tagata tapuaʻi o Ieova, ia e nofo ma tagaʻi ane ia i latou o loo i ou tafatafa. Mafaufau i le tele o auala o loo latou faaalia ai le faatuatua. E te ono vaaia ai tagata matutua o ē ua faitau sefulu tausaga o auauna i le Atua, o talavou o ē o loo tetee atu i aso taʻitasi i omiga mai ē latou te tupulaga faatasi, atoa ma mātua o loo galulue mamafa e tausia aʻe fanau e matataʻu i le Atua. O loo iai toeaina ma auauna o le faiva, o ē o loo tauaveina tiute tauave e tele. Ioe, e te ono vaaia ai uso ma tuafāfine faaleagaga o so o se ituaiga matutua lava o ē ua manumalo mai so o se ituaiga toʻatugā ina ia auauna ai ia Ieova. Maʻeu le tautele o le faatuatua o i latou taʻitoʻatasi!—1 Peteru 1:7.

2. Aiseā e aogā ai ia i tatou i aso nei le fautuaga a Paulo i le Eperu mataupu e 10 ma le 11?

² E toʻaitiiti ni tagata lē lelei atoatoa, pe afai e iai, sa sili atu lo latou malamalama i le tāua o le faatuatua na i lo le aposetolo o Paulo. O le mea moni, sa ia iloa o le faatuatua moni e oo ina “ola ai le agaga.” (Eperu 10:39) Peitaʻi, sa iloa lelei e Paulo, e mafai ona osofaʻia le faatuatua ma faaleagaina mai lenei lalolagi e leai se faatuatua. Sa ia matuā manatu mamafa lava e faatatau i Kerisiano Eperu i Ierusalema ma Iutaia, o ē sa tauivi e faatumauina lo latou faatuatua. A o tatou tulimataʻia vaega o le Eperu mataupu e 10 ma le 11, seʻi tatou uaʻi atu i metotia sa faaaogā e Paulo e ati aʻe ai o latou faatuatua. A o faia faapea, o le a tatou iloa ai pe mafai faapefea ona tatou ati aʻe se faatuatua malosi ia i tatou atoa ma ē o loo tatou faatasi.

Faaali Atu le Talitonuina e le Tasi o le Isi

3. E faapefea i upu a Paulo i le Eperu 10:39 ona faaalia ai sa ia talitonuina ona uso ma tuafāfine i le faatuatua?

³ O le mea muamua tatou te ono mātauina o le vaaiga mautinoa a Paulo agaʻi i ē na ia tusi atu i ai. Na ia tusi mai e faapea: “O i tatou e le o ni e tuumuli i le malaia, a o ni e faatuatua e ola ai le agaga.” (Eperu 10:39) Sa manatu Paulo i mea e sili ona lelei, ae lē o mea lē lelei, sa faia e ana aumea Kerisiano faatuatua. E mātauina foʻi, sa ia faaaogā le faaupuga “tatou.” O Paulo o se tagata amiotonu. Peitaʻi, na te leʻi manatu faatauvaa ai i lana aufaalogologo, ma foliga mai ai e sili atu lana amiotonu na i lo latou. (Faatusatusa i le Failauga 7:16.) Na i lo lena, sa ia faaaofia faatasi o ia ma i latou. Sa ia faaalia lona talitonuina mai le loto e faapea o ia ma ana aumea Kerisiano faamaoni sa ia tusi atu i ai o le a latou fesagaʻi uma ma toʻatugā sa faaloloʻi ane ia i latou, ma o le a latou teea ma le loto tetele le tuumuli i tua i le malaia, ma o le a latou faamaonia o i latou o ē faatuatua.

4. Mo ā māfuaaga na talitonuina ai e Paulo ana aumea talitonu?

⁴ Aiseā na mafai ai ona ia Paulo lenei talitonuga? Pe na te leʻi silafiaina ea sesē o Kerisiano Eperu? I le tuufaafeagai ai, sa ia ofo atu fautuaga faapitoa e fesoasoani ia i latou ina ia faaleleia o latou sesē faaleagaga. (Eperu 3:12; 5:12-14; 6:4-6; 10:26, 27; 12:5) Ae ui i lea, sa ia Paulo a itiiti mai e lua māfuaaga lelei o lona talitonuina o ona uso. (1) I le avea o sē e faaaʻoaʻo ia Ieova, sa taumafai malosi Paulo e vaai i tagata o le Atua e pei lava ona silasila Ieova ia i latou. E lē faatatau i na o o latou masei, ae e faatatau i o latou uiga lelei ma le avanoa e ono mafai ai ona latou filifili e fai mea lelei i le lumanaʻi. (Salamo 130:3; Efeso 5:1) (2) Sa matuā faatuatua Paulo i le mana o le agaga paia. Sa ia iloa e leai ni toʻatugā, po o vaivaiga faaletagata, e mafai ona taofia ai Ieova mai le foaʻiina mai o le “matuā tele o le mana” i so o se Kerisiano o loo taumafai malosi e auauna ia te Ia ma le faamaoni. (2 Korinito 4:7; Filipi 4:13) Sa leʻi sesē la le talitonuina e Paulo o ona uso ma tuafāfine, pe faapea o se mea lē moni, ia po o ni faamoemoega lē faavaea. Sa mautū ona ati aʻe ma faavae i le Tusi Paia.

5. E faapefea ona tatou faataʻitaʻi i le talitonu mautinoa sa ia Paulo, ma o le ā e ono iʻu i ai?

⁵ O le mea moni lava ia, sa faamaonia le faagaeetia o uso i le uiga mautinoa sa faaalia e Paulo. Atonu sa matuā uigā tele i faapotopotoga i Ierusalema ma Iutaia le matuā talanoa faalaeiʻau atu o Paulo ia i latou. I le feagai ai ma le matuā ʻinoʻino ma le lē āno faamaualuga ane ia i latou o tagata Iutaia tetee, sa fesoasoani i Kerisiano Eperu, na faaupuga ina ia mautū ai i o latou loto ina ia avea ma ē faatuatua. Pe mafai ona tatou faia le mea lava lea mo le tasi i le isi i aso nei? E ese le faigofie ona iloa atu i isi na o le lisi umī lava o masei ma pona i uiga totino o le tagata lava ia . (Mataio 7:1-5) Peitaʻi, e mafai ona sili atu lo tatou fesoasoani o le tasi i le isi pe afai tatou te mātauina ma faatāua le faatuatua tutasi o loo i tagata taʻitoʻatasi. O ituaiga faalaeiʻauga faapena, e ono faatupuina ai le faatuatua.—Roma 1:11, 12.

Le Faaaogāina Talafeagai Lelei o le Afioga a le Atua

6. O le ā le tusi na sii mai e Paulo ina ua ia tusia upu o loo faamauina i le Eperu 10:38?

⁶ Sa ati aʻe foʻi e Paulo le faatuatua i ana aumea talitonu e ala i lona faaaogāina ma le tomai o le Tusi Paia. Mo se faaaʻoaʻoga, na ia tusi mai: “A e ola lē amiotonu i le faatuatua; i le ma lea, A tuumuli, e le fiafia lava loʻu loto ia te ia.” (Eperu 10:38) Iinei o loo sii mai ai e Paulo upu a le perofeta o Sapakuka.a Atonu sa masani le ʻau faitau a Paulo i upu nei, o i latou o Kerisiano Eperu o ē sa malamalama lelei i nei tusi faavaloaga. A manatu la i lona sini—o le faamalosia o le faatuatua o Kerisiano i Ierusalema ma ē na latalata ane i ai pe tusa o le tausaga e 61 T.A.—sa matuā fetaui lelei le faaaʻoaʻoga a Sapakuka. Aiseā?

7. O anafea na faamauina ai e Sapakuka lana valoaga, ma o ā tulaga i Iuta i lena taimi?

⁷ E foliga mai na tusia e Sapakuka lana tusi i le sili laitiiti lava i le luasefulu tausaga a o lumanaʻi le faaumatiaga o Ierusalema i le 607 T.L.M. Na iloa e le perofeta i se faaaliga, ia tagata Kaletaia (po o, tagata Papelonia), o se “nuu saua ma le tele vavave,” o loo latou agaʻi mai ma le saoasaoa i Iuta ma faaumatia Ierusalema, latou te faaumatia tagata atoa ma nuu a o latou agaʻi mai. (Sapakuka 1:5-11) Peitaʻi o lena ituaiga mala sa uluaʻi folafola mai i aso o Isaia, e silia i le senituri muamua atu. I le vaitaimi o Sapakuka, sa suitulaga Ioakima i le tupu lelei o Iosia, ma na toe tupu olaola ai le amioleaga i Iuta. Sa sauāina ma oo lava ina fasiotia e Ioakima i latou e tautala e tusa o le suafa o Ieova. (2 Nofoaiga a Tupu 36:5; Ieremia 22:17; 26:20-24) E lētioa alaga le perofeta mafatia o Sapakuka ma faapea atu: “Ieova e, . . . seia afea?”—Sapakuka 1:2.

8. Aiseā o le a faamaonia ai le aogā o le faaaʻoaʻoga a Sapakuka i Kerisiano i le uluaʻi senituri ma aso nei?

⁸ Sa leʻi iloa e Sapakuka po o le ā le latalata ane o le faaumatiaga o Ierusalema na iai. Sa faapena foʻi ona leʻi iloa e Kerisiano i le uluaʻi senituri po o afea o le a uma ai le faiga o mea faa-Iutaia. E faapena foʻi tatou i aso nei tatou te lē iloa le “aso ma [le] itu aso” e oo mai ai le faamasinoga a Ieova faasaga i lenei faiga o mea amioleaga. (Mataio 24:36) O lea la, seʻi tatou mātauina le tali valalua a Ieova ia Sapakuka. Muamua, sa ia faamautinoa atu i le perofeta o le a oo mai le iʻuga i le taimi tonu lava. Na fetalai le Atua, “e le faatuai mai,” e ui lava i le vaaiga faaletagata, e foliga ua tuai mai. (Sapakuka 2:3) Lona lua, na faamanatu atu e Ieova ia Sapakuka e faapea: “O le ua amiotonu e ola ia i lona faatuatua.” (Sapakuka 2:4) Maʻeu le matagofie, o upu moni faigofie! O le mea e sili ona tāua, e lē o le po o afea e oo mai ai le iʻuga, ae o le pe tatou te faaauau ona ola i se olaga faatuatua.

9. Sa faapefea ona faaauau ona ola auauna usiusitaʻi a Ieova e ala i lo latou faatuatua (a) i le 607 T.L.M.? (e) ina ua mavae le 66 T.A.? (i) Aiseā e tāua ai lo tatou faamalosia o lo tatou faatuatua?

⁹ Ina ua vetea Ierusalema i le 607 T.L.M., sa iloa e Ieremia, o lana failautusi o Paruka, o Epetemeleka, ma le ʻau Rakapā faamaoni, le moni o le folafolaga a Ieova ia Sapakuka. Sa latou ‘ola pea’ e ala i le faasaoina mai le faaumatiaga mataʻutia o Ierusalema. Aiseā? Na tauia e Ieova lo latou faatuatua. (Ieremia 35:1-19; 39:15-18; 43:4-7; 45:1-5) I se tulaga tutusa, e foliga sa lelei ona tali atu Kerisiano o le uluaʻi senituri i le fautuaga a Paulo, auā ina ua osofaʻia e autau a Roma Ierusalema i le 66 T.A. ma toe tuumuli ai e aunoa ma se māfuaaga, sa utagia ma le faamaoni e na Kerisiano le lapataʻiga a Iesu ina ia sosola. (Luka 21:20, 21) Sa faaauau ona latou ola ona o lo latou faatuatua. O le mea lava e tasi, o le a faaauau ona tatou ola pe a oo mai le iʻuga pe afai tatou te faatuatua pea. Maʻeu se māfuaaga tāua mo le faamalosia nei loa o lo tatou faatuatua!

Faamatalaina ma le Olaola Faaaʻoaʻoga o le Faatuatua

10. Sa faapefea ona faamatalaina e Paulo le faatuatua o Mose, ma e ono mafai faapefea ona tatou faataʻitaʻi ia Mose i lenei tulaga?

¹⁰ Sa ati aʻe foʻi e Paulo le faatuatua e ala i le faaaogāina ma le uigā o faaaʻoaʻoga o le faatuatua. A o e faitauina le Eperu mataupu e 11, seʻi mātau le auala ua ia faamatala ai ma le olaola faaaʻoaʻoga a tagata o loo taʻua i le Tusi Paia. Mo se faaaʻoaʻoga, na ia faapea mai, o Mose, ‘na faamalosi o ia e pei o sē o loo ia iloa atu Lē e lē o vaaia.’ (Eperu 11:27) I se isi faaupuga, sa matuā moni lava Ieova ia Mose sa pei ai lava na ia iloa atu le Atua e lē vaaia. Pe mafai ona faatatau mai le faamatalaga lenei ia i tatou? E faigofie lava ona talanoa i se faiā ma Ieova, ae ina ia ati aʻe ma faamalosia lena faiā e manaʻomia ai galuega. O lona uiga o galuega e manaʻomia ona tatou faia! Po o matuā moni ea Ieova ia i tatou e tatou te amanaʻia ai o ia pe a fai a tatou filifiliga, e oo lava i filifiliga e foliga mai e faatauvaa? O le ituaiga faatuatua lena e fesoasoani ia i tatou e tumau ai e tusa lava po o se teteega e sili ona faigatā.

11, 12. (a) I lalo o ā tulaga atonu sa ono tofotofoina ai le faatuatua o Enoka? (e) O le ā le taui e faalaeiʻau ai sa maua e Enoka?

¹¹ Seʻi manatunatu foʻi i le faatuatua o Enoka. E faigatā ona tatou tomānatu i teteega sa ia fesagaʻia. Sa ao ia Enoka ona taʻu atu se feʻau tigā o le faamasinoga agaʻi i tagata amioleaga sa ola ai i lena taimi. (Iuta 14, 15) O sauāga ia sa faamataʻu ane i lenei tagata faatuatua e foliga mai sa matuā sauā, ma mataʻutia, na ala ai ona “avea o ia” e Ieova, ua ave ese atu mai le tulaga o se tagata soifua ae faamoe i le oti a o leʻi pāʻia o ia e le fili. E leʻi vaai la Enoka i le faataunuuina o le valoaga sa ia taʻu atu. Ae ui i lea, sa ia maua se meaalofa, lea a fua atu i ai, e sili atu ona lelei.—Eperu 11:5; Kenese 5:22-24.

¹² Sa faamatala mai e Paulo faapea: “A o lei aveeseina na taʻua ai [Enoka] o le ua fiafia i ai le Atua.” (Eperu 11:5) O le ā sa uiga i ai lenei mea? A o leʻi faamoeina o ia i le oti, atonu sa faaali ia Enoka se ituaiga faaaliga, atonu e faatatau i le lalolagi Parataiso lea o le a ia toe tu mai ai i se taimi ua lē o toe mamao nei. Po o le ā lava le tulaga, ae sa faailoa atu e Ieova ia Enoka Lona matuā fiafia i lona ala faatuatua. Sa faafiafia e Enoka le finagalo o Ieova. (Faatusatusa i le Faataoto 27:11.) Pe lē moni ea, pe a manatunatu i le soifuaga o Enoka e aafia moni ai i tatou? Pe e te manaʻo e soifua ai i se soifuaga faatuatua faapena? E ao la ona manatunatu loloto i nei faaaʻoaʻoga; ia vaai i ai o ni tagata moni. Ia maumauaʻi e ola i le faatuatua, i lea aso ma lea aso. E ao foʻi ona manatua, o i latou e iai le faatuatua e lē fuaina la latou auauna ia Ieova i se aso po o se taimi e faataunuu ai e le Atua ana folafolaga uma. Na i lo lena, ua tatou filifili ina ia auauna ia Ieova e faavavau! O le faia faapea o lona uiga o le auala sili ona lelei lea o le olaga i lenei faiga o mea faapea foʻi i le faiga o mea o loo sosoo mai.

Le Auala e Faatupuina ai le Faatuatua Malosi

13, 14. (a) E mafai faapefea i upu a Paulo o loo tusia i le Eperu 10:24, 25 ona fesoasoani mai ia i tatou ina ia avea a tatou sauniga o ni mea e fiafia ai? (e) O le ā le fuafuaga autū mo sauniga faa-Kerisiano?

¹³ Sa faailoa atu e Paulo i Kerisiano Eperu ni auala aogā sa mafai ona faamalosia ai lo latou faatuatua. Seʻi tatou talanoaina tau o le lua. Atonu ua tatou masani i lana fautuaga i le Eperu 10:24, 25, o loo timaʻi mai ai ina ia tatou faapotopoto faatasi e lē aunoa i a tatou sauniga faa-Kerisiano. E ao foʻi ona manatua, o upu faagaeeina a Paulo iinei e lē o lona uiga ia tau lava o lo tatou auai i nei sauniga e aunoa ma se mea e faia ai. Na i lo lena, na faamatalaina e Paulo sauniga o se avanoa lea e mafai ona iloa lelei ai e le tasi le isi, ia faamalosia ai e le tasi le isi ia auauna atili i le Atua, ma ia faalaeiʻau le tasi i le isi. Tatou te ō iinā ina ia tatou tufa atu foʻi, ae lē na o mea e maua mai ai. O le a fesoasoani lena e avea ai a tatou sauniga o ni mea e olioli ai.—Galuega 20:35.

¹⁴ O le fuafuaga autū lava, tatou te auai i sauniga faa-Kerisiano ina ia tapuaʻi ia Ieova le Atua. Tatou te faia e ala i le auai i le tatalo ma le pese, e ala i le faalogologo lelei atu, atoa ma le ofoina atu o ‘fua o o tatou laugutu’—o faaupuga o viiga ia Ieova e ala i a tatou tali ma vaega i le sauniga. (Eperu 13:15) Afai e teu mau i o tatou manatu na sini ma galue i ai i sauniga uma, e aunoa ma se faalētonu o le a ati aʻe ai lo tatou faatuatua i taimi uma lava.

15. Aiseā na uunaʻia ai e Paulo Kerisiano Eperu ina ia taofimau i la latou faiva, ma aiseā e talafeagai ai le fautuaga lava lea i aso nei?

¹⁵ O le isi auala e ati aʻe ai le faatuatua e ala lea i le galuega talaʻi. Na tusi Paulo e faapea: “Ina tatou taofi mau ia i le faamoemoe ua tatou taʻutino atu ma le le fefoifoiai, auā e faamaoni o ia ua folafola mai.” (Eperu 10:23) Atonu e te timaʻi i nisi e taofimau i se mea pe afai ua tau faavaivai. Sa aumaia moni lava e Satani omiga i na Kerisiano Eleni ina ia faavaivai i la latou faiva, ma o loo ia aumaia foʻi omiga i tagata o le Atua i aso nei. A o feagai ai ma na omiga, o le ā e ao ona tatou fai? Manatu i le mea sa fai e Paulo.

16, 17. (a) Sa faapefea ona maua e Paulo le loto tele mo le faiva? (e) O ā gaoioiga e ao ona tatou uia pe a oo ia i tatou le fefe i nisi vala o la tatou faiva faa-Kerisiano?

¹⁶ Sa tusi atu Paulo i Kerisiano i Tesalonia e faapea: “E ui lava ina muamua ona tigaina o i matou ma faaleagaina i Filipi, pei ona outou iloa, ua matou loto tele ona o lo tatou Atua e tautala atu ia te outou i le tala lelei a le Atua ma le finafinau tele lava.” (1 Tesalonia 2:2, LF) Sa faapefea ona “faaleagaina” Paulo ma ana aumea i Filipi? E tusa ai ma faamatalaga a nisi o tagata e popoto faapitoa, o le upu Eleni sa faaaogā e Paulo e faaalia ai le faalumaina, taufāifai, po o faiga soonafai. Sa sasaina i latou i laau e alii pule i Filipi, lafoina i latou i le falepuipui, ma saisaiina i latou i laau. (Galuega 16:16-24) Sa faapeī aafiaga ia Paulo o lena mea tigā na tupu? Pe sa mātauina ea e tagata i le isi nuu na sosoo ai o lana malaga faamisionare, o Tesalonia, faapea ua tuumuli Paulo ona o le fefe? Leai, sa ia “loto tele.” Sa ia manumalo i le fefe ma faaauau pea ona talaʻi ma le loto tele.

¹⁷ O fea na maua mai ai le loto tele o Paulo? Mai ia te ia lava? Leai, na ia faapea mai sa ia loto tele “ona o lo tatou Atua.” Sa taʻua e se tusi mo galuega a le aufaaliliu o le Tusi Paia e faapea o lenei faaupuga e mafai ona faamatalaina faapea “ua aveesea e le Atua le fefe mai o matou loto.” O le mea lea afai e te lē o matuā maua le loto tele e uiga i lau faiva, ia pe o iai foʻi se vaega faapitoa o e lagona ai le fefe, aiseā e te lē ōle atu ai ia Ieova e faia le mea lava lea e tasi ia te oe? Talosaga ia te ia ina ia ave ese le fefe mai lou loto. Talosaga ia te ia e fesoasoani ia te oe ina ia maua le loto tele mo le galuega. E faaopoopo atu i lena, ia uia nisi laasaga aogā. Mo se faaaʻoaʻoga, fuafua e galulue ma se isi o sē e tomai i le vala lena e te popole ai o le molimau atu. Atonu e aafia ai oganuu i pisinisi, molimau atu i auala, talaʻiga e leʻi fuafuaina, ia po o le molimau atu e faaaogā ai telefoni. Atonu o le a loto malie lau paga e taulamua o ia i le amataga. Afai o le tulaga lena, ia mātau lelei ma aʻoaʻo mai ai. A uma loa ia e maua le loto tele e faataʻitaʻi ai.

18. O ā faamanuiaga e ono oo ia i tatou pe a tatou maua le loto tetele i la tatou faiva?

¹⁸ Pe afai e te maua le loto tele, manatu i le iʻuga e ono oo i ai. Pe a e finafinau ma aua e te loto vaivai, e ono tutupu ni mea lelei a o e tufa atu le upu moni, o ni mea tutupu na semanū e te misia. (Tagaʻi i le itulau 25.) O le a faamalieina oe i le iloa ua e faafiafia Ieova e ala i le faia o se mea e faigatā mo oe. O le a e maua lana faamanuiaga ma fesoasoani i le foʻiaina o le fefe. O le a sili atu ona malosi lou faatuatua. O le mea moni, e lē mafai ona e galue e ati aʻe le faatuatua i isi e aunoa ma le atiina aʻe o lou foʻi faatuatua i le taimi lava e tasi.—Iuta 20, 21.

19. O le ā le taui tautele o loo teuina mo “e faatuatua”?

¹⁹ Tau ina ia e faaauau ona faamalosia lou faatuatua atoa ma le faatuatua o i latou o loo tou faatasi. E mafai ona e faia i lou atiina aʻe lea o oe ma isi e ala i le tomai e faaaogā le Afioga a le Atua, e ala i le suʻesuʻeina o faaaʻoaʻoga faale-Tusi Paia o le faatuatua ma ia avea ma mea moni ia te oe, e ala i le sauniuni mo sauniga faa-Kerisiano ma fai ai sau vaega, atoa ma le taofi mau atu i lo tatou faaeaga tautele o le faiva i le lautele. A o e faia ia mea, ia e mautinoa, o oe moni lava, o se tasi “o e faatuatua.” Ia manatua foʻi, o i latou na e iai lo latou taui tautele. O i latou o “e faatuatua e ola ai le agaga.”b Tau ina ia faaauau ona tupu lou faatuatua, ma tau ina ia faaolaina oe e faavavau e Ieova le Atua!

[Faaopoopoga i lalo]

O le a Faapefea Ona E Tali?

◻ Sa faapefea ona faaalia le talitonuina e Paulo o Kerisiano i Eperu, ma o le ā tatou te aʻoaʻoina mai lenei mea?

◻ Aiseā sa fetaui lelei ai le sii mai e Paulo o upu a le perofeta o Sapakuka?

◻ O ā faaaʻoaʻoga faale-Tusi Paia sa faamatala mai e Paulo e avea ma mea moni?

◻ O ā auala aogā mo le atiina aʻe o le faatuatua sa fautuaina e Paulo?

[Ata i le itulau 23]

Ina ua mavae mea tigā na oo ia te ia i Filipi, sa maua e Paulo le loto tele e faaauau ai ona talaʻi

[Ata i le itulau 24]

Pe mafai ona e maua le loto tele e faatino ai vala eseese o le molimau atu?